മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം99

1 [സ്]
     മധ്യാഹ്നേ തു മഹാരാജ സംഗ്രാമഃ സമപദ്യത
     ലോകക്ഷയകരോ രൗദ്രോ ഭീഷ്മസ്യ സഹ സോമകൈഃ
 2 ഗാംഗേയോ രഥിനാം ശ്രേഷ്ഠഃ പാണ്ഡവാനാം അനീകിനീം
     വ്യധമൻ നിശിതൈർ ബാണൈഃ ശതശോ ഽഥ സഹസ്രശഃ
 3 സംമമർദ ച തത് സൈന്യം പിതാ ദേവവ്രതസ് തവ
     ധാന്യാനാം ഇവ ലൂനാനാം പ്രകരം ഗോഗണാ ഇവ
 4 ധൃഷ്ടദ്യുമ്നഃ ശിഖണ്ഡീ ച വിരാടോ ദ്രുപദസ് തഥാ
     ഭീഷ്മം ആസാദ്യ സമരേ ശരൈർ ജഘ്നുർ മഹാരഥം
 5 ധൃഷ്ടദ്യുമ്നം തതോ വിദ്ധ്വാ വിരാടം ച ത്രിഭിഃ ശരൈഃ
     ദ്രുപദസ്യ ച നാരാചം പ്രേഷയാം ആസ ഭാരത
 6 തേന വിദ്ധാ മഹേഷ്വാസാ ഭീഷ്മേണാമിത്രകർശിനാ
     ചുക്രുധുഃ സമരേ രാജൻ പാദസ്പൃഷ്ടാ ഇവോരഗാഃ
 7 ശിഖണ്ഡീ തം ച വിവ്യാധ ഭരതാനാം പിതാമഹം
     സ്ത്രീമയം മനസാ ധ്യാത്വാ നാസ്മൈ പ്രാഹരദ് അച്യുതഃ
 8 ധൃഷ്ടദ്യുമ്നസ് തു സമരേ ക്രോധാദ് അഗ്നിർ ഇവ ജ്വലൻ
     പിതാമഹം ത്രിഭിർ ബാണൈർ ബാഹ്വോർ ഉരസി ചാർപയത്
 9 ദ്രുപദഃ പഞ്ചവിംശത്യാ വിരാടോ ദശഭിഃ ശരൈഃ
     ശിഖണ്ഡീ പഞ്ചവിംശത്യാ ഭീഷ്മം വിവ്യാധ സായകൈഃ
 10 സോ ഽതിവിദ്ധോ മഹാരാജ ഭീഷ്മഃ സംഖ്യേ മഹാത്മഭിഃ
    വസന്തേ പുഷ്പശബലോ രക്താശോക ഇവാബഭൗ
11 താൻ പ്രത്യവിധ്യദ് ഗാംഗേയസ് ത്രിഭിസ് ത്രിഭിർ അജിഹ്മഗൈഃ
    ദ്രുപദസ്യ ച ഭല്ലേന ധനുശ് ചിച്ഛേദ മാരിഷ
12 സോ ഽന്യത് കാർമുകം ആദായ ഭീഷ്മം വിവ്യാധ പഞ്ചഭിഃ
    സാരഥിം ച ത്രിഭിർ ബാണൈഃ സുശിതൈ രണമൂർധനി
13 തതോ ഭീമോ മഹാരാജ ദ്രൗപദ്യാഃ പഞ്ച ചാത്മജാഃ
    കേകയാ ഭ്രാതരഃ പഞ്ച സാത്യകിശ് ചൈവ സാത്വതഃ
14 അഭ്യദ്രവന്ത ഗാംഗേയം യുധിഷ്ഠിര ഹിതേപ്സയാ
    രിരക്ഷിഷന്തഃ പാഞ്ചാല്യം ധൃട ദ്യുമ്ന മുഖൻ രണേ
15 തഥൈവ താവകാഃ സർവേ ഭീഷ്മരക്ഷാർഥം ഉദ്യതാഃ
    പ്രത്യുദ്യയുഃ പാണ്ഡുസേനാം സഹ സൈന്യാ നരാധിപ
16 തത്രാസീത് സുമഹദ് യുദ്ധം തവ തേഷാം ച സങ്കുലം
    നരാശ്വരഥനാഗാനാം യമ രാഷ്ട്രവിവർധനം
17 രഥീ രഥിനം ആസാദ്യ പ്രാഹിണോദ് യമസാദനം
    തഥേതരാൻ സമാസാദ്യ നരനാഗാശ്വസാദിനഃ
18 അനയൻ പരലോകായ ശരൈഃ സംനതപർവഭിഃ
    അസ്ത്രൈശ് ച വിവിധൈർ ഘോരൈസ് തത്ര തത്ര വിശാം പതേ
19 രഥാശ് ച രഥിഭിർ ഹീനാ ഹതസാരഥയസ് തഥാ
    വിപ്രദ്രുതാശ്വാഃ സമരേ ദിശോ ജഗ്മുഃ സമന്തതഃ
20 മർദമാനാ നരാൻ രാജൻ ഹയാംശ് ച സുബഹൂൻ രണേ
    വാതായമാനാ ദൃശ്യന്തേ ഗന്ധർവനഗരോപമാഃ
21 രഥിനശ് ച രഥൈർ ഹീനാ വർമിണസ് തേജസാ യുതാഃ
    കുണ്ഡലോഷ്ണീഷിണഃ സർവേ നിഷ്കാംഗദവിഭൂഷിതാഃ
22 ദേവപുത്രസമാ രൂപോ ശൗര്യേ ശക്രസമാ യുധി
    ഋദ്ധ്യാ വൈശ്രവണം ചാതി നയേന ച ബൃഹസ്പതിം
23 സർവലോകേശ്വരാഃ ശൂരാസ് തത്ര തത്ര വിശാം പതേ
    വിപ്രദ്രുതാ വ്യദൃശ്യന്ത പ്രാകൃതാ ഇവ മാനവാഃ
24 ദന്തിനശ് ച നരശ്രേഷ്ഠ വിഹീനാ വരസാദിഭിഃ
    മൃദ്നന്തഃ സ്വാന്യ് അനീകാനി സമ്പേതുഃ സർവശബ്ദഗാഃ
25 വർമഭിശ് ചാമരൈശ് ഛത്രൈഃ പതാകാഭിശ് ച മാരിഷ
    കക്ഷ്യാഭിർ അഥ തോത്ത്രൈശ് ച ഘണ്ടാഭിസ് തോമരൈസ് തഥാ
26 വിശീർണൈർ വിപ്രധാവന്തോ ദൃശ്യന്തേ സ്മ ദിശോ ദശ
    നഗമേഘപ്രതീകാശൈർ ജലദോദയ നിസ്വനൈഃ
27 തഥൈവ ദന്തിഭിർ ഹീനാൻ ഗജാരോഹാൻ വിശാം പതേ
    പ്രധാവന്തോ ഽന്വപശ്യാമ തവ തേഷാം ച സങ്കുലേ
28 നാനാദേശസമുത്ഥാംശ് ച തുരഗാൻ ഹേമഭൂഷിതാൻ
    വാതായമാനാൻ അദ്രാക്ഷം ശതശോ ഽഥ സഹസ്രശഃ
29 അശ്വാരോഹാൻ ഹതൈർ അശ്വൈർ ഗൃഹീതാസീൻ സമന്തതഃ
    ദ്രവമാണാൻ അപശ്യാമ ദ്രാവ്യമാണാംശ് ച സംയുഗേ
30 ഗജോ ഗജം സമാസാദ്യ ദ്രവമാണം മഹാരണേ
    യയൗ വിമൃദ്നംസ് തരസാ പദാതീൻ വാജിനസ് തഥാ
31 തഥൈവ ച രഥാൻ രാജൻ സംമമർദ രണേ ഗജഃ
    രഥശ് ചൈവ സമാസാദ്യ പദാതിം തുരഗം തഥാ
32 വ്യമൃദ്നാത് സമരേ രാജംസ് തുരഗാംശ് ച നരാൻ രണേ
    ഏവം തേ ബഹുധാ രാജൻ പ്രമൃദ്നന്തഃ പരസ്പരം
33 തസ്മിൻ രൗദ്രേ തഥാ യുദ്ധേ വർതമാനേ മഹാഭയേ
    പ്രാവർതത നദീ ഘോരാ ശോണിതാന്ത്ര തരംഗിണീ
34 അസ്ഥി സഞ്ചയസംഘാടാ കേശശൈവലശാദ്വലാ
    രഥഹ്രദാ ശരാവർതാ ഹയമീനാ ദുരാസദാ
35 ശീർഷോപല സമാകീർണാ ഹസ്തിഗ്രാഹസമാകുലാ
    കവചോഷ്ണീഷ ഫേനാഢ്യാ ധനുർ ദ്വീപാസി കച്ഛപാ
36 പതാകാധ്വജവൃക്ഷാഢ്യാ മർത്യകൂലാപഹാരിണീ
    ക്രവ്യാദസംഘസങ്കീർണാ യമ രാഷ്ട്രവിവർധിനീ
37 താം നദീം ക്ഷത്രിയാഃ ശൂരാ ഹയനാഗരഥപ്ലവൈഃ
    പ്രതേരുർ ബഹവോ രാജൻ ഭയം ത്യക്ത്വാ മഹാഹവേ
38 അപോവാഹ രണേ ഭീരൂൻ കശ്മലേനാഭിസംവൃതാൻ
    യഥാ വൈതരണീ പ്രേതാൻ പ്രേതരാജപുരം പ്രതി
39 പ്രാക്രോശൻ ക്ഷത്രിയാസ് തത്ര ദൃഷ്ട്വാ തദ് വൈശസം മഹത്
    ദുര്യോധനാപരാധേന ക്ഷയം ഗച്ഛന്തി കൗരവാഃ
40 ഗുണവത്സു കഥം ദ്വേഷം ധാർതരാഷ്ട്രോ ജനേശ്വരഃ
    കൃതവാൻ പാണ്ഡുപുത്രേഷു പാപാത്മാ ലോഭമോഹിതഃ
41 ഏവം ബഹുവിധാ വാചഃ ശ്രൂയന്തേ സ്മാത്ര ഭാരത
    പാണ്ഡവ സ്വത സംയുക്താഃ പുത്രാണാം തേ സുദാരുണാഃ
42 താ നിശമ്യ തദാ വാചഃ സർവയോധൈർ ഉദാഹൃതാഃ
    ആഗസ്കൃത് സർവലോകസ്യ പുത്രോ ദുര്യോധനസ് തവ
43 ഭീഷ്മം ദ്രോണം കൃപം ചൈവ ശല്യം ചോവാച ഭാരത
    യുധ്യധ്വം അനഹങ്കാരാഃ കിം ചിരം കുരുഥേതി ച
44 തതഃ പ്രവവൃതേ യുദ്ധം കുരൂണാം പാണ്ഡവൈഃ സഹ
    അക്ഷദ്യൂതകൃതം രാജൻ സുഘോരം വൈശസം തദാ
45 യത് പുരാ ന നിഗൃഹ്ണീഷേ വാര്യമാണോ മഹാത്മഭിഃ
    വൈചിത്രവീര്യ തസ്യേദം ഫലം പശ്യ തഥാവിധം
46 ന ഹി പാണ്ഡുസുതാ രാജൻ സ സൈന്യാഃ സപദാനുഗാഃ
    രക്ഷന്തി സമരേ പ്രാണാൻ കൗരവാ വാ വിശാം പതേ
47 ഏതസ്മാത് കാരണാദ് ഘോരോ വർതതേ സ്മ ജനക്ഷയഃ
    ദൈവാദ് വാ പുരുഷവ്യാഘ്ര തവ ചാപനയാൻ നൃപ