മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം/അധ്യായം120

മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം120

1 [സാത്യകി]
     ന രാമ കാലഃ പരിദേവനായ; യദ് ഉത്തരം തത്ര തദ് ഏവ സർവേ
     സമാചരാമോ ഹ്യ് അനതീത കാലം; യുധിഷ്ഠിരോ യദ്യ് അപി നാഹ കിം ചിത്
2 യേ നാഥവന്തോ ഹി ഭവന്തി ലോകേ; തേ നാത്മനാ കർമ സമാരഭന്തേ
     തേഷാം തു കാര്യേഷു ഭവന്തി നാഥാഃ; ശൈബ്യാദയോ രാമ യഥാ യയാതേഃ
3 യേഷാം തഥാ രാമ സമാരഭന്തേ; കാര്യാണി നാഥാഃ സ്വമതേന ലോകേ
     തേ നാഥവന്തഃ പുരുഷപ്രവീരാ; നാനാഥ വത് കൃച്ഛ്രം അവാപ്നുവന്തി
4 കസ്മാദ് അയം രാമ ജനാർദനൗ ച; പ്രദ്യുമ്ന സാംബൗ ച മയാ സമേതൗ
     വസത്യ് അരണ്യേ സഹ സോദരീയൈസ്; ത്രൈലോക്യനാഥാൻ അധിഗമ്യ നാഥാൻ
5 നിര്യാതു സാധ്വ് അദ്യ ദശാർഹ സേനാ; പ്രഭൂതനാനായുധ ചിത്രവർമാഃ
     യമക്ഷയം ഗച്ഛതു ധാർതരാഷ്ട്രഃ; സ ബാന്ധവോ വൃഷ്ണിബലാഭിഭൂതഃ
6 ത്വം ഹ്യ് ഏവ കോപാത് പൃഥിവീം അപീമാം; സംവേഷ്ടയേസ് തിഷ്ഠതു ശാർമ്ഗധന്വാ
     സ ധാർതരാഷ്ട്രം ജഹി സാനുബന്ധം; വൃത്രം യഥാ ദേവപതിർ മഹേന്ദ്രഃ
7 ഭ്രാതാ ച മേ യശ് ച സഖാ ഗുരുശ് ച; ജനാർദനസ്യാത്മ സമശ് ച പാർഥഃ
     യദർഥം അഭ്യുദ്യതം ഉത്തമം തത്; കരോതി കർമാഗ്ര്യം അപാരണീയം
8 തസ്യാസ്ത്ര വർഷാണ്യ് അഹം ഉത്തമാസ്ത്രൈർ; വിഹത്യ സർവാണി രണേ ഽഭിഭൂയ
     കായാച് ഛിരഃ സർപവിഷാഗ്നികൽപൈഃ; ശരോത്തമൈർ ഉന്മഥിതാസ്മി രാമ
9 ഖഡ്ഗേന ചാഹം നിശിതേന സംഖ്യേ; കായാച് ഛിരസ് തസ്യ ബലാത് പ്രമഥ്യ
     തതോ ഽസ്യ സർവാൻ അനുഗാൻ ഹനിഷ്യേ; ദുര്യോധനം ചാപി കുരൂംശ് ച സർവാൻ
10 ആത്തായുധം മാം ഇഹ രൗഹിണേയ; പശ്യന്തു ഭൗമാ യുധി ജാതഹർഷാഃ
    നിഘ്നന്തം ഏകം കുരു യോധമുഖ്യാൻ; കാലേ മഹാകക്ഷം ഇവാന്തകാഗ്നിഃ
11 പ്രദ്യുമ്ന മുക്താൻ നിശിതാൻ ന ശക്താഃ; സോഢും കൃപ ദ്രോണ വികർണ കർണാഃ
    ജാനാമി വീര്യം ച തവാത്മ ജസ്യ; കാർഷ്ണിർ ഭവത്യ് ഏഷ യഥാ രണസ്ഥഃ
12 സാംബഃ സസൂതം സ രഥം ഭുജാഭ്യാം; ദുഃശാസനം ശാസ്തു ബലാത് പ്രമഥ്യ
    ന വിദ്യതേ ജാംബ വതീ സുതസ്യ; രണേ ഽവിഷഹ്യം ഹി രണോത്കടസ്യ
13 ഏതേന ബാലേന ഹി ശംബരസ്യ; ദൈത്യസ്യ സൈന്യം സഹസാ പ്രണുന്നം
    വൃത്തോരുർ അത്യായത പീനബാഹുർ; ഏതേന സംഖ്യേ നിഹതോ ഽശ്വചക്രഃ
    കോ നാമ സാംബസ്യ രണേ മനുഷ്യോ; ഗത്വാന്തരം വൈ ഭുജയോർ ധരേത
14 യഥാ പ്രവിശ്യാന്തരം അന്തകസ്യ; കാലേ മനുഷ്യോ ന വിനിഷ്ക്രമേത
    തഥാ പ്രവിശ്യാന്തരം അസ്യ സംഖ്യേ; കോ നാമ ജീവൻ പുനർ ആവ്രജേത
15 ദ്രോണം ച ഭീഷ്മം ച മഹാരഥൗ തൗ; സുതൈർ വൃതം ചാപ്യ് അഥ സോമദത്തം
    സർവാണി സൈന്യാനി ച വാസുദേവഃ; പ്രധക്ഷ്യതേ സായകവഹ്നി ജാലൈഃ
16 കിംനാമ ലോകേഷ്വ് അവിഷഹ്യം അസ്തി; കൃഷ്ണസ്യ സർവേഷു സദൈവ തേഷു
    ആത്തായുധസ്യോത്തമ ബാണപാണേശ്; ചക്രായുധസ്യാപ്രതിമസ്യ യുദ്ധേ
17 തതോ ഽനിരുദ്ധോ ഽപ്യ് അസി ചർമ പാണിർ; മഹീം ഇമാം ധാർതരാഷ്ട്രൈർ വി സഞ്ജ്ഞൈഃ
    ഹൃതോത്തമാംഗൈർ നിഹതൈഃ കരോതു; കീർണാം കുശൈർ വേദിം ഇവാധ്വരേഷു
18 ഗദോൽമുകൗ ബാഹുക ഭാനുനീഥാഃ; ശൂരശ് ച സംഖ്യേ നിശഠഃ കുമാരഃ
    രണോത്കടൗ സാരണ ചാരുദേഷ്ണൗ; കുലോചിതം വിപ്രഥയന്തു കർമ
19 സ വൃഷ്ണിഭോജാന്ധകയോധമുഖ്യാ; സമാഗതാ ക്ഷത്രിയ ശൂരസേനാ
    ഹത്വാ രണേ താൻ ധൃതരാഷ്ട്ര പുത്രാംൽ; ലോകേ യശഃ സ്ഫീതം ഉപാകരോതു
20 തതോ ഽഭിമന്യുഃ പൃഥിവീം പ്രശാസ്തു; യാവദ് വ്രതം ധർമഭൃതാം വരിഷ്ഠഃ
    യുധിഷ്ഠിരഃ പാരയതേ മഹാത്മാ; ദ്യൂതേ യഥോക്തം കുരുസത്തമേന
21 അസ്മത് പ്രമുഖൈർ വി ശിഖൈർ ജിതാരിസ്; തതോ മഹീം ഭോക്ഷ്യതി ധർമരാജഃ
    നിർ ധാർതരാഷ്ട്രാം ഹതസൂതപുത്രാം; ഏതദ് ധി നഃ കൃത്യതമം യശശ്യം
22 [വാസു]
    അസംശയം മാധവ സത്യം ഏതദ്; ഗൃഹ്ണീമ തേ വാക്യം അദീനസത്ത്വ
    സ്വാഭ്യാം ഭുജാഭ്യാം അജിതാം തു ഭൂമിം; നേച്ഛേത് കുരൂണാം ഋഷഭഃ കഥം ചിത്
23 ന ഹ്യ് ഏഷ കാമാൻ ന ഭയാൻ ന ലോഭാദ്; യുധിഷ്ഠിരോ ജാതു ജഹ്യാത് സ്വധർമം
    ഭീമാർജുനൗ ചാതി രഥൗ യമൗ വാ; തഥൈവ കൃഷ്ണാ ദ്രുപദാത്മ ജേയം
24 ഉഭൗ ഹി യുദ്ധേ ഽപ്രതിമൗ പൃഥിവ്യാം; വൃകോദരശ് ചൈവ ധനഞ്ജയശ് ച
    കസ്മാൻ ന കൃത്സ്നാം പൃഥിവീം പ്രശാസേൻ; മാദ്രീ സുതാഭ്യാഞ്ച പുരസ്കൃതോ ഽയം
25 യദാ തു പാഞ്ചാല പതിർ മഹാത്മാ; സ കേകയശ് ചേദിപതിർ വയം ച
    യോത്സ്യാമ വിക്രമ്യ പരാംസ് തദാ വൈ; സുയോധനസ് ത്യക്ഷ്യതി ജീവലോകം
26 [യ്]
    നൈതച് ചിത്രം മാധവ യദ് ബ്രവീഷി; സത്യം തു മേ രക്ഷ്യ തമം ന രാജ്യം
    കൃഷ്ണസ് തു മാം വേദ യഥാ വദ് ഏകഃ; കൃഷ്ണം ച വേദാഹം അഥോ യഥാ വത്
27 യദൈവ കാലം പുരുഷപ്രവീരോ; വേത്സ്യത്യ് അയം മാധവ വിക്രമസ്യ
    തദാ രണേ ത്വം ച ശിനിപ്രവീര; സുയോധനം ജേഷ്യസി കേശവശ് ച
28 പ്രതിപ്രയാന്ത്വ് അദ്യ ദശാർഹ വീരാ; ദൃഢോ ഽസ്മി നാഥൈർ നരലോകനാഥൈഃ
    ധർമേ ഽപ്രമാദം കുരുതാപ്രമേയാ; ദ്രഷ്ടാസ്മി ഭൂയഃ സുഖിനഃ സമേതാൻ
29 തേ ഽന്യോന്യം ആമന്ത്ര്യ തഥാഭിവാദ്യ; വൃദ്ധാൻ പരിസ്വജ്യ ശിശൂംശ് ച സർവാൻ
    യദുപ്രവീരാഃ സ്വഗൃഹാണി ജഗ്മൂ; രാജാപി തീർഥാന്യ് അനുസഞ്ചചാര
30 വിസൃജ്യ കൃഷ്ണം ത്വ് അഥ ധർമരാജോ; വിദർഭരാജോപ ചിതാം സുതീർഥാം
    സുതേന സോമേന വിമിശ്രിതോദാം; തതഃ പയോഷ്ണീം പ്രതി സ ഹ്യ് ഉവാസ