മഹാഭാരതം മൂലം/ശല്യപർവം/അധ്യായം49

←അധ്യായം48

മഹാഭാരതം മൂലം/ശല്യപർവം രചന:വ്യാസൻ അധ്യായം49

അധ്യായം50→

1 [വൈ]
     തസ്മിന്ന് ഏവ തു ധർമാത്മാ വസതി സ്മ തപോധനഃ
     ഗാർഹസ്ഥ്യം ധർമം ആസ്ഥായ അസിതോ ദേവലഃ പുരാ
 2 ധർമനിത്യഃ ശുചിർ ദാന്തോ ന്യസ്തദണ്ഡോ മഹാതപാഃ
     കർമണാ മനസാ വാചാ സമഃ സർവേഷു ജന്തുഷു
 3 അക്രോധനോ മഹാരാജ തുല്യനിന്ദാ പ്രിയാപ്രിയഃ
     കാഞ്ചനേ ലോഷ്ടകേ ചൈവ സമദർശീ മഹാതപാഃ
 4 ദേവതാഃ പൂജയൻ നിത്യം അതിഥീംശ് ച ദ്വിജൈഃ സഹ
     ബ്രഹ്മചര്യ രതോ നിത്യം സദാ ധർമപരായണഃ
 5 തതോ ഽഭ്യേത്യ മഹാരാജ യോഗം ആസ്ഥയ ഭിക്ഷുകഃ
     ജൈഗീഷവ്യോ മുനിർ ധീമാംസ് തസ്മിംസ് തീർഥേ സമാഹിതഃ
 6 ദേവലസ്യാശ്രമേ രാജൻ ന്യവസത് സ മഹാദ്യുതിഃ
     യോഗനിത്യോ മഹാരാജ സിദ്ധിം പ്രാപ്തോ മഹാതപാഃ
 7 തം തത്ര വസമാനം തു ജൈഗീഷവ്യം മഹാമുനിം
     ദേവലോ ദർശയന്ന് ഏവ നൈവായുഞ്ജത ധർമതഃ
 8 ഏവം തയോർ മഹാരാജ ദീർഘകാലോ വ്യതിക്രമത്
     ജൈഗീഷവ്യം മുനിം ചൈവ ന ദദർശാഥ ദേവലഃ
 9 ആഹാരകാലേ മതിമാൻ പരിവ്രാഡ് ജനമേജയ
     ഉപാതിഷ്ഠത ധർമജ്ഞോ ഭൈക്ഷ കാലേ സ ദേവലം
 10 സ ദൃഷ്ട്വാ ഭിക്ഷുരൂപേണ പ്രാപ്തന്തത്ര മഹാമുനിം
    ഗൗരവം പരമം ചക്രേ പ്രീതിം ച വിപുലാം തഥാ
11 ദേവലസ് തു യഥാശക്തി പൂജയാം ആസ ഭാരത
    ഋഷിദൃഷ്ടേന വിധിനാ സമാ ബഹ്വ്യഃ സമാഹിതഃ
12 കദാ ചിത് തസ്യ നൃപതേ ദേവലസ്യ മഹാത്മനഃ
    ചിന്താ സുമഹതീ ജാതാ മുനിം ദൃഷ്ട്വാ മഹാദ്യുതിം
13 സമാസ് തു സമതിക്രാന്താ ബഹ്വ്യഃ പൂജയതോ മമ
    ന ചായം അലസോ ഭിക്ഷുർ അഭ്യഭാഷത കിം ചന
14 ഏവം വിഗണയന്ന് ഏവ സ ജഗാമ മഹോദധിം
    അന്തരിക്ഷചരഃ ശ്രീമാൻ കലശം ഗൃഹ്യ ദേവലഃ
15 ഗച്ഛന്ന് ഏവ സ ധർമാത്മാ സമുദ്രം സരിതാം പതിം
    ജൈഗീഷവ്യം തതോ ഽപശ്യദ് ഗതം പ്രാഗ് ഏവ ഭാരത
16 തതഃ സവിസ്മയശ് ചിന്താം ജഗാമാഥാസിതഃ പ്രഭുഃ
    കഥം ഭിക്ഷുർ അയം പ്രാപ്തഃ സമുദ്രേ സ്നാത ഏവ ച
17 ഇത്യ് ഏവം ചിന്തയാം ആസ മഹർഷിർ അസിതസ് തദാ
    സ്നാത്വാ സമുദ്രേ വിധിവച് ഛുചിർ ജപ്യം ജജാപ ഹ
18 കൃതജപ്യാഹ്നികഃ ശ്രീമാൻ അശ്രമം ച ജഗാമ ഹ
    കലശം ജലപൂർണം വൈ ഗൃഹീത്വാ ജനമേജയ
19 തതഃ സ പ്രവിശന്ന് ഏവ സ്വം ആശ്രമപദം മുനിഃ
    ആസീനം ആശ്രമേ തത്ര ജൈഗീഷവ്യം അപശ്യത
20 ന വ്യാഹരതി ചൈവൈനം ജൈഗീഷവ്യഃ കഥം ചന
    കാഷ്ഠഭൂതോ ഽഽശ്രമ പദേ വസതി സ്മ മഹാതപാഃ
21 തം ദൃഷ്ട്വാ ചാപ്ലുതം തോയേ സാഗരേ സാഗരോപമം
    പ്രവിഷ്ടം ആശ്രമം ചാപി പൂർവം ഏവ ദദർശ സഃ
22 അസിതോ ദേവലോ രാജംശ് ചിന്തയാം ആസ ബുദ്ധിമാൻ
    ദൃഷ്ടഃ പ്രഭാവം തപസോ ജൈഗീഷവ്യസ്യ യോഗജം
23 ചിന്തയാം ആസ രാജേന്ദ്ര തദാ സ മുനിസത്തമഃ
    മയാ ദൃഷ്ടഃ സമുദ്രേ ച ആശ്രമേ ച കഥം ത്വ് അയം
24 ഏവം വിഗണയന്ന് ഏവ സ മുനിർ മന്ത്രപാരഗഃ
    ഉത്പപാതാശ്രമാത് തസ്മാദ് അന്തരിക്ഷം വിശാം പതേ
    ജിജ്ഞാസാർഥം തദാ ഭിക്ഷോർ ജൈഗീഷവ്യസ്യ ദേവലഃ
25 സോ ഽന്തരിക്ഷചരാൻ സിദ്ധാൻ സമപശ്യത് സമാഹിതാൻ
    ജൈഗീഷവ്യം ച തൈഃ സിദ്ധൈഃ പൂജ്യമാനം അപശ്യത
26 തതോ ഽസിതഃ സുസംരബ്ധോ വ്യവസായീ ദൃഢവ്രതഃ
    അപശ്യദ് വൈ ദിവം യാന്തം ജൈഗീഷവ്യം സ ദേവലഃ
27 തസ്മാച് ച പിതൃലോകം തം വ്രജന്തം സോ ഽന്വപശ്യത
    പിതൃലോകാച് ച തം യാന്തം യാമ്യം ലോകം അപശ്യത
28 തസ്മാദ് അപി സമുത്പത്യ സോമലോകം അഭിഷ്ടുതം
    വ്രജന്തം അന്വപശ്യത് സ ജൈഗീഷവ്യം മഹാമുനിം
29 ലോകാൻ സമുത്പതന്തം ച ശുഭാൻ ഏകാന്തയാജിനാം
    തതോ ഽഗ്നിഹോത്രിണാം ലോകാംസ് തേഭ്യശ് ചാപ്യ് ഉത്പപാത ഹ
30 ദർശം ച പൗർണമാസം ച യേ യജന്തി തപോധനാഃ
    തേഭ്യഃ സ ദദൃശേ ധീമാംൽ ലോകേഭ്യഃ പശുയാജിനാം
    വ്രജന്തം ലോകം അമലം അപശ്യദ് ദേവ പൂജിതം
31 ചാതുർമാസ്യൈർ ബഹുവിധൈർ യജന്തേ യേ തപോധനാഃ
    തേഷാം സ്ഥാനം തഥാ യാന്തം തഥാഗ്നിഷ്ടോമ യാജിനാം
32 അഗ്നിഷ്ടുതേന ച തഥാ യേ യജന്തി തപോധനാഃ
    തത് സ്ഥാനം അനുസമ്പ്രാപ്തം അന്വപശ്യത ദേവലഃ
33 വാജപേയം ക്രതുവരം തഥാ ബഹുസുവർണകം
    ആഹരന്തി മഹാപ്രാജ്ഞാസ് തേഷാം ലോകേഷ്വ് അപശ്യത
34 യജന്തേ പുണ്ഡരീകേണ രാജസൂയേന ചൈവ യേ
    തേഷാം ലോകേഷ്വ് അപശ്യച് ച ജൈഗീഷവ്യം സ ദേവലഃ
35 അശ്വമേധം ക്രതുവരം നരമേധം തഥൈവ ച
    ആഹരന്തി നരശ്രേഷ്ഠാസ് തേഷാം ലോകേഷ്വ് അപശ്യത
36 സർവമേധം ച ദുഷ്പ്രാപം തഥാ സൗത്രാമണിം ച യേ
    തേഷാം ലോകേഷ്വ് അപശ്യച് ച ജൈഗീഷവ്യം സ ദേവലഃ
37 ദ്വാദശാഹൈശ് ച സത്രൈർ യേ യജന്തേ വിവിധൈർ നൃപ
    തേഷാം ലോകേഷ്വ് അപശ്യച് ച ജൈഗീഷവ്യം സ ദേവലഃ
38 മിത്രാ വരുണയോർ ലോകാൻ ആദിത്യാനാം തഥൈവ ച
    സലോകതാം അനുപ്രാപ്തം അപശ്യത തതോ ഽസിതഃ
39 രുദ്രാണാം ച വസൂനാം ച സ്ഥാനം യച് ച ബൃഹസ്പതേഃ
    താനി സർവണ്യ് അതീതം ച സമപശ്യത് തതോ ഽസിതഃ
40 ആരുഹ്യ ച ഗവാം ലോകം പ്രയാന്തം ബ്രഹ്മ സത്രിണാം
    ലോകാൻ അപശ്യദ് ഗച്ഛന്തം ജൈഗീഷവ്യം തതോ ഽസിതഃ
41 ത്രീംൽ ലോകാൻ അപരാൻ വിപ്രം ഉത്പതന്തം സ്വതേജസാ
    പതിവ്രതാനാം ലോകാംശ് ച വ്രജന്തം സോ ഽന്വപശ്യത
42 തതോ മുനിവരം ഭൂയോ ജൈഗീഷവ്യം അഥാസിതഃ
    നാന്വപശ്യത യോഗസ്ഥം അന്തർഹിതം അരിന്ദമ
43 സോ ഽചിന്തയൻ മഹാഭാഗോ ജൈഗീഷവ്യസ്യ ദേവലഃ
    പ്രഭാവം സുവ്രതത്വം ച സിദ്ധിം യോഗസ്യ ചാതുലാം
44 അസിതോ ഽപൃച്ഛത തദാ സിദ്ധാംൽ ലോകേഷു സത്തമാൻ
    പ്രയതഃ പ്രാഞ്ജലിർ ഭൂത്വാ ധീരസ് താൻ ബ്രഹ്മ സത്രിണഃ
45 ജൈഗീഷവ്യം ന പശ്യാമി തം ശംസത മഹൗജസം
    ഏതദ് ഇച്ഛാമ്യ് അഹം ശ്രോതും പരം കൗതൂഹലം ഹി മേ
46 [സിദ്ധാഹ്]
    ശൃണു ദേവല ഭൂതാർഥം ശംസതാം നോ ദൃഢവ്രത
    ജൈഗീഷവ്യോ ഗതോ ലോകം ശാശ്വതം ബ്രഹ്മണോ ഽവ്യയം
47 സ ശ്രുത്വാ വചനം തേഷാം സിദ്ധാനാം ബ്രഹ്മ സത്രിണാം
    അസിതോ ദേവലസ് തൂർണം ഉത്പപാത പപാത ച
48 തതഃ സിദ്ധാസ് ത ഊചുർ ഹി ദേവലം പുനർ ഏവ ഹ
    ന ദേവല ഗതിസ് തത്ര തവ ഗന്തും തപോധന
    ബ്രഹ്മണഃ സദനം വിപ്ര ജൈഗീഷവ്യോ യദാപ്തവാൻ
49 തേഷാം തദ് വചനം ശ്രുത്വാ സിദ്ധാനാം ദേവലഃ പുനഃ
    ആനുപൂർവ്യേണ ലോകാംസ് താൻ സർവാൻ അവതതാര ഹ
50 സ്വം ആശ്രമപദം പുണ്യം ആജഗാമ പതംഗവത്
    പ്രവിശന്ന് ഏവ ചാപശ്യജ് ജൈഗീഷവ്യം സ ദേവലഃ
51 തതോ ബുദ്ധ്യാ വ്യഗണയദ് ദേവലോ ധർമയുക്തയാ
    ദൃഷ്ട്വാ പ്രഭാവം തപസോ ജൈഗീഷവ്യസ്യ യോഗജം
52 തതോ ഽബ്രവീൻ മഹാത്മാനം ജൈഗീഷവ്യം സ ദേവലഃ
    വിനയാവനതോ രാജന്ന് ഉപസർപ്യ മഹാമുനിം
    മോക്ഷധർമം സമാസ്ഥാതും ഇച്ഛേയം ഭഗവന്ന് അഹം
53 തസ്യ തദ് വചനം ശ്രുത്വാ ഉപദേശം ചകാര സഃ
    വിധിം ച യോഗസ്യ പരം കാര്യാകാര്യം ച ശാസ്ത്രതഃ
54 സംന്യാസകൃതബുദ്ധിം തം തതോ ദൃഷ്ട്വാ മഹാതപാഃ
    സർവാശ് ചാസ്യ ക്രിയാശ് ചക്രേ വിധിദൃഷ്ടേന കർമണാ
55 സംന്യാസകൃതബുദ്ധിം തം ഭൂതാനി പിതൃഭിഃ സഹ
    തതോ ദൃഷ്ട്വാ പ്രരുരുദുഃ കോ ഽസ്മാൻ സംവിഭജിഷ്യതി
56 ദേവലസ് തു വചഃ ശ്രുത്വാ ഭൂതാനാം കരുണം തഥാ
    ദിശോ ദശവ്യാഹരതാം മോക്ഷം ത്യക്തും മനോ ദധേ
57 തതസ് തു ഫലമൂലാനി പവിത്രാണി ച ഭാരത
    പുഷ്പാണ്യ് ഓഷധയശ് ചൈവ രോരൂയന്തേ സഹസ്രശഃ
58 പുനർ നോ ദേവലഃ ക്ഷുദ്രോ നൂനം ഛേത്സ്യതി ദുർമതിഃ
    അഭയം സർവഭൂതേഭ്യോ യോ ദത്താ നാവബുധ്യതേ
59 തതോ ഭൂയോ വ്യഗണയത് സ്വബുദ്ധ്യാ മുനിസത്തമഃ
    മോക്ഷേ ഗാർഹസ്ഥ്യ ധർമേ വാ കിം നു ശ്രേയഃ കരം ഭവേത്
60 ഇതി നിശ്ചിത്യ മനസാ ദേവലോ രാജസത്തമ
    ത്യക്ത്വാ ഗാർഹസ്ഥ്യ ധർമം സ മോക്ഷധർമം അരോചയത്
61 ഏവമാദീനി സഞ്ചിന്ത്യ ദേവലോ നിശ്ചയാത് തതഃ
    പ്രാപ്തവാൻ പരമാം സിദ്ധിമ്പരം യോഗം ച ഭാരത
62 തതോ ദേവാഃ സമാഗമ്യ ബൃഹസ്പതിപുരോഗമാഃ
    ജൈഗീഷവ്യം തപശ് ചാസ്യ പ്രശംസന്തി തപസ്വിനഃ
63 അഥാബ്രവീദ് ഋഷിവരോ ദേവാൻ വൈ നാരദസ് തദാ
    ജൈഗീഷവ്യേ തപോ നാസ്തി വിസ്മാപയതി യോ ഽസിതം
64 തം ഏവം വാദിനം ധീരം പ്രത്യൂചുസ് തേ ദിവൗകസഃ
    മൈവം ഇത്യ് ഏവ ശംസന്തോ ജൈഗീഷവ്യം മഹാമുനിം
65 തത്രാപ്യ് ഉപസ്പൃശ്യ തതോ മഹാത്മാ; ദത്ത്വാ ച വിത്തം ഹലഭൃദ് ദ്വിജേഭ്യഃ
    അവാപ്യ ധർമം പരമാര്യ കർമാ; ജഗാമ സോമസ്യ മഹത് സ തീർഥം