മഹാഭാരതം മൂലം/സ്ത്രീപർവം/അധ്യായം2

മഹാഭാരതം മൂലം/സ്ത്രീപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം2

1 [വ്]
     തതോ ഽമൃതസമൈർ വാക്യൈർ ഹ്ലാദയൻ പുരുഷർഷഭം
     വൈചിത്ര വീര്യം വിദുരോ യദ് ഉവാച നിബോധ തത്
2 [വിദുര]
     ഉത്തിഷ്ഠ രാജൻ കിം ശേഷേ ധാരയാത്മാനം ആത്മനാ
     സ്ഥിരജംഗമ മർത്യാനാം സർവേഷാം ഏഷ നിർണയഃ
3 സർവേ ക്ഷയാന്താ നിചയാഃ പതനാന്താഃ സമുച്ഛ്രയാഃ
     സംയോഗാ വിപ്രയോഗാന്താ മരണാന്തം ഹി ജീവിതം
4 യദാ ശൂരം ച ഭീരും ച യമഃ കർഷതി ഭാരത
     തത് കിം ന യോത്സ്യന്തി ഹി തേ ക്ഷത്രിയാഃ ക്ഷത്രിയർഷഭ
5 അയുധ്യമാനോ മ്രിയതേ യുധ്യമാനശ് ച ജീവതി
     കാലം പ്രാപ്യ മഹാരാജ ന കശ് ചിദ് അതിവർതതേ
6 ന ചാപ്യ് ഏതാൻ ഹതാൻ യുദ്ധേ രാജഞ് ശോചിതും അർഹസി
     പ്രമാണം യദി ശാസ്ത്രാണി ഗതാസ് തേ പരമാം ഗതിം
7 സർവേ സ്വാധ്യായവന്തോ ഹി സർവേ ച ചരിതവ്രതാഃ
     സർവേ ചാഭിമുഖാഃ ക്ഷീണാസ് തത്ര കാ പരിദേവനാ
8 അദർശനാദ് ആപതിതാഃ പുനശ് ചാദർശനം ഗതാഃ
     ന തേ തവ ന തേഷാം ത്വം തത്ര കാ പരിദേവനാ
9 ഹതോ ഽപി ലഭതേ സ്വർഗം ഹത്വാ ച ലഭതേ യശഃ
     ഉഭയം നോ ബഹുഗുണം നാസ്തി നിഷ്ഫലതാ രണേ
10 തേഷാം കാമദുഘാംൽ ലോകാൻ ഇന്ദ്രഃ സങ്കൽപയിഷ്യതി
    ഇന്ദ്രസ്യാതിഥയോ ഹ്യ് ഏതേ ഭവന്തി പുരുഷർഷഭ
11 ന യജ്ഞൈർ ദക്ഷിണാവദ്ഭിർ ന തപോഭിർ ന വിദ്യയാ
    സ്വർഗം യാന്തി തഥാ മർത്യാ യഥാ ശൂരാ രണേ ഹതാഃ
12 മാതാ പിതൃസഹസ്രാണി പുത്രദാരശതാനി ച
    സംസാരേഷ്വ് അനുഭൂതാനി കസ്യ തേ കസ്യ വാ വയം
13 ശോകസ്ഥാന സഹസ്രാണി ഭയസ്ഥാന ശതാനി ച
    ദിവസേ ദിവസേ മൂഢം ആവിശന്തി ന പണ്ഡിതം
14 ന കാലസ്യ പ്രിയഃ കശ് ചിൻ ന ദ്വേഷ്യഃ കുരുസത്തമ
    ന മധ്യസ്ഥഃ ക്വ ചിത് കാലഃ സർവം കാലഃ പ്രകർഷതി
15 അനിത്യം ജീവിതം രൂപം യൗവനം ദ്രവ്യസഞ്ചയഃ
    ആരോഗ്യം പ്രിയ സംവാസോ ഗൃധ്യേദ് ഏഷു ന പണ്ഡിതഃ
16 ന ജാനപദികം ദുഃഖം ഏകഃ ശോചിതും അർഹസി
    അപ്യ് അഭാവേന യുജ്യേത തച് ചാസ്യ ന നിവർതതേ
17 അശോചൻ പ്രതികുർവീത യദി പശ്യേത് പരാക്രമം
    ഭൈഷജ്യം ഏതദ് ദുഃഖസ്യ യദ് ഏതൻ നാനുചിന്തയേത്
    ചിന്ത്യമാനം ഹി ന വ്യേതി ഭൂയശ് ചാപി വിവർധതേ
18 അനിഷ്ട സമ്പ്രയോഗാച് ച വിപ്രയോഗാത് പ്രിയസ്യ ച
    മനുഷ്യാ മാനസൈർ ദുഃഖൈർ യുജ്യന്തേ യേ ഽൽപബുദ്ധയഃ
19 നാർഥോ ന ധർമോ ന സുഖം യദ് ഏതദ് അനുശോചസി
    ന ച നാപൈതി കാര്യാർഥാത് ത്രിവർഗാച് ചൈവ ഭ്രശ്യതേ
20 അന്യാം അന്യാം ധനാവസ്ഥാം പ്രാപ്യ വൈശേഷികീം നരാഃ
    അസന്തുഷ്ടാഃ പ്രമുഹ്യന്തി സന്തോഷം യാന്തി പണ്ഡിതാഃ
21 പ്രജ്ഞയാ മാനസം ദുഃഖം ഹന്യാച് ഛാരീരം ഔഷധൈഃ
    ഏതജ് ജ്ഞാനസ്യ സാമർഥ്യം ന ബാലൈഃ സമതാം ഇയാത്
22 ശയാനം ചാനുശയതി തിഷ്ഠന്തം ചാനുതിഷ്ഠതി
    അനുധാവതി ധാവന്തം കർമ പൂർവകൃതം നരം
23 യസ്യാം യസ്യാം അവസ്ഥായാം യത് കരോതി ശുഭാശുഭം
    തസ്യാം തസ്യാം അവസ്ഥായാം തത് തത് ഫലം ഉപാശ്നുതേ