മഹാഭാരതം മൂലം/സ്ത്രീപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം4

1 [ധൃ]
     കഥം സംസാരഗഹനം വിജ്ഞേയം വദതാം വര
     ഏതദ് ഇച്ഛാമ്യ് അഹം ശ്രോതും തത്ത്വം ആഖ്യാഹി പൃച്ഛതഃ
 2 [വിദുര]
     ജന്മപ്രഭൃതി ഭൂതാനാം ക്രിയാഃ സർവാഃ ശൃണു പ്രഭോ
     പൂർവം ഏവേഹ കലലേ വസതേ കിം ചിദ് അന്തരം
 3 തതഃ സ പഞ്ചമേ ഽതീതേ മാസേ മാസം പ്രകൽപയേത്
     തതഃ സർവാംഗസമ്പൂർണോ ഗർഭോ മാസേ പ്രജായതേ
 4 അമേധ്യമധ്യേ വസതി മാംസശോണിതലേപനേ
     തതസ് തു വായുവേഗേന ഊർധ്വപാദോ ഹ്യ് അധഃശിരാഃ
 5 യോനിദ്വാരം ഉപാഗമ്യ ബഹൂൻ ക്ലേശാൻ സമൃച്ഛതി
     യോനിസമ്പീഡനാച് ചൈവ പൂർവകർമഭിർ അന്വിതഃ
 6 തസ്മാൻ മുക്തഃ സ സംസാരാദ് അന്യാൻ പശ്യത്യ് ഉപദ്രവാൻ
     ഗ്രഹാസ് തം ഉപസർപന്തി സാരമേയാ ഇവാമിഷം
 7 തതഃ പ്രാപ്തോത്തരേ കാലേ വ്യാധയശ് ചാപി തം തഥാ
     ഉപസർപന്തി ജീവന്തം ബധ്യമാനം സ്വകർമഭിഃ
 8 ബദ്ധം ഇന്ദ്രിയപാശൈസ് തം സംഗസ്വാദുഭിർ ആതുരം
     വ്യസനാന്യ് ഉപവർതന്തേ വിവിധാനി നരാധിപ
     ബധ്യമാനശ് ച തൈർ ഭൂയോ നൈവ തൃപ്തിം ഉപൈതി സഃ
 9 അയം ന ബുധ്യതേ താവദ് യമ ലോകം അഥാഗതം
     യമദൂതൈർ വികൃഷ്യംശ് ച മൃത്യും കാലേന ഗച്ഛതി
 10 വാഗ് ഘീനസ്യ ച യൻ മാത്രം ഇഷ്ടാനിഷ്ടം കൃതം മുഖേ
    ഭൂയ ഏവാത്മനാത്മാനം ബധ്യമാനം ഉപേക്ഷതേ
11 അഹോ വിനികൃതോ ലോകോ ലോഭേന ച വശീകൃതഃ
    ലോഭക്രോധമദോന്മത്തോ നാത്മാനം അവബുധ്യതേ
12 കുലീനത്വേന രമതേ ദുഷ്കുലീനാൻ വികുത്സയൻ
    ധനദർപേണ ദൃപ്തശ് ച ദരിദ്രാൻ പരികുത്സയൻ
13 മൂർഖാൻ ഇതി പരാൻ ആഹ നാത്മാനം സമവേക്ഷതേ
    ശിക്ഷാം ക്ഷിപതി ചാന്യേഷാം നാത്മാനം ശാസ്തും ഇച്ഛതി
14 അധ്രുവേ ജീവലോകേ ഽസ്മിൻ യോ ധർമം അനുപാലയൻ
    ജന്മപ്രഭൃതി വർതേത പ്രാപ്നുയാത് പരമാം ഗതിം
15 ഏവം സർവം വിദിത്വാ വൈ യസ് തത്ത്വം അനുവർതതേ
    സ പ്രമോക്ഷായ ലഭതേ പന്ഥാനം മനുജാധിപ