മഹാഭാരതം മൂലം/സ്ത്രീപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം26

1 [വാ]
     ഉത്തിഷ്ഠോത്തിഷ്ഠ ഗാന്ധാരി മാ ച ശോകേ മനഃ കൃഥാഃ
     തവൈവ ഹ്യ് അപരാധേന കുരവോ നിധനം ഗതാഃ
 2 യാ ത്വം പുത്രം ദുരാത്മാനം ഈർഷും അത്യന്തമാനിനം
     ദുര്യോധനം പുരസ്കൃത്യ ദുഷ്കൃതം സാധു മന്യസേ
 3 നിഷ്ഠുരം വൈരപരുഷം വൃദ്ധാനാം ശാസനാതിഗം
     കഥം ആത്മകൃതം ദോഷം മയ്യ് ആധാതും ഇഹേച്ഛസി
 4 മൃതം വാ യദി വാ നഷ്ടം യോ ഽതീതം അനുശോചതി
     ദുഃഖേന ലഭതേ ദുഃഖം ദ്വാവ് അനർഥൗ പ്രപദ്യതേ
 5 തപോ ഽർഥീയം ബ്രാഹ്മണീ ധത്ത ഗർഭം; ഗൗർ വോഢാരം ധാവിതാരം തുരംഗീ
     ശൂദ്രാ ദാസം പശുപാലം തു വൈശ്യാ; വധാർഥീയം ത്വദ്വിധാ രാജപുത്രീ
 6 [വ്]
     തച് ഛ്രുത്വാ വാസുദേവസ്യ പുനരുക്തം വചോ ഽപ്രിയം
     തൂഷ്ണീം ബഭൂവ ഗാന്ധാരീ ശോകവ്യാകുല ലോചനാ
 7 ധൃതരാഷ്ട്രസ് തു രാജർഷിർ നിഗൃഹ്യാബുദ്ധിജം തമഃ
     പര്യപൃച്ഛത ധർമാത്മാ ധർമരാജം യുധിഷ്ഠിരം
 8 ജീവതാം പരിമാണജ്ഞഃ സൈന്യാനാം അസി പാണ്ഡവ
     ഹതാനാം യദി ജാനീഷേ പരിമാണം വദസ്വ മേ
 9 [യ്]
     ദശായുതാനാം അയുതം സഹസ്രാണി ച വിംശതിഃ
     കോട്യഃ ഷഷ്ടിശ് ച ഷട് ചൈവ യേ ഽസ്മിൻ രാജമൃധേ ഹതാഃ
 10 അലക്ഷ്യാണാം തു വീരാണാം സഹസ്രാണി ചതുർദശ
    ദശ ചാന്യാനി രാജേന്ദ്ര ശതം ഷഷ്ടിശ് ച പഞ്ച ച
11 [ധൃ]
    യുധിഷ്ഠിര ഗതിം കാം തേ ഗതാഃ പുരുഷസത്തമാഃ
    ആചക്ഷ്വ മേ മഹാബാഹോ സർവജ്ഞോ ഹ്യ് അസി മേ മതഃ
12 [യ്]
    യൈർ ഹുതാനി ശരീരാണി ഹൃഷ്ടൈഃ പരമസംയുഗേ
    ദേവരാജസമാംൽ ലോകാൻ ഗതാസ് തേ സത്യവിക്രമാഃ
13 യേ ത്വ് അഹൃഷ്ടേന മനസാ മർതവ്യം ഇതി ഭാരത
    യുധ്യമാനാ ഹതാഃ സംഖ്യേ തേ ഗന്ധർവൈഃ സമാഗതാഃ
14 യേ തു സംഗ്രാമഭൂമിഷ്ഠാ യാചമാനാഃ പരാങ്മുഖാഃ
    ശസ്ത്രേണ നിധനം പ്രാപ്താ ഗതാസ് തേ ഗുഹ്യകാൻ പ്രതി
15 പീഡ്യമാനാഃ പരൈർ യേ തു ഹീയമാനാ നിരായുധാഃ
    ഹ്രീനിഷേധാ മഹാത്മാനഃ പരാൻ അഭിമുഖാ രണേ
16 ഛിദ്യമാനാഃ ശിതൈഃ ശസ്ത്രൈഃ ക്ഷത്രധർമപരായണാഃ
    ഗതാസ് തേ ബ്രഹ്മ സദനം ഹതാ വീരാഃ സുവർചസഃ
17 യേ തത്ര നിഹതാ രാജന്ന് അന്തർ ആയോധനം പ്രതി
    യഥാ കഥം ചിത് തേ രാജൻ സമ്പ്രാപ്താ ഉത്തരാൻ കുരൂൻ
18 [ധൃ]
    കേന ജ്ഞാനബലേനൈവം പുത്രപശ്യസി സിദ്ധവത്
    തൻ മേ വദ മഹാബാഹോ ശ്രോതവ്യം യദി വൈ മയാ
19 [യ്]
    നിദേശാദ് ഭവതഃ പൂർവം വനേ വിചരതാ മയാ
    തീർഥയാത്രാ പ്രസംഗേന സമ്പ്രാപ്തോ ഽയം അനുഗ്രഹഃ
20 ദേവർഷിർ ലോമശോ ഹൃഷ്ടസ് തതഃ പ്രാപ്തോ ഽസ്മ്യ് അനുസ്മൃതിം
    ദിവ്യം ചക്ഷുർ അപി പ്രാപ്തം ജ്ഞാനയോഗേന വൈ പുരാ
21 [ധൃ]
    യേ ഽത്രാനാഥാ ജനസ്യാസ്യ സ നാഥാ യേ ച ഭാരത
    കച് ചിത് തേഷാം ശരീരാണി ധക്ഷ്യന്തി വിധിപൂർവകം
22 ന യേഷാം സന്തി കർതാരോ ന ച യേ ഽത്രാഹിതാഗ്നയഃ
    വയം ച കസ്യ കുര്യാമോ ബഹുത്വാത് താത കർമണഃ
23 യാൻ സുപർണാശ് ച ഗൃധ്രാശ് ച വികർഷന്തി തതസ് തതഃ
    തേഷാം തു കർമണാ ലോകാ ഭവിഷ്യന്തി യുധിഷ്ഠിര
24 [വ്]
    ഏവം ഉക്തോ മഹാപ്രാജ്ഞഃ കുന്തീപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ
    ആദിദേശ സുധർമാണം ദൗമ്യം സൂതം ച സഞ്ജയം
25 വിദുരം ച മഹാബുദ്ധിം യുയുത്സും ചൈവ കൗരവം
    ഇന്ദ്രസേന മുഖാംശ് ചൈവ ഭൃത്യാൻ സൂതാംശ് ച സർവശഃ
26 ഭവന്തഃ കാരയന്ത്വ് ഏഷാം പ്രേതകാര്യാണി സർവശഃ
    യഥാ ചാനാഥവത് കിം ചിച് ഛരീരം ന വിനശ്യതി
27 ശാസനാദ് ധർമരാജസ്യ ക്ഷത്താ സൂതശ് ച സഞ്ജയഃ
    സുധർമാ ധൗമ്യ സഹിത ഇന്ദ്രസേനാദയസ് തഥാ
28 ചന്ദനാഗുരുകാഷ്ഠാനി തഥാ കാലീയകാന്യ് ഉത
    ഘൃതം തൈലം ച ഗന്ധാംശ് ച ക്ഷൗമാണി വസനാനി ച
29 സമാഹൃത്യ മഹാർഹാണി ദാരൂണാം ചൈവ സഞ്ചയാൻ
    രഥാംശ് ച മൃദിതാംസ് തത്ര നാനാപ്രഹരണാനി ച
30 ചിതാഃ കൃത്വാ പ്രയത്നേന യഥാമുഖ്യാൻ നരാധിപാൻ
    ദാഹയാം ആസുർ അവ്യഗ്രാ വിധിദൃഷ്ടേന കർമണാ
31 ദുര്യോധനം ച രാജാനം ഭ്രാതൄംശ് ചാസ്യ ശതാധികാൻ
    ശല്യം ശലം ച രാജാനം ഭൂരിശ്രവസം ഏവ ച
32 ജയദ്രഥം ച രാജാനം അഭിമന്യും ച ഭാരത
    ദൗഃശാസനിം ലക്ഷ്മണം ച ധൃഷ്ടകേതും ച പാർഥിവം
33 ബൃഹന്തം സോമദത്തം ച സൃഞ്ജയാംശ് ച ശതാധികാൻ
    രാജാനം ക്ഷേമധന്വാനം വിരാടദ്രുപദൗ തഥാ
34 ശിഖണ്ഡിനം ച പാഞ്ചാല്യം ധൃഷ്ടദ്യുമ്നം ച പാർഷതം
    യുധാമന്യും ച വിക്രാന്തം ഉത്തമൗജസം ഏവ ച
35 കൗസല്യം ദ്രൗപദേയാംശ് ച ശകുനിം ചാപി സൗബലം
    അചലം വൃഷകം ചൈവ ഭഗദത്തം ച പാർഥിവം
36 കർണം വൈകർതനം ചൈവ സഹ പുത്രം അമർഷണം
    കേകയാംശ് ച മഹേഷ്വാസാംസ് ത്രിഗർതാംശ് ച മഹാരഥാൻ
37 ഘടോത്കചം രാക്ഷസേന്ദ്രം ബകഭ്രാതരം ഏവ ച
    അലംബുസം ച രാജാനം ജലസംഘം ച പാർഥിവം
38 അന്യാംശ് ച പാർഥിവാൻ രാജഞ് ശതശോ ഽഥ സഹസ്രശഃ
    ഘൃതധാരാ ഹുതൈർ ദീപ്തൈഃ പാവകൈഃ സമദാഹയൻ
39 പിതൃമേധാശ് ച കേഷാം ചിദ് അവർതന്ത മഹാത്മനാം
    സാമഭിശ് ചാപ്യ് അഗായന്ത തേ ഽന്വശോച്യന്ത ചാപരൈഃ
40 സാമ്നാം ഋചാം ച നാദേന സ്ത്രീണാം ച രുദിതസ്വനൈഃ
    കശ്മലം സർവഭൂതാനാം നിശായാം സമപദ്യത
41 തേ വിധൂമാഃ പ്രദീപ്താശ് ച ദീപ്യമാനാശ് ച പാവകാഃ
    നഭസീവാന്വദൃശ്യന്ത ഗ്രഹാസ് തന്വ് അഭ്രസംവൃതാഃ
42 യേ ചാപ്യ് അനാഥാസ് തത്രാസൻ നാനാദേശസമാഗതാഃ
    താംശ് ച സർവാൻ സമാനായ്യ രാശീൻ കൃത്വാ സഹസ്രശഃ
43 ചിത്വാ ദാരുഭിർ അവ്യഗ്രഃ പ്രഭൂതൈഃ സ്നേഹതാപിതൈഃ
    ദാഹയാം ആസ വിദുരോ ധർമരാജസ്യ ശാസനാത്
44 കാരയിത്വാ ക്രിയാസ് തേഷാം കുരുരാജോ യുധിഷ്ഠിരഃ
    ധൃതരാഷ്ട്രം പുരസ്കൃത്യ ഗംഗാം അഭിമുഖോ ഽഗമത്