രാമായണം/അയോദ്ധ്യാകാണ്ഡം/അധ്യായം8
| ←അധ്യായം7 | രാമായണം/അയോദ്ധ്യാകാണ്ഡം രചന: അധ്യായം8 |
അധ്യായം9→ |
1 മന്ഥരാ ത്വ് അഭ്യസൂയ്യൈനാം ഉത്സൃജ്യാഭരണം ച തത്
ഉവാചേദം തതോ വാക്യം കോപദുഃഖസമന്വിതാ
2 ഹർഷം കിം ഇദം അസ്ഥാനേ കൃതവത്യ് അസി ബാലിശേ
ശോകസാഗരമധ്യസ്ഥം ആത്മാനം നാവബുധ്യസേ
3 സുഭഗാ ഖലു കൗസല്യാ യസ്യാഃ പുത്രോ ഽഭിഷേക്ഷ്യതേ
യൗവരാജ്യേന മഹതാ ശ്വഃ പുഷ്യേണ ദ്വിജോത്തമൈഃ
4 പ്രാപ്താം സുമഹതീം പ്രീതിം പ്രതീതാം താം ഹതദ്വിഷം
ഉപസ്ഥാസ്യസി കൗസല്യാം ദാസീവ ത്വം കൃതാഞ്ജലിഃ
5 ഹൃഷ്ടാഃ ഖലു ഭവിഷ്യന്തി രാമസ്യ പരമാഃ സ്ത്രിയഃ
അപ്രഹൃഷ്ടാ ഭവിഷ്യന്തി സ്നുഷാസ് തേ ഭരതക്ഷയേ
6 താം ദൃഷ്ട്വാ പരമപ്രീതാം ബ്രുവന്തീം മന്ഥരാം തതഃ
രാമസ്യൈവ ഗുണാൻ ദേവീ കൈകേയീ പ്രശശംസ ഹ
7 ധർമജ്ഞോ ഗുരുഭിർ ദാന്തഃ കൃതജ്ഞഃ സത്യവാക് ശുചിഃ
രാമോ രാജ്ഞഃ സുതോ ജ്യേഷ്ഠോ യൗവരാജ്യം അതോ ഽർഹതി
8 ഭ്രാതൄൻ ഭൃത്യാംശ് ച ദീർഘായുഃ പിതൃവത് പാലയിഷ്യതി
സന്തപ്യസേ കഥം കുബ്ജേ ശ്രുത്വാ രാമാഭിഷേചനം
9 ഭരതശ് ചാപി രാമസ്യ ധ്രുവം വർഷശതാത് പരം
പിതൃപൈതാമഹം രാജ്യം അവാപ്സ്യതി നരർഷഭഃ
10 സാ ത്വം അഭ്യുദയേ പ്രാപ്തേ വർതമാനേ ച മന്ഥരേ
ഭവിഷ്യതി ച കല്യാണേ കിമർഥം പരിതപ്യസേ
കൗസല്യാതോ ഽതിരിക്തം ച സ തു ശുശ്രൂഷതേ ഹി മാം
11 കൈകേയ്യാ വചനം ശ്രുത്വാ മന്ഥരാ ഭൃശദുഃഖിതാ
ദീർഘം ഉഷ്ണം വിനിഃശ്വസ്യ കൈകേയീം ഇദം അബ്രവീത്
12 അനർഥദർശിനീ മൗർഖ്യാൻ നാത്മാനം അവബുധ്യസേ
ശോകവ്യസനവിസ്തീർണേ മജ്ജന്തീ ദുഃഖസാഗരേ
13 ഭവിതാ രാഘവോ രാജാ രാഘവസ്യ ച യഃ സുതഃ
രാജവംശാത് തു ഭരതഃ കൈകേയി പരിഹാസ്യതേ
14 ന ഹി രാജ്ഞഃ സുതാഃ സർവേ രാജ്യേ തിഷ്ഠന്തി ഭാമിനി
സ്ഥാപ്യമാനേഷു സർവേഷു സുമഹാൻ അനയോ ഭവേത്
15 തസ്മാജ് ജ്യേഷ്ഠേ ഹി കൈകേയി രാജ്യതന്ത്രാണി പാർഥിവാഃ
സ്ഥാപയന്ത്യ് അനവദ്യാംഗി ഗുണവത്സ്വ് ഇതരേഷ്വ് അപി
16 അസാവ് അത്യന്തനിർഭഗ്നസ് തവ പുത്രോ ഭവിഷ്യതി
അനാഥവത് സുഖേഭ്യശ് ച രാജവംശാച് ച വത്സലേ
17 സാഹം ത്വദർഥേ സമ്പ്രാപ്താ ത്വം തു മാം നാവബുധ്യസേ
സപത്നിവൃദ്ധൗ യാ മേ ത്വം പ്രദേയം ദാതും ഇച്ഛസി
18 ധ്രുവം തു ഭരതം രാമഃ പ്രാപ്യ രാജ്യം അകണ്ടകം
ദേശാന്തരം നായയിത്വാ ലോകാന്തരം അഥാപി വാ
19 ബാല ഏവ ഹി മാതുല്യം ഭരതോ നായിതസ് ത്വയാ
സംനികർഷാച് ച സൗഹാർദം ജായതേ സ്ഥാവരേഷ്വ് അപി
20 ഗോപ്താ ഹി രാമം സൗമിത്രിർ ലക്ഷ്മണം ചാപി രാഘവഃ
അശ്വിനോർ ഇവ സൗഭ്രാത്രം തയോർ ലോകേഷു വിശ്രുതം
21 തസ്മാൻ ന ലക്ഷ്മണേ രാമഃ പാപം കിം ചിത് കരിഷ്യതി
രാമസ് തു ഭരതേ പാപം കുര്യാദ് ഇതി ന സംശയഃ
22 തസ്മാദ് രാജഗൃഹാദ് ഏവ വനം ഗച്ഛതു തേ സുതഃ
ഏതദ് ധി രോചതേ മഹ്യം ഭൃശം ചാപി ഹിതം തവ
23 ഏവം തേ ജ്ഞാതിപക്ഷസ്യ ശ്രേയശ് ചൈവ ഭവിഷ്യതി
യദി ചേദ് ഭരതോ ധർമാത് പിത്ര്യം രാജ്യം അവാപ്സ്യതി
24 സ തേ സുഖോചിതോ ബാലോ രാമസ്യ സഹജോ രിപുഃ
സമൃധാർഥസ്യ നഷ്ടാർഥോ ജീവിഷ്യതി കഥം വശേ
25 അഭിദ്രുതം ഇവാരണ്യേ സിംഹേന ഗജയൂഥപം
പ്രച്ഛാദ്യമാനം രാമേണ ഭരതം ത്രാതും അർഹസി
26 ദർപാൻ നിരാകൃതാ പൂർവം ത്വയാ സൗഭാഗ്യവത്തയാ
രാമമാതാ സപത്നീ തേ കഥം വൈരം ന യാതയേത്
27 യദാ ഹി രാമഃ പൃഥിവീം അവാപ്സ്യതി; ധ്രുവം പ്രനഷ്ടോ ഭരതോ ഭവിഷ്യതി
അതോ ഹി സഞ്ചിന്തയ രാജ്യം ആത്മജേ; പരസ്യ ചാദ്യൈവ വിവാസ കാരണം