മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം/അധ്യായം86
| ←അധ്യായം85 | മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം രചന: അധ്യായം86 |
അധ്യായം87→ |
1 സഞ്ജയ ഉവാച
വർതമാനേ തഥാ രൗദ്രേ രാജൻ വീരവരക്ഷയേ
ശകുനിഃ സൗബലഃ ശ്രീമാൻ പാണ്ഡവാൻ സമുപാദ്രവത്
2 തഥൈവ സാത്വതോ രാജൻ ഹാർദിക്യഃ പരവീരഹാ
അഭ്യദ്രവത സംഗ്രാമേ പാണ്ഡവാനാം അനീകിനീം
3 തതഃ കാംബോജമുഖ്യാനാം നദീജാനാം ച വാജിനാം
ആരട്ടാനാം മഹീജാനാം സിന്ധുജാനാം ച സർവശഃ
4 വനായുജാനാം ശുഭ്രാണാം തഥാ പർവതവാസിനാം
യേ ചാപരേ തിത്തിരജാ ജവനാ വാതരംഹസഃ
5 സുവർണാലങ്കൃതൈർ ഏതൈർ വർമവദ്ഭിഃ സുകൽപിതൈഃ
ഹയൈർ വാതജവൈർ മുഖ്യൈഃ പാണ്ഡവസ്യ സുതോ ബലീ
അഭ്യവർതത തത് സൈന്യം ഹൃഷ്ടരൂപഃ പരന്തപഃ
6 അർജുനസ്യാഥ ദായാദ ഇരാവാൻ നാമ വീര്യവാൻ
സുതായാം നാഗരാജസ്യ ജാതഃ പാർഥേന ധീമതാ
7 ഐരാവതേന സാ ദത്താ അനപത്യാ മഹാത്മനാ
പത്യൗ ഹതേ സുപർണേന കൃപണാ ദീനചേതനാ
8 ഭാര്യാർഥം താം ച ജഗ്രാഹ പാർഥഃ കാമവശാനുഗാം
ഏവം ഏഷ സമുത്പന്നഃ പരക്ഷേത്രേ ഽർജുനാത്മജഃ
9 സ നാഗലോകേ സംവൃദ്ധോ മാത്രാ ച പരിരക്ഷിതഃ
പിതൃവ്യേണ പരിത്യക്തഃ പാർഥദ്വേഷാദ് ദുരാത്മനാ
10 രൂപവാൻ വീര്യസമ്പന്നോ ഗുണവാൻ സത്യവിക്രമഃ
ഇന്ദ്രലോകം ജഗാമാശു ശ്രുത്വാ തത്രാർജുനം ഗതം
11 സോ ഽഭിഗമ്യ മഹാത്മാനം പിതരം സത്യവിക്രമം
അഭ്യവാദയദ് അവ്യഗ്രോ വിനയേന കൃതാഞ്ജലിഃ
ഇരാവാൻ അസ്മി ഭദ്രം തേ പുത്രശ് ചാഹം തവാഭിഭോ
12 മാതുഃ സമാഗമോ യശ് ച തത് സർവം പ്രത്യവേദയത്
തച് ച സർവം യഥാവൃത്തം അനുസസ്മാര പാണ്ഡവഃ
13 പരിഷ്വജ്യ സുതം ചാപി സോ ഽഽത്മനഃ സദൃശം ഗുണൈഃ
പ്രീതിമാൻ അഭവത് പാർഥോ ദേവരാജനിവേശനേ
14 സോ ഽർജുനേന സമാജ്ഞപ്തോ ദേവലോകേ തദാ നൃപ
പ്രീതിപൂർവം മഹാബാഹുഃ സ്വകാര്യം പ്രതി ഭാരത
യുദ്ധകാലേ ത്വയാസ്മാകം സാഹ്യം ദേയം ഇതി പ്രഭോ
15 ബാഢം ഇത്യ് ഏവം ഉക്ത്വാ ച യുദ്ധകാല ഉപാഗതഃ
കാമവർണജവൈർ അശ്വൈഃ സംവൃതോ ബഹുഭിർ നൃപ
16 തേ ഹയാഃ കാഞ്ചനാപീഡാ നാനാവർണാ മനോജവാഃ
ഉത്പേതുഃ സഹസാ രാജൻ ഹംസാ ഇവ മഹോദധൗ
17 തേ ത്വദീയാൻ സമാസാദ്യ ഹയസംഘാൻ മഹാജവാൻ
ക്രോഡൈഃ ക്രോഡാൻ അഭിഘ്നന്തോ ഘോണാഭിശ് ച പരസ്പരം
നിപേതുഃ സഹസാ രാജൻ സുവേഗാഭിഹതാ ഭുവി
18 നിപതദ്ഭിസ് തഥാ തൈശ് ച ഹയസംഘൈഃ പരസ്പരം
ശുശ്രുവേ ദാരുണഃ ശബ്ദഃ സുപർണപതനേ യഥാ
19 തഥൈവ ച മഹാരാജ സമേത്യാന്യോന്യം ആഹവേ
പരസ്പരവധം ഘോരം ചക്രുസ് തേ ഹയസാദിനഃ
20 തസ്മിംസ് തഥാ വർതമാനേ സങ്കുലേ തുമുലേ ഭൃശം
ഉഭയോർ അപി സംശാന്താ ഹയസംഘാഃ സമന്തതഃ
21 പ്രക്ഷീണസായകാഃ ശൂരാ നിഹതാശ്വാഃ ശ്രമാതുരാഃ
വിലയം സമനുപ്രാപ്താസ് തക്ഷമാണാഃ പരസ്പരം
22 തതഃ ക്ഷീണേ ഹയാനീകേ കിം ചിച് ഛേഷേ ച ഭാരത
സൗബലസ്യാത്മജാഃ ശൂരാ നിർഗതാ രണമൂർധനി
23 വായുവേഗസമസ്പർശാ ജവേ വായുസമാംസ് തഥാ
ആരുഹ്യ ശീലസമ്പന്നാൻ വയഃസ്ഥാംസ് തുരഗോത്തമാൻ
24 ഗജോ ഗവാക്ഷോ വൃഷകശ് ചർമവാൻ ആർജവഃ ശുകഃ
ഷഡ് ഏതേ ബലസമ്പന്നാ നിര്യയുർ മഹതോ ബലാത്
25 വാര്യമാണാഃ ശകുനിനാ സ്വൈശ് ച യോധൈർ മഹാബലൈഃ
സംനദ്ധാ യുദ്ധകുശലാ രൗദ്രരൂപാ മഹാബലാഃ
26 തദ് അനീകം മഹാബാഹോ ഭിത്ത്വാ പരമദുർജയം
ബലേന മഹതാ യുക്താഃ സ്വർഗായ വിജയൈഷിണഃ
വിവിശുസ് തേ തദാ ഹൃഷ്ടാ ഗാന്ധാരാ യുദ്ധദുർമദാഃ
27 താൻ പ്രവിഷ്ടാംസ് തദാ ദൃഷ്ട്വാ ഇരാവാൻ അപി വീര്യവാൻ
അബ്രവീത് സമരേ യോധാൻ വിചിത്രാഭരണായുധാൻ
28 യഥൈതേ ധാർതരാഷ്ട്രസ്യ യോധാഃ സാനുഗവാഹനാഃ
ഹന്യന്തേ സമരേ സർവേ തഥാ നീതിർ വിധീയതാം
29 ബാഢം ഇത്യ് ഏവം ഉക്ത്വാ തേ സർവേ യോധാ ഇരാവതഃ
ജഘ്നുസ് തേ വൈ പരാനീകം ദുർജയം സമരേ പരൈഃ
30 തദ് അനീകം അനീകേന സമരേ വീക്ഷ്യ പാതിതം
അമൃഷ്യമാണാസ് തേ സർവേ സുബലസ്യാത്മജാ രണേ
ഇരാവന്തം അഭിദ്രുത്യ സർവതഃ പര്യവാരയൻ
31 താഡയന്തഃ ശിതൈഃ പ്രാസൈശ് ചോദയന്തഃ പരസ്പരം
തേ ശൂരാഃ പര്യധാവന്ത കുർവന്തോ മഹദ് ആകുലം
32 ഇരാവാൻ അഥ നിർഭിന്നഃ പ്രാസൈസ് തീക്ഷ്ണൈർ മഹാത്മഭിഃ
സ്രവതാ രുധിരേണാക്തസ് തോത്ത്രൈർ വിദ്ധ ഇവ ദ്വിപഃ
33 ഉരസ്യ് അപി ച പൃഷ്ഠേ ച പാർശ്വയോശ് ച ഭൃശാഹതഃ
ഏകോ ബഹുഭിർ ഇത്യ് അർഥം ധൈര്യാദ് രാജൻ ന വിവ്യഥേ
34 ഇരാവാൻ അഥ സങ്ക്രുദ്ധഃ സർവാംസ് താൻ നിശിതൈഃ ശരൈഃ
മോഹയാം ആസ സമരേ വിദ്ധ്വാ പരപുരഞ്ജയഃ
35 പ്രാസാൻ ഉദ്ധൃത്യ സർവാംശ് ച സ്വശരീരാദ് അരിന്ദമഃ
തൈർ ഏവ താഡയാം ആസ സുബലസ്യാത്മജാൻ രണേ
36 നിവൃഷ്യ നിശിതം ഖഡ്ഗം ഗൃഹീത്വാ ച ശരാവരം
പദാതിസ് തൂർണം ആഗച്ഛജ് ജിഘാംസുഃ സൗബലാൻ യുധി
37 തതഃ പ്രത്യാഗതപ്രാണാഃ സർവേ തേ സുബലാത്മജാഃ
ഭൂയഃ ക്രോധസമാവിഷ്ടാ ഇരാവന്തം അഥാദ്രവൻ
38 ഇരാവാൻ അപി ഖഡ്ഗേന ദർശയൻ പാണിലാഘവം
അഭ്യവർതത താൻ സർവാൻ സൗബലാൻ ബലദർപിതഃ
39 ലാഘവേനാഥ ചരതഃ സർവേ തേ സുബലാത്മജാഃ
അന്തരം നാധ്യഗച്ഛന്ത ചരന്തഃ ശീഘ്രഗാമിനഃ
40 ഭൂമിഷ്ഠം അഥ തം സംഖ്യേ സമ്പ്രദൃശ്യ തതഃ പുനഃ
പരിവാര്യ ഭൃശം സർവേ ഗ്രഹീതും ഉപചക്രമുഃ
41 അഥാഭ്യാശഗതാനാം സ ഖഡ്ഗേനാമിത്രകർശനഃ
ഉപഹസ്താവഹസ്താഭ്യാം തേഷാം ഗാത്രാണ്യ് അകൃന്തത
42 ആയുധാനി ച സർവേഷാം ബാഹൂൻ അപി ച ഭൂഷിതാൻ
അപതന്ത നികൃത്താംഗാ ഗതാ ഭൂമിം ഗതാസവഃ
43 വൃഷകസ് തു മഹാരാജ ബഹുധാ പരിവിക്ഷതഃ
അമുച്യത മഹാരൗദ്രാത് തസ്മാദ് വീരാവകർതനാത്
44 താൻ സർവാൻ പതിതാൻ ദൃഷ്ട്വാ ഭീതോ ദുര്യോധനസ് തതഃ
അഭ്യഭാഷത സങ്ക്രുദ്ധോ രാക്ഷസം ഘോരദർശനം
45 ആർശ്യശൃംഗിം മഹേഷ്വാസം മായാവിനം അരിന്ദമം
വൈരിണം ഭീമസേനസ്യ പൂർവം ബകവധേന വൈ
46 പശ്യ വീര യഥാ ഹ്യ് ഏഷ ഫൽഗുനസ്യ സുതോ ബലീ
മായാവീ വിപ്രിയം ഘോരം അകാർഷീൻ മേ ബലക്ഷയം
47 ത്വം ച കാമഗമസ് താത മായാസ്ത്രേ ച വിശാരദഃ
കൃതവൈരശ് ച പാർഥേന തസ്മാദ് ഏനം രണേ ജഹി
48 ബാഢം ഇത്യ് ഏവം ഉക്ത്വാ തു രാക്ഷസോ ഘോരദർശനഃ
പ്രയയൗ സിംഹനാദേന യത്രാർജുനസുതോ യുവാ
49 സ്വാരൂഢൈർ യുദ്ധകുശലൈർ വിമലപ്രാസയോധിഭിഃ
വീരൈഃ പ്രഹാരിഭിർ യുക്തഃ സ്വൈർ അനീകൈഃ സമാവൃതഃ
നിഹന്തുകാമഃ സമരേ ഇരാവന്തം മഹാബലം
50 ഇരാവാൻ അപി സങ്ക്രുദ്ധസ് ത്വരമാണഃ പരാക്രമീ
ഹന്തുകാമം അമിത്രഘ്നോ രാക്ഷസം പ്രത്യവാരയത്
51 തം ആപതന്തം സമ്പ്രേക്ഷ്യ രാക്ഷസഃ സുമഹാബലഃ
ത്വരമാണസ് തതോ മായാം പ്രയോക്തും ഉപചക്രമേ
52 തേന മായാമയാഃ കൢപ്താ ഹയാസ് താവന്ത ഏവ ഹി
സ്വാരൂഢാ രാക്ഷസൈർ ഘോരൈഃ ശൂലപട്ടിശപാണിഭിഃ
53 തേ സംരബ്ധാഃ സമാഗമ്യ ദ്വിസാഹസ്രാഃ പ്രഹാരിണഃ
അചിരാദ് ഗമയാം ആസുഃ പ്രേതലോകം പരസ്പരം
54 തസ്മിംസ് തു നിഹതേ സൈന്യേ താവ് ഉഭൗ യുദ്ധദുർമദൗ
സംഗ്രാമേ വ്യവതിഷ്ഠേതാം യഥാ വൈ വൃത്രവാസവൗ
55 ആദ്രവന്തം അഭിപ്രേക്ഷ്യ രാക്ഷസം യുദ്ധദുർമദം
ഇരാവാൻ ക്രോധസംരബ്ധഃ പ്രത്യധാവൻ മഹാബലഃ
56 സമഭ്യാശഗതസ്യാജൗ തസ്യ ഖഡ്ഗേന ദുർമതേഃ
ചിച്ഛേദ കാർമുകം ദീപ്തം ശരാവാപം ച പഞ്ചകം
57 സ നികൃത്തം ധനുർ ദൃഷ്ട്വാ ഖം ജവേന സമാവിശത്
ഇരാവന്തം അഭിക്രുദ്ധം മോഹയന്ന് ഇവ മായയാ
58 തതോ ഽന്തരിക്ഷം ഉത്പത്യ ഇരാവാൻ അപി രാക്ഷസം
വിമോഹയിത്വാ മായാഭിസ് തസ്യ ഗാത്രാണി സായകൈഃ
ചിച്ഛേദ സർവമർമജ്ഞഃ കാമരൂപോ ദുരാസദഃ
59 തഥാ സ രാക്ഷസശ്രേഷ്ഠഃ ശരൈഃ കൃത്തഃ പുനഃ പുനഃ
സംബഭൂവ മഹാരാജ സമവാപ ച യൗവനം
60 മായാ ഹി സഹജാ തേഷാം വയോ രൂപം ച കാമജം
ഏവം തദ് രാക്ഷസസ്യാംഗം ഛിന്നം ഛിന്നം വ്യരോഹത
61 ഇരാവാൻ അപി സങ്ക്രുദ്ധോ രാക്ഷസം തം മഹാബലം
പരശ്വധേന തീക്ഷ്ണേന ചിച്ഛേദ ച പുനഃ പുനഃ
62 സ തേന ബലിനാ വീരശ് ഛിദ്യമാന ഇവ ദ്രുമഃ
രാക്ഷസോ വ്യനദദ് ഘോരം സ ശബ്ദസ് തുമുലോ ഽഭവത്
63 പരശ്വധക്ഷതം രക്ഷഃ സുസ്രാവ രുധിരം ബഹു
തതശ് ചുക്രോധ ബലവാംശ് ചക്രേ വേഗം ച സംയുഗേ
64 ആർശ്യശൃംഗിസ് തതോ ദൃഷ്ട്വാ സമരേ ശത്രും ഊർജിതം
കൃത്വാ ഘോരം മഹദ് രൂപം ഗ്രഹീതും ഉപചക്രമേ
സംഗ്രാമശിരസോ മധ്യേ സർവേഷാം തത്ര പശ്യതാം
65 താം ദൃഷ്ട്വാ താദൃശീം മായാം രാക്ഷസസ്യ മഹാത്മനഃ
ഇരാവാൻ അപി സങ്ക്രുദ്ധോ മായാം സ്രഷ്ടും പ്രചക്രമേ
66 തസ്യ ക്രോധാഭിഭൂതസ്യ സംയുഗേഷ്വ് അനിവർതിനഃ
യോ ഽന്വയോ മാതൃകസ് തസ്യ സ ഏനം അഭിപേദിവാൻ
67 സ നാഗൈർ ബഹുശോ രാജൻ സർവതഃ സംവൃതോ രണേ
ദധാര സുമഹദ് രൂപം അനന്ത ഇവ ഭോഗവാൻ
തതോ ബഹുവിധൈർ നാഗൈശ് ഛാദയാം ആസ രാക്ഷസം
68 ഛാദ്യമാനസ് തു നാഗൈഃ സ ധ്യാത്വാ രാക്ഷസപുംഗവഃ
സൗപർണം രൂപം ആസ്ഥായ ഭക്ഷയാം ആസ പന്നഗാൻ
69 മായയാ ഭക്ഷിതേ തസ്മിന്ന് അന്വയേ തസ്യ മാതൃകേ
വിമോഹിതം ഇരാവന്തം അസിനാ രാക്ഷസോ ഽവധീത്
70 സകുണ്ഡലം സമുകുടം പദ്മേന്ദുസദൃശപ്രഭം
ഇരാവതഃ ശിരോ രക്ഷഃ പാതയാം ആസ ഭൂതലേ
71 തസ്മിംസ് തു നിഹതേ വീരേ രാക്ഷസേനാർജുനാത്മജേ
വിശോകാഃ സമപദ്യന്ത ധാർതരാഷ്ട്രാഃ സരാജകാഃ
72 തസ്മിൻ മഹതി സംഗ്രാമേ താദൃശേ ഭൈരവേ പുനഃ
മഹാൻ വ്യതികരോ ഘോരഃ സേനയോഃ സമപദ്യത
73 ഹയാ ഗജാഃ പദാതാശ് ച വിമിശ്രാ ദന്തിഭിർ ഹതാഃ
രഥാശ് ച ദന്തിനശ് ചൈവ പത്തിഭിസ് തത്ര സൂദിതാഃ
74 തഥാ പത്തിരഥൗഘാശ് ച ഹയാശ് ച ബഹവോ രണേ
രഥിഭിർ നിഹതാ രാജംസ് തവ തേഷാം ച സങ്കുലേ
75 അജാനന്ന് അർജുനശ് ചാപി നിഹതം പുത്രം ഔരസം
ജഘാന സമരേ ശൂരാൻ രാജ്ഞസ് താൻ ഭീഷ്മരക്ഷിണഃ
76 തഥൈവ താവകാ രാജൻ സൃഞ്ജയാശ് ച മഹാബലാഃ
ജുഹ്വതഃ സമരേ പ്രാണാൻ നിജഘ്നുർ ഇതരേതരം
77 മുക്തകേശാ വികവചാ വിരഥാശ് ഛിന്നകാർമുകാഃ
ബാഹുഭിഃ സമയുധ്യന്ത സമവേതാഃ പരസ്പരം
78 തഥാ മർമാതിഗൈർ ഭീഷ്മോ നിജഘാന മഹാരഥാൻ
കമ്പയൻ സമരേ സേനാം പാണ്ഡവാനാം മഹാബലഃ
79 തേന യൗധിഷ്ഠിരേ സൈന്യേ ബഹവോ മാനവാ ഹതാഃ
ദന്തിനഃ സാദിനശ് ചൈവ രഥിനോ ഽഥ ഹയാസ് തഥാ
80 തത്ര ഭാരത ഭീഷ്മസ്യ രണേ ദൃഷ്ട്വാ പരാക്രമം
അത്യദ്ഭുതം അപശ്യാമ ശക്രസ്യേവ പരാക്രമം
81 തഥൈവ ഭീമസേനസ്യ പാർഷതസ്യ ച ഭാരത
രൗദ്രം ആസീത് തദാ യുദ്ധം സാത്വതസ്യ ച ധന്വിനഃ
82 ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണസ്യ വിക്രാന്തം പാണ്ഡവാൻ ഭയം ആവിശത്
ഏക ഏവ രണേ ശക്തോ ഹന്തും അസ്മാൻ സ സൈനികാൻ
83 കിം പുനഃ പൃഥിവീ ശൂരൈർ യോധവ്രാതൈഃ സമാവൃതഃ
ഇത്യ് അബ്രുവൻ മഹാരാജ രണേ ദ്രോണേന പീഡിതാഃ
84 വർതമാനേ തഥാ രൗദ്രേ സംഗ്രാമേ ഭരതർഷഭ
ഉഭയോഃ സേനയോഃ ശൂരാ നാമൃഷ്യന്ത പരസ്പരം
85 ആവിഷ്ടാ ഇവ യുധ്യന്തേ രക്ഷോഭൂതാ മഹാബലാഃ
താവകാഃ പാണ്ഡവേയാശ് ച സംരബ്ധാസ് താത ധന്വിനഃ
86 ന സ്മ പശ്യാമഹേ കം ചിദ് യഃ പ്രാണാൻ പരിരക്ഷതി
സംഗ്രാമേ ദൈത്യസങ്കാശേ തസ്മിൻ യോദ്ധാ നരാധിപ