മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം/അധ്യായം72

മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം72

1 ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച
     ഏവം ബഹുഗുണം സൈന്യം ഏവം ബഹുവിധം പരം
     വ്യൂഢം ഏവം യഥാശാസ്ത്രം അമോഘം ചൈവ സഞ്ജയ
2 പുഷ്ടം അസ്മാകം അത്യന്തം അഭികാമം ച നഃ സദാ
     പ്രഹ്വം അവ്യസനോപേതം പുരസ്താദ് ദൃഷ്ടവിക്രമം
3 നാതിവൃദ്ധം അബാലം ച ന കൃശം ന ച പീവരം
     ലഘുവൃത്തായതപ്രായം സാരഗാത്രം അനാമയം
4 ആത്തസംനാഹശസ്ത്രം ച ബഹുശസ്ത്രപരിഗ്രഹം
     അസിയുദ്ധേ നിയുദ്ധേ ച ഗദായുദ്ധേ ച കോവിദം
5 പ്രാസർഷ്ടിതോമരേഷ്വ് ആജൗ പരിഘേഷ്വ് ആയസേഷു ച
     ഭിണ്ഡിപാലേഷു ശക്തീഷു മുസലേഷു ച സർവശഃ
6 കമ്പനേഷു ച ചാപേഷു കണപേഷു ച സർവശഃ
     ക്ഷേപണീഷു ച ചിത്രാസു മുഷ്ടിയുദ്ധേഷു കോവിദം
7 അപരോക്ഷം ച വിദ്യാസു വ്യായാമേഷു കൃതശ്രമം
     ശസ്ത്രഗ്രഹണവിദ്യാസു സർവാസു പരിനിഷ്ഠിതം
8 ആരോഹേ പര്യവസ്കന്ദേ സരണേ സാന്തരപ്ലുതേ
     സമ്യക്പ്രഹരണേ യാനേ വ്യപയാനേ ച കോവിദം
9 നാഗാശ്വരഥയാനേഷു ബഹുശഃ സുപരീക്ഷിതം
     പരീക്ഷ്യ ച യഥാന്യായം വേതനേനോപപാദിതം
10 ന ഗോഷ്ഠ്യാ നോപചാരേണ ന ച ബന്ധുനിമിത്തതഃ
    ന സൗഹൃദബലൈശ് ചാപി നാകുലീനപരിഗ്രഹൈഃ
11 സമൃദ്ധജനം ആര്യം ച തുഷ്ടസത്കൃതബാന്ധവം
    കൃതോപകാരഭൂയിഷ്ഠം യശസ്വി ച മനസ്വി ച
12 സജയൈശ് ച നരൈർ മുഖ്യൈർ ബഹുശോ മുഖ്യകർമഭിഃ
    ലോകപാലോപമൈസ് താത പാലിതം ലോകവിശ്രുതൈഃ
13 ബഹുഭിഃ ക്ഷത്രിയൈർ ഗുപ്തം പൃഥിവ്യാം ലോകസംമതൈഃ
    അസ്മാൻ അഭിഗതൈഃ കാമാത് സബലൈഃ സപദാനുഗൈഃ
14 മഹോദധിം ഇവാപൂർണം ആപഗാഭിഃ സമന്തതഃ
    അപക്ഷൈഃ പക്ഷസങ്കാശൈ രഥൈർ നാഗൈശ് ച സംവൃതം
15 നാനായോധജലം ഭീമം വാഹനോർമിതരംഗിണം
    ക്ഷേപണ്യസിഗദാശക്തിശരപ്രാസസമാകുലം
16 ധ്വജഭൂഷണസംബാധം രത്നപട്ടേന സഞ്ചിതം
    വാഹനൈഃ പരിസർപദ്ഭിർ വായുവേഗവികമ്പിതം
17 അപാരം ഇവ ഗർജന്തം സാഗരപ്രതിമം മഹത്
    ദ്രോണഭീഷ്മാഭിസംഗുപ്തം ഗുപ്തം ച കൃതവർമണാ
18 കൃപദുഃശാസനാഭ്യാം ച ജയദ്രഥമുഖൈസ് തഥാ
    ഭഗദത്തവികർണാഭ്യാം ദ്രൗണിസൗബലബാഹ്ലികൈഃ
19 ഗുപ്തം പ്രവീരൈർ ലോകസ്യ സാരവദ്ഭിർ മഹാത്മഭിഃ
    യദ് അഹന്യത സംഗ്രാമേ ദിഷ്ടം ഏതത് പുരാതനം
20 നൈതാദൃശം സമുദ്യോഗം ദൃഷ്ടവന്തോ ഽഥ മാനുഷാഃ
    ഋഷയോ വാ മഹാഭാഗാഃ പുരാണാ ഭുവി സഞ്ജയ
21 ഈദൃശോ ഹി ബലൗഘസ് തു യുക്തഃ ശസ്ത്രാസ്ത്രസമ്പദാ
    വധ്യതേ യത്ര സംഗ്രാമേ കിം അന്യദ് ഭാഗധേയതഃ
22 വിപരീതം ഇദം സർവം പ്രതിഭാതി സ്മ സഞ്ജയ
    യത്രേദൃശം ബലം ഘോരം നാതരദ് യുധി പാണ്ഡവാൻ
23 അഥ വാ പാണ്ഡവാർഥായ ദേവാസ് തത്ര സമാഗതാഃ
    യുധ്യന്തേ മാമകം സൈന്യം യദ് അവധ്യന്ത സഞ്ജയ
24 ഉക്തോ ഹി വിദുരേണേഹ ഹിതം പഥ്യം ച സഞ്ജയ
    ന ച ഗൃഹ്ണാതി തൻ മന്ദഃ പുത്രോ ദുര്യോധനോ മമ
25 തസ്യ മന്യേ മതിഃ പൂർവം സർവജ്ഞസ്യ മഹാത്മനഃ
    ആസീദ് യഥാഗതം താത യേന ദൃഷ്ടം ഇദം പുരാ
26 അഥ വാ ഭാവ്യം ഏവം ഹി സഞ്ജയൈതേന സർവഥാ
    പുരാ ധാത്രാ യഥാ സൃഷ്ടം തത് തഥാ ന തദ് അന്യഥാ