മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം81

1 [സ്]
     സ തുദ്യമാനസ് തു ശരൈർ ധനഞ്ജയഃ; പദാ ഹതോ നാഗ ഇവ ശ്വസൻ ബലീ
     ബാണേന ബാണേന മഹാരഥാനാം; ചിച്ഛേദ ചാപാനി രണേ പ്രസഹ്യ
 2 സഞ്ഛിദ്യ ചാപാനി ച താനി രാജ്ഞാം; തേഷാം രണേ വീര്യവതാം ക്ഷണേന
     വിവ്യാധ ബാണൈർ യുഗപൻ മഹാത്മാ; നിഃശേഷതാം തേഷ്വ് അഥ മന്യമാനഃ
 3 നിപേതുർ ആജൗ രുധിരപ്രദിഗ്ധാസ്; തേ താഡിതാഃ ശക്രസുതേന രാജൻ
     വിഭിന്നഗാത്രാഃ പതിതോത്തമാംഗാ; ഗതാസവശ് ഛിന്നതനുത്ര കായാഃ
 4 മഹീം ഗതാഃ പാർഥ ബലാഭിഭൂതാ; വിചിത്രരൂപാ യുഗപദ് വിനേശുഃ
     ദൃഷ്ട്വാ ഹതാംസ് താൻ യുധി രാജപുത്രാംസ്; ത്രിഗർതരാജഃ പ്രയയൗ ക്ഷണേന
 5 തേഷാം രഥാനാം അഥ പൃഷ്ഠഗോപാ; ദ്വാത്രിംശദ് അന്യേ ഽബ്യപതന്ത പാർഥം
     തഥൈവ തേ സമ്പരിവാര്യ വാർഥം; വികൃഷ്യ ചാപാനി മഹാരവാണി
     അവീവൃഷൻ ബാണമഹൗഘവൃഷ്ട്യാ; യഥാ ഗിരിം തോയധരാ ജലൗഘൈഃ
 6 സമ്പീഡ്യ മാനസ് തു ശരൗഘവൃഷ്ട്യാ; ധനഞ്ജയസ് താൻ യുധി ജാതരോഷഃ
     ഷഷ്ട്യാ ശരൈഃ സംയതി തൈലധൗതൈർ; ജഘാന താൻ അപ്യ് അഥ പൃഷ്ഠഗോപാൻ
 7 ഷഷ്ടിം രഥാംസ് താൻ അവജിത്യ സംഖ്യേ; ധനഞ്ജയഃ പ്രീതമനാ യശസ്വീ
     അഥാത്വരദ് ഭീഷ്മ വധായ ജിഷ്ണുർ; ബലാനി രാജ്ഞാം സമരേ നിഹത്യ
 8 ത്രിഗർതരാജോ നിഹതാൻ സമീക്ഷ്യ; മഹാരഥാംസ് താൻ അഥ ബന്ധുവർഗാൻ
     രണേ പുരസ്കൃത്യ നരാധിപാംസ് താഞ്; ജഗാമ പാർഥം ത്വരിതോ വധായ
 9 അഭിദ്രുതം ചാസ്ത്രഭൃതാം വരിഷ്ഠം; ധനഞ്ജയം വീക്ഷ്യ ശിഖണ്ഡിമുഖ്യാഃ
     അഭ്യുദ്യയുസ് തേ ശിതശസ്ത്രഹസ്താ; രിരക്ഷിഷന്തോ രഥം അർജുനസ്യ
 10 പാർഥോ ഽപി താൻ ആപതതഃ സമീക്ഷ്യ; ത്രിഗർതരാജ്ഞാ സഹിതാൻ നൃവീരാൻ
    വിധ്വംസയിത്വാ സമരേ ധനുഷ്മാൻ; ഗാണ്ഡീവമുക്തൈർ നിശിതൈഃ പൃഷത്കൈഃ
    ഭീഷ്മം യിയാസുർ യുധി സന്ദദർശ; ദുര്യോധനം സൈന്ധവാദീംശ് ച രാജ്ഞഃ
11 ആവാരയിഷ്ണൂൻ അഭിസമ്പ്രയായ; മുഹൂർതം ആയോധ്യ ബലേന വീരഃ
    ഉത്സൃജ്യ രാജാനം അനന്തവീര്യോ; ജയദ്രഥാദീംശ് ച നൃപാൻ മഹൗജാഃ
    യയൗ തതോ ഭീമബലോ മനസ്വീ; ഗാംഗേയം ആജൗ ശരചാപ പാണിഃ
12 യുധിഷ്ഠിരശ് ചോഗ്രബലോ മഹാത്മാ; സമായയൗ ത്വരിതോ ജാതകോപഃ
    മദ്രാധിപം സമഭിത്യജ്യ സംഖ്യേ; സ്വഭാഗം ആപ്തം തം അനന്ത കീർതിഃ
    സാർധം സ മാദ്രീ സുത ഭീമസേനൈർ; ഭീഷ്മം യയൗ ശാന്തനവം രണായ
13 തൈഃ സമ്പ്രയുക്തഃ സ മഹാരഥാഗ്ര്യൈർ; ഗംഗാസുതഃ സമരേ ചിത്രയോധീ
    ന വിവ്യഥേ ശാന്തനവോ മഹാത്മാ; സമാഗതൈഃ പാണ്ഡുസുതൈഃ സമസ്തൈഃ
14 അഥൈത്യ രാജാ യുധി സത്യസന്ധോ; ജയദ്രഥോ ഽത്യുഗ്ര ബലോ മനസ്വീ
    ചിച്ഛേദ ചാപാനി മഹാരഥാനാം; പ്രസഹ്യ തേഷാം ധനുഷാ വരേണ
15 യുധിഷ്ഠിരം ഭീമസേനം യമൗ ച; പാർഥം തഥാ യുധി സഞ്ജാതകോപഃ
    ദുര്യോധനഃ ക്രോധവിഷോ മഹാത്മാ; ജഘാന ബാണൈർ അനല പ്രകാശൈഃ
16 കൃപേണ ശല്യേന ശലേന ചൈവ; തഥാ വിഭോ ചിത്രസേനേന ചാജൗ
    വിദ്ധാഃ ശരൈസ് തേ ഽതിവിവൃദ്ധകോപൈർ; ദേവാ യഥാ ദൈത്യ ഗണൈഃ സമേതൈഃ
17 ഛിന്നായുധം ശാന്തനവേന രാജാ; ശിഖണ്ഡിനം പ്രേക്ഷ്യ ച ജാതകോപഃ
    അജാതശത്രുഃ സമരേ മഹാത്മാ; ശിഖണ്ഡിനം ക്രുദ്ധ ഉവാച വാക്യം
18 ഉക്ത്വാ തഥാ ത്വം പിതുർ അഗ്രതോ മാം; അഹം ഹനിഷ്യാമി മഹാവ്രതം തം
    ഭീഷ്മം ശരൗഘൈർ വിമലാർക വർണൈഃ; സത്യം വദാമീതി കൃതാ പ്രതിജ്ഞാ
19 ത്വയാ ന ചൈനാം സഫലാം കരോഷി; ദേവവ്രതം യൻ ന നിഹംസി യുദ്ധേ
    മിഥ്യാപ്രതിജ്ഞോ ഭവ മാ നൃവീര; രക്ഷസ്വ ധർമം ച കുലം യശശ് ച
20 പ്രേക്ഷസ്വ ഭീഷ്മം യുധി ഭീമവേഗം; സർവാംസ് തപന്തം മമ സൈന്യസംഘാൻ
    ശരൗഘജാലൈർ അതിതിഗ്മ തേജൈഃ; കാലം യഥാ മൃത്യുകൃതം ക്ഷണേന
21 നികൃത്തചാപഃ സമരാനപേക്ഷഃ; പരാജിതഃ ശാന്തനവേന രാജ്ഞാ
    വിഹായ ബന്ധൂൻ അഥ സോദരാംശ് ച; ക്വ യാസ്യസേ നാനുരൂപം തവേദം
22 ദൃഷ്ട്വാ ഹി ഭീഷ്മം തം അനന്തവീര്യം; ഭഗ്നം ച സൈന്യം ദ്രവമാണം ഏവം
    ഭീതോ ഽസി നൂനം ദ്രുപദസ്യ പുത്ര; തഥാ ഹി തേ മുഖവർണോ ഽപ്രഹൃഷ്ടഃ
23 ആജ്ഞായമാനേ ഽപി ധനഞ്ജയേന; മഹാഹവേ സമ്പ്രസക്തേ നൃവീര
    കഥം ഹി ഭീഷ്മാത് പ്രഥിതഃ പൃഥിവ്യാം; ഭയം ത്വം അദ്യ പ്രകരോഷി വീര
24 സ ധർമരാജസ്യ വചോ നിശമ്യ; രൂക്ഷാക്ഷരം വിപ്രലാപാനുബദ്ധം
    പ്രത്യാദേശം മന്യമാനോ മഹാത്മാ; പ്രതത്വരേ ഭീഷ്മ വധായ രാജൻ
25 തം ആപതന്തം മഹതാ ജവേന; ശിഖണ്ഡിനം ഭീഷ്മം അഭിദ്രവന്തം
    ആവാരയാം ആസ ഹി ശല്യ ഏനം; ശസ്ത്രേണ ഘോരേണ സുദുർജയേന
26 സ ചാപി ദൃഷ്ട്വാ സമുദീര്യമാണം; അസ്ത്രം യുഗാന്താഗ്നിസമപ്രഭാവം
    നാസൗ വ്യമുഹ്യദ് ദ്രുപദസ്യ പുത്രോ; രാജൻ മഹേന്ദ്രപ്രതിമപ്രഭാവഃ
27 തസ്ഥൗ ച തത്രൈവ മഹാധനുഷ്മാഞ്; ശരൈസ് തദ് അസ്ത്രം പ്രതിബാധമാനഃ
    അഥാദദേ വാരുണം അന്യദ് അസ്ത്രം; ശിഖണ്ഡ്യ് അഥോഗ്രം പ്രതിഘാതായ തസ്യ
    തദ് അസ്ത്രം അസ്ത്രേണ വിദാര്യമാണം; സ്വസ്ഥാഃ സുരാ ദദൃശുഃ പാർഥിവാശ് ച
28 ഭീഷ്മം തു രാജൻ സമരേ മഹാത്മാ; ധനുഃ സുചിത്രം ധ്വജം ഏവ ചാപി
    ഛിത്ത്വാനദത് പാണ്ഡുസുതസ്യ വീരോ; യുധിഷ്ഠിരസ്യാജമീഢസ്യ രാജ്ഞഃ
29 തതഃ സമുത്സൃജ്യ ധനുഃ സ ബാണം; യുധിഷ്ഠിരം വീക്ഷ്യ ഭയാഭിഭൂതം
    ഗദാം പ്രഗൃഹ്യാഭിപപാത സംഖ്യേ; ജയദ്രഥം ഭീമസേനഃ പദാതിഃ
30 തം ആപതന്തം മഹതാ ജവേന; ജയദ്രഥഃ സഗദം ഭീമസേനം
    വിവ്യാധ ഘോരൈർ യമദണ്ഡകൽപൈഃ; ശിതൈഃ ശരൈഃ പഞ്ചശതൈഃ സമന്താത്
31 അചിന്തയിത്വാ സ ശരാംസ് തരസ്വീ; വൃകോദരഃ ക്രോധപരീത ചേതാഃ
    ജഘാന വാഹാൻ സമരേ സമസ്താൻ; ആരട്ടജാൻ സിന്ധുരാജസ്യ സംഖ്യേ
32 തതോ ഽഭിവീക്ഷ്യാപ്രതിമ പ്രഭാവസ്; തവാത്മജസ് ത്വരമാണോ രഥേന
    അഭ്യായയൗ ഭീമസേനം നിഹന്തും; സമുദ്യതാസ്ത്രഃ സുരരാജകൽപഃ
33 ഭീമോ ഽപ്യ് അഥൈനം സഹസാ വിനദ്യ; പ്രത്യൗദ്യയൗ ഗദയാ തർജമാനഃ
    സമുദ്യതാം താം യമദണ്ഡകൽപാം; ദൃഷ്ട്വാ ഗദാം തേ കുരവഃ സമന്താത്
34 വിഹായ സർവേ തവ പുത്രം ഉഗ്രം പാതം; ഗദായാഃ പരിഹർതു കാമാഃ
    അപക്രാന്താസ് തുമുലേ സംവിമർദേ; സുദാരുണേ ഭാരത മോഹനീയേ
35 അമൂഢ ചേതാസ് ത്വ് അഥ ചിത്രസേനോ; മഹാഗദാം ആപതന്തീം നിരീക്ഷ്യ
    രഥം സമുത്സൃജ്യ പദാതിർ ആജൗ; പ്രഗൃഹ്യ ഖഡ്ഗം വിമലം ച ചർമ
    അവപ്ലുതഃ സിംഹ ഇവാചലാഗ്രാഞ്; ജഗാമ ചാന്യം ഭുവി ഭൂമിദേശം
36 ഗദാപി സാ പ്രാപ്യ രഥം സുചിത്രം; സാശ്വം സസൂതം വിനിഹത്യ സംഖ്യേ
    ജഗാമ ഭൂമിം ജ്വലിതാ മഹോൽകാ; ഭ്രഷ്ടാംബരാദ് ഗാം ഇവ സമ്പതന്തീ
37 ആശ്ചര്യഭൂതം സുമഹത് ത്വദീയാ; ദൃഷ്ട്വൈവ തദ് ഭാരത സമ്പ്രഹൃഷ്ടാഃ
    സർവേ വിനേദുഃ സഹിതാഃ സമന്താത്; പുപൂജിരേ തവ പുത്രം സ സൈന്യാഃ