മഹാഭാരതം മൂലം/ശല്യപർവം/അധ്യായം57

←അധ്യായം56

മഹാഭാരതം മൂലം/ശല്യപർവം രചന:വ്യാസൻ അധ്യായം57

അധ്യായം58→

1 [സ്]
     സമുദീർണം തതോ ദൃഷ്ട്വാ സാംഗ്രാമം കുരുമുഖ്യയോഃ
     അഥാബ്രവീദ് അർജുനസ് തു വാസുദേവം യശസ്വിനം
 2 അനയോർ വീരയോർ യുദ്ധേ കോ ജ്യായാൻ ഭവതോ മതഃ
     കസ്യ വാ കോ ഗുണോ ഭൂയാൻ ഏതദ് വദ ജനാർദന
 3 [വാ]
     ഉപദേശോ ഽനയോസ് തുല്യോ ഭീമസ് തു ബലവത്തരഃ
     കൃതയത്നതരസ് ത്വ് ഏഷ ധാർതരാഷ്ട്രോ വൃകോദരാത്
 4 ഭീമസേനസ് തു ധർമേണ യുധ്യമാനോ ന ജേഷ്യതി
     അന്യായേന തു യുധ്യൻ വൈ ഹന്യാദ് ഏഷ സുയോധനം
 5 മായയാ നിർജിതാ ദേവൈർ അസുരാ ഇതി നഃ ശ്രുതം
     വിരോചനശ് ച ശക്രേണ മായയാ നിർജിതഃ സഖേ
     മായയാ ചാക്ഷിപത് തേജോ വൃത്രസ്യ ബലസൂദനഃ
 6 പ്രതിജ്ഞാതം തു ഭീമേന ദ്യൂതകാലേ ധനഞ്ജയ
     ഊരൂ ഭേത്സ്യാമി തേ സംഖ്യേ ഗദയേതി സുയോധനം
 7 സോ ഽയം പ്രതിജ്ഞാം താം ചാപി പാരയിത്വാരി കർശനഃ
     മായാവിനം ച രാജാനം മായയൈവ നികൃന്തതു
 8 യദ്യ് ഏഷ ബലം ആസ്ഥായ ന്യായേന പ്രഹരിഷ്യതി
     വിഷാമസ്ഥസ് തതോ രാജാ ഭവിഷ്യതി യുധിഷ്ഠിരഃ
 9 പുനർ ഏവ ച വക്ഷ്യാമി പാണ്ഡവേദം നിബോധ മേ
     ധർമരാജാപരാധേന ഭയം നഃ പുനരാഗതം
 10 കൃത്വാ ഹി സുമഹത് കർമഹത്വാ ഭീഷ്മ മുഖാൻ കുരൂൻ
    ജയഃ പ്രാപ്തോ യശശ് ചാഗ്ര്യം വൈരം ച പ്രതിയാതിതം
    തദ് ഏവം വിജയഃ പ്രാപ്തഃ പുനഃ സംശയിതഃ കൃതഃ
11 അബുദ്ധിർ ഏഷാ മഹതീ ധർമരാജസ്യ പാണ്ഡവ
    യദ് ഏകവിജയേ യുദ്ധേ പണിതം കൃതം ഈദൃശം
    സുയോധനഃ കൃതീ വീര ഏകായനഗതസ് തഥാ
12 അപി ചോശനസാ ഗീതഃ ശ്രൂയതേ ഽയം പുരാതനഃ
    ശ്ലോകസ് തത്ത്വാർഥ സഹിതസ് തൻ മേ നിഗദതഃ ശൃണു
13 പുനരാവർതമാനാനാം ഭഗ്നാനാം ജീവിതൈഷിണാം
    ഭതവ്യം അരിശേഷാണാം ഏകായനഗതാ ഹി തേ
14 സുയോധനം ഇമം ഭഗ്നം ഹതസൈന്യം ഹ്രദം ഗതം
    പരാജിതം വനപ്രേപ്സും നിരാശം രാജ്യലംഭനേ
15 കോ ന്വ് ഏഷ സ്മയുഗേ പ്രാജ്ഞഃ പുനർ ദ്വന്ദ്വേ സമാഹ്വയേത്
    അപി വോ നിർജിതം രാജ്യം ന ഹരേത സുയോധനഃ
16 യസ് ത്രയോദശ വർഷാണി ഗദയാ കൃതനിശ്രമഃ
    ചരത്യ് ഊർധ്വം ച തിര്യക് ച ഭീമസേനജിഘാംസയാ
17 ഏവം ചേൻ ന മഹാബാഹുർ അന്യായേന ഹനിഷ്യതി
    ഏഷ വഃ കൗരവോ രാജാ ധാർതരാഷ്ട്രോ ഭവിഷ്യതി
18 ധനഞ്ജയസ് തു ശ്രുത്വൈതത് കേശവസ്യ മഹാത്മനഃ
    പ്രേക്ഷതോ ഭീമസേനസ്യ ഹസ്തേനോരും അതാഡയത്
19 ഗൃഹ്യ സഞ്ജ്ഞാം തതോ ഭീമോ ഗദയാ വ്യചരദ് രണേ
    മണ്ഡലാനി വിചിത്രാണി യമകാനീതരാണി ച
20 ദക്ഷിണം മണ്ഡലം സവ്യം ഗോമൂത്രകം അഥാപി ച
    വ്യചരത് പാണ്ഡവോ രാജന്ന് അരിം സംമോഹയന്ന് ഇവ
21 തഥൈവ തവ പുത്രോ ഽപി ഗദാ മാർഗവിശാരദഃ
    വ്യചരൽ ലഘുചിത്രം ച ഭീമസേനജിഘാംസയാ
22 ആധുന്വന്തൗ ഗദേ ഘോരേ ചന്ദനാഗരുരൂഷിതേ
    വൈരസ്യാന്തം പരീപ്സന്തൗ രണേ ക്രുദ്ധാവ് ഇവാന്തകൗ
23 അന്യോന്യം തൗ ജിഘാംസന്തൗ പ്രവീരൗ പുരുഷർഷഭൗ
    യുയുധാതേ ഗരുത്മന്തൗ യഥാ നാഗാമിഷൈഷിണൗ
24 മണ്ഡലാനി വിചിത്രാണി ചരതോർ നൃപ ഭീമയോഃ
    ഗദാ സമ്പാതജാസ് തത്ര പ്രജജ്ഞുഃ പാവകാർചിഷഃ
25 സമം പ്രഹരതോസ് തത്ര ശൂരയോർ ബലിനോർ മൃധേ
    ക്ഷുബ്ധയോർ വായുനാ രാജൻ ദ്വയോർ ഇവ സമൗദ്രയോഃ
26 തയോഃ പ്രഹരതോസ് തുല്യം മത്തകുഞ്ജരയോർ ഇവ
    ഗദാ നിർഘാതസംഹ്രാദഃ പ്രഹാരാണാം അജായത
27 തസ്മിംസ് തദാ സമ്പ്രഹാരേ ദാരുണേ സങ്കുലേ ഭൃശം
    ഉഭാവ് അപി പരിശ്രാന്തൗ യുധ്യമാനാവ് അരിന്ദമൗ
28 തൗ മുഹൂർതം സമാശ്വസ്യ പുനർ ഏവ പരന്തപൗ
    അഭ്യഹാരയതാം ക്രുദ്ധൗ പ്രഗൃഹ്യ മഹതീ ഗദേ
29 തയോഃ സമഭവദ് യുദ്ധം ഘോരരൂപം അസംവൃതം
    ഗദാ നിപാതൈ രാജേന്ദ്ര തക്ഷതോർ വൈ പരസ്പരം
30 വ്യായാമപ്രദ്രുതൗ തൗ തു വൃഷഭാക്ഷൗ തരസ്വിനൗ
    അന്യോന്യം ജഘ്നതുർ വീരൗ പങ്കസ്ഥൗ മഹിഷാവ് ഇവ
31 ജർജരീകൃതസർവാംഗൗ രുധിരേണാഭിസമ്പ്ലുതൗ
    ദദൃശാതേ ഹിമവതി പുഷ്പിതാവ് ഇവ കിംശുകൗ
32 ദുര്യോധനേന പാർഥസ് തു വിവരേ സമ്പ്രദർശിതേ
    ഈഷദ് ഉത്സ്മയമാനസ് തു സഹസാ പ്രസസാഹ ഹ
33 തം അഭ്യാശഗതം പ്രാജ്ഞോ രണേ പ്രേക്ഷ്യ വൃകോദരഃ
    അവാക്ഷിപദ് ഗദാം തസ്മൈ വേഗേന മഹതാ ബലീ
34 അവക്ഷേപം തു തം ദൃഷ്ട്വാ പുത്രസ് തവ വിശാം പതേ
    അപാസർപത് തതഃ സ്ഥാനാത് സാ മോഘാ ന്യപതദ് ഭുവി
35 മോക്ഷയിത്വാ പ്രഹാരം തം സുതസ് തവ സ സംഭ്രമാത്
    ഭീമസേനം ച ഗദയാ പ്രാഹരത് കുരുസത്തമഃ
36 തസ്യ വിഷ്യന്ദമാനേന രുധിരേണാമിതൗജസഃ
    പ്രഹാര ഗുരു പാതാച് ച മൂർഛേവ സമജായത
37 ദുര്യോധനസ് തം ച വേദ പീഡിതം പാണ്ഡവം രണേ
    ധാരയാം ആസ ഭീമോ ഽപി ശരീരം അതിപീഡിതം
38 അമന്യത സ്ഥിതം ഹ്യ് ഏനം പ്രഹരിഷ്യന്തം ആഹവേ
    അതോ ന പ്രാഹരത് തസ്മൈ പുനർ ഏവ തവാത്മജഃ
39 തതോ മുഹൂർതം ആശ്വസ്യ ദുര്യോധനം അവസ്ഥിതം
    വേഗേനാഭ്യദ്രവദ് രാജൻ ഭീമസേനഃ പ്രതാപവാൻ
40 തം ആപതന്തം സമ്പ്രേക്ഷ്യ സംരബ്ധം അമിതൗജസം
    മോഘം അസ്യ പ്രഹാരം തം ചികീർഷുർ ഭരതർഷഭ
41 അവസ്ഥാനേ മതിം കൃത്വാ പുത്രസ് തവ മഹാമനാഃ
    ഇയേഷോത്പതിതും രാജംശ് ഛലയിഷ്യൻ വൃകോദരം
42 അബുധ്യദ് ഭീമസേനസ് തദ് രാജ്ഞസ് തസ്യ ചികീർഷിതം
    അഥാസ്യ സമഭിദ്രുത്യ സമുത്ക്രമ്യ ച സിംഹവത്
43 സൃത്യാ വഞ്ചയതോ രാജൻ പുനർ ഏവോത്പതിഷ്യതഃ
    ഊരുഭ്യാം പ്രാഹിണോദ് രാജംഗദാം വേഗേന പാണ്ഡവഃ
44 സാ വജ്രനിഷ്പേഷ സമാ പ്രഹിതാ ഭീമകർമണാ
    ഊരൂ ദുര്യോധനസ്യാഥ ബഭഞ്ജേ പ്രിയദർശനൗ
45 സ പപാത നരവ്യാഘ്രോ വസുധാം അനുനാദയൻ
    ഭഗ്നോരുർ ഭീമസേനേന പുത്രസ് തവ മഹീപതേ
46 വവുർ വാതാഃ സനിർഘാതാഃ പാംസുവർഷം പപാത ച
    ചചാല പൃഥിവീ ചാപി സവൃക്ഷക്ഷുപ പർവതാ
47 തസ്മിൻ നിപതിതേ വീരേ പത്യൗ സർവമഹീക്ഷിതാം
    മഹാസ്വനാ പുനർ ദീപ്താ സനിർഘാതാ ഭയങ്കരീ
    പപാത ചോൽകാ മഹതീ പതിതേ പൃഥിവീപതൗ
48 തഥാ ശോണിതവർഷം ച പാംസുവർഷം ച ഭാരത
    വവർഷ മഘവാംസ് തത്ര തവ പുത്രേ നിപാതിതേ
49 യക്ഷാണാം രാക്ഷസാനാം ച പിശാചാനാം തഥൈവ ച
    അന്തരിക്ഷേ മഹാനാദഃ ശ്രൂയതേ ഭരതർഷഭ
50 തേന ശബ്ദേന ഘോരേണ മൃഗാണാം അഥ പക്ഷിണാം
    ജജ്ഞേ ഘോരതമഃ ശബ്ദോ ബഹൂനാം സർവതോദിശം
51 യേ തത്ര വാജിനഃ ശേഷാ ഗജാശ് ച മനുജൈഃ സഹ
    മുമുചുസ് തേ മഹാനാദം തവ പുത്രേ നിപാതിതേ
52 ഭേരീശംഖമൃദംഗാനാം അഭവച് ച സ്വനോ മഹാൻ
    അന്തർഭൂമി ഗതശ് ചൈവ തവ പുത്രേ നിപാതിതേ
53 ബഹു പാദൈർ ബഹു ഭുജൈഃ കബന്ധൈർ ഘോരദർശനൈഃ
    നൃത്യദ്ഭിർ ഭയദൈർ വ്യാപ്താ ദിശസ് തത്രാഭവൻ നൃപ
54 ധ്വജവന്തോ ഽസ്ത്രവന്തശ് ച ശസ്ത്രവന്തസ് തഥൈവ ച
    പ്രാകമ്പന്ത തതോ രാജംസ് തവ പുത്രേ നിപാതിതേ
55 ഹ്രദാഃ കൂപാശ് ച രുധിരം ഉദ്വേമുർ നൃപസത്തമ
    നദ്യശ് ച സുമഹാവേഗാഃ പ്രതിസ്രോതോ വഹാഭവൻ
56 പുല്ലിംഗാ ഇവ നാര്യസ് തു സ്ത്രീലിംഗാഃ പുരുഷാഭവൻ
    ദുര്യോധനേ തദാ രാജൻ പതിതേ തനയേ തവ
57 ദൃഷ്ട്വാ താൻ അദ്ഭുതോത്പാതാൻ പാഞ്ചാലാഃ പാണ്ഡവൈഃ സഹ
    ആവിഗ്നമനസഃ സർവേ ബഭൂവുർ ഭരതർഷഭ
58 യയുർ ദേവാ യഥാകാമം ഗന്ധർവാപ്സരസസ് തഥാ
    കഥയന്തോ ഽദ്ഭുതം യുദ്ധം സുതയോസ് തവ ഭാരത
59 തഥൈവ സിദ്ധാ രാജേന്ദ്ര തഥാ വാതിക ചാരണാഃ
    നരസിംഹൗ പ്രശംസന്തൗ വിപ്രജഗ്മുർ യഥാഗതം