യോഗതാരാവലി

യോഗതാരാവലി രചന:ശങ്കരാചാര്യർ

വന്ദേ ഗുരൂണാം ചരണാരവിന്ദേ സന്ദർശിതസ്വാത്മസുഖാവബോധേ
ജനസ്യ യേ ജാംഗലികായമാനേ സംസാരഹാലാഹലമോഹശാന്ത്യൈ 1
സദാശിവോക്താനി സപാദലക്ഷലയാവധാനാനി വസന്തി ലോകേ
നാദാനുസന്ധാനസമാധിമേകം മന്യാമഹേ മാന്യതമം ലയാനാം 2
സരേചപൂരൈരനിലസ്യ കുംഭൈഃ സർവാസു നാഡീഷു വിശോധിതാസു
അനാഹതാഖ്യോ ബഹുഭിഃ പ്രകാരൈരന്തഃ പ്രവർതേത സദാ നിനാദഃ 3
നാദാനുസന്ധാന നമോƒസ്തു തുഭ്യം ത്വാം സാധനം തത്ത്വപദസ്യ ജാനേ
ഭവത്പ്രസാദാത്പവനേന സാകം വിലീയതേ വിഷ്ണുപദേ മനോ മേ 4
ജാലന്ധരോഡ്യാണനമൂലബന്ധാഞ്ജൽപന്തി കണ്ഠോദരപായുമൂലാൻ
ബന്ധത്രയേƒസ്മിൻപരിചീയമാനേ ബന്ധഃ കുതോ ദാരുണകാലപാശാത് 5
ഓഡ്യാണജാലന്ധരമൂലബന്ധൈരുന്നിദ്രിതായാമുരഗാംഗനായാം
പ്രത്യങ്മുഖത്വാത്പ്രവിശൻസുഷുമ്നാം ഗമാഗമൗ മുഞ്ചതി ഗന്ധവാഹഃ 6
ഉത്ഥാപിതാധാരഹുതാശനോൽകൈരാകുഞ്ചനൈഃ ശശ്വദപാനവായോഃ
സന്താപിതാച്ചന്ദ്രമസഃ പതന്തീം പീയൂഷധാരാം പിബതീഹ ധന്യഃ 7
ബന്ധത്രയാഭ്യാസവിപാകജാതാം വിവർജിതാം രേചകപൂരകാഭ്യാം
വിശോഷയന്തീം വിഷയപ്രവാഹം വിദ്യാം ഭജേ കേവലകുംഭരൂപാം 8
അനാഹതേ ചേതസി സാവധാനൈരഭ്യാസശൂരൈരനുഭൂയമാനാ
സംസ്തംഭിതശ്വാസമനഃപ്രചാരാ സാ ജൃംഭതേ കേവലകുംഭകശ്രീഃ 9
സഹസ്രശഃ സന്തു ഹഠേഷു കുംഭാഃ സംഭാവ്യതേ കേവലകുംഭ ഏവ
കുംഭോത്തമേ യത്ര തു രേചപൂരൗ പ്രാണസ്യ ന പ്രാകൃതവൈകൃതാഖ്യൗ 10
ത്രികൂടനാമ്നി സ്തിമിതേƒന്തരംഗേ ഖേ സ്തംഭിതേ കേവലകുംഭകേന
പ്രാണാനിലോ ഭാനുശശാങ്കനാഡ്യൗ വിഹായ സദ്യോ വിലയം പ്രയാതി 11
പ്രത്യാഹൃതഃ കേവലകുംഭകേന പ്രബുദ്ധകുണ്ഡല്യുപഭുക്തശേഷഃ
പ്രാണഃ പ്രതീചീനപഥേന മന്ദം വിലീയതേ വിഷ്ണുപദാന്തരാലേ 12
നിരങ്കുശാനാം ശ്വസനോദ്ഗമാനാം നിരോധനൈഃ കേവലകുംഭകാഖ്യൈഃ
ഉദേതി സർവേന്ദ്രിയവൃത്തിശൂന്യോ മരുല്ലയഃ കോƒപി മഹാമതീനാം 13
ന ദൃഷ്ടിലക്ഷ്യാണി ന ചിത്തബന്ധോ ന ദേശകാലൗ ന ച വായുരോധഃ
ന ധാരണാധ്യാനപരിശ്രമോ വാ സമേധമാനേ സതി രാജയോഗേ 14
അശേഷദൃശ്യോജ്ഝിതദൃങ്മയാനാമവസ്ഥിതാനാമിഹ രാജയോഗേ
ന ജാഗരോ നാപി സുഷുപ്തിഭാവോ ന ജീവിതം നോ മരണം വിചിത്രം 15
അഹമ്മമത്വാദ്വ്യപഹായ സർവ ശ്രീരാജയോഗേ സ്ഥിരമാനസാനാം
ന ദ്രഷ്ടൃതാ നാസ്തി ച ദൃശ്യഭാവഃ സാ ജൃംഭതേ കേവലസംവിദേവ 16
നേത്രേ യയോന്മേഷനിമേഷശൂന്യേ വായുര്യയാ വർജിതരേചപൂരഃ
മനശ്ച സങ്കൽപവികൽപശൂന്യം മനോന്മനീ സാ മയി സന്നിധത്താം 17
ചിത്തേന്ദ്രിയാണാം ചിരനിഗ്രഹേണ ശ്വാസപ്രചാരേ ശമിതേ യമീന്ദ്രാഃ
നിവാതദീപാ ഇവ നിശ്ചലാംഗാഃ മനോന്മനീമഗ്നധിയോ ഭവന്തി 18
ഉന്മന്യവസ്ഥാധിഗമായ വിദ്വൻ ഉപായമേകം തവ നിർദിശാമഃ
പശ്യന്നുദാസീനതയാ പ്രപഞ്ചം സങ്കൽപമുന്മൂലയ സാവധാനഃ 19
പ്രസഹ്യ സങ്കൽപപരമ്പരാണാം സംഭേദനേ സന്തതസാവധാനം
ആലംബനാശാദപചീയമാനം ശനൈഃ ശനൈഃ ശാന്തിമുപൈതി ചേതഃ 20
നിശ്വാസലോപൈർനിഭൃതൈഃ ശരീരൈർനേത്രാംബുജൈരർധനിമീലിതൈശ്ച
ആവിർഭവന്തീമമനസ്കമുദ്രാമാലോകയാമോ മുനിപുംഗവാനാം 21
അമീ യമീന്ദ്രാഃ സഹജാമനസ്കാ\-ദഹംമമത്വേ ശിഥിലായമാനേ
മനോതിഗം മാരുതവൃത്തിശൂന്യം ഗച്ഛന്തി ഭാവം ഗഗനാവശേഷം 22
നിവർതയന്തീം നിഖിലേന്ദ്രിയാണി പ്രവർതയന്തീം പരമാത്മയോഗം
സംവിന്മയീം താം സഹജാമനസ്കാം കദാ ഗമിഷ്യാമി ഗതാന്യഭാവഃ 23
പ്രത്യഗ്വിമർശാതിശയേന പുംസാം പ്രാചീനഗന്ധേഷു പലായിതേഷു
പ്രാദുർഭവേത്കാചിദജാഡ്യനിദ്രാ പ്രപഞ്ചചിന്താം പരിവർജയന്തീ 24
വിച്ഛിന്നസങ്കൽപവികൽപമൂലേ നിഃശേഷനിർമൂലിതകർമജാലേ
നിരന്തരാഭ്യാസനിതാന്തഭദ്രാ സാ ജൃംഭതേ യോഗിനി യോഗനിദ്രാ 25
വിശ്രാന്തിമാസാദ്യ തുരീയതൽപേ വിശ്വാദ്യവസ്ഥാത്രിതയോപരിസ്ഥേ
സംവിന്മയീം കാമപി സർവകാലം നിദ്രാം സഖേ നിർവിശ നിർവികൽപാം 26
പ്രകാശമാനേ പരമാത്മഭാനൗ നശ്യത്യവിദ്യാതിമിരേ സമസ്തേ
അഹോ ബുധാ നിർമലദൃഷ്ടയോƒപി കിഞ്ചിന്ന പശ്യന്തി ജഗത്സമഗ്രം 27
സിദ്ധിം തഥാവിധമനോവിലയാം സമാധൗ
    ശ്രീശൈലശ്രൃംഗകുഹരേഷു കദോപലപ്സ്യേ
ഗാത്രം യദാ മമ ലതാഃ പരിവേഷ്ടയന്തി
    കർണേ യദാ വിരചയന്തി ഖഗാശ്ച നീഡാൻ 28
വിചരതു മതിരേഷാ നിർവികൽപേ സമാധൗ
    കുചകലശയുഗേ വാ കൃഷ്ണസാരേക്ഷണാനാം
ചരതു ജഡമതേ വാ സജ്ജനാനാം മതേ വാ
    മതികൃതഗുണദോഷാ മാം വിഭും ന സ്പൃശന്തി 29