വിവേകചൂഡാമണി
| വിവേകചൂഡാമണി രചന: |
വിവേകചൂഡാമണി
സർവവേദാന്തസിദ്ധാന്തഗോചരം തമഗോചരം
ഗോവിന്ദം പരമാനന്ദം സദ്ഗുരും പ്രണതോ ƒസ്മ്യഹം 1
ജന്തൂനാം നരജന്മ ദുർലഭമതഃ പുംസ്ത്വം തതോ വിപ്രതാ
തസ്മാദ്വൈദികധർമമാർഗപരതാ വിദ്വത്ത്വമസ്മാത്പരം
ആത്മാനാത്മവിവേചനം സ്വനുഭവോ ബ്രഹ്മാത്മനാ സംസ്ഥിതിഃ
മുക്തിർനോ ശതജന്മകോടിസുകൃതൈഃ പുണ്യൈർവിനാ ലഭ്യതേ 2
ദുർലഭം ത്രയമേവൈതദ്ദേവാനുഗ്രഹഹേതുകം
മനുഷ്യത്വം മുമുക്ഷുത്വം മഹാപുരുഷസംശ്രയഃ 3
ലബ്ധ്വാ കഥചിന്നരജന്മ ദുർലഭം
തത്രാപി പുംസ്ത്വം ശ്രുതിപാരദർശനം
യസ്ത്വാത്മമുക്തൗ ന യതേത മൂഢധീഃ
സ ഹ്യാത്മഹാ സ്വം വിനിഹന്ത്യസദ്ഗ്രഹാത് 4
ഇതഃ കോ ന്വസ്തി മൂഢാത്മാ യസ്തു സ്വാർഥേ പ്രമാദ്യതി
ദുർലഭം മാനുഷം ദേഹം പ്രാപ്യ തത്രാപി പൗരുഷം 5
വദന്തു ശാസ്ത്രാണി യജന്തു ദേവാൻ
കുർവന്തു കർമാണി ഭജന്തു ദേവതാഃ
ആത്മൈക്യബോധേന വിനാപി മുക്തിഃ
ന സിധ്യതി ബ്രഹ്മശതാന്തരേ ƒപി 6
അമൃതത്വസ്യ നാശാസ്തി വിത്തേനേത്യേവ ഹി ശ്രുതിഃ
ബ്രവീതി കർമണോ മുക്തേരഹേതുത്വം സ്ഫുടം യതഃ 7
അതോ വിമുക്ത്യൈ പ്രയതേത് വിദ്വാൻ
സംന്യസ്തബാഹ്യാർഥസുഖസ്പൃഹഃ സൻ
സന്തം മഹാന്തം സമുപേത്യ ദേശികം
തേനോപദിഷ്ടാർഥസമാഹിതാത്മാ 8
ഉദ്ധരേദാത്മനാത്മാനം മഗ്നം സംസാരവാരിധൗ
യോഗാരൂഢത്വമാസാദ്യ സമ്യഗ്ദർശനനിഷ്ഠയാ 9
സംന്യസ്യ സർവകർമാണി ഭവബന്ധവിമുക്തയേ
യത്യതാം പണ്ഡിതൈർധീരൈരാത്മാഭ്യാസ ഉപസ്ഥിതൈഃ 10
ചിത്തസ്യ ശുദ്ധയേ കർമ ന തു വസ്തൂപലബ്ധയേ
വസ്തുസിദ്ധിർവിചാരേണ ന കിഞ്ചിത്കർമകോടിഭിഃ 11
സമ്യഗ്വിചാരതഃ സിദ്ധാ രജ്ജുതത്ത്വാവധാരണാ
ഭ്രാന്തോദിതമഹാസർപഭയദുഃഖവിനാശിനീ 12
അർഥസ്യ നിശ്ചയോ ദൃഷ്ടോ വിചാരേണ ഹിതോക്തിതഃ
ന സ്നാനേന ന ദാനേന പ്രാണായമശതേന വാ 13
അധികാരിണമാശാസ്തേ ഫലസിദ്ധിർവിശേഷതഃ
ഉപായാ ദേശകാലാദ്യാഃ സന്ത്യസ്മിൻസഹകാരിണഃ 14
അതോ വിചാരഃ കർതവ്യോ ജിജ്ഞാസോരാത്മവസ്തുനഃ
സമാസാദ്യ ദയാസിന്ധും ഗുരും ബ്രഹ്മവിദുത്തമം 15
മേധാവീ പുരുഷോ വിദ്വാനുഹാപോഹവിചക്ഷണഃ
അധികാര്യാത്മവിദ്യായാമുക്തലക്ഷണലക്ഷിതഃ 16
വിവേകിനോ വിരക്തസ്യ ശമാദിഗുണശാലിനഃ
മുമുക്ഷോരേവ ഹി ബ്രഹ്മജിജ്ഞാസായോഗ്യതാ മതാ 17
സാധനാന്യത്ര ചത്വാരി കഥിതാനി മനീഷിഭിഃ
യേഷു സത്സ്വേവ സന്നിഷ്ഠാ യദഭാവേ ന സിധ്യതി 18
ആദൗ നിത്യാനിത്യവസ്തുവിവേകഃ പരിഗണ്യതേ
ഇഹാമുത്രഫലഭോഗവിരാഗസ്തദനന്തരം
ശമാദിഷട്കസമ്പത്തിർമുമുക്ഷുത്വമിതി സ്ഫുടം 19
ബ്രഹ്മ സത്യം ജഗന്മിഥ്യേത്യേവംരൂപോ വിനിശ്ചയഃ
സോ ƒയം നിത്യാനിത്യവസ്തുവിവേകഃ സമുദാഹൃതഃ 20
തദ്വൈരാഗ്യം ജിഹാസാ യാ ദർശനശ്രവണാദിഭിഃ
ദേഹാദിബ്രഹ്മപര്യന്തേ ഹ്യനിത്യേ ഭോഗവസ്തുനി 21
വിരജ്യ വിഷയവ്രാതാദ്ദോഷദൃഷ്ട്യാ മുഹുർമുഹുഃ
സ്വലക്ഷ്യേ നിയതാവസ്ഥാ മനസഃ ശമ ഉച്യതേ 22
വിഷയേഭ്യഃ പരാവർത്യ സ്ഥാപനം സ്വസ്വഗോലകേ
ഉഭയേഷാമിന്ദ്രിയാണാം സ ദമഃ പരികീർതിതഃ
ബാഹ്യാനാലംബനം വൃത്തേരേഷോപരതിരുത്തമാ 23
സഹനം സർവദുഃഖാനാമപ്രതീകാരപൂർവകം
ചിന്താവിലാപരഹിതം സാ തിതിക്ഷാ നിഗദ്യതേ 24
ശാസ്ത്രസ്യ ഗുരുവാക്യസ്യ സത്യബുദ്ധ്യവധാരണം
സാ ശ്രദ്ധാ കഥിതാ സദ്ഭിര്യയാ വസ്തൂപലഭ്യതേ 25
സർവദാ സ്ഥാപനം ബുദ്ധേഃ ശുദ്ധേ ബ്രഹ്മണി സർവദാ
തത്സമാധാനമിത്യുക്തം ന തു ചിത്തസ്യ ലാലനം 26
അഹങ്കാരാദിദേഹാന്താൻ ബന്ധാനജ്ഞാനകൽപിതാൻ
സ്വസ്വരൂപാവബോധേന മോക്തുമിച്ഛാ മുമുക്ഷുതാ 27
മന്ദമധ്യമരൂപാപി വൈരാഗ്യേണ ശമാദിനാ
പ്രസാദേന ഗുരോഃ സേയം പ്രവൃദ്ധാ സൂയതേ ഫലം 28
വൈരാഗ്യം ച മുമുക്ഷുത്വം തീവ്രം യസ്യ തു വിദ്യതേ
തസ്മിന്നേവാർഥവന്തഃ സ്യുഃ ഫലവന്തഃ ശമാദയഃ 29
ഏതയോർമന്ദതാ യത്ര വിരക്തത്വമുമുക്ഷയോഃ
മരൗ സലീലവത്തത്ര ശമാദേർഭാനമാത്രതാ 30
മോക്ഷകാരണസാമഗ്ര്യാം ഭക്തിരേവ ഗരീയസീ
സ്വസ്വരൂപാനുസന്ധാനം ഭക്തിരിത്യഭിധീയതേ 31
സ്വാത്മതത്ത്വാനുസന്ധാനം ഭക്തിരിത്യപരേ ജഗുഃ
ഉക്തസാധനസമ്പന്നസ്തത്ത്വജിജ്ഞാസുരാത്മനഃ
ഉപസീദേദ്ഗുരും പ്രാജ്ഞ്യം യസ്മാദ്ബന്ധവിമോക്ഷണം 32
ശ്രോത്രിയോ ƒവൃജിനോ ƒകാമഹതോ യോ ബ്രഹ്മവിത്തമഃ
ബ്രഹ്മണ്യുപരതഃ ശാന്തോ നിരിന്ധന ഇവാനലഃ
അഹേതുകദയാസിന്ധുർബന്ധുരാനമതാം സതാം 33
തമാരാധ്യ ഗുരും ഭക്ത്യാ പ്രഹ്വപ്രശ്രയസേവനൈഃ
പ്രസന്നം തമനുപ്രാപ്യ പൃച്ഛേജ്ജ്ഞാതവ്യമാത്മനഃ 34
സ്വാമിന്നമസ്തേ നതലോകബന്ധോ
കാരുണ്യസിന്ധോ പതിതം ഭവാബ്ധൗ
മാമുദ്ധരാത്മീയകടാക്ഷദൃഷ്ട്യാ
ഋജ്വ്യാതികാരുണ്യസുധാഭിവൃഷ്ട്യാ 35
ദുർവാരസംസാരദവാഗ്നിതപ്തം
ദോധൂയമാനം ദുരദൃഷ്ടവാതൈഃ
ഭീതം പ്രപന്നം പരിപാഹി മൃത്യോഃ
ശരണ്യമന്യദ്യദഹം ന ജാനേ 36
ശാന്താ മഹാന്തോ നിവസന്തി സന്തോ
വസന്തവല്ലോകഹിതം ചരന്തഃ
തീർണാഃ സ്വയം ഭീമഭവാർണവം ജനാ-
നഹേതുനാന്യാനപി താരയന്തഃ 37
അയം സ്വഭാവഃ സ്വത ഏവ യത്പര-
ശ്രമാപനോദപ്രവണം മഹാത്മനാം
സുധാംശുരേഷ സ്വയമർകകർകശ-
പ്രഭാഭിതപ്താമവതി ക്ഷിതിം കില 38
ബ്രഹ്മാനന്ദരസാനുഭൂതികലിതൈഃ പൂർതൈഃ സുശീതൈര്യുതൈഃ
യുഷ്മദ്വാക്കലശോജ്ഝിതൈഃ ശ്രുതിസുഖൈർവാക്യാമൃതൈഃ സേചയ
സന്തപ്തം ഭവതാപദാവദഹനജ്വാലാഭിരേനം പ്രഭോ
ധന്യാസ്തേ ഭവദീക്ഷണക്ഷണഗതേഃ പാത്രീകൃതാഃ സ്വീകൃതാഃ 39
കഥം തരേയം ഭവസിന്ധുമേതം
കാ വാ ഗതിർമേ കതമോ ƒസ്ത്യുപായഃ
ജാനേ ന കിഞ്ചിത്കൃപയാ ƒവ മാം പ്രഭോ
സംസാരദുഃഖക്ഷതിമാതനുഷ്വ 40
തഥാ വദന്തം ശരണാഗതം സ്വം
സംസാരദാവാനലതാപതപ്തം
നിരീക്ഷ്യ കാരുണ്യരസാർദ്രദൃഷ്ട്യാ
ദദ്യാദഭീതിം സഹസാ മഹാത്മാ 41
വിദ്വാൻ സ തസ്മാ ഉപസത്തിമീയുഷേ
മുമുക്ഷവേ സാധു യഥോക്തകാരിണേ
പ്രശാന്തചിത്തായ ശമാന്വിതായ
തത്ത്വോപദേശം കൃപയൈവ കുര്യാത് 42
മാ ഭൈഷ്ട വിദ്വംസ്തവ നാസ്ത്യപായഃ
സംസാരസിന്ധോസ്തരണേ ƒസ്ത്യുപായഃ
യേനൈവ യാതാ യതയോ ƒസ്യ പാരം
തമേവ മാർഗം തവ നിർദിശാമി 43
അസ്ത്യുപായോ മഹാൻകശ്ചിത്സംസാരഭയനാശനഃ
തേന തീർത്വാ ഭവാംഭോധിം പരമാനന്ദമാപ്സ്യസി 44
വേദാന്താർഥവിചാരേണ ജായതേ ജ്ഞാനമുത്തമം
തേനാത്യന്തികസംസാരദുഃഖനാശോ ഭവത്യനു 45
ശ്രദ്ധാഭക്തിധ്യാനയോഗാമ്മുമുക്ഷോഃ
മുക്തേർഹേതൂന്വക്തി സാക്ഷാച്ഛ്രുതേർഗീഃ
യോ വാ ഏതേഷ്വേവ തിഷ്ഠത്യമുഷ്യ
മോക്ഷോ ƒവിദ്യാകൽപിതാദ്ദേഹബന്ധാത് 46
അജ്ഞാനയോഗാത്പരമാത്മനസ്തവ
ഹ്യനാത്മബന്ധസ്തത ഏവ സംസൃതിഃ
തയോർവിവേകോദിതബോധവഹ്നിഃ
അജ്ഞാനകാര്യം പ്രദഹേത്സമൂലം 47
ശിഷ്യ ഉവാച
കൃപയാ ശ്രൂയതാം സ്വാമിൻപ്രശ്നോ ƒയം ക്രിയതേ മയാ
യദുത്തരമഹം ശ്രുത്വാ കൃതാർഥഃ സ്യാം ഭവന്മുഖാത് 48
കോ നാമ ബന്ധഃ കഥമേഷ ആഗതഃ
കഥം പ്രതിഷ്ഠാസ്യ കഥം വിമോക്ഷഃ
കോ ƒസാവനാത്മാ പരമഃ ക ആത്മാ
തയോർവിവേകഃ കഥമേതദുച്യതാം 49
ശ്രീഗുരുവാച
ധന്യോ ƒസി കൃതകൃത്യോ ƒസി പാവിത തേ കുലം ത്വയാ
യദവിദ്യാബന്ധമുക്ത്യാ ബ്രഹ്മീഭവിതുമിച്ഛസി 50
ഋണമോചനകർതാരഃ പിതുഃ സന്തി സുതാദയഃ
ബന്ധമോചനകർതാ തു സ്വസ്മാദന്യോ ന കശ്ചന 51
മസ്തകന്യസ്തഭാരാദേർദുഃഖമന്യൈർനിവാര്യതേ
ക്ഷുധാദികൃതദുഃഖം തു വിനാ സ്വേന ന കേനചിത് 52
പഥ്യമൗഷധസേവാ ച ക്രിയതേ യേന രോഗിണാ
ആരോഗ്യസിദ്ധിർദൃഷ്ടാ ƒസ്യ നാന്യാനുഷ്ഠിതകർമണാ 53
വസ്തുസ്വരൂപം സ്ഫുടബോധചക്ഷുഷാ
സ്വേനൈവ വേദ്യം ന തു പണ്ഡിതേന
ചന്ദ്രസ്വരൂപം നിജചക്ഷുഷൈവ
ജ്ഞാതവ്യമന്യൈരവഗമ്യതേ കിം 54
അവിദ്യാകാമകർമാദിപാശബന്ധം വിമോചിതും
കഃ ശക്നുയാദ്വിനാത്മാനം കൽപകോടിശതൈരപി 55
ന യോഗേന ന സാംഖ്യേന കർമണാ നോ ന വിദ്യയാ
ബ്രഹ്മാത്മൈകത്വബോധേന മോക്ഷഃ സിധ്യതി നാന്യഥാ 56
വീണായാ രൂപസൗന്ദര്യം തന്ത്രീവാദനസൗഷ്ഠവം
പ്രജാരഞ്ജനമാത്രം തന്ന സാമ്രാജ്യായ കൽപതേ 57
വാഗ്വൈഖരീ ശബ്ദഝരീ ശാസ്ത്രവ്യാഖ്യാനകൗശലം
വൈദുഷ്യം വിദുഷാം തദ്വദ്ഭുക്തയേ ന തു മുക്തയേ 58
അവിജ്ഞാതേ പരേ തത്ത്വേ ശാസ്ത്രാധീതിസ്തു നിഷ്ഫലാ
വിജ്ഞാതേ ƒപി പരേ തത്ത്വേ ശാസ്ത്രാധീതിസ്തു നിഷ്ഫലാ 59
ശബ്ദജാലം മഹാരണ്യം ചിത്തഭ്രമണകാരണം
അതഃ പ്രയത്നാജ്ജ്ഞാതവ്യം തത്ത്വജ്ഞൈസ്തത്ത്വമാത്മനഃ 60
അജ്ഞാനസർപദഷ്ടസ്യ ബ്രഹ്മജ്ഞാനൗഷധം വിനാ
കിമു വേദൈശ്ച ശാസ്ത്രൈശ്ച കിമു മന്ത്രൈഃ കിമൗഷധൈഃ 61
ന ഗച്ഛതി വിനാ പാനം വ്യാധിരൗഷധശബ്ദതഃ
വിനാ ƒപരോക്ഷാനുഭവം ബ്രഹ്മശബ്ദൈർന മുച്യതേ 62
അകൃത്വാ ദൃശ്യവിലയമജ്ഞാത്വാ തത്ത്വമാത്മനഃ
ബ്രഹ്മശബ്ദൈഃ കുതോ മുക്തിരുക്തിമാത്രഫലൈർനൃണാം 63
അകൃത്വാ ശത്രുസംഹാരമഗത്വാഖിലഭൂശ്രിയം
രാജാഹമിതി ശബ്ദാന്നോ രാജാ ഭവിതുമർഹതി 64
ആപ്തോക്തിം ഖനനം തഥോപരിശിലാദ്യുത്കർഷണം സ്വീകൃതിം
നിക്ഷേപഃ സമപേക്ഷതേ നഹി ബഹിഃ ശബ്ദൈസ്തു നിർഗച്ഛതി
തദ്വദ്ബ്രഹ്മവിദോപദേശമനനധ്യാനാദിഭിർലഭ്യതേ
മായാകാര്യതിരോഹിതം സ്വമമലം തത്ത്വം ന ദുര്യുക്തിഭിഃ 65
തസ്മാത്സർവപ്രയത്നേന ഭവബന്ധവിമുക്തയേ
സ്വൈരേവ യത്നഃ കർതവ്യോ രോഗാദാവിവ പണ്ഡിതൈഃ 66
യസ്ത്വയാദ്യ കൃതഃ പ്രശ്നോ വരീയാഞ്ഛാസ്ത്രവിന്മതഃ
സൂത്രപ്രായോ നിഗൂഢാർഥോ ജ്ഞാതവ്യശ്ച മുമുക്ഷുഭിഃ 67
ശൃണുഷ്വാവഹിതോ വിദ്വന്യന്മയാ സമുദീര്യതേ
തദേതച്ഛ്രവണാത്സദ്യോ ഭവബന്ധാദ്വിമോക്ഷ്യസേ 68
മോക്ഷസ്യ ഹേതുഃ പ്രഥമോ നിഗദ്യതേ
വൈരാഗ്യമത്യന്തമനിത്യവസ്തുഷു
തതഃ ശമശ്ചാപി ദമസ്തിതിക്ഷാ
ന്യാസഃ പ്രസക്താഖിലകർമണാം ഭൃശം 69
തതഃ ശൃതിസ്തന്മനനം സതത്ത്വ-
ധ്യാനം ചിരം നിത്യനിരന്തരം മുനേഃ
തതോ ƒവികൽപം പരമേത്യ വിദ്വാൻ
ഇഹൈവ നിർവാണസുഖം സമൃച്ഛതി 70
യദ്ബോദ്ധവ്യം തവേദാനീമാത്മാനാത്മവിവേചനം
തദുച്യതേ മയാ സമ്യക് ശ്രുത്വാത്മന്യവധാരയ 71
മജ്ജാസ്ഥിമേദഃപലരക്തചർമ-
ത്വഗാഹ്വയൈർധാതുഭിരേഭിരന്വിതം
പാദോരുവക്ഷോഭുജപൃഷ്ഠമസ്തകൈഃ
അംഗൈരുപാംഗൈരുപയുക്തമേതത് 72
അഹംമമേതിപ്രഥിതം ശരീരം
മോഹാസ്പദം സ്ഥൂലമിതീര്യതേ ബുധൈഃ
നഭോനഭസ്വദ്ദഹനാംബുഭൂമയഃ
സൂക്ഷ്മാണി ഭൂതാനി ഭവന്തി താനി 73
പരസ്പരാംശൈർമിലിതാനി ഭൂത്വാ
സ്ഥൂലാനി ച സ്ഥൂലശരീരഹേതവഃ
മാത്രാസ്തദീയാ വിഷയാ ഭവന്തി
ശബ്ദാദയഃ പഞ്ച സുഖായ ഭോക്തുഃ 74
യ ഏഷു മൂഢാ വിഷയേഷു ബദ്ധാ
രാഗോരുപാശേന സുദുർദമേന
ആയാന്തി നിര്യാന്ത്യധ ഊർധ്വമുച്ചൈഃ
സ്വകർമദൂതേന ജവേന നീതാഃ 75
ശബ്ദാദിഭിഃ പഞ്ചഭിരേവ പഞ്ച
പഞ്ചത്വമാപുഃ സ്വഗുണേന ബദ്ധാഃ
കുരംഗമാതംഗപതംഗമീന-
ഭൃംഗാ നരഃ പഞ്ചഭിരഞ്ചിതഃ കിം 76
ദോഷേണ തീവ്രോ വിഷയഃ കൃഷ്ണസർപവിഷാദപി
വിഷം നിഹന്തി ഭോക്താരം ദ്രഷ്ടാരം ചക്ഷുഷാപ്യയം 77
വിഷയാശാമഹാപാശാദ്യോ വിമുക്തഃ സുദുസ്ത്യജാത്
സ ഏവ കൽപതേ മുക്ത്യൈ നാന്യഃ ഷട്ശാസ്ത്രവേദ്യപി 78
ആപാതവൈരാഗ്യവതോ മുമുക്ഷൂൻ
ഭവാബ്ധിപാരം പ്രതിയാതുമുദ്യതാൻ
ആശാഗ്രഹോ മജ്ജയതേ ƒന്തരാലേ
നിഗൃഹ്യ കണ്ഠേ വിനിവർത്യ വേഗാത് 79
വിഷയാഖ്യഗ്രഹോ യേന സുവിരക്ത്യസിനാ ഹതഃ
സ ഗച്ഛതി ഭവാംഭോധേഃ പാരം പ്രത്യൂഹവർജിതഃ 80
വിഷമവിഷയമാർഗൈർഗച്ഛതോ ƒനച്ഛബുദ്ധേഃ
പ്രതിപദമഭിയാതോ മൃത്യുരപ്യേഷ വിദ്ധി
ഹിതസുജനഗുരൂക്ത്യാ ഗച്ഛതഃ സ്വസ്യ യുക്ത്യാ
പ്രഭവതി ഫലസിദ്ധിഃ സത്യമിത്യേവ വിദ്ധി 81
മോക്ഷസ്യ കാങ്ക്ഷാ യദി വൈ തവാസ്തി
ത്യജാതിദൂരാദ്വിഷയാന്വിഷം യഥാ
പീയൂഷവത്തോഷദയാക്ഷമാർജവ-
പ്രശാന്തിദാന്തീർഭജ നിത്യമാദരാത് 82
അനുക്ഷണം യത്പരിഹൃത്യ കൃത്യം
അനാദ്യവിദ്യാകൃതബന്ധമോക്ഷണം
ദേഹഃ പരാർഥോ ƒയമമുഷ്യ പോഷണേ
യഃ സജ്ജതേ സ സ്വമനേന ഹന്തി 83
ശരീരപോഷണാർഥീ സൻ യ ആത്മാനം ദിദൃക്ഷതി
ഗ്രാഹം ദാരുധിയാ ധൃത്വാ നദി തർതും സ ഗച്ഛതി 84
മോഹ ഏവ മഹാമൃത്യുർമുമുക്ഷോർവപുരാദിഷു
മോഹോ വിനിർജിതോ യേന സ മുക്തിപദമർഹതി 85
മോഹം ജഹി മഹാമൃത്യും ദേഹദാരസുതാദിഷു
യം ജിത്വാ മുനയോ യാന്തി തദ്വിഷ്ണോഃ പരമം പദം 86
ത്വങ്മാംസരുധിരസ്നായുമേദോമജ്ജാസ്ഥിസങ്കുലം
പൂർണം മൂത്രപുരീഷാഭ്യാം സ്ഥൂലം നിന്ദ്യമിദം വപുഃ 87
പഞ്ചീകൃതേഭ്യോ ഭൂതേഭ്യഃ സ്ഥൂലേഭ്യഃ പൂർവകർമണാ
സമുത്പന്നമിദം സ്ഥൂലം ഭോഗായതനമാത്മനഃ
അവസ്ഥാ ജാഗരസ്തസ്യ സ്ഥൂലാർഥാനുഭവോ യതഃ 88
ബാഹ്യേന്ദ്രിയൈഃ സ്ഥൂലപദാർഥസേവാം
സ്രക്ചന്ദനസ്ത്ര്യാദിവിചിത്രരൂപാം
കരോതി ജീവഃ സ്വയമേതദാത്മനാ
തസ്മാത്പ്രശസ്തിർവപുഷോ ƒസ്യ ജാഗരേ 89
സർവാ ƒപി ബാഹ്യസംസാരഃ പുരുഷസ്യ യദാശ്രയഃ
വിദ്ധി ദേഹമിദം സ്ഥൂലം ഗൃഹവദ്ഗൃഹമേധിനഃ 90
സ്ഥൂലസ്യ സംഭവജരാമരണാനി ധർമാഃ
സ്ഥൗല്യാദയോ ബഹുവിധാഃ ശിശുതാദ്യവസ്ഥാഃ
വർണാശ്രമാദിനിയമാ ബഹുധാ ƒമയാഃ സ്യുഃ
പൂജാവമാനബഹുമാനമുഖാ വിശേഷാഃ 91
ബുദ്ധീന്ദ്രിയാണി ശ്രവണം ത്വഗക്ഷി
ഘ്രാണം ച ജിവ്ഹാ വിഷയാവബോധനാത്
വാക്പാണിപാദാ ഗുദമപ്യുപസ്ഥഃ
കർമേന്ദ്രിയാണി പ്രവണേന കർമസു 92
നിഗദ്യതേ ƒന്തഃകരണം മനോധീഃ
അഹങ്കൃതിശ്ചിത്തമിതി സ്വവൃത്തിഭിഃ
മനസ്തു സങ്കൽപവികൽപനാദിഭിഃ
ബുദ്ധിഃ പദാർഥാധ്യവസായധർമതഃ 93
അത്രാഭിമാനാദഹമിത്യഹങ്കൃതിഃ
സ്വാർഥാനുസന്ധാനഗുണേന ചിത്തം 94
പ്രാണാപാനവ്യാനോദാനസമാനാ ഭവത്യസൗ പ്രാണഃ
സ്വയമേവ വൃത്തിഭേദാദ്വികൃതിഭേദാത്സുവർണസലിലാദിവത് 95
വാഗാദി പഞ്ച ശ്രവണാദി പഞ്ച
പ്രാണാദി പഞ്ചാഭ്രമുഖാനി പഞ്ച
ബുദ്ധ്യാദ്യവിദ്യാപി ച കാമകർമണീ
പുര്യഷ്ടകം സൂക്ഷ്മശരീരമാഹുഃ 96
ഇദം ശരീരം ശൃണു സൂക്ഷ്മസഞ്ജ്ഞിതം
ലിംഗം ത്വപഞ്ചീകൃതസംഭവം
സവാസനം കർമഫലാനുഭാവകം
സ്വാജ്ഞാനതോ ƒനാദിരുപാധിരാത്മനഃ 97
സ്വപ്നോ ഭവത്യസ്യ വിഭക്ത്യവസ്ഥാ
സ്വമാത്രശേഷേണ വിഭാതി യത്ര
സ്വപ്നേ തു ബുദ്ധിഃ സ്വയമേവ ജാഗ്രത്
കാലീനനാനാവിധവാസനാഭിഃ 98
കർത്രാദിഭാവം പ്രതിപദ്യ രാജതേ
യത്ര സ്വയം ഭാതി ഹ്യയം പരാത്മാ
ധീമാത്രകോപാധിരശേഷസാക്ഷീ
ന ലിപ്യതേ തത്കൃതകർമലേശൈഃ
യസ്മാദസംഗസ്തത ഏവ കർമഭിഃ
ന ലിപ്യതേ കിഞ്ചിദുപാധിനാ കൃതൈഃ 99
സർവവ്യാപൃതികരണം ലിംഗമിദം സ്യാച്ചിദാത്മനഃ പുംസഃ
വാസ്യാദികമിവ തക്ഷ്ണസ്തേനൈവാത്മാ ഭവത്യസംഗോ ƒയം 100
അന്ധത്വമന്ദത്വപടുത്വധർമാഃ
സൗഗുണ്യവൈഗുണ്യവശാദ്ധി ചക്ഷുഷഃ
ബാധിര്യമൂകത്വമുഖാസ്തഥൈവ
ശ്രോത്രാദിധർമാ ന തു വേത്തുരാത്മനഃ 101
ഉച്ഛ്വാസനിഃശ്വാസവിജൃംഭണക്ഷുത്
പ്രസ്യന്ദനാദ്യുത്ക്രമണാദികാഃ ക്രിയാഃ
പ്രാണാദികർമാണി വദന്തി തജ്ഞാഃ
പ്രാണസ്യ ധർമാവശനാപിപാസേ 102
അന്തഃകരണമേതേഷു ചക്ഷുരാദിഷു വർഷ്മണി
അഹമിത്യഭിമാനേന തിഷ്ഠത്യാഭാസതേജസാ 103
അഹങ്കാരഃ സ വിജ്ഞേയഃ കർതാ ഭോക്താഭിമാന്യയം
സത്ത്വാദിഗുണയോഗേന ചാവസ്ഥാത്രയമശ്നുതേ 104
വിഷയാണാമാനുകൂല്യേ സുഖീ ദുഃഖീ വിപര്യയേ
സുഖം ദുഃഖം ച തദ്ധർമഃ സദാനന്ദസ്യ നാത്മനഃ 105
ആത്മാർഥത്വേന ഹി പ്രേയാന്വിഷയോ ന സ്വതഃ പ്രിയഃ
സ്വത ഏവ ഹി സർവേഷാമാത്മാ പ്രിയതമോ യതഃ
തത ആത്മാ സദാനന്ദോ നാസ്യ ദുഃഖം കദാചന 106
യത്സുഷുപ്തൗ നിർവിഷയ ആത്മാനന്ദോ ƒനുഭൂയതേ
ശ്രുതിഃ പ്രത്യക്ഷമൈതിഹ്യമനുമാനം ച ജാഗ്രതി 107
അവ്യക്തനാമ്നീ പരമേശശക്തിഃ
അനാദ്യവിദ്യാ ത്രിഗുണാത്മികാ പരാ
കാര്യാനുമേയാ സുധിയൈവ മായാ
യയാ ജഗത്സർവമിദം പ്രസൂയതേ 108
സന്നാപ്യസന്നാപ്യുഭയാത്മികാ നോ
ഭിന്നാപ്യഭിന്നാപ്യുഭയാത്മികാ നോ
സാംഗാപ്യനംഗാ ഹ്യുഭയാത്മികാ നോ
മഹാദ്ഭുതാ ƒനിർവചനീയരൂപാ 109
ശുദ്ധാദ്വയബ്രഹ്മവിഭോധനാശ്യാ
സർപഭ്രമോ രജ്ജുവിവേകതോ യഥാ
രജസ്തമഃസത്ത്വമിതി പ്രസിദ്ധാ
ഗുണാസ്തദീയാഃ പ്രഥിതൈഃ സ്വകാര്യൈഃ 110
വിക്ഷേപശക്തീ രജസഃ ക്രിയാത്മികാ
യതഃ പ്രവൃത്തിഃ പ്രസൃതാ പുരാണീ
രാഗാദയോ ƒസ്യാഃ പ്രഭവന്തി നിത്യം
ദുഃഖാദയോ യേ മനസോ വികാരാഃ 111
കാമഃ ക്രോധോ ലോഭദംഭാദ്യസൂയാ
അഹങ്കാരേർഷ്യാമത്സരാദ്യാസ്തു ഘോരാഃ
ധർമാ ഏതേ രാജസാഃ പുമ്പ്രവൃത്തിഃ
യസ്മാദേഷാ തദ്രജോ ബന്ധഹേതുഃ 112
ഏഷാ ƒ ƒവൃതിർനാമ തമോഗുണസ്യ
ശക്തിർമയാ വസ്ത്വവഭാസതേ ƒന്യഥാ
സൈഷാ നിദാനം പുരുഷസ്യ സംസൃതേഃ
വിക്ഷേപശക്തേഃ പ്രവണസ്യ ഹേതുഃ 113
പ്രജ്ഞാവാനപി പണ്ഡിതോ ƒപി ചതുരോ ƒപ്യത്യന്തസൂക്ഷ്മാത്മദൃഗ്-
വ്യാലീഢസ്തമസാ ന വേത്തി ബഹുധാ സംബോധിതോ ƒപി സ്ഫുടം
ഭ്രാന്ത്യാരോപിതമേവ സാധു കലയത്യാലംബതേ തദ്ഗുണാൻ
ഹന്താസൗ പ്രബലാ ദുരന്തതമസഃ ശക്തിർമഹത്യാവൃതിഃ 114
അഭാവനാ വാ വിപരീതഭാവനാ
അസംഭാവനാ വിപ്രതിപത്തിരസ്യാഃ
സംസർഗയുക്തം ന വിമുഞ്ചതി ധ്രുവം
വിക്ഷേപശക്തിഃ ക്ഷപയത്യജസ്രം 115
അജ്ഞാനമാലസ്യജഡത്വനിദ്രാ-
പ്രമാദമൂഢത്വമുഖാസ്തമോഗുണാഃ
ഏതൈഃ പ്രയുക്തോ നഹി വേത്തി കിഞ്ചിൻ
നിദ്രാലുവത്സ്തംഭവദേവ തിഷ്ഠതി 116
സത്ത്വം വിശുദ്ധം ജലവത്തഥാപി
താഭ്യാം മിലിത്വാ സരണായ കൽപതേ
യത്രാത്മബിംബഃ പ്രതിബിംബിതഃ സൻ
പ്രകാശയത്യർക ഇവാഖിലം ജഡം 117
മിശ്രസ്യ സത്ത്വസ്യ ഭവന്തി ധർമാഃ
ത്വമാനിതാദ്യാ നിയമാ യമാദ്യാഃ
ശ്രദ്ധാ ച ഭക്തിശ്ച മുമുക്ഷതാ ച
ദൈവീ ച സമ്പത്തിരസന്നിവൃത്തിഃ 118
വിശുദ്ധസത്ത്വസ്യ ഗുണാഃ പ്രസാദഃ
സ്വാത്മാനുഭൂതിഃ പരമാ പ്രശാന്തിഃ
തൃപ്തിഃ പ്രഹർഷഃ പരമാത്മനിഷ്ഠാ
യയാ സദാനന്ദരസം സമൃച്ഛതി 119
അവ്യക്തമേതത്ത്രിഗുണൈർനിരുക്തം
തത്കാരണം നാമ ശരീരമാത്മനഃ
സുഷുപ്തിരേതസ്യ വിഭക്ത്യവസ്ഥാ
പ്രലീനസർവേന്ദ്രിയബുദ്ധിവൃത്തിഃ 120
സർവപ്രകാരപ്രമിതിപ്രശാന്തിഃ
ബീജാത്മനാവസ്ഥിതിരേവ ബുദ്ധേഃ
സുഷുപ്തിരേതസ്യ കില പ്രതീതിഃ
കിഞ്ചിന്ന വേദ്മീതി ജഗത്പ്രസിദ്ധേഃ 121
ദേഹേന്ദ്രിയപ്രാണമനോ ƒഹമാദയഃ
സർവേ വികാരാ വിഷയാഃ സുഖാദയഃ
വ്യോമാദിഭൂതാന്യഖിലം ന വിശ്വം
അവ്യക്തപര്യന്തമിദം ഹ്യനാത്മാ 122
മായാ മായാകാര്യം സർവം മഹദാദിദേഹപര്യന്തം
അസദിദമനാത്മതത്ത്വം വിദ്ധി ത്വം മരുമരീചികാകൽപം 123
അഥ തേ സമ്പ്രവക്ഷ്യാമി സ്വരൂപം പരമാത്മനഃ
യദ്വിജ്ഞായ നരോ ബന്ധാന്മുക്തഃ കൈവല്യമശ്നുതേ 124
അസ്തി കശ്ചിത്സ്വയം നിത്യമഹമ്പ്രത്യയലംബനഃ
അവസ്ഥാത്രയസാക്ഷീ സൻപഞ്ചകോശവിലക്ഷണഃ 125
യോ വിജാനാതി സകലം ജാഗ്രത്സ്വപ്നസുഷുപ്തിഷു
ബുദ്ധിതദ്വൃത്തിസദ്ഭാവമഭാവമഹമിത്യയം 126
യഃ പശ്യതി സ്വയം സർവം യം ന പശ്യതി കശ്ചന
യശ്ചേതയതി ബുദ്ധ്യാദി ന തദ്യം ചേതയത്യയം 127
യേന വിശ്വമിദം വ്യാപ്തം യം ന വ്യാപ്നോതി കിഞ്ചന
അഭാരൂപമിദം സർവം യം ഭാന്ത്യമനുഭാത്യയം 128
യസ്യ സന്നിധിമാത്രേണ ദേഹേന്ദ്രിയമനോധിയഃ
വിഷയേഷു സ്വകീയേഷു വർതന്തേ പ്രേരിതാ ഇവ 129
അഹങ്കാരാദിദേഹാന്താ വിഷയാശ്ച സുഖാദയഃ
വേദ്യന്തേ ഘടവദ് യേന നിത്യബോധസ്വരൂപിണാ 130
ഏഷോ ƒന്തരാത്മാ പുരുഷഃ പുരാണോ
നിരന്തരാഖണ്ഡസുഖാനുഭൂതിഃ
സദൈകരൂപഃ പ്രതിബോധമാത്രോ
യേനേഷിതാ വാഗസവശ്ചരന്തി 131
അത്രൈവ സത്ത്വാത്മനി ധീഗുഹായാം
അവ്യാകൃതാകാശ ഉശത്പ്രകാശഃ
ആകാശ ഉച്ചൈ രവിവത്പ്രകാശതേ
സ്വതേജസാ വിശ്വമിദം പ്രകാശയൻ 132
ജ്ഞാതാ മനോ ƒഹങ്കൃതിവിക്രിയാണാം
ദേഹേന്ദ്രിയപ്രാണകൃതക്രിയാണാം
അയോ ƒഗ്നിവത്താനനുവർതമാനോ
ന ചേഷ്ടതേ നോ വികരോതി കിഞ്ചന 133
ന ജായതേ നോ മ്രിയതേ ന വർധതേ
ന ക്ഷീയതേ നോ വികരോതി നിത്യഃ
വിലീയമാനേ ƒപി വപുഷ്യമുഷ്മി-
ന്ന ലീയതേ കുംഭ ഇവാംബരം സ്വയം 134
പ്രകൃതിവികൃതിഭിന്നഃ ശുദ്ധബോധസ്വഭാവഃ
സദസദിദമശേഷം ഭാസയന്നിർവിശേഷഃ
വിലസതി പരമാത്മാ ജാഗ്രദാദിഷ്വവസ്ഥാ-
സ്വഹമഹമിതി സാക്ഷാത്സാക്ഷിരൂപേണ ബുദ്ധേഃ 135
നിയമിതമനസാമും ത്വം സ്വമാത്മാനമാത്മൻ
യയമഹമിതി സാക്ഷാദ്വിദ്ധി ബുദ്ധിപ്രസാദാത്
ജനിമരണതരംഗാപാരസംസാരസിന്ധും
പ്രതര ഭവ കൃതാർഥോ ബ്രഹ്മരൂപേണ സംസ്ഥഃ 136
അത്രാനാത്മന്യഹമിതി മതിർബന്ധ ഏഷോ ƒസ്യ പുംസഃ
പ്രാപ്തോ ƒജ്ഞാനാജ്ജനനമരണക്ലേശസമ്പാതഹേതുഃ
യേനൈവായം വപുരിദമസത്സത്യമിത്യാത്മബുദ്ധ്യാ
പുഷ്യത്യുക്ഷത്യവതി വിഷയൈസ്തന്തുഭിഃ കോശകൃദ്വത് 137
അതസ്മിംസ്തദ്ബുദ്ധിഃ പ്രഭവതി വിമൂഢസ്യ തമസാ
വിവേകാഭാവാദ്വൈ സ്ഫുരതി ഭുജഗേ രജ്ജുധിഷണാ
തതോ ƒനർഥവ്രാതോ നിപതതി സമാദാതുരധികഃ
തതോ യോ ƒസദ്ഗ്രാഹഃ സ ഹി ഭവതി ബന്ധഃ ശൃണു സഖേ 138
അഖണ്ഡനിത്യാദ്വയബോധശക്ത്യാ
സ്ഫുരന്തമാത്മാനമനന്തവൈഭവം
സമാവൃണോത്യാവൃതിശക്തിരേഷാ
തമോമയീ രാഹുരിവാർകബിംബം 139
തിരോഭൂതേ സ്വാത്മന്യമലതരതേജോവതി പുമാൻ
അനാത്മാനം മോഹാദഹമിതി ശരീരം കലയതി
തതഃ കാമക്രോധപ്രഭൃതിഭിരമും ബന്ധനഗുണൈഃ
പരം വിക്ഷേപാഖ്യാ രജസ ഉരുശക്തിർവ്യഥയതി 140
മഹാമോഹഗ്രാഹഗ്രസനഗലിതാത്മാവഗമനോ
ധിയോ നാനാവസ്ഥാം സ്വയമഭിനയംസ്തദ്ഗുണതയാ
അപാരേ സംസരേ വിഷയവിഷപൂരേ ജലനിധൗ
നിമജ്യോന്മജ്യായം ഭ്രമതി കുമതിഃ കുത്സിതഗതിഃ 141
ഭാനുപ്രഭാസഞ്ജനിതാഭ്രപങ്ക്തിഃ
ഭാനും തിരോധായ വിജൃംഭതേ യഥാ
ആത്മോദിതാഹങ്കൃതിരാത്മതത്ത്വം
തഥാ തിരോധായ വിജൃംഭതേ സ്വയം 142
കവലിതദിനനാർഥേ ദുർദിനേ സാന്ദ്രമേഘൈഃ
വ്യഥയതി ഹിമഝംഝാവായുരുഗ്രോ യഥൈതാൻ
അവിരതതമസാത്മന്യാവൃതേ മൂഢബുദ്ധിം
ക്ഷപയതി ബഹുദുഃഖൈസ്തീവ്രവിക്ഷേപശക്തിഃ 143
ഏതാഭ്യാമേവ ശക്തിഭ്യാം ബന്ധഃ പുംസഃ സമാഗതഃ
യാഭ്യാം വിമോഹിതോ ദേഹം മത്വാ ƒത്മാനം ഭ്രമത്യയം 144
ബീജം സംസൃതിഭൂമിജസ്യ തു തമോ ദേഹാത്മധീരങ്കുരോ
രാഗഃ പല്ലവമംബു കർമ തു വപുഃ സ്കന്ധോഓ ƒസവഃ ശാഖികാഃ
അഗ്രാണീന്ദ്രിയസംഹതിശ്ച വിഷയാഃ പുഷ്പാണി ദുഃഖം ഫലം
നാനാകർമസമുദ്ഭവം ബഹുവിധം ഭോക്താത്ര ജീവഃ ഖഗഃ 145
അജ്ഞാനമൂലോ ƒയമനാത്മബന്ധോ
നൈസർഗികോ ƒനാദിരനന്ത ഈരിതഃ
ജന്മാപ്യയവ്യാധിജരാദിദുഃഖ-
പ്രവാഹപാതം ജനയത്യമുഷ്യ 146
നാസ്ത്രൈർന ശസ്ത്രൈരനിലേന വഹ്നിനാ
ഛേത്തും ന ശക്യോ ന ച കർമകോടിഭിഃ
വിവേകവിജ്ഞാനമഹാസിനാ വിനാ
ധാതുഃ പ്രസാദേന ശിതേന മഞ്ജുനാ 147
ശ്രുതിപ്രമാണൈകമതേഃ സ്വധർമ
നിഷ്ഠാ തയൈവാത്മവിശുദ്ധിരസ്യ
വിശുദ്ധബുദ്ധേഃ പരമാത്മവേദനം
തേനൈവ സംസാരസമൂലനാശഃ 148
കോശൈരന്നമയാദ്യൈഃ പഞ്ചഭിരാത്മാ ന സംവൃതോ ഭാതി
നിജശക്തിസമുത്പന്നൈഃ ശൈവാലപടലൈരിവാംബു വാപീസ്ഥം 149
തച്ഛൈവാലാപനയേ സമ്യക് സലിലം പ്രതീയതേ ശുദ്ധം
തൃഷ്ണാസന്താപഹരം സദ്യഃ സൗഖ്യപ്രദം പരം പുംസഃ 150
പഞ്ചാനാമപി കോശാനാമപവാദേ വിഭാത്യയം ശുദ്ധഃ
നിത്യാനന്ദൈകരസഃ പ്രത്യഗ്രൂപഃ പരഃ സ്വയഞ്ജ്യോതിഃ 151
ആത്മാനാത്മവിവേകഃ കർതവ്യോ ബന്ധമുക്തയേ വിദുഷാ
തേനൈവാനന്ദീ ഭവതി സ്വം വിജ്ഞായ സച്ചിദാനന്ദം 152
മുഞ്ജാദിഷീകാമിവ ദൃശ്യവർഗാത്
പ്രത്യഞ്ചമാത്മാനമസംഗമക്രിയം
വിവിച്യ തത്ര പ്രവിലാപ്യ സർവം
തദാത്മനാ തിഷ്ഠതി യഃ സ മുക്തഃ 153
ദേഹോ ƒയമന്നഭവനോ ƒന്നമയസ്തു കോശഃ
ചാന്നേന ജീവതി വിനശ്യതി തദ്വിഹീനഃ
ത്വക്ചർമമാംസരുധിരാസ്ഥിപുരീഷരാശിഃ
നായം സ്വയം ഭവിതുമർഹതി നിത്യശുദ്ധഃ 154
പൂർവം ജനേരധിമൃതേരപി നായമസ്തി
ജാതക്ഷണഃ ക്ഷണഗുണോ ƒനിയതസ്വഭാവഃ
നൈകോ ജഡശ്ച ഘടവത്പരിദൃശ്യമാനഃ
സ്വാത്മാ കഥം ഭവതി ഭാവവികാരവേത്താ 155
പാണിപാദാദിമാന്ദേഹോ നാത്മാ വ്യംഗേ ƒപി ജീവനാത്
തത്തച്ഛക്തേരനാശാച്ച ന നിയമ്യോ നിയാമകഃ 156
ദേഹതദ്ധർമതത്കർമതദവസ്ഥാദിസാക്ഷിണഃ
സത ഏവ സ്വതഃസിദ്ധം തദ്വൈലക്ഷണ്യമാത്മനഃ 157
ശല്യരാശിർമാംസലിപ്തോ മലപൂർണോ ƒതികശ്മലഃ
കഥം ഭവേദയം വേത്താ സ്വയമേതദ്വിലക്ഷണഃ 158
ത്വങ്മാംസമേദോ ƒസ്ഥിപുരീഷരാശാ-
വഹംമതിം മൂഢജനഃ കരോതി
വിലക്ഷണം വേത്തി വിചാരശീലോ
നിജസ്വരൂപം പരമാർഥ ഭൂതം 159
ദേഹോ ƒഹമിത്യേവ ജഡസ്യ ബുദ്ധിഃ
ദേഹേ ച ജീവേ വിദുഷസ്ത്വഹന്ധീഃ
വിവേകവിജ്ഞാനവതോ മഹാത്മനോ
ബ്രഹ്മാഹമിത്യേവ മതിഃ സദാത്മനി 160
അത്രാത്മബുദ്ധിം ത്യജ മൂഢബുദ്ധേ
ത്വങ്മാംസമേദോ ƒസ്ഥിപുരീഷരാശൗ
സർവാത്മനി ബ്രഹ്മണി നിർവികൽപേ
കുരുഷ്വ ശാന്തിം പരമാം ഭജസ്വ 161
ദേഹേന്ദ്രിയാദാവസതി ഭ്രമോദിതാം
വിദ്വാനഹന്താം ന ജഹാതി യാവത്
താവന്ന തസ്യാസ്തി വിമുക്തിവാർതാ-
പ്യസ്ത്വേഷ വേദാന്തനയാന്തദർശീ 162
ഛായാശരീരേ പ്രതിബിംബഗാത്രേ
യത്സ്വപ്നദേഹേ ഹൃദി കൽപിതാംഗേ
യഥാത്മബുദ്ധിസ്തവ നാസ്തി കാചി-
ജ്ജീവച്ഛരീരേ ച തഥൈവ മാ ƒസ്തു 163
ദേഹാത്മധീരേവ നൃണാമസദ്ധിയാം
ജന്മാദിദുഃഖപ്രഭവസ്യ ബീജം
യതസ്തതസ്ത്വം ജഹി താം പ്രയത്നാത്
ത്യക്തേ തു ചിത്തേ ന പുനർഭവാശാ 164
കർമേന്ദ്രിയൈഃ പഞ്ചഭിരഞ്ചിതോ ƒയം
പ്രാണോ ഭവേത്പ്രാണമയസ്തു കോശഃ
യേനാത്മവാനന്നമയോ ƒനുപൂർണഃ
പ്രവർതതേ ƒസൗ സകലക്രിയാസു 165
നൈവാത്മാപി പ്രാണമയോ വായുവികാരോ
ഗന്താ ƒ ƒഗന്താ വായുവദന്തർബഹിരേഷഃ
യസ്മാത്കിഞ്ചിത്ക്വാപി ന വേത്തീഷ്ടമനിഷ്ടം
സ്വം വാന്യം വാ കിഞ്ചന നിത്യം പരതന്ത്രഃ 166
ജ്ഞാനേന്ദ്രിയാണി ച മനശ്ച മനോമയഃ സ്യാത്
കോശോ മമാഹമിതി വസ്തുവികൽപഹേതുഃ
സഞ്ജ്ഞാദിഭേദകലനാകലിതോ ബലീയാം-
സ്തത്പൂർവകോശമഭിപൂര്യ വിജൃംഭതേ യഃ 167
പഞ്ചേന്ദ്രിയൈഃ പഞ്ചഭിരേവ ഹോതൃഭിഃ
പ്രചീയമാനോ വിഷയാജ്യധാരയാ
ജാജ്വല്യമാനോ ബഹുവാസനേന്ധനൈഃ
മനോമയാഗ്നിർദഹതി പ്രപഞ്ചം 168
ന ഹ്യസ്ത്യവിദ്യാ മനസോ ƒതിരിക്താ
മനോ ഹ്യവിദ്യാ ഭവബന്ധഹേതുഃ
തസ്മിന്വിനഷ്ടേ സകലം വിനഷ്ടം
വിജൃംഭിതേ ƒസ്മിൻസകലം വിജൃംഭതേ 169
സ്വപ്നേ ƒർഥശൂന്യേ സൃജതി സ്വശക്ത്യാ
ഭോക്ത്രാദിവിശ്വം മന ഏവ സർവം
തഥൈവ ജാഗ്രത്യപി നോ വിശേഷഃ
തത്സർവമേതന്മനസോ വിജൃംഭണം 170
സുഷുപ്തികാലേ മനസി പ്രലീനേ
നൈവാസ്തി കിഞ്ചിത്സകലപ്രസിദ്ധേഃ
അതോ മനഃകൽപിത് ഏവ പുംസഃ
സംസാര ഏതസ്യ ന വസ്തുതോ ƒസ്തി 171
വായുനാ ƒ ƒനീയതേ മേധഃ പുനസ്തേനൈവ നീയതേ
മനസാ കൽപ്യതേ ബന്ധോ മോക്ഷസ്തേനൈവ കൽപ്യതേ 172
ദേഹാദിസർവവിഷയേ പരികൽപ്യ രാഗം
ബധ്നാതി തേന പുരുഷം പശുവദ്ഗുണേന
വൈരസ്യമത്ര വിഷവത് സുവുധായ പശ്ചാദ്
ഏനം വിമോചയതി തന്മന ഏവ ബന്ധാത് 173
തസ്മാന്മനഃ കാരണമസ്യ ജന്തോഃ
ബന്ധസ്യ മോക്ഷസ്യ ച വാ വിധാനേ
ബന്ധസ്യ ഹേതുർമലിനം രജോഗുണൈഃ
മോക്ഷസ്യ ശുദ്ധം വിരജസ്തമസ്കം 174
വിവേകവൈരാഗ്യഗുണാതിരേകാ-
ച്ഛുദ്ധത്വമാസാദ്യ മനോ വിമുക്ത്യൈ
ഭവത്യതോ ബുദ്ധിമതോ മുമുക്ഷോ-
സ്താഭ്യാം ദൃഢാഭ്യാം ഭവിതവ്യമഗ്രേ 175
മനോ നാമ മഹാവ്യാഘ്രോ വിഷയാരണ്യഭൂമിഷു
ചരത്യത്ര ന ഗച്ഛന്തു സാധവോ യേ മുമുക്ഷവഃ 176
മനഃ പ്രസൂതേ വിഷയാനശേഷാൻ
സ്ഥൂലാത്മനാ സൂക്ഷ്മതയാ ച ഭോക്തുഃ
ശരീരവർണാശ്രമജാതിഭേദാൻ
ഗുണക്രിയാഹേതുഫലാനി നിത്യം 177
അസംഗചിദ്രൂപമമും വിമോഹ്യ
ദേഹേന്ദ്രിയപ്രാണഗുണൈർനിബദ്ധ്യ
അഹംമമേതി ഭ്രമയത്യജസ്രം
മനഃ സ്വകൃത്യേഷു ഫലോപഭുക്തിഷു 178
അധ്യാസദോഷാത്പുരുഷസ്യ സംസൃതിഃ
അധ്യാസബന്ധസ്ത്വമുനൈവ കൽപിതഃ
രജസ്തമോദോഷവതോ ƒവിവേകിനോ
ജന്മാദിദുഃഖസ്യ നിദാനമേതത് 179
അതഃ പ്രാഹുർമനോ ƒവിദ്യാം പണ്ഡിതാസ്തത്ത്വദർശിനഃ
യേനൈവ ഭ്രാമ്യതേ വിശ്വം വായുനേവാഭ്രമണ്ഡലം 180
തന്മനഃശോധനം കാര്യം പ്രയത്നേന മുമുക്ഷുണാ
വിശുദ്ധേ സതി ചൈതസ്മിന്മുക്തിഃ കരഫലായതേ 181
മോക്ഷൈകസക്ത്യാ വിഷയേഷു രാഗം
നിർമൂല്യ സംന്യസ്യ ച സർവകർമ
സച്ഛ്രദ്ധയാ യഃ ശ്രവണാദിനിഷ്ഠോ
രജഃസ്വഭാവം സ ധുനോതി ബുദ്ധേഃ 182
മനോമയോ നാപി ഭവേത്പരാത്മാ
ഹ്യാദ്യന്തവത്ത്വാത്പരിണാമിഭാവാത്
ദുഃഖാത്മകത്വാദ്വിഷയത്വഹേതോഃ
ദ്രഷ്ടാ ഹി ദൃശ്യാത്മതയാ ന ദൃഷ്ടഃ 183
ബുദ്ധിർബുദ്ധീന്ദ്രിയൈഃ സാർധം സവൃത്തിഃ കർതൃലക്ഷണഃ
വിജ്ഞാനമയകോശഃ സ്യാത്പുംസഃ സംസാരകാരണം 184
അനുവ്രജച്ചിത്പ്രതിബിംബശക്തിഃ
വിജ്ഞാനസഞ്ജ്ഞഃ പ്രകൃതേർവികാരഃ
ജ്ഞാനക്രിയാവാനഹമിത്യജസ്രം
ദേഹേന്ദ്രിയാദിഷ്വഭിമന്യതേ ഭൃശം 185
അനാദികാലോ ƒയമഹംസ്വഭാവോ
ജീവഃ സമസ്തവ്യവഹാരവോഢാ
കരോതി കർമാണ്യപി പൂർവവാസനഃ
പുണ്യാന്യപുണ്യാനി ച തത്ഫലാനി 186
ഭുങ്ക്തേ വിചിത്രാസ്വപി യോനിഷു വ്രജ-
ന്നായാതി നിര്യാത്യധ ഊർധ്വമേഷഃ
അസ്യൈവ വിജ്ഞാനമയസ്യ ജാഗ്രത്-
സ്വപ്നാദ്യവസ്ഥാഃ സുഖദുഃഖഭോഗഃ 187
ദേഹാദിനിഷ്ഠാശ്രമധർമകർമ-
ഗുണാഭിമാനഃ സതതം മമേതി
വിജ്ഞാനകോശോ ƒയമതിപ്രകാശഃ
പ്രകൃഷ്ടസാന്നിധ്യവശാത്പരാത്മനഃ
അതോ ഭവത്യേഷ ഉപാധിരസ്യ
യദാത്മധീഃ സംസരതി ഭ്രമേണ 188
യോ ƒയം വിജ്ഞാനമയഃ പ്രാണേഷു ഹൃദി സ്ഫുരത്യയം ജ്യോതിഃ
കൂടസ്ഥഃ സന്നാത്മാ കർതാ ഭോക്താ ഭവത്യുപാധിസ്ഥഃ 189
സ്വയം പരിച്ഛേദമുപേത്യ ബുദ്ധേഃ
താദാത്മ്യദോഷേണ പരം മൃഷാത്മനഃ
സർവാത്മകഃ സന്നപി വീക്ഷതേ സ്വയം
സ്വതഃ പൃഥക്ത്വേന മൃദോ ഘടാനിവ 190
ഉപാധിസംബന്ധവശാത്പരാത്മാ
ഹ്യുപാധിധർമാനനുഭാതി തദ്ഗുണഃ
അയോവികാരാനവികാരിവൻഹിവത്
സദൈകരൂപോ ƒപി പരഃ സ്വഭാവാത് 191
ശിഷ്യ ഉവാച
ഭ്രമേണാപ്യന്യഥാ വാ ƒസ്തു ജീവഭാവഃ പരാത്മനഃ
തദുപാധേരനാദിത്വാന്നാനാദേർനാശ ഇഷ്യതേ 192
അതോ ƒസ്യ ജീവഭാവോ ƒപി നിത്യാ ഭവതി സംസൃതിഃ
ന നിവർതേത തന്മോക്ഷഃ കഥം മേ ശ്രീഗുരോ വദ 193
ശ്രീഗുരുരുവാച
സമ്യക്പൃഷ്ടം ത്വയാ വിദ്വൻസാവധാനേന തച്ഛൃണു
പ്രാമാണികീ ന ഭവതി ഭ്രാന്ത്യാ മോഹിതകൽപനാ 194
ഭ്രാന്തിം വിനാ ത്വസംഗസ്യ നിഷ്ക്രിയസ്യ നിരാകൃതേഃ
ന ഘടേതാർഥസംബന്ധോ നഭസോ നീലതാദിവത് 195
സ്വസ്യ ദ്രഷ്ടുർനിർഗുണസ്യാക്രിയസ്യ
പ്രത്യഗ്ബോധാനന്ദരൂപസ്യ ബുദ്ധേഃ
ഭ്രാന്ത്യാ പ്രാപ്തോ ജീവഭാവോ ന സത്യോ
മോഹാപായേ നാസ്ത്യവസ്തുസ്വഭാവാത് 196
യാവദ്ഭ്രാന്തിസ്താവദേവാസ്യ സത്താ
മിഥ്യാജ്ഞാനോജ്ജൃംഭിതസ്യ പ്രമാദാത്
രജ്ജ്വാം സർപോ ഭ്രാന്തികാലീന ഏവ
ഭ്രാന്തേർനാശേ നൈവ സർപോ ƒപി തദ്വത് 197
അനാദിത്വമവിദ്യായാഃ കാര്യസ്യാപി തഥേഷ്യതേ
ഉത്പന്നായാം തു വിദ്യായാമാവിദ്യകമനാദ്യപി 198
പ്രബോധേ സ്വപ്നവത്സർവം സഹമൂലം വിനശ്യതി
അനാദ്യപീദം നോ നിത്യം പ്രാഗഭാവ ഇവ സ്ഫുടം 199
അനാദേരപി വിധ്വംസഃ പ്രാഗഭാവസ്യ വീക്ഷിതഃ
യദ്ബുദ്ധ്യുപാധിസംബമ്ധാത്പരികൽപിതമാത്മനി 200
ജീവത്വം ന തതോ ƒന്യസ്തു സ്വരൂപേണ വിലക്ഷണഃ
സംബന്ധസ്ത്വാത്മനോ ബുദ്ധ്യാ മിഥ്യാജ്ഞാനപുരഃസരഃ 201
വിനിവൃത്തിർഭവേത്തസ്യ സമ്യഗ്ജ്ഞാനേന നാന്യഥാ
ബ്രഹ്മാത്മൈകത്വവിജ്ഞാനം സമ്യഗ്ജ്ഞാനം ശ്രുതേർമതം 202
തദാത്മാനാത്മനോഃ സമ്യഗ്വിവേകേനൈവ സിധ്യതി
തതോ വിവേകഃ കർതവ്യഃ പ്രത്യഗാത്മസദാത്മനോഃ 203
ജലം പങ്കവദത്യന്തം പങ്കാപായേ ജലം സ്ഫുടം
യഥാ ഭാതി തഥാത്മാപി ദോഷാഭാവേ സ്ഫുടപ്രഭഃ 204
അസന്നിവൃത്തൗ തു സദാത്മനാ സ്ഫുടം
പ്രതീതിരേതസ്യ ഭവേത്പ്രതീചഃ
തതോ നിരാസഃ കരണീയ ഏവ
സദാത്മനഃ സാധ്വഹമാദിവസ്തുനഃ 205
അതോ നായം പരാത്മാ സ്യാദ്വിജ്ഞാനമയശബ്ദഭാക്
വികാരിത്വാജ്ജഡത്വാച്ച പരിച്ഛിന്നത്വഹേതുതഃ
ദൃശ്യത്വാദ്വ്യഭിചാരിത്വാന്നാനിത്യോ നിത്യ ഇഷ്യതേ 206
ആനന്ദപ്രതിബിംബചുംബിതതനുർവൃത്തിസ്തമോജൃംഭിതാ
സ്യാദാനന്ദമയഃ പ്രിയാദിഗുണകഃ സ്വേഷ്ടാർഥലാഭോദയഃ
പുണ്യസ്യാനുഭവേ വിഭാതി കൃതിനാമാനന്ദരൂപഃ സ്വയം
സർവോ നന്ദതി യത്ര സാധു തനുഭൃന്മാത്രഃ പ്രയത്നം വിനാ 207
ആനന്ദമയകോശസ്യ സുഷുപ്തൗ സ്ഫൂർതിരുത്കടാ
സ്വപ്നജാഗരയോരീഷദിഷ്ടസന്ദർശനാവിനാ 208
നൈവായമാനന്ദമയഃ പരാത്മാ
സോപാധികത്വാത്പ്രകൃതേർവികാരാത്
കാര്യത്വഹേതോഃ സുകൃതക്രിയായാ
വികാരസംഘാതസമാഹിതത്വാത് 209
പഞ്ചാനാമപി കോശാനാം നിഷേധേ യുക്തിതഃ ശ്രുതേഃ
തന്നിഷേധാവധി സാക്ഷീ ബോധരൂപോ ƒവശിഷ്യതേ 210
യോ ƒയമാത്മാ സ്വയഞ്ജ്യോതിഃ പഞ്ചകോശവിലക്ഷണഃ
അവസ്ഥാത്രയസാക്ഷീ സന്നിർവികാരോ നിരഞ്ജനഃ
സദാനന്ദഃ സ വിജ്ഞേയഃ സ്വാത്മത്വേന വിപശ്ചിതാ 211
ശിഷ്യ ഉവാച
മിഥ്യാത്വേന നിഷിദ്ധേഷു കോശേഷ്വേതേഷു പഞ്ചസു
സർവാഭാവം വിനാ കിഞ്ചിന്ന പശ്യാമ്യത്ര ഹേ ഗുരോ
വിജ്ഞേയം കിമു വസ്ത്വസ്തി സ്വാത്മനാ ƒ ƒത്മവിപശ്ചിതാ 212
ശ്രീഗുരുരുവാച
സത്യമുക്തം ത്വയാ വിദന്നിപുണോ ƒസി വിചാരണേ
അഹമാദിവികാരാസ്തേ തദഭാവോ ƒയമപ്യനു 213
സർവേ യേനാനുഭൂയന്തേ യഃ സ്വയം നാനുഭൂയതേ
തമാത്മാനം വേദിതാരം വിദ്ദി ബുദ്ധ്യാ സുസൂക്ഷ്മയാ 214
തത്സാക്ഷികം ഭവേത്തത്തദ്യദ്യദ്യേനാനുഭൂയതേ
കസ്യാപ്യനനുഭൂതാർഥേ സാക്ഷിത്വം നോപയുജ്യതേ 215
അസൗ സ്വസാക്ഷികോ ഭാവോ യതഃ സ്വേനാനുഭൂയതേ
അതഃ പരം സ്വയം സാക്ഷാത്പ്രത്യഗാത്മാ ന ചേതരഃ 216
ജാഗ്രത്സ്വപ്നസുഷുപ്തിഷു സ്ഫുടതരം യോ ƒസൗ സമുജ്ജൃംഭതേ
പ്രത്യഗ്രൂപതയാ സദാഹമഹമിത്യന്തഃ സ്ഫുരന്നൈകധാ
നാനാകാരവികാരഭാഗിന ഇമാൻ പശ്യന്നഹന്ധീമുഖാൻ
നിത്യാനന്ദചിദാത്മനാ സ്ഫുരതി തം വിദ്ധി സ്വമേതം ഹൃദി 217
ഘടോദകേ ബിംബിതമർകബിംബ-
മാലോക്യ മൂഢോ രവിമേവ മന്യതേ
തഥാ ചിദാഭാസമുപാധിസംസ്ഥം
ഭ്രാന്ത്യാഹമിത്യേവ ജഡോ ƒഭിമന്യതേ 218
ഘടം ജലം തദ്ഗതമർകബിംബം
വിഹായ സർവം വിനിരീക്ഷ്യതേ ƒർകഃ
തടസ്ഥ ഏതത്ത്രിതയാവഭാസകഃ
സ്വയമ്പ്രകാശോ വിദുഷാ യഥാ തഥാ 219
ദേഹം ധിയം ചിത്പ്രതിബിംബമേവം
വിസൃജ്യ ബുദ്ധൗ നിഹിതം ഗുഹായാം
ദ്രഷ്ടാരമാത്മാനമഖണ്ഡബോധം
സർവപ്രകാശം സദസദ്വിലക്ഷണം 220
നിത്യം വിഭും സർവഗതം സുസൂക്ഷ്മം
അന്തർബഹിഃശൂന്യമനന്യമാത്മനഃ
വിജ്ഞായ സമ്യങ്നിജരൂപമേതത്
പുമാൻ വിപാപ്മാ വിരജോ വിമൃത്യുഃ 221
വിശോക ആനന്ദഘനോ വിപശ്ചിത്
സ്വയം കുതശ്ചിന്ന ബിഭേതി കശ്ചിത്
നാന്യോ ƒസ്തി പന്ഥാ ഭവബന്ധമുക്തേഃ
വിനാ സ്വതത്ത്വാവഗമം മുമുക്ഷോഃ 222
ബ്രഹ്മാഭിന്നത്വവിജ്ഞാനം ഭവമോക്ഷസ്യ കാരണം
യേനാദ്വിതീയമാനന്ദം ബ്രഹ്മ സമ്പദ്യതേ ബുധൈഃ 223
ബ്രഹ്മഭൂതസ്തു സംസൃത്യൈ വിദ്വാന്നാവർതതേ പുനഃ
വിജ്ഞാതവ്യമതഃ സമ്യഗ്ബ്രഹ്മാഭിന്നത്വമാത്മനഃ 224
സത്യം ജ്ഞാനമനന്തം ബ്രഹ്മ വിശുദ്ധം പരം സ്വതഃസിദ്ധം
നിത്യാനന്ദൈകരസം പ്രത്യഗഭിന്നം നിരന്തരം ജയതി 225
സദിദം പരമാദ്വൈതം സ്വസ്മാദന്യസ്യ വസ്തുനോ ƒഭാവാത്
ന ഹ്യന്യദസ്തി കിഞ്ചിത് സമ്യക് പരമാർഥതത്ത്വബോധദശായാം 226
യദിദം സകലം വിശ്വം നാനാരൂപം പ്രതീതമജ്ഞാനാത്
തത്സർവം ബ്രഹ്മൈവ പ്രത്യസ്താശേഷഭാവനാദോഷം 227
മൃത്കാര്യഭൂതോ ƒപി മൃദോ ന ഭിന്നഃ
കുംഭോ ƒസ്തി സർവത്ര തു മൃത്സ്വരൂപാത്
ന കുംഭരൂപം പൃഥഗസ്തി കുംഭഃ
കുതോ മൃഷാ കൽപിതനാമമാത്രഃ 228
കേനാപി മൃദ്ഭിന്നതയാ സ്വരൂപം
ഘടസ്യ സന്ദർശയിതും ന ശക്യതേ
അതോ ഘടഃ കൽപിത ഏവ മോഹാ-
ന്മൃദേവ സത്യം പരമാർഥഭൂതം 229
സദ്ബ്രഹ്മകാര്യം സകലം സദേവം
തന്മാത്രമേതന്ന തതോ ƒന്യദസ്തി
അസ്തീതി യോ വക്തി ന തസ്യ മോഹോ
വിനിർഗതോ നിദ്രിതവത്പ്രജൽപഃ 230
ബ്രഹ്മൈവേദം വിശ്വമിത്യേവ വാണീ
ശ്രൗതീ ബ്രൂതേ ƒഥർവനിഷ്ഠാ വരിഷ്ഠാ
തസ്മാദേതദ്ബ്രഹ്മമാത്രം ഹി വിശ്വം
നാധിഷ്ഠാനാദ്ഭിന്നതാ ƒ ƒരോപിതസ്യ 231
സത്യം യദി സ്യാജ്ജഗദേതദാത്മനോ ƒ
ന തത്ത്വഹാനിർനിഗമാപ്രമാണതാ
അസത്യവാദിത്വമപീശിതുഃ സ്യാ-
ന്നൈതത്ത്രയം സാധു ഹിതം മഹാത്മനാം 232
ഈശ്വരോ വസ്തുതത്ത്വജ്ഞോ ന ചാഹം തേഷ്വവസ്ഥിതഃ
ന ച മത്സ്ഥാനി ഭൂതാനീത്യേവമേവ വ്യചീക്ലൃപത് 233
യദി സത്യം ഭവേദ്വിശ്വം സുഷുപ്താമുപലഭ്യതാം
യന്നോപലഭ്യതേ കിഞ്ചിദതോ ƒസത്സ്വപ്നവന്മൃഷാ 234
അതഃ പൃഥങ്നാസ്തി ജഗത്പരാത്മനഃ
പൃഥക്പ്രതീതിസ്തു മൃഷാ ഗുണാദിവത്
ആരോപിതസ്യാസ്തി കിമർഥവത്താ ƒ-
ധിഷ്ഠാനമാഭാതി തഥാ ഭ്രമേണ 235
ഭ്രാന്തസ്യ യദ്യദ്ഭ്രമതഃ പ്രതീതം
ബ്രഹ്മൈവ തത്തദ്രജതം ഹി ശുക്തിഃ
ഇദന്തയാ ബ്രഹ്മ സദൈവ രൂപ്യതേ
ത്വാരോപിതം ബ്രഹ്മണി നാമമാത്രം 236
അതഃ പരം ബ്രഹ്മ സദദ്വിതീയം
വിശുദ്ധവിജ്ഞാനഘനം നിരഞ്ജനം
പ്രാശാന്തമാദ്യന്തവിഹീനമക്രിയം
നിരന്തരാനന്ദരസസ്വരൂപം 237
നിരസ്തമായാകൃതസർവഭേദം
നിത്യം സുഖം നിഷ്കലമപ്രമേയം
അരൂപമവ്യക്തമനാഖ്യമവ്യയം
ജ്യോതിഃ സ്വയം കിഞ്ചിദിദം ചകാസ്തി 238
ജ്ഞാതൃജ്ഞേയജ്ഞാനശൂന്യമനന്തം നിർവികൽപകം
കേവലാഖണ്ഡചിന്മാത്രം പരം തത്ത്വം വിദുർബുധാഃ 239
അഹേയമനുപാദേയം മനോവാചാമഗോചരം
അപ്രമേയമനാദ്യന്തം ബ്രഹ്മ പൂർണമഹം മഹഃ 240
തത്ത്വമ്പദാഭ്യാമഭിധീയമാനയോഃ
ബ്രഹ്മാത്മനോഃ ശോധിതയോര്യദീത്ഥം
ശ്രുത്യാ തയോസ്തത്ത്വമസീതി സമ്യഗ്
ഏകത്വമേവ പ്രതിപാദ്യതേ മുഹുഃ 241-
ഏക്യം തയോർലക്ഷിതയോർന വാച്യയോഃ
നിഗദ്യതേ ƒന്യോന്യവിരുദ്ധധർമിണോഃ
ഖദ്യോതഭാന്വോരിവ രാജഭൃത്യയോഃ
കൂപാംബുരാശ്യോഃ പരമാണുമേർവോഃ 242
തയോർവിരോധോ ƒയമുപാധികൽപിതോ
ന വാസ്തവഃ കശ്ചിദുപാധിരേഷഃ
ഈശസ്യ മായാ മഹദാദികാരണം
ജീവസ്യ കാര്യം ശൃണു പഞ്ചകോശം 243
ഏതാവുപാധീ പരജീവയോസ്തയോഃ
സമ്യങ്നിരാസേ ന പരോ ന ജീവഃ
രാജ്യം നരേന്ദ്രസ്യ ഭടസ്യ ഖേടകഃ
തയോരപോഹേ ന ഭടോ ന രാജാ 244
അഥാത ആദേശ ഇതി ശ്രുതിഃ സ്വയം
നിഷേധതി ബ്രഹ്മണി കൽപിതം ദ്വയം
ശ്രുതിപ്രമാണാനുഗൃഹീതബോധാ-
ത്തയോർനിരാസഃ കരണീയ ഏവ 245
നേദം നേദം കൽപിതത്വാന്ന സത്യം
രജ്ജുദൃഷ്ടവ്യാലവത്സ്വപ്നവച്ച
ഇത്ഥം ദൃശ്യം സാധുയുക്ത്യാ വ്യപോഹ്യ
ജ്ഞേയഃ പശ്ചാദേകഭാവസ്തയോര്യഃ 246
തതസ്തു തൗ ലക്ഷണയാ സുലക്ഷ്യൗ
തയോരഖണ്ഡൈകരസത്വസിദ്ധയേ
നാലം ജഹത്യാ ന തഥാ ƒജഹത്യാ
കിന്തൂഭയാർഥാത്മികയൈവ ഭാവ്യം 247
സ ദേവദത്തോ ƒയമിതീഹ ചൈകതാ
വിരുദ്ധധർമാംശമപാസ്യ കഥ്യതേ
യഥാ തഥാ തത്ത്വമസീതിവാക്യേ
വിരുദ്ധധർമാനുഭയത്ര ഹിത്വാ 248
സംലക്ഷ്യ ചിന്മാത്രതയാ സദാത്മനോഃ
അഖണ്ഡഭാവഃ പരിചീയതേ ബുധൈഃ
ഏവം മഹാവാക്യശതേന കഥ്യതേ
ബ്രഹ്മാത്മനോരൈക്യമഖണ്ഡഭാവഃ 249
അസ്ഥൂലമിത്യേതദസന്നിരസ്യ
സിദ്ധം സ്വതോ വ്യോമവദപ്രതർക്യം
അതോ മൃഷാമാത്രമിദം പ്രതീതം
ജഹീഹി യത്സ്വാത്മതയാ ഗൃഹീതം
ബ്രഹ്മാഹമിത്യേവ വിശുദ്ധബുദ്ധ്യാ
വിദ്ധി സ്വമാത്മാനമഖണ്ഡബോധം 250
മൃത്കാര്യം സകലം ഘടാദി സതതം മൃന്മാത്രമേവാഹിതം
തദ്വത്സജ്ജനിതം സദാത്മകമിദം സന്മാത്രമേവാഖിലം
യസ്മാന്നാസ്തി സതഃ പരം കിമപി തത്സത്യം സ ആത്മാ സ്വയം
തസ്മാത്തത്ത്വമസി പ്രശാന്തമമലം ബ്രഹ്മാദ്വയം യത്പരം 251
നിദ്രാകൽപിതദേശകാലവിഷയജ്ഞാത്രാദി സർവം യഥാ
മിഥ്യാ തദ്വദിഹാപി ജാഗ്രതി ജഗത്സ്വാജ്ഞാനകാര്യത്വതഃ
യസ്മാദേവമിദം ശരീരകരണപ്രാണാഹമാദ്യപ്യസത്
തസ്മാത്തത്ത്വമസി പ്രശാന്തമമലം ബ്രഹ്മാദ്വയം യത്പരം 252
യത്ര ഭ്രാന്ത്യാ കൽപിത തദ്വിവേകേ
തത്തന്മാത്രം നൈവ തസ്മാദ്വിഭിന്നം
സ്വപ്നേ നഷ്ടം സ്വപ്നവിശ്വം വിചിത്രം
സ്വസ്മാദ്ഭിന്നം കിന്നു ദൃഷ്ടം പ്രബോധേ 253
ജാതിനീതികുലഗോത്രദൂരഗം
നാമരൂപഗുണദോഷവർജിതം
ദേശകാലവിഷയാതിവർതി യദ്
ബ്രഹ്മ തത്ത്വമസി ഭാവയാത്മനി 254
യത്പരം സകലവാഗഗോചരം
ഗോചരം വിമലബോധചക്ഷുഷഃ
ശുദ്ധചിദ്ഘനമനാദി വസ്തു യദ്
ബ്രഹ്മ തത്ത്വമസി ഭാവയാത്മനി 255
ഷഡ്ഭിരൂർമിഭിരയോഗി യോഗിഹൃദ്-
ഭാവിതം ന കരണൈർവിഭാവിതം
ബുദ്ധ്യവേദ്യമനവദ്യമസ്തി യദ്
ബ്രഹ്മ തത്ത്വമസി ഭാവയാത്മനി 256
ഭ്രാന്തികൽപിതജഗത്കലാശ്രയം
സ്വാശ്രയം ച സദസദ്വിലക്ഷണം
നിഷ്കലം നിരുപമാനവദ്ധി യദ്
ബ്രഹ്മ തത്ത്വമസി ഭാവയാത്മനി 257
ജന്മവൃദ്ധിപരിണത്യപക്ഷയ-
വ്യാധിനാശനവിഹീനമവ്യയം
വിശ്വസൃഷ്ട്യവവിഘാതകാരണം
ബ്രഹ്മ തത്ത്വമസി ഭാവയാത്മനി 258
അസ്തഭേദമനപാസ്തലക്ഷണം
നിസ്തരംഗജലരാശിനിശ്ചലം
നിത്യമുക്തമവിഭക്തമൂർതി യദ്
ബ്രഹ്മ തത്ത്വമസി ഭാവയാത്മനി 259
ഏകമേവ സദനേകകാരണം
കാരണാന്തരനിരാസ്യകാരണം
കാര്യകാരണവിലക്ഷണം സ്വയം
ബ്രഹ്മ തത്ത്വമസി ഭാവയാത്മനി 260
നിർവികൽപകമനൽപമക്ഷരം
യത്ക്ഷരാക്ഷരവിലക്ഷണം പരം
നിത്യമവ്യയസുഖം നിരഞ്ജനം
ബ്രഹ്മ തത്ത്വമസി ഭാവയാത്മനി 261
യദ്വിഭാതി സദനേകധാ ഭ്രമാ-
ന്നാമരൂപഗുണവിക്രിയാത്മനാ
ഹേമവത്സ്വയമവിക്രിയം സദാ
ബ്രഹ്മ തത്ത്വമസി ഭാവയാത്മനി 262
യച്ചകാസ്ത്യനപരം പരാത്പരം
പ്രത്യഗേകരസമാത്മലക്ഷണം
സത്യചിത്സുഖമനന്തമവ്യയം
ബ്രഹ്മ തത്ത്വമസി ഭാവയാത്മനി 263
ഉക്തമർഥമിമമാത്മനി സ്വയം
ഭാവയേത്പ്രഥിതയുക്തിഭിർധിയാ
സംശയാദിരഹിതം കരാംബുവത്
തേന തത്ത്വനിഗമോ ഭവിഷ്യതി 264
സംബോധമാത്രം പരിശുദ്ധതത്ത്വം
വിജ്ഞായ സംഘേ നൃപവച്ച സൈന്യേ
തദാശ്രയഃ സ്വാത്മനി സർവദാ സ്ഥിതോ
വിലാപയ ബ്രഹ്മണി വിശ്വജാതം 265
ബുദ്ധൗ ഗുഹായാം സദസദ്വിലക്ഷണം
ബ്രഹ്മാസ്തി സത്യം പരമദ്വിതീയം
തദാത്മനാ യോ ƒത്ര വസേദ്ഗുഹായാം
പുനർന തസ്യാംഗഗുഹാപ്രവേശഃ 266
ജ്ഞാതേ വസ്തുന്യപി ബലവതീ വാസനാ ƒനാദിരേഷാ
കർതാ ഭോക്താപ്യഹമിതി ദൃഢാ യാ ƒസ്യ സംസാരഹേതുഃ
പ്രത്യഗ്ദൃഷ്ട്യാ ƒ ƒത്മനി നിവസതാ സാപനേയാ പ്രയത്നാ-
ന്മുക്തിം പ്രാഹുസ്തദിഹ മുനയോ വാസനാതാനവം യത് 267
അഹം മമേതി യോ ഭാവോ ദേഹാക്ഷാദാവനാത്മനി
അധ്യാസോ ƒയം നിരസ്തവ്യോ വിദുഷാ സ്വാത്മനിഷ്ഠയാ 268
ജ്ഞാത്വാ സ്വം പ്രത്യഗാത്മാനം ബുദ്ധിതദ്വൃത്തിസാക്ഷിണം
സോ ƒഹമിത്യേവ സദ്വൃത്ത്യാ ƒനാത്മന്യാത്മമതിം ജഹി 269
ലോകാനുവർതനം ത്യക്ത്വാ ത്യക്ത്വാ ദേഹാനുവർതനം
ശാസ്ത്രാനുവർതനം ത്യക്ത്വാ സ്വാധ്യാസാപനയം കുരു 270
ലോകവാസനയാ ജന്തോഃ ശാസ്ത്രവാസനയാപി ച
ദേഹവാസനയാ ജ്ഞാനം യഥാവന്നൈവ ജായതേ 271
സംസാരകാരാഗൃഹമോക്ഷമിച്ഛോ-
രയോമയം പാദനിബന്ധശൃംഖലം
വദന്തി തജ്ജ്ഞാഃ പടു വാസനാത്രയം
യോ ƒസ്മാദ്വിമുക്തഃ സമുപൈതി മുക്തിം 272
ജലാദിസംസർഗവശാത്പ്രഭൂത-
ദുർഗന്ധധൂതാ ƒഗരുദിവ്യവാസനാ
സംഘർഷണേനൈവ വിഭാതി സമ്യ-
ഗ്വിധൂയമാനേ സതി ബാഹ്യഗന്ധേ 273
അന്തഃശ്രിതാനന്തദൂരന്തവാസനാ-
ധൂലീവിലിപ്താ പരമാത്മവാസനാ
പ്രജ്ഞാതിസംഘർഷണതോ വിശുദ്ധാ
പ്രതീയതേ ചന്ദനഗന്ധവത് സ്ഫുടം 274
അനാത്മവാസനാജാലൈസ്തിരോഭൂതാത്മവാസനാ
നിത്യാത്മനിഷ്ഠയാ തേഷാം നാശേ ഭാതി സ്വയം സ്ഫുടം 275
യഥാ യഥാ പ്രത്യഗവസ്ഥിതം മനഃ
തഥാ തഥാ മുഞ്ചതി ബാഹ്യവാസനാം
നിഃശേഷമോക്ഷേ സതി വാസനാനാം
ആത്മാനുഭൂതിഃ പ്രതിബന്ധശൂന്യാ 276
സ്വാത്മന്യേവ സദാ സ്ഥിത്വാ മനോ നശ്യതി യോഗിനഃ
വാസനാനാം ക്ഷയശ്ചാതഃ സ്വാധ്യാസാപനയം കുരു 277
തമോ ദ്വാഭ്യാം രജഃ സത്ത്വാത്സത്ത്വം ശുദ്ധേന നശ്യതി
തസ്മാത്സത്ത്വമവഷ്ടഭ്യ സ്വാധ്യാസാപനയം കുരു 278
പ്രാരബ്ധം പുഷ്യതി വപുരിതി നിശ്ചിത്യ നിശ്ചലഃ
ധൈര്യമാലംബ്യ യത്നേന സ്വാധ്യാസാപനയം കുരു 279
നാഹം ജീവഃ പരം ബ്രഹ്മേത്യതദ്വ്യാവൃത്തിപൂർവകം
വാസനാവേഗതഃ പ്രാപ്തസ്വാധ്യാസാപനയം കുരു 280
ശ്രുത്യാ യുക്ത്യാ സ്വാനുഭൂത്യാ ജ്ഞാത്വാ സാർവാത്മ്യമാത്മനഃ
ക്വചിദാഭാസതഃ പ്രാപ്തസ്വാധ്യാസാപനയം കുരു 281
അനാദാനവിസർഗാഭ്യാമീഷന്നാസ്തി ക്രിയാ മുനേഃ
തദേകനിഷ്ഠയാ നിത്യം സ്വാധ്യാസാപനയം കുരു 282
തത്ത്വമസ്യാദിവാക്യോത്ഥബ്രഹ്മാത്മൈകത്വബോധതഃ
ബ്രഹ്മണ്യാത്മത്വദാർഢ്യായ സ്വാധ്യാസാപനയം കുരു 283
അഹംഭാവസ്യ ദേഹേ ƒസ്മിന്നിഃശേഷവിലയാവധി
സാവധാനേന യുക്താത്മാ സ്വാധ്യാസാപനയം കുരു 284
പ്രതീതിർജീവജഗതോഃ സ്വപ്നവദ്ഭാതി യാവതാ
താവന്നിരന്തരം വിദ്വൻസ്വാധ്യാസാപനയം കുരു 285
നിദ്രായാ ലോകവാർതായാഃ ശബ്ദാദേരപി വിസ്മൃതേഃ
ക്വചിന്നാവസരം ദത്ത്വാ ചിന്തയാത്മാനമാത്മനി 286
മാതാപിത്രോർമലോദ്ഭൂതം മലമാംസമയം വപുഃ
ത്യക്ത്വാ ചാണ്ഡാലവദ്ദൂരം ബ്രഹ്മീഭൂയ കൃതീ ഭവ 287
ഘടാകാശം മഹാകാശ ഇവാത്മാനം പരാത്മനി
വിലാപ്യാഖണ്ഡഭാവേന തൂഷ്ണീ ഭവ സദാ മുനേ 288
സ്വപ്രകാശമധിഷ്ഠാനം സ്വയംഭൂയ സദാത്മനാ
ബ്രഹ്മാണ്ഡമപി പിണ്ഡാണ്ഡം ത്യജ്യതാം മലഭാണ്ഡവത് 289
ചിദാത്മനി സദാനന്ദേ ദേഹാരൂഢാമഹന്ധിയം
നിവേശ്യ ലിംഗമുത്സൃജ്യ കേവലോ ഭവ സർവദാ 290
യത്രൈഷ ജഗദാഭാസോ ദർപണാന്തഃ പുരം യഥാ
തദ്ബ്രഹ്മാഹമിതി ജ്ഞാത്വാ കൃതകൃത്യോ ഭവിഷ്യസി 291
യത്സത്യഭൂതം നിജരൂപമാദ്യം
ചിദദ്വയാനന്ദമരൂപമക്രിയം
തദേത്യ മിഥ്യാവപുരുത്സൃജേത
ശൈലൂഷവദ്വേഷമുപാത്തമാത്മനഃ 292
സർവാത്മനാ ദൃശ്യമിദം മൃഷൈവ
നൈവാഹമർഥഃ ക്ഷണികത്വദർശനാത്
ജാനാമ്യഹം സർവമിതി പ്രതീതിഃ
കുതോ ƒഹമാദേഃ ക്ഷണികസ്യ സിധ്യേത് 293
അഹമ്പദാർഥസ്ത്വഹമാദിസാക്ഷീ
നിത്യം സുഷുപ്താവപി ഭാവദർശനാത്
ബ്രൂതേ ഹ്യജോ നിത്യ ഇതി ശ്രുതിഃ സ്വയം
തത്പ്രത്യഗാത്മാ സദസദ്വിലക്ഷണഃ 294
വികാരിണാം സർവവികാരവേത്താ
നിത്യാവികാരോ ഭവിതും സമർഹതി
മനോരഥസ്വപ്നസുഷുപ്തിഷു സ്ഫുടം
പുനഃ പുനർദൃഷ്ടമസത്ത്വമേതയോഃ 295
അതോ ƒഭിമാനം ത്യജ മാംസപിണ്ഡേ
പിണ്ഡാഭിമാനിന്യപി ബുദ്ധികൽപിതേ
കാലത്രയാബാധ്യമഖണ്ഡബോധം
ജ്ഞാത്വാ സ്വമാത്മാനമുപൈഹി ശാന്തിം 296
ത്യജാഭിമാനം കുലഗോത്രനാമ-
രൂപാശ്രമേഷ്വാർദ്രശവാശ്രിതേഷു
ലിംഗസ്യ ധർമാനപി കർതൃതാദിം-
സ്ത്യക്താ ഭവാഖണ്ഡസുഖസ്വരൂപഃ 297
സന്ത്യന്യേ പ്രതിബന്ധാഃ പുംസഃ സംസാരഹേതവോ ദൃഷ്ടാഃ
തേഷാമേവം മൂലം പ്രഥമവികാരോ ഭവത്യഹങ്കാരഃ 298
യാവത്സ്യാത്സ്വസ്യ സംബന്ധോ ƒഹങ്കാരേണ ദുരാത്മനാ
താവന്ന ലേശമാത്രാപി മുക്തിവാർതാ വിലക്ഷണാ 299
അഹങ്കാരഗ്രഹാന്മുക്തഃ സ്വരൂപമുപപദ്യതേ
ചന്ദ്രവദ്വിമലഃ പൂർണഃ സദാനന്ദഃ സ്വയമ്പ്രഭഃ 300
യോ വാ പുരേ സോ ƒഹമിതി പ്രതീതോ
ബുദ്ധ്യാ പ്രക്ലൃപ്തസ്തമസാ ƒതിമൂഢയാ
തസ്യൈവ നിഃശേഷതയാ വിനാശേ
ബ്രഹ്മാത്മഭാവഃ പ്രതിബന്ധശൂന്യഃ 301
ബ്രഹ്മാനന്ദനിധിർമഹാബലവതാ ƒഹങ്കാരഘോരാഹിനാ
സംവേഷ്ട്യാത്മനി രക്ഷ്യതേ ഗുണമയൈശ്ചണ്ഡേസ്ത്രിഭിർമസ്തകൈഃ
വിജ്ഞാനാഖ്യമഹാസിനാ ശ്രുതിമതാ വിച്ഛിദ്യ ശീർഷത്രയം
നിർമൂല്യാഹിമിമം നിധിം സുഖകരം ധീരോ ƒനുഭോക്തുങ്ക്ഷമഃ 302
യാവദ്വാ യത്കിഞ്ചിദ്വിഷദോഷസ്ഫൂർതിരസ്തി ചേദ്ദേഹേ
കഥമാരോഗ്യായ ഭവേത്തദ്വദഹന്താപി യോഗിനോ മുക്ത്യൈ 303
അഹമോ ƒത്യന്തനിവൃത്ത്യാ തത്കൃതനാനാവികൽപസംഹൃത്യാ
പ്രത്യക്തത്ത്വവിവേകാദിദമഹമസ്മീതി വിന്ദതേ തത്ത്വം 304
അഹങ്കാരേ കർതര്യഹമിതി മതിം മുഞ്ച സഹസാ
വികാരാത്മന്യാത്മപ്രതിഫലജുഷി സ്വസ്ഥിതിമുഷി
യദധ്യാസാത്പ്രാപ്താ ജനിമൃതിജരാദുഃഖബഹുലാ
പ്രതീചശ്ചിന്മൂർതേസ്തവ സുഖതനോഃ സംസൃതിരിയം 305
സദൈകരൂപസ്യ ചിദാത്മനോ വിഭോ-
രാനന്ദമൂർതേരനവദ്യകീർതേഃ
നൈവാന്യഥാ ക്വാപ്യവികാരിണസ്തേ
വിനാഹമധ്യാസമമുഷ്യ സംസൃതിഃ 306
തസ്മാദഹങ്കാരമിമം സ്വശത്രും
ഭോക്തുർഗലേ കണ്ടകവത്പ്രതീതം
വിച്ഛിദ്യ വിജ്ഞാനമഹാസിനാ സ്ഫുടം
ഭുങ്ക്ഷ്വാത്മസാമ്രാജ്യസുഖം യഥേഷ്ടം 307
തതോ ƒഹമാദേർവിനിവർത്യ വൃത്തിം
സന്ത്യക്തരാഗഃ പരമാർഥലാഭാത്
തൂഷ്ണീം സമാസ്സ്വാത്മസുഖാനുഭൂത്യാ
പൂർണാത്മനാ ബ്രഹ്മണി നിർവികൽപഃ 308
സമൂലകൃത്തോ ƒപി മഹാനഹം പുനഃ
വ്യുല്ലേഖിതഃ സ്യാദ്യദി ചേതസാ ക്ഷണം
സഞ്ജീവ്യ വിക്ഷേപശതം കരോതി
നഭസ്വതാ പ്രാവൃഷി വാരിദോ യഥാ 309
നിഗൃഹ്യ ശത്രോരഹമോ ƒവകാശഃ
ക്വചിന്ന ദേയോ വിഷയാനുചിന്തയാ
സ ഏവ സഞ്ജീവനഹേതുരസ്യ
പ്രക്ഷീണജംബീരതരോരിവാംബു 310
ദേഹാത്മനാ സംസ്ഥിത ഏവ കാമീ
വിലക്ഷണഃ കാമയിതാ കഥം സ്യാത്
അതോ ƒർഥസന്ധാനപരത്വമേവ
ഭേദപ്രസക്ത്യാ ഭവബന്ധഹേതുഃ 311
കാര്യപ്രവർധനാദ്ബീജപ്രവൃദ്ധിഃ പരിദൃശ്യതേ
കാര്യനാശാദ്ബീജനാശസ്തസ്മാത്കാര്യം നിരോധയേത് 312
വാസനാവൃദ്ധിതഃ കാര്യം കാര്യവൃദ്ധ്യാ ച വാസനാ
വർധതേ സർവഥാ പുംസഃ സംസാരോ ന നിവർതതേ 313
സംസാരബന്ധവിച്ഛിത്ത്യൈ തദ് ദ്വയം പ്രദഹേദ്യതിഃ
വാസനാവൃദ്ധിരേതാഭ്യാം ചിന്തയാ ക്രിയയാ ബഹിഃ 314
താഭ്യാം പ്രവർധമാനാ സാ സൂതേ സംസൃതിമാത്മനഃ
ത്രയാണാം ച ക്ഷയോപായഃ സർവാവസ്ഥാസു സർവദാ 315
സർവത്ര സർവതഃ സർവബ്രഹ്മമാത്രാവലോകനൈഃ
സദ്ഭാവവാസനാദാർഢ്യാത്തത്ത്രയം ലയമശ്നുതേ 316
ക്രിയാനാശേ ഭവേച്ചിന്താനാശോ ƒസ്മാദ്വാസനാക്ഷയഃ
വാസനാപ്രക്ഷയോ മോക്ഷഃ സാ ജീവന്മുക്തിരിഷ്യതേ 317
സദ്വാസനാസ്ഫൂർതിവിജൃംഭണേ സതി
ഹ്യസൗ വിലീനാപ്യഹമാദിവാസനാ
അതിപ്രകൃഷ്ടാപ്യരുണപ്രഭായാം
വിലീയതേ സാധു യഥാ തമിസ്രാ 318
തമസ്തമഃകാര്യമനർഥജാലം
ന ദൃശ്യതേ സത്യുദിതേ ദിനേശേ
തഥാ ƒദ്വയാനന്ദരസാനുഭൂതൗ
നൈവാസ്തി ബന്ധോ ന ച ദുഃഖഗന്ധഃ 319
ദൃശ്യം പ്രതീതം പ്രവിലാപയൻസൻ
സന്മാത്രമാനന്ദഘനം വിഭാവയൻ
സമാഹിതഃ സൻബഹിരന്തരം വാ
കാലം നയേഥാഃ സതി കർമബന്ധേ 320
പ്രമാദോ ബ്രഹ്മനിഷ്ഠായാം ന കർതവ്യഃ കദാചന
പ്രമാദോ മൃത്യുരിത്യാഹ ഭഗവാൻബ്രഹ്മണഃ സുതഃ 321
ന പ്രമാദാദനർഥോ ƒന്യോ ജ്ഞാനിനഃ സ്വസ്വരൂപതഃ
തതോ മോഹസ്തതോ ƒഹന്ധീസ്തതോ ബന്ധസ്തതോ വ്യഥാ 322
വിഷയാഭിമുഖം ദൃഷ്ട്വാ വിദ്വാംസമപി വിസ്മൃതിഃ
വിക്ഷേപയതി ധീദോഷൈര്യോഷാ ജാരമിവ പ്രിയം 323
യഥാപകൃഷ്ടം ശൈവാലം ക്ഷണമാത്രം ന തിഷ്ഠതി
ആവൃണോതി തഥാ മായാ പ്രാജ്ഞം വാപി പരാങ്മുഖം 324
ലക്ഷ്യച്യുതം ചേദ്യദി ചിത്തമീഷദ്
ബഹിർമുഖം സന്നിപതേത്തതസ്തതഃ
പ്രമാദതഃ പ്രച്യുതകേലികന്ദുകഃ
സോപാനപങ്ക്തൗ പതിതോ യഥാ തഥാ 325
വിഷയേഷ്വാവിശച്ചേതഃ സങ്കൽപയതി തദ്ഗുണാൻ
സമ്യക്സങ്കൽപനാത്കാമഃ കാമാത്പുംസഃ പ്രവർതനം 326
അതഃ പ്രമാദാന്ന പരോ ƒസ്തി മൃത്യുഃ
വിവേകിനോ ബ്രഹ്മവിദഃ സമാധൗ
സമാഹിതഃ സിദ്ധിമുപൈതി സമ്യക്
സമാഹിതാത്മാ ഭവ സാവധാനഃ 327
തതഃ സ്വരൂപവിഭ്രംശോ വിഭ്രഷ്ടസ്തു പതത്യധഃ
പതിതസ്യ വിനാ നാശം പുനർനാരോഹ ഈക്ഷ്യതേ 328
സങ്കൽപം വർജയേത്തസ്മാത്സർവാനർഥസ്യ കാരണം
ജീവതോ യസ്യ കൈവല്യം വിദേഹേ സ ച കേവലഃ
യത്കിഞ്ചിത് പശ്യതോ ഭേദം ഭയം ബ്രൂതേ യജുഃശ്രുതിഃ 329
യദാ കദാ വാപി വിപശ്ചിദേഷ
ബ്രഹ്മണ്യനന്തേ ƒപ്യണുമാത്രഭേദം
പശ്യത്യഥാമുഷ്യ ഭയം തദൈവ
യദ്വീക്ഷിതം ഭിന്നതയാ പ്രമാദാത് 330
ശ്രുതിസ്മൃതിന്യായശതൈർനിഷിദ്ധേ
ദൃശ്യേ ƒത്ര യഃ സ്വാത്മമതിം കരോതി
ഉപൈതി ദുഃഖോപരി ദുഃഖജാതം
നിഷിദ്ധകർതാ സ മലിമ്ലുചോ യഥാ 331
സത്യാഭിസന്ധാനരതോ വിമുക്തോ
മഹത്ത്വമാത്മീയമുപൈതി നിത്യം
മിഥ്യാഭിസന്ധാനരതസ്തു നശ്യേദ്
ദൃഷ്ടം തദേതദ്യദചൗരചൗരയോഃ 332
യതിരസദനുസന്ധിം ബന്ധഹേതും വിഹായ
സ്വയമയമഹമസ്മീത്യാത്മദൃഷ്ട്യൈവ തിഷ്ഠേത്
സുഖയതി നനു നിഷ്ഠാ ബ്രഹ്മണി സ്വാനുഭൂത്യാ
ഹരതി പരമവിദ്യാകാര്യദുഃഖം പ്രതീതം 333
ബാഹ്യാനുസന്ധിഃ പരിവർധയേത്ഫലം
ദുർവാസനാമേവ തതസ്തതോ ƒധികാം
ജ്ഞാത്വാ വിവേകൈഃ പരിഹൃത്യ ബാഹ്യം
സ്വാത്മാനുസന്ധിം വിദധീത നിത്യം 334
ബാഹ്യേ നിരുദ്ധേ മനസഃ പ്രസന്നതാ
മനഃപ്രസാദേ പരമാത്മദർശനം
തസ്മിൻസുദൃഷ്ടേ ഭവബന്ധനാശോ
ബഹിർനിരോധഃ പദവീ വിമുക്തേഃ 335
കഃ പണ്ഡിതഃ സൻസദസദ്വിവേകീ
ശ്രുതിപ്രമാണഃ പരമാർഥദർശീ
ജാനൻഹി കുര്യാദസതോ ƒവലംബം
സ്വപാതഹേതോഃ ശിശുവന്മുമുക്ഷുഃ 336
ദേഹാദിസംസക്തിമതോ ന മുക്തിഃ
മുക്തസ്യ ദേഹാദ്യഭിമത്യഭാവഃ
സുപ്തസ്യ നോ ജാഗരണം ന ജാഗ്രതഃ
സ്വപ്നസ്തയോർഭിന്നഗുണാശ്രയത്വാത് 337
അന്തർബഹിഃ സ്വം സ്ഥിരജംഗമേഷു
ജ്ഞാത്വാ ƒ ƒത്മനാധാരതയാ വിലോക്യ
ത്യക്താഖിലോപാധിരഖണ്ഡരൂപഃ
പൂർണാത്മനാ യഃ സ്ഥിത ഏഷ മുക്തഃ 338
സർവാത്മനാ ബന്ധവിമുക്തിഹേതുഃ
സർവാത്മഭാവാന്ന പരോ ƒസ്തി കശ്ചിത്
ദൃശ്യാഗ്രഹേ സത്യുപപദ്യതേ ƒസൗ
സർവാത്മഭാവോ ƒസ്യ സദാത്മനിഷ്ഠയാ 339
ദൃശ്യസ്യാഗ്രഹണം കഥം നു ഘടതേ ദേഹാത്മനാ തിഷ്ഠതോ
ബാഹ്യാർഥാനുഭവപ്രസക്തമനസസ്തത്തത്ക്രിയാം കുർവതഃ
സംന്യസ്താഖിലധർമകർമവിഷയൈർനിത്യാത്മനിഷ്ഠാപരൈഃ
തത്ത്വജ്ഞൈഃ കരണീയമാത്മനി സദാനന്ദേച്ഛുഭിര്യത്നതഃ 340
സർവാത്മസിദ്ധയേ ഭിക്ഷോഃ കൃതശ്രവണകർമണഃ
സമാധിം വിദധാത്യേഷാ ശാന്തോ ദാന്ത ഇതി ശ്രുതിഃ 341
ആരൂഢശക്തേരഹമോ വിനാശഃ
കർതുന്ന ശക്യ സഹസാപി പണ്ഡിതൈഃ
യേ നിർവികൽപാഖ്യസമാധിനിശ്ചലാഃ
താനന്തരാ ƒനന്തഭവാ ഹി വാസനാഃ 342
അഹംബുദ്ധ്യൈവ മോഹിന്യാ യോജയിത്വാ ƒ ƒവൃതേർബലാത്
വിക്ഷേപശക്തിഃ പുരുഷം വിക്ഷേപയതി തദ്ഗുണൈഃ 343
വിക്ഷേപശക്തിവിജയോ വിഷമോ വിധാതും
നിഃശേഷമാവരണശക്തിനിവൃത്ത്യഭാവേ
ദൃഗ്ദൃശ്യയോഃ സ്ഫുടപയോജലവദ്വിഭാഗേ
നശ്യേത്തദാവരണമാത്മനി ച സ്വഭാവാത്
നിഃസംശയേന ഭവതി പ്രതിബന്ധശൂന്യോ
വിക്ഷേപണം ന ഹി തദാ യദി ചേന്മൃഷാർഥേ 344
സമ്യഗ്വിവേകഃ സ്ഫുടബോധജന്യോ
വിഭജ്യ ദൃഗ്ദൃശ്യപദാർഥതത്ത്വം
ഛിനത്തി മായാകൃതമോഹബന്ധം
യസ്മാദ്വിമുക്തസ്തു പുനർന സംസൃതിഃ 345
പരാവരൈകത്വവിവേകവൻഹിഃ
ദഹത്യവിദ്യാഗഹനം ഹ്യശേഷം
കിം സ്യാത്പുനഃ സംസരണസ്യ ബീജം
അദ്വൈതഭാവം സമുപേയുഷോ ƒസ്യ 346
ആവരണസ്യ നിവൃത്തിർഭവതി ഹി സമ്യക്പദാർഥദർശനതഃ
മിഥ്യാജ്ഞാനവിനാശസ്തദ്വിക്ഷേപജനിതദുഃഖനിവൃത്തിഃ 347
ഏതത്ത്രിതയം ദൃഷ്ടം സമ്യഗ്രജ്ജുസ്വരൂപവിജ്ഞാനാത്
തസ്മാദ്വസ്തുസതത്ത്വം ജ്ഞാതവ്യം ബന്ധമുക്തയേ വിദുഷാ 348
അയോ ƒഗ്നിയോഗാദിവ സത്സമന്വയാൻ
മാത്രാദിരൂപേണ വിജൃംഭതേ ധീഃ
തത്കാര്യമേതദ്ദ്വിതയം യതോ മൃഷാ
ദൃഷ്ടം ഭ്രമസ്വപ്നമനോരഥേഷു 349
തതോ വികാരാഃ പ്രകൃതേരഹംമുഖാ
ദേഹാവസാനാ വിഷയാശ്ച സർവേ
ക്ഷണേ ƒന്യഥാഭാവിതയാ ഹ്യമീഷാ-
മസത്ത്വമാത്മാ തു കദാപി നാന്യഥാ 350
നിത്യാദ്വയാഖണ്ഡചിദേകരൂപോ
ബുദ്ധ്യാദിസാക്ഷീ സദസദ്വിലക്ഷണഃ
അഹമ്പദപ്രത്യയലക്ഷിതാർഥഃ
പ്രത്യക് സദാനന്ദഘനഃ പരാത്മാ 351
ഇത്ഥം വിപശ്ചിത്സദസദ്വിഭജ്യ
നിശ്ചിത്യ തത്ത്വം നിജബോധദൃഷ്ട്യാ
ജ്ഞാത്വാ സ്വമാത്മാനമഖണ്ഡബോധം
തേഭ്യോ വിമുക്തഃ സ്വയമേവ ശാമ്യതി 352
അജ്ഞാനഹൃദയഗ്രന്ഥേർനിഃശേഷവിലയസ്തദാ
സമാധിനാ ƒവികൽപേന യദാ ƒദ്വൈതാത്മദർശനം 353
ത്വമഹമിദമിതീയം കൽപനാ ബുദ്ധിദോഷാത്
പ്രഭവതി പരമാത്മന്യദ്വയേ നിർവിശേഷേ
പ്രവിലസതി സമാധാവസ്യ സർവോ വികൽപോ
വിലയനമുപഗച്ഛേദ്വസ്തുതത്ത്വാവധൃത്യാ 354
ശാന്തോ ദാന്തഃ പരമുപരതഃ ക്ഷാന്തിയുക്തഃ സമാധിം
കുർവന്നിത്യം കലയതി യതിഃ സ്വസ്യ സർവാത്മഭാവം
തേനാവിദ്യാതിമിരജനിതാൻസാധു ദഗ്ധ്വാ വികൽപാൻ
ബ്രഹ്മാകൃത്യാ നിവസതി സുഖം നിഷ്ക്രിയോ നിർവികൽപഃ 355
സമാഹിതാ യേ പ്രവിലാപ്യ ബാഹ്യം
ശ്രോത്രാദി ചേതഃ സ്വമഹം ചിദാത്മനി
ത ഏവ മുക്താ ഭവപാശബന്ധൈഃ
നാന്യേ തു പാരോക്ഷ്യകഥാഭിധായിനഃ 356
ഉപാധിഭേദാത്സ്വയമേവ ഭിദ്യതേ
ചോപാധ്യപോഹേ സ്വയമേവ കേവലഃ
തസ്മാദുപാധേർവിലയായ വിദ്വാൻ
വസേത്സദാ ƒകൽപസമാധിനിഷ്ഠയാ 357
സതി സക്തോ നരോ യാതി സദ്ഭാവം ഹ്യേകനിഷ്ഠയാ
കീടകോ ഭ്രമരം ധ്യായൻ ഭ്രമരത്വായ കൽപതേ 358
ക്രിയാന്തരാസക്തിമപാസ്യ കീടകോ
ധ്യായന്നലിത്വം ഹ്യലിഭാവമൃച്ഛതി
തഥൈവ യോഗീ പരമാത്മതത്ത്വം
ധ്യാത്വാ സമായാതി തദേകനിഷ്ഠയാ 359
അതീവ സൂക്ഷ്മം പരമാത്മതത്ത്വം
ന സ്ഥൂലദൃഷ്ട്യാ പ്രതിപത്തുമർഹതി
സമാധിനാത്യന്തസുസൂക്ഷ്മവൃത്യാ
ജ്ഞാതവ്യമാര്യൈരതിശുദ്ധബുദ്ധിഭിഃ 360
യഥാ സുവർണം പുടപാകശോധിതം
ത്യക്ത്വാ മലം സ്വാത്മഗുണം സമൃച്ഛതി
തഥാ മനഃ സത്ത്വരജസ്തമോമലം
ധ്യാനേന സന്ത്യജ്യ സമേതി തത്ത്വം 361
നിരന്തരാഭ്യാസവശാത്തദിത്ഥം
പക്വം മനോ ബ്രഹ്മണി ലീയതേ യദാ
തദാ സമാധിഃ സവികൽപവർജിതഃ
സ്വതോ ƒദ്വയാനന്ദരസാനുഭാവകഃ 362
സമാധിനാ ƒനേന സമസ്തവാസനാ-
ഗ്രന്ഥേർവിനാശോ ƒഖിലകർമനാശഃ
അന്തർബഹിഃ സർവത ഏവ സർവദാ
സ്വരൂപവിസ്ഫൂർതിരയത്നതഃ സ്യാത് 363
ശ്രുതേഃ ശതഗുണം വിദ്യാന്മനനം മനനാദപി
നിദിധ്യാസം ലക്ഷഗുണമനന്തം നിർവികൽപകം 364
നിർവികൽപകസമാധിനാ സ്ഫുടം
ബ്രഹ്മതത്ത്വമവഗമ്യതേ ധ്രുവം
നാന്യഥാ ചലതയാ മനോഗതേഃ
പ്രത്യയാന്തരവിമിശ്രിതം ഭവേത് 365
അതഃ സമാധത്സ്വ യതേന്ദ്രിയഃ സൻ
നിരന്തരം ശാന്തമനാഃ പ്രതീചി
വിധ്വംസയ ധ്വാന്തമനാദ്യവിദ്യയാ
കൃതം സദേകത്വവിലോകനേന 366
യോഗസ്യ പ്രഥമദ്വാരം വാങ്നിരോധോ ƒപരിഗ്രഹഃ
നിരാശാ ച നിരീഹാ ച നിത്യമേകാന്തശീലതാ 367
ഏകാന്തസ്ഥിതിരിന്ദ്രിയോപരമണേ ഹേതുർദമശ്ചേതസഃ
സംരോധേ കരണം ശമേന വിലയം യായാദഹംവാസനാ
തേനാനന്ദരസാനുഭൂതിരചലാ ബ്രാഹ്മീ സദാ യോഗിനഃ
തസ്മാച്ചിത്തനിരോധ ഏവ സതതം കാര്യഃ പ്രയത്നോ മുനേഃ 368
വാചം നിയച്ഛാത്മനി തം നിയച്ഛ
ബുദ്ധൗ ധിയം യച്ഛ ച ബുദ്ധിസാക്ഷിണി
തം ചാപി പൂർണാത്മനി നിർവികൽപേ
വിലാപ്യ ശാന്തിം പരമാം ഭജസ്വ 369
ദേഹപ്രാണേന്ദ്രിയമനോബുദ്ധ്യാദിഭിരുപാധിഭിഃ
യൈര്യൈർവൃത്തേഃസമായോഗസ്തത്തദ്ഭാവോ ƒസ്യ യോഗിനഃ 370
തന്നിവൃത്ത്യാ മുനേഃ സമ്യക് സർവോപരമണം സുഖം
സന്ദൃശ്യതേ സദാനന്ദരസാനുഭവവിപ്ലവഃ 371
അന്തസ്ത്യാഗോ ബഹിസ്ത്യാഗോ വിരക്തസ്യൈവ യുജ്യതേ
ത്യജത്യന്തർബഹിഃസംഗം വിരക്തസ്തു മുമുക്ഷയാ 372
ബഹിസ്തു വിഷയൈഃ സംഗം തഥാന്തരഹമാദിഭിഃ
വിരക്ത ഏവ ശക്നോതി ത്യക്തും ബ്രഹ്മണി നിഷ്ഠിതഃ 373
വൈരാഗ്യബോധൗ പുരുഷസ്യ പക്ഷിവത്
പക്ഷൗ വിജാനീഹി വിചക്ഷണ ത്വം
വിമുക്തിസൗധാഗ്രലതാധിരോഹണം
താഭ്യാം വിനാ നാന്യതരേണ സിധ്യതി 374
അത്യന്തവൈരാഗ്യവതഃ സമാധിഃ
സമാഹിതസ്യൈവ ദൃഢപ്രബോധഃ
പ്രബുദ്ധതത്ത്വസ്യ ഹി ബന്ധമുക്തിഃ
മുക്താത്മനോ നിത്യസുഖാനുഭൂതിഃ 375
വൈരാഗ്യാന്ന പരം സുഖസ്യ ജനകം പശ്യാമി വശ്യാത്മനഃ
തച്ചേച്ഛുദ്ധതരാത്മബോധസഹിതം സ്വാരാജ്യസാമ്രാജ്യധുക്
ഏതദ്ദ്വാരമജസ്രമുക്തിയുവതേര്യസ്മാത്ത്വമസ്മാത്പരം
സർവത്രാസ്പൃഹയാ സദാത്മനി സദാ പ്രജ്ഞാം കുരു ശ്രേയസേ 376
ആശാം ഛിന്ദ്ധി വിഷോപമേഷു വിഷയേഷ്വേഷൈവ മൃത്യോഃ കൃതി-
സ്ത്യക്ത്വാ ജാതികുലാശ്രമേഷ്വഭിമതിം മുഞ്ചാതിദൂരാത്ക്രിയാഃ
ദേഹാദാവസതി ത്യജാത്മധിഷണാം പ്രജ്ഞാം കുരുഷ്വാത്മനി
ത്വം ദ്രഷ്ടാസ്യമനോ ƒസി നിർദ്വയപരം ബ്രഹ്മാസി യദ്വസ്തുതഃ 377
ലക്ഷ്യേ ബ്രഹ്മണി മാനസം ദൃഢതരം സംസ്ഥാപ്യ ബാഹ്യേന്ദ്രിയം
സ്വസ്ഥാനേ വിനിവേശ്യ നിശ്ചലതനുശ്ചോപേക്ഷ്യ ദേഹസ്ഥിതിം
ബ്രഹ്മാത്മൈക്യമുപേത്യ തന്മയതയാ ചാഖണ്ഡവൃത്ത്യാ ƒനിശം
ബ്രഹ്മാനന്ദരസം പിബാത്മനി മുദാ ശൂന്യൈഃ കിമന്യൈർഭൃശം 378
അനാത്മചിന്തനം ത്യക്ത്വാ കശ്മലം ദുഃഖകാരണം
ചിന്തയാത്മാനമാനന്ദരൂപം യന്മുക്തികാരണം 379
ഏഷ സ്വയഞ്ജ്യോതിരശേഷസാക്ഷീ
വിജ്ഞാനകോശോ വിലസത്യജസ്രം
ലക്ഷ്യം വിധായൈനമസദ്വിലക്ഷണ-
മഖണ്ഡവൃത്ത്യാ ƒ ƒത്മതയാ ƒനുഭാവയ 380
ഏതമച്ഛീന്നയാ വൃത്ത്യാ പ്രത്യയാന്തരശൂന്യയാ
ഉല്ലേഖയന്വിജാനീയാത്സ്വസ്വരൂപതയാ സ്ഫുടം 381
അത്രാത്മത്വം ദൃഢീകുർവന്നഹമാദിഷു സന്ത്യജൻ
ഉദാസീനതയാ തേഷു തിഷ്ഠേത്സ്ഫുടഘടാദിവത് 382
വിശുദ്ധമന്തഃകരണം സ്വരൂപേ
നിവേശ്യ സാക്ഷിണ്യവബോധമാത്രേ
ശനൈഃ ശനൈർനിശ്ചലതാമുപാനയൻ
പൂർണം സ്വമേവാനുവിലോകയേത്തതഃ 383
ദേഹേന്ദ്രിയപ്രാണമനോ ƒഹമാദിഭിഃ
സ്വാജ്ഞാനക്ലൃപ്തൈരഖിലൈരുപാധിഭിഃ
വിമുക്തമാത്മാനമഖണ്ഡരൂപം
പൂർണം മഹാകാശമിവാവലോകയേത് 384
ഘടകലശകുസൂലസൂചിമുഖ്യൈഃ
ഗഗനമുപാധിശതൈർവിമുക്തമേകം
ഭവതി ന വിവിധം തഥൈവ ശുദ്ധം
പരമഹമാദിവിമുക്തമേകമേവ 385
ബ്രഹ്മാദിസ്തംബപര്യന്താ മൃഷാമാത്രാ ഉപാധയഃ
തതഃ പൂർണം സ്വമാത്മാനം പശ്യേദേകാത്മനാ സ്ഥിതം 386
യത്ര ഭ്രാന്ത്യാ കൽപിതം തദ്വിവേകേ
തത്തന്മാത്രം നൈവ തസ്മാദ്വിഭിന്നം
ഭ്രാന്തേർനാശേ ഭാതി ദൃഷ്ടാഹിതത്ത്വം
രജ്ജുസ്തദ്വദ്വിശ്വമാത്മസ്വരൂപം 387
സ്വയം ബ്രഹ്മാ സ്വയം വിഷ്ണുഃ സ്വയമിന്ദ്രഃ സ്വയം ശിവഃ
സ്വയം വിശ്വമിദം സർവം സ്വസ്മാദന്യന്ന കിഞ്ചന 388
അന്തഃ സ്വയം ചാപി ബഹിഃ സ്വയം ച
സ്വയം പുരസ്താത് സ്വയമേവ പശ്ചാത്
സ്വയം ഹ്യാവാച്യാം സ്വയമപ്യുദീച്യാം
തഥോപരിഷ്ടാത്സ്വയമപ്യധസ്താത് 389
തരംഗഫേനഭ്രമബുദ്ബുദാദി
സർവം സ്വരൂപേണ ജലം യഥാ തഥാ
ചിദേവ ദേഹാദ്യഹമന്തമേതത്
സർവം ചിദേവൈകരസം വിശുദ്ധം 390
സദേവേദം സർവം ജഗദവഗതം വാങ്മനസയോഃ
സതോ ƒന്യന്നാസ്ത്യേവ പ്രകൃതിപരസീമ്നി സ്ഥിതവതഃ
പൃഥക് കിം മൃത്സ്നായാഃ കലശഘടകുംഭാദ്യവഗതം
വദത്യേഷ ഭ്രാന്തസ്ത്വമഹമിതി മായാമദിരയാ 391
ക്രിയാസമഭിഹാരേണ യത്ര നാന്യദിതി ശ്രുതിഃ
ബ്രവീതി ദ്വൈതരാഹിത്യം മിഥ്യാധ്യാസനിവൃത്തയേ 392
ആകാശവന്നിർമലനിർവികൽപം
നിഃസീമനിഃസ്പന്ദനനിർവികാരം
അന്തർബഹിഃശൂന്യമനന്യമദ്വയം
സ്വയം പരം ബ്രഹ്മ കിമസ്തി ബോധ്യം 393
വക്തവ്യം കിമു വിദ്യതേ ƒത്ര ബഹുധാ ബ്രഹ്മൈവ ജീവഃ സ്വയം
ബ്രഹ്മൈതജ്ജഗദാതതം നു സകലം ബ്രഹ്മാദ്വിതീയം ശ്രുതിഃ
ബ്രഹ്മൈവാഹമിതി പ്രബുദ്ധമതയഃ സന്ത്യക്തബാഹ്യാഃ സ്ഫുടം
ബ്രഹ്മീഭൂയ വസന്തി സന്തതചിദാനന്ദാത്മനൈതദ്ധ്രുവം 394
ജഹി മലമയകോശേ ƒഹന്ധിയോത്ഥാപിതാശാം
പ്രസഭമനിലകൽപേ ലിംഗദേഹേ ƒപി പശ്ചാത്
നിഗമഗദിതകീർതിം നിത്യമാനന്ദമൂർതിം
സ്വയമിതി പരിചീയ ബ്രഹ്മരൂപേണ തിഷ്ഠ 395
ശവാകാരം യാവദ്ഭജതി മനുജസ്താവദശുചിഃ
പരേഭ്യഃ സ്യാത്ക്ലേശോ ജനനമരണവ്യാധിനിലയഃ
യദാത്മാനം ശുദ്ധം കലയതി ശിവാകാരമചലം
തദാ തേഭ്യോ മുക്തോ ഭവതി ഹി തദാഹ ശ്രുതിരപി 396
സ്വാത്മന്യാരോപിതാശേഷാഭാസവസ്തുനിരാസതഃ
സ്വയമേവ പരം ബ്രഹ്മ പൂർണമദ്വയമക്രിയം 397
സമാഹിതായാം സതി ചിത്തവൃത്തൗ
പരാത്മനി ബ്രഹ്മണി നിർവികൽപേ
ന ദൃശ്യതേ കശ്ചിദയം വികൽപഃ
പ്രജൽപമാത്രഃ പരിശിഷ്യതേ യതഃ 398
അസത്കൽപോ വികൽപോ ƒയം വിശ്വമിത്യേകവസ്തുനി
നിർവികാരേ നിരാകാരേ നിർവിശേഷേ ഭിദാ കുതഃ 399
ദ്രഷ്ടുദർശനദൃശ്യാദിഭാവശൂന്യൈകവസ്തുനി
നിർവികാരേ നിരാകാരേ നിർവിശേഷേ ഭിദാ കുതഃ 400
കൽപാർണവ ഇവാത്യന്തപരിപൂർണൈകവസ്തുനി
നിർവികാരേ നിരാകാരേ നിർവിശേഷേ ഭിദാ കുതഃ 401
തേജസീവ തമോ യത്ര പ്രലീനം ഭ്രാന്തികാരണം
അദ്വിതീയേ പരേ തത്ത്വേ നിർവിശേഷേ ഭിദാ കുതഃ 402
ഏകാത്മകേ പരേ തത്ത്വേ ഭേദവാർതാ കഥം വസേത്
സുഷുപ്തൗ സുഖമാത്രായാം ഭേദഃ കേനാവലോകിതഃ 403
ന ഹ്യസ്തി വിശ്വം പരതത്ത്വബോധാത്
സദാത്മനി ബ്രഹ്മണി നിർവികൽപേ
കാലത്രയേ നാപ്യഹിരീക്ഷിതോ ഗുണേ
ന ഹ്യംബുബിന്ദുർമൃഗതൃഷ്ണികായാം 404
മായാമാത്രമിദം ദ്വൈതമദ്വൈതം പരമാർഥതഃ
ഇതി ബ്രൂതേ ശ്രുതിഃ സാക്ഷാത്സുഷുപ്താവനുഭൂയതേ 405
അനന്യത്വമധിഷ്ഠാനാദാരോപ്യസ്യ നിരീക്ഷിതം
പണ്ഡിതൈ രജ്ജുസർപാദൗ വികൽപോ ഭ്രാന്തിജീവനഃ 406
ചിത്തമൂലോ വികൽപോ ƒയം ചിത്താഭാവേ ന കശ്ചന
അതശ്ചിത്തം സമാധേഹി പ്രത്യഗ്രൂപേ പരാത്മനി 407
കിമപി സതതബോധം കേവലാനന്ദരൂപം
നിരുപമമതിവേലം നിത്യമുക്തം നിരീഹം
നിരവധിഗഗനാഭം നിഷ്കലം നിർവികൽപം
ഹൃദി കലയതി വിദ്വാൻ ബ്രഹ്മ പൂർണം സമാധൗ 408
പ്രകൃതിവികൃതിശൂന്യം ഭാവനാതീതഭാവം
സമരസമസമാനം മാനസംബന്ധദൂരം
നിഗമവചനസിദ്ധം നിത്യമസ്മത്പ്രസിദ്ധം
ഹൃദി കലയതി വിദ്വാൻ ബ്രഹ്മ പൂർണം സമാധൗ 409
അജരമമരമസ്താഭാവവസ്തുസ്വരൂപം
സ്തിമിതസലിലരാശിപ്രഖ്യമാഖ്യാവിഹീനം
ശമിതഗുണവികാരം ശാശ്വതം ശാന്തമേകം
ഹൃദി കലയതി വിദ്വാൻ ബ്രഹ്മ പൂർണം സമാധൗ 410
സമാഹിതാന്തഃകരണഃ സ്വരൂപേ
വിലോകയാത്മാനമഖണ്ഡവൈഭവം
വിച്ഛിന്ദ്ധി ബന്ധം ഭവഗന്ധഗന്ധിതം
യത്നേന പുംസ്ത്വം സഫലീകുരുഷ്വ 411-
സർവോപാധിവിനിർമുക്തം സച്ചിദാനന്ദമദ്വയം
ഭാവയാത്മാനമാത്മസ്ഥം ന ഭൂയഃ കൽപസേ ƒധ്വനേ 412
ഛായേവ പുംസഃ പരിദൃശ്യമാൻ-
മാഭാസരൂപേണ ഫലാനുഭൂത്യാ
ശരീരമാരാച്ഛവവന്നിരസ്തം
പുനർന സന്ധത്ത ഇദം മഹാത്മാ 413
സതതവിമലബോധാനന്ദരൂപം സമേത്യ
ത്യജ ജഡമലരൂപോപാധിമേതം സുദൂരേ
അഥ പുനരപി നൈഷ സ്മര്യതാം വാന്തവസ്തു
സ്മരണവിഷയഭൂതം കൽപതേ കുത്സനായ 414
സമൂലമേതത്പരിദാഹ്യ വഹ്നൗ
സദാത്മനി ബ്രഹ്മണി നിർവികൽപേ
തതഃ സ്വയം നിത്യവിശുദ്ധബോധാ-
നന്ദാത്മനാ തിഷ്ഠതി വിദ്വരിഷ്ഠഃ 415
പ്രാരബ്ധസൂത്രഗ്രഥിതം ശരീരം
പ്രയാതു വാ തിഷ്ഠതു ഗോരിവ സ്രക്
ന തത്പുനഃ പശ്യതി തത്ത്വവേത്താ-
അ ƒനന്ദാത്മനി ബ്രഹ്മണി ലീനവൃത്തിഃ 416
അഖണ്ഡാനന്ദമാത്മാനം വിജ്ഞായ സ്വസ്വരൂപതഃ
കിമിച്ഛൻ കസ്യ വാ ഹേതോർദേഹം പുഷ്ണാതി തത്ത്വവിത് 417
സംസിദ്ധസ്യ ഫലം ത്വേതജ്ജീവന്മുക്തസ്യ യോഗിനഃ
ബഹിരന്തഃ സദാനന്ദരസാസ്വാദനമാത്മനി 418
വൈരാഗ്യസ്യ ഫലം ബോധോ ബോധസ്യോപരതിഃ ഫലം
സ്വാനന്ദാനുഭവാച്ഛാന്തിരേഷൈവോപരതേഃ ഫലം 419
യദ്യുത്തരോത്തരാഭാവഃ പൂർവപൂർവന്തു നിഷ്ഫലം
നിവൃത്തിഃ പരമാ തൃപ്തിരാനന്ദോ ƒനുപമഃ സ്വതഃ 420
ദൃഷ്ടദുഃഖേഷ്വനുദ്വേഗോ വിദ്യായാഃ പ്രസ്തുതം ഫലം
യത്കൃതം ഭ്രാന്തിവേലായാം നാനാ കർമ ജുഗുപ്സിതം
പശ്ചാന്നരോ വിവേകേന തത്കഥം കർതുമർഹതി 421
വിദ്യാഫലം സ്യാദസതോ നിവൃത്തിഃ
പ്രവൃത്തിരജ്ഞാനഫലം തദീക്ഷിതം
തജ്ജ്ഞാജ്ഞയോര്യന്മൃഗതൃഷ്ണികാദൗ
നോചേദ്വിദാം ദൃഷ്ടഫലം കിമസ്മാത് 422
അജ്ഞാനഹൃദയഗ്രന്ഥേർവിനാശോ യദ്യശേഷതഃ
അനിച്ഛോർവിഷയഃ കിം നു പ്രവൃത്തേഃ കാരണം സ്വതഃ 423
വാസനാനുദയോ ഭോഗ്യേ വൈരാഗസ്യ തദാവധിഃ
അഹംഭാവോദയാഭാവോ ബോധസ്യ പരമാവധിഃ
ലീനവൃത്തൈരനുത്പത്തിർമര്യാദോപരതേസ്തു സാ 424
ബ്രഹ്മാകാരതയാ സദാ സ്ഥിതതയാ നിർമുക്തബാഹ്യാർഥധീ-
രന്യാവേദിതഭോഗ്യഭോഗകലനോ നിദ്രാലുവദ്ബാലവത്
സ്വപ്നാലോകിതലോകവജ്ജഗദിദം പശ്യൻക്വചില്ലബ്ധധീ-
രാസ്തേ കശ്ചിദനന്തപുണ്യഫലഭുഗ്ധന്യഃ സ മാന്യോ ഭുവി 425
സ്ഥിതപ്രജ്ഞോ യതിരയം യഃ സദാനന്ദമശ്നുതേ
ബ്രഹ്മണ്യേവ വിലീനാത്മാ നിർവികാരോ വിനിഷ്ക്രിയഃ 426
ബ്രഹ്മാത്മനോഃ ശോധിതയോരേകഭാവാവഗാഹിനീ
നിർവികൽപാ ച ചിന്മാത്രാ വൃത്തിഃ പ്രജ്ഞേതി കഥ്യതേ
സുസ്ഥിതാ ƒസൗ ഭവേദ്യസ്യ സ്ഥിതപ്രജ്ഞഃ സ ഉച്യതേ 427
യസ്യ സ്ഥിതാ ഭവേത്പ്രജ്ഞാ യസ്യാനന്ദോ നിരന്തരഃ
പ്രപഞ്ചോ വിസ്മൃതപ്രായഃ സ ജീവന്മുക്ത ഇഷ്യതേ 428
ലീനധീരപി ജാഗർതി ജാഗ്രദ്ധർമവിവർജിതഃ
ബോധോ നിർവാസനോ യസ്യ സ ജീവന്മുക്ത ഇഷ്യതേ 429
ശാന്തസംസാരകലനഃ കലാവാനപി നിഷ്കലഃ
യസ്യ ചിത്തം വിനിശ്ചിന്തം സ ജീവന്മുക്ത ഇഷ്യതേ 430
വർതമാനേ ƒപി ദേഹേ ƒസ്മിഞ്ഛായാവദനുവർതിനി
അഹന്താമമതാ ƒഭാവോ ജീവന്മുക്തസ്യ ലക്ഷണം 431
അതീതാനനുസന്ധാനം ഭവിഷ്യദവിചാരണം
ഔദാസീന്യമപി പ്രാപ്തം ജീവന്മുക്തസ്യ ലക്ഷണം 432
ഗുണദോഷവിശിഷ്ടേ ƒസ്മിൻസ്വഭാവേന വിലക്ഷണേ
സർവത്ര സമദർശിത്വം ജീവന്മുക്തസ്യ ലക്ഷണം 433
ഇഷ്ടാനിഷ്ടാർഥസമ്പ്രാപ്തൗ സമദർശിതയാ ƒ ƒത്മനി
ഉഭയത്രാവികാരിത്വം ജീവന്മുക്തസ്യ ലക്ഷണം 434
ബ്രഹ്മാനന്ദരസാസ്വാദാസക്തചിത്തതയാ യതേഃ
അന്തർബഹിരവിജ്ഞാനം ജീവന്മുക്തസ്യ ലക്ഷണം 435
ദേഹേന്ദ്രിയാദൗ കർതവ്യേ മമാഹംഭാവവർജിതഃ
ഔദാസീന്യേന യസ്തിഷ്ഠേത്സ ജീവന്മുക്തലക്ഷണഃ 436
വിജ്ഞാത ആത്മനോ യസ്യ ബ്രഹ്മഭാവഃ ശ്രുതേർബലാത്
ഭവബന്ധവിനിർമുക്തഃ സ ജീവന്മുക്തലക്ഷണഃ 437
ദേഹേന്ദ്രിയേഷ്വഹംഭാവ ഇദംഭാവസ്തദന്യകേ
യസ്യ നോ ഭവതഃ ക്വാപി സ ജീവന്മുക്ത ഇഷ്യതേ 438
ന പ്രത്യഗ്ബ്രഹ്മണോർഭേദം കദാപി ബ്രഹ്മസർഗയോഃ
പ്രജ്ഞയാ യോ വിജാനിതി സ ജീവന്മുക്തലക്ഷണഃ 439
സാധുഭിഃ പൂജ്യമാനേ ƒസ്മിൻപീഡ്യമാനേ ƒപി ദുർജനൈഃ
സമഭാവോ ഭവേദ്യസ്യ സ ജീവന്മുക്തലക്ഷണഃ 440
യത്ര പ്രവിഷ്ടാ വിഷയാഃ പരേരിതാ
നദീപ്രവാഹാ ഇവ വാരിരാശൗ
ലിനന്തി സന്മാത്രതയാ ന വിക്രിയാം
ഉത്പാദയന്ത്യേഷ യതിർവിമുക്തഃ 441
വിജ്ഞാതബ്രഹ്മതത്ത്വസ്യ യഥാപൂർവം ന സംസൃതിഃ
അസ്തി ചേന്ന സ വിജ്ഞാതബ്രഹ്മഭാവോ ബഹിർമുഖഃ 442
പ്രാചീനവാസനാവേഗാദസൗ സംസരതീതി ചേത്
ന സദേകത്വവിജ്ഞാനാന്മന്ദീ ഭവതി വാസനാ 443
അത്യന്തകാമുകസ്യാപി വൃത്തിഃ കുണ്ഠതി മാതരി
തഥൈവ ബ്രഹ്മണി ജ്ഞാതേ പൂർണാനന്ദേ മനീഷിണഃ 444
നിദിധ്യാസനശീലസ്യ ബാഹ്യപ്രത്യയ ഈക്ഷ്യതേ
ബ്രവീതി ശ്രുതിരേതസ്യ പ്രാരബ്ധം ഫലദർശനാത് 445
സുഖാദ്യനുഭവോ യാവത്താവത്പ്രാരബ്ധമിഷ്യതേ
ഫലോദയഃ ക്രിയാപൂർവോ നിഷ്ക്രിയോ ന ഹി കുത്രചിത് 446
അഹം ബ്രഹ്മേതി വിജ്ഞാനാത്കൽപകോടിശതാർജിതം
സഞ്ചിതം വിലയം യാതി പ്രബോധാത്സ്വപ്നകർമവത് 447
യത്കൃതം സ്വപ്നവേലായാം പുണ്യം വാ പാപമുൽബണം
സുപ്തോത്ഥിതസ്യ കിന്തത്സ്യാത്സ്വർഗായ നരകായ വാ 448
സ്വമസംഗമുദാസീനം പരിജ്ഞായ നഭോ യഥാ
ന ശ്ലിഷ്യതി ച യക്കിഞ്ചിത്കദാചിദ്ഭാവികർമഭിഃ 449
ന നഭോ ഘടയോഗേന സുരാഗന്ധേന ലിപ്യതേ
തഥാത്മോപാധിയോഗേന തദ്ധർമൈർനൈവ ലിപ്യതേ 450
ജ്ഞാനോദയാത്പുരാരബ്ധം കർമജ്ഞാനാന്ന നശ്യതി
അദത്വാ സ്വഫലം ലക്ഷ്യമുദ്ദിശ്യോത്സൃഷ്ടബാണവത് 451
വ്യാഘ്രബുദ്ധ്യാ വിനിർമുക്തോ ബാണഃ പശ്ചാത്തു ഗോമതൗ
ന തിഷ്ഠതി ഛിനത്യേവ ലക്ഷ്യം വേഗേന നിർഭരം 452
പ്രാരബ്ധം ബലവത്തരം ഖലു വിദാം ഭോഗേന തസ്യ ക്ഷയഃ
സമ്യഗ്ജ്ഞാനഹുതാശനേന വിലയഃ പ്രാക്സഞ്ചിതാഗാമിനാം
ബ്രഹ്മാത്മൈക്യമവേക്ഷ്യ തന്മയതയാ യേ സർവദാ സംസ്ഥിതാഃ
തേഷാം തത്ത്രിതയം നഹി ക്വചിദപി ബ്രഹ്മൈവ തേ നിർഗുണം 453
ഉപാധിതാദാത്മ്യവിഹീനകേവല-
ബ്രഹ്മാത്മനൈവാത്മനി തിഷ്ഠതോ മുനേഃ
പ്രാരബ്ധസദ്ഭാവകഥാ ന യുക്താ
സ്വപ്നാർഥസംബന്ധകഥേവ ജാഗ്രതഃ 454
ന ഹി പ്രബുദ്ധഃ പ്രതിഭാസദേഹേ
ദേഹോപയോഗിന്യപി ച പ്രപഞ്ചേ
കരോത്യഹന്താം മമതാനിദന്താം
കിന്തു സ്വയം തിഷ്ഠതി ജാഗരേണ 455
ന തസ്യ മിഥ്യാർഥസമർഥനേച്ഛാ
ന സംഗ്രഹസ്തജ്ജഗതോ ƒപി ദൃഷ്ടഃ
തത്രാനുവൃത്തിര്യദി ചേന്മൃഷാർഥേ
ന നിദ്രയാ മുക്ത ഇതീഷ്യതേ ധ്രുവം 456
തദ്വത്പരേ ബ്രഹ്മണി വർതമാനഃ
സദാത്മനാ തിഷ്ഠതി നാന്യദീക്ഷതേ
സ്മൃതിര്യഥാ സ്വപ്നവിലോകിതാർഥേ
തഥാ വിദഃ പ്രാശനമോചനാദൗ 457
കർമണാ നിർമിതോ ദേഹഃ പ്രാരബ്ധം തസ്യ കൽപ്യതാം
നാനാദേരാത്മനോ യുക്തം നൈവാത്മാ കർമനിർമിതഃ 458
അജോ നിത്യഃ ശാശ്വത ഇതി ബ്രൂതേ ശ്രുതിരമോഘവാക്
തദാത്മനാ തിഷ്ഠതോ ƒസ്യ കുതഃ പ്രാരബ്ധകൽപനാ 459
പ്രാരബ്ധം സിധ്യതി തദാ യദാ ദേഹാത്മനാ സ്ഥിതിഃ
ദേഹാത്മഭാവോ നൈവേഷ്ടഃ പ്രാരബ്ധം ത്യജ്യതാമതഃ 460
ശരീരസ്യാപി പ്രാരബ്ധകൽപനാ ഭ്രാന്തിരേവ ഹി
അധ്യസ്തസ്യ കുതഃ സത്ത്വമസത്യസ്യ കുതോ ജനിഃ
അജാതസ്യ കുതോ നാശഃ പ്രാരബ്ധമസതഃ കുതഃ 461
ജ്ഞാനേനാജ്ഞാനകാര്യസ്യ സമൂലസ്യ ലയോ യദി
തിഷ്ഠത്യയം കഥം ദേഹ ഇതി ശങ്കാവതോ ജഡാൻ 462
സമാധാതും ബാഹ്യദൃഷ്ട്യാ പ്രാരബ്ധം വദതി ശ്രുതിഃ
ന തു ദേഹാദിസത്യത്വബോധനായ വിപശ്ചിതാം 463
പരിപൂർണമനാദ്യന്തമപ്രമേയമവിക്രിയം
ഏകമേവാദ്വയം ബ്രഹ്മ നേഹ നാനാസ്തി കിഞ്ചന 464
സദ്ഘനം ചിദ്ഘനം നിത്യമാനന്ദഘനമക്രിയം
ഏകമേവാദ്വയം ബ്രഹ്മ നേഹ നാനാസ്തി കിഞ്ചന 465
പ്രത്യഗേകരസം പൂർണമനന്തം സർവതോമുഖം
ഏകമേവാദ്വയം ബ്രഹ്മ നേഹ നാനാസ്തി കിഞ്ചന 466
അഹേയമനുപാദേയമനാദേയമനാശ്രയം
ഏകമേവാദ്വയം ബ്രഹ്മ നേഹ നാനാസ്തി കിഞ്ചന 467
നിർഗുണം നിഷ്കലം സൂക്ഷ്മം നിർവികൽപം നിരഞ്ജനം
ഏകമേവാദ്വയം ബ്രഹ്മ നേഹ നാനാസ്തി കിഞ്ചന 468
അനിരൂപ്യ സ്വരൂപം യന്മനോവാചാമഗോചരം
ഏകമേവാദ്വയം ബ്രഹ്മ നേഹ നാനാസ്തി കിഞ്ചന 469
സത്സമൃദ്ധം സ്വതഃസിദ്ധം ശുദ്ധം ബുദ്ധമനീദൃശം
ഏകമേവാദ്വയം ബ്രഹ്മ നേഹ നാനാസ്തി കിഞ്ചന 470
നിരസ്തരാഗാ വിനിരസ്തഭോഗാഃ
ശാന്താഃ സുദാന്താ യതയോ മഹാന്തഃ
വിജ്ഞായ തത്ത്വം പരമേതദന്തേ
പ്രാപ്താഃ പരാം നിർവൃതിമാത്മയോഗാത് 471
ഭവാനപീദം പരതത്ത്വമാത്മനഃ
സ്വരൂപമാനന്ദഘനം വിചാര്യ
വിധൂയ മോഹം സ്വമനഃപ്രകൽപിതം
മുക്തഃ കൃതാർഥോ ഭവതു പ്രബുദ്ധഃ 472
സമാധിനാ സാധുവിനിശ്ചലാത്മനാ
പശ്യാത്മതത്ത്വം സ്ഫുടബോധചക്ഷുഷാ
നിഃസംശയം സമ്യഗവേക്ഷിതശ്ചേ-
ച്ഛ്രുതഃ പദാർഥോ ന പുനർവികൽപ്യതേ 473
സ്വസ്യാവിദ്യാബന്ധസംബന്ധമോക്ഷാ-
ത്സത്യജ്ഞാനാനന്ദരൂപാത്മലബ്ധൗ
ശാസ്ത്രം യുക്തിർദേശികോക്തിഃ പ്രമാണം
ചാന്തഃസിദ്ധാ സ്വാനുഭൂതിഃ പ്രമാണം 474
ബന്ധോ മോക്ഷശ്ച തൃപ്തിശ്ച ചിന്താ ƒ ƒരോഗ്യക്ഷുധാദയഃ
സ്വേനൈവ വേദ്യാ യജ്ജ്ഞാനം പരേഷാമാനുമാനികം 475
തടസ്ഥിതാ ബോധയന്തി ഗുരവഃ ശ്രുതയോ യഥാ
പ്രജ്ഞയൈവ തരേദ്വിദ്വാനീശ്വരാനുഗൃഹീതയാ 476
സ്വാനുഭൂത്യാ സ്വയം ജ്ഞാത്വാ സ്വമാത്മാനമഖണ്ഡിതം
സംസിദ്ധഃ സമ്മുഖം തിഷ്ഠേന്നിർവികൽപാത്മനാ ƒ ƒത്മനി 477
വേദാന്തസിദ്ധാന്തനിരുക്തിരേഷാ
ബ്രഹ്മൈവ ജീവഃ സകലം ജഗച്ച
അഖണ്ഡരൂപസ്ഥിതിരേവ മോക്ഷോ
ബ്രഹ്മാദ്വിതീയേ ശ്രുതയഃ പ്രമാണം 478
ഇതി ഗുരുവചനാച്ഛ്രുതിപ്രമാണാത്
പരമവഗമ്യ സതത്ത്വമാത്മയുക്ത്യാ
പ്രശമിതകരണഃ സമാഹിതാത്മാ
ക്വചിദചലാകൃതിരാത്മനിഷ്ഠതോ ƒഭൂത് 479
കിഞ്ചിത്കാലം സമാധായ പരേ ബ്രഹ്മണി മാനസം
ഉത്ഥായ പരമാനന്ദാദിദം വചനമബ്രവീത് 480
ബുദ്ധിർവിനഷ്ടാ ഗലിതാ പ്രവൃത്തിഃ
ബ്രഹ്മാത്മനോരേകതയാ ƒധിഗത്യാ
ഇദം ന ജാനേ ƒപ്യനിദം ന ജാനേ
കിം വാ കിയദ്വാ സുഖമസ്ത്യപാരം 481
വാചാ വക്തുമശക്യമേവ മനസാ മന്തും ന വാ ശക്യതേ
സ്വാനന്ദാമൃതപൂരപൂരിതപരബ്രഹ്മാംബുധേർവൈഭവം
അംഭോരാശിവിശീർണവാർഷികശിലാഭാവം ഭജന്മേ മനോ
യസ്യാംശാംശലവേ വിലീനമധുനാ ƒ ƒനന്ദാത്മനാ നിർവൃതം 482
ക്വ ഗതം കേന വാ നീതം കുത്ര ലീനമിദം ജഗത്
അധുനൈവ മയാ ദൃഷ്ടം നാസ്തി കിം മഹദദ്ഭുതം 483
കിം ഹേയം കിമുപാദേയം കിമന്യത്കിം വിലക്ഷണം
അഖണ്ഡാനന്ദപീയൂഷപൂർണേ ബ്രഹ്മമഹാർണവേ 484
ന കിഞ്ചിദത്ര പശ്യാമി ന ശൃണോമി ന വേദ്മ്യഹം
സ്വാത്മനൈവ സദാനന്ദരൂപേണാസ്മി വിലക്ഷണഃ 485
നമോ നമസ്തേ ഗുരവേ മഹാത്മനേ
വിമുക്തസംഗായ സദുത്തമായ
നിത്യാദ്വയാനന്ദരസസ്വരൂപിണേ
ഭൂമ്നേ സദാ ƒപാരദയാംബുധാമ്നേ 486
യത്കടാക്ഷശശിസാന്ദ്രചന്ദ്രികാ-
പാതധൂതഭവതാപജശ്രമഃ
പ്രാപ്തവാനഹമഖണ്ഡവൈഭവാ-
നന്ദമാത്മപദമക്ഷയം ക്ഷണാത് 487
ധന്യോ ƒഹം കൃതകൃത്യോ ƒഹം വിമുക്തോ ƒഹം ഭവഗ്രഹാത്
നിത്യാനന്ദസ്വരൂപോ ƒഹം പൂർണോ ƒഹം ത്വദനുഗ്രഹാത് 488
അസംഗോ ƒഹമനംഗോ ƒഹമലിംഗോ ƒഹമഭംഗുരഃ
പ്രശാന്തോ ƒഹമനന്തോ ƒഹമമലോ ƒഹം ചിരന്തനഃ 489
അകർതാഹമഭോക്താഹമവികാരോ ƒഹമക്രിയഃ
ശുദ്ധബോധസ്വരൂപോ ƒഹം കേവലോ ƒഹം സദാശിവഃ 490
ദ്രഷ്ടുഃ ശ്രോതുർവക്തുഃ കർതുർഭോക്തുർവിഭിന്ന ഏവാഹം
നിത്യനിരന്തരനിഷ്ക്രിയനിഃസീമാസംഗപൂർണബോധാത്മാ 491
നാഹമിദം നാഹമദോ ƒപ്യുഭയോരവഭാസകം പരം ശുദ്ധം
ബാഹ്യാഭ്യന്തരശൂന്യം പൂർണം ബ്രഹ്മാദ്വിതീയമേവാഹം 492
നിരുപമമനാദിതത്ത്വം ത്വമഹമിദമദ ഇതി കൽപനാദൂരം
നിത്യാനന്ദൈകരസം സത്യം ബ്രഹ്മാദ്വിതീയമേവാഹം 493
നാരായണോ ƒഹം നരകാന്തകോ ƒഹം
പുരാന്തകോ ƒഹം പുരുഷോ ƒഹമീശഃ
അഖണ്ഡബോധോ ƒഹമശേഷസാക്ഷീ
നിരീശ്വരോ ƒഹം നിരഹം ച നിർമമഃ 494
സർവേഷു ഭൂതേഷ്വഹമേവ സംസ്ഥിതോ
ജ്ഞാനാത്മനാ ƒന്തർബഹിരാശ്രയഃ സൻ
ഭോക്താ ച ഭോഗ്യം സ്വയമേവ സർവം
യദ്യത്പൃഥഗ്ദൃഷ്ടമിദന്തയാ പുരാ 495
മയ്യഖണ്ഡസുഖാംഭോധൗ ബഹുധാ വിശ്വവീചയഃ
ഉത്പദ്യന്തേ വിലീയന്തേ മായാമാരുതവിഭ്രമാത് 496
സ്ഥുലാദിഭാവാ മയി കൽപിതാ ഭ്രമാ-
ദാരോപിതാനുസ്ഫുരണേന ലോകൈഃ
കാലേ യഥാ കൽപകവത്സരായ-
ണർത്വാ ദയോ നിഷ്കലനിർവികൽപേ 497
ആരോപിതം നാശ്രയദൂഷകം ഭവേത്
കദാപി മൂഢൈരതിദോഷദൂഷിതൈഃ
നാർദ്രികരോത്യൂഷരഭൂമിഭാഗം
മരീചികാവാരി മഹാപ്രവാഹഃ 498
ആകാശവല്ലേപവിദൂരഗോ ƒഹം
ആദിത്യവദ്ഭാസ്യവിലക്ഷണോ ƒഹം
അഹാര്യവന്നിത്യവിനിശ്ചലോ ƒഹം
അംഭോധിവത്പാരവിവർജിതോ ƒഹം 499
ന മേ ദേഹേന സംബന്ധോ മേഘേനേവ വിഹായസഃ
അതഃ കുതോ മേ തദ്ധർമാ ജാഗ്രത്സ്വപ്നസുഷുപ്തയഃ 500
ഉപാധിരായാതി സ ഏവ ഗച്ഛതി
സ ഏവ കർമാണി കരോതി ഭുങ്ക്തേ
സ ഏവ ജീര്യൻ മ്രിയതേ സദാഹം
കുലാദ്രിവന്നിശ്ചല ഏവ സംസ്ഥിതഃ 501
ന മേ പ്രവൃത്തിർന ച മേ നിവൃത്തിഃ
സദൈകരൂപസ്യ നിരംശകസ്യ
ഏകാത്മകോ യോ നിവിഡോ നിരന്തരോ
വ്യോമേവ പൂർണഃ സ കഥം നു ചേഷ്ടതേ 502
പുണ്യാനി പാപാനി നിരിന്ദ്രിയസ്യ
നിശ്ചേതസോ നിർവികൃതേർനിരാകൃതേഃ
കുതോ മമാഖണ്ഡസുഖാനുഭൂതേഃ
ബ്രൂതേ ഹ്യനന്വാഗതമിത്യപി ശ്രുതിഃ 503
ഛായയാ സ്പൃഷ്ടമുഷ്ണം വാ ശീതം വാ സുഷ്ഠു ദുഃഷ്ഠു വാ
ന സ്പൃശത്യേവ യത്കിഞ്ചിത്പുരുഷം തദ്വിലക്ഷണം 504
ന സാക്ഷിണം സാക്ഷ്യധർമാഃ സംസ്പൃശന്തി വിലക്ഷണം
അവികാരമുദാസീനം ഗൃഹധർമാഃ പ്രദീപവത് 505
രവേര്യഥാ കർമണി സാക്ഷിഭാവോ
വഹ്നേര്യഥാ ദാഹനിയാമകത്വം
രജ്ജോര്യഥാ ƒ ƒരോപിതവസ്തുസംഗഃ
തഥൈവ കൂടസ്ഥചിദാത്മനോ മേ 506
കർതാപി വാ കാരയിതാപി നാഹം
ഭോക്താപി വാ ഭോജയിതാപി നാഹം
ദ്രഷ്ടാപി വാ ദർശയിതാപി നാഹം
സോ ƒഹം സ്വയഞ്ജ്യോതിരനീദൃഗാത്മാ 507
ചലത്യുപാധൗ പ്രതിബിംബലൗല്യ-
മൗപാധികം മൂഢധിയോ നയന്തി
സ്വബിംബഭൂതം രവിവദ്വിനിഷ്ക്രിയം
കർതാസ്മി ഭോക്താസ്മി ഹതോ ƒസ്മി ഹേതി 508
ജലേ വാപി സ്ഥലേ വാപി ലുഠത്വേഷ ജഡാത്മകഃ
നാഹം വിലിപ്യേ തദ്ധർമൈർഘടധർമൈർനഭോ യഥാ 509
കർതൃത്വഭോക്തൃത്വഖലത്വമത്തതാ-
ജഡത്വബദ്ധത്വവിമുക്തതാദയഃ
ബുദ്ധേർവികൽപാ ന തു സന്തി വസ്തുതഃ
സ്വസ്മിൻപരേ ബ്രഹ്മണി കേവലേ ƒദ്വയേ 510
സന്തു വികാരാഃ പ്രകൃതേർദശധാ ശതധാ സഹസ്രധാ വാപി
കിം മേ ƒസംഗചിതസ്തൈർന ഘനഃ ക്വചിദംബരം സ്പൃശതി 511
അവ്യക്താദിസ്ഥൂലപര്യന്തമേതത്
വിശ്വം യത്രാഭാസമാത്രം പ്രതീതം
വ്യോമപ്രഖ്യം സൂക്ഷ്മമാദ്യന്തഹീനം
ബ്രഹ്മാദ്വൈതം യത്തദേവാഹമസ്മി 512
സർവാധാരം സർവവസ്തുപ്രകാശം
സർവാകാരം സർവഗം സർവശൂന്യം
നിത്യം ശുദ്ധം നിശ്ചലം നിർവികൽപം
ബ്രഹ്മാദ്വൈതം യത്തദേവാഹമസ്മി 513
യത്പ്രത്യസ്താശേഷമായാവിശേഷം
പ്രത്യഗ്രൂപം പ്രത്യയാഗമ്യമാനം
സത്യജ്ഞാനാനന്തമാനന്ദരൂപം
ബ്രഹ്മാദ്വൈതം യത്തദേവാഹമസ്മി 514
നിഷ്ക്രിയോ ƒസ്മ്യവികാരോ ƒസ്മി
നിഷ്കലോ ƒസ്മി നിരാകൃതിഃ
നിർവികൽപോ ƒസ്മി നിത്യോ ƒസ്മി
നിരാലംബോ ƒസ്മി നിർദ്വയഃ 515
സർവാത്മകോ ƒഹം സർവോ ƒഹം സർവാതീതോ ƒഹമദ്വയഃ
കേവലാഖണ്ഡബോധോ ƒഹമാനന്ദോ ƒഹം നിരന്തരഃ 516
സ്വാരാജ്യസാമ്രാജ്യവിഭൂതിരേഷാ
ഭവത്കൃപാശ്രീമഹിമപ്രസാദാത്
പ്രാപ്താ മയാ ശ്രീഗുരവേ മഹാത്മനേ
നമോ നമസ്തേ ƒസ്തു പുനർനമോ ƒസ്തു 517
മഹാസ്വപ്നേ മായാകൃതജനിജരാമൃത്യുഗഹനേ
ഭ്രമന്തം ക്ലിശ്യന്തം ബഹുലതരതാപൈരനുദിനം
അഹങ്കാരവ്യാഘ്രവ്യഥിതമിമമത്യന്തകൃപയാ
പ്രബോധ്യ പ്രസ്വാപാത്പരമവിതവാന്മാമസി ഗുരോ 518
നമസ്തസ്മൈ സദൈകസ്മൈ കസ്മൈചിന്മഹസേ നമഃ
യദേതദ്വിശ്വരൂപേണ രാജതേ ഗുരുരാജ തേ 519
ഇതി നതമവലോക്യ ശിഷ്യവര്യം
സമധിഗതാത്മസുഖം പ്രബുദ്ധതത്ത്വം
പ്രമുദിതഹൃദയം സ ദേശികേന്ദ്രഃ
പുനരിദമാഹ വചഃ പരം മഹാത്മാ 520
ബ്രഹ്മപ്രത്യയസന്തതിർജഗദതോ ബ്രഹ്മൈവ തത്സർവതഃ
പശ്യാധ്യാത്മദൃശാ പ്രശാന്തമനസാ സർവാസ്വവസ്ഥാസ്വപി
രൂപാദന്യദവേക്ഷിതം കിമഭിതശ്ചക്ഷുഷ്മതാം ദൃശ്യതേ
തദ്വദ്ബ്രഹ്മവിദഃ സതഃ കിമപരം ബുദ്ധേർവിഹാരാസ്പദം 521
കസ്താം പരാനന്ദരസാനുഭൂതി-
മൃത്സൃജ്യ ശൂന്യേഷു രമേത വിദ്വാൻ
ചന്ദ്രേ മഹാഹ്ലാദിനി ദീപ്യമാനേ
ചിത്രേന്ദുമാലോകയിതും ക ഇച്ഛേത് 522
അസത്പദാർഥാനുഭവേന കിഞ്ചിൻ
ന ഹ്യസ്തി തൃപ്തിർന ച ദുഃഖഹാനിഃ
തദദ്വയാനന്ദരസാനുഭൂത്യാ
തൃപ്തഃ സുഖം തിഷ്ഠ സദാത്മനിഷ്ഠയാ 523
സ്വമേവ സർവഥാ പശ്യന്മന്യമാനഃ സ്വമദ്വയം
സ്വാനന്ദമനുഭുഞ്ജാനഃ കാലം നയ മഹാമതേ 524
അഖണ്ഡബോധാത്മനി നിർവികൽപേ
വികൽപനം വ്യോമ്നി പുരപ്രകൽപനം
തദദ്വയാനന്ദമയാത്മനാ സദാ
ശാന്തിം പരാമേത്യ ഭജസ്വ മൗനം 525
തൂഷ്ണീമവസ്ഥാ പരമോപശാന്തിഃ
ബുദ്ധേരസത്കൽപവികൽപഹേതോഃ
ബ്രഹ്മാത്മനോ ബ്രഹ്മവിദോ മഹാത്മനോ
യത്രാദ്വയാനന്ദസുഖം നിരന്തരം 526
നാസ്തി നിർവാസനാന്മൗനാത്പരം സുഖകൃദുത്തമം
വിജ്ഞാതാത്മസ്വരൂപസ്യ സ്വാനന്ദരസപായിനഃ 527
ഗച്ഛംസ്തിഷ്ഠന്നുപവിശഞ്ഛയാനോ വാ ƒന്യഥാപി വാ
യഥേച്ഛയാ വസേദ്വിദ്വാനാത്മാരാമഃ സദാ മുനിഃ 528
ന ദേശകാലാസനദിഗ്യമാദി-
ലക്ഷ്യാദ്യപേക്ഷാ ƒപ്രതിബദ്ധവൃത്തേഃ
സംസിദ്ധതത്ത്വസ്യ മഹാത്മനോ ƒസ്തി
സ്വവേദനേ കാ നിയമാദ്യവസ്ഥാ 529
ഘടോ ƒയമിതി വിജ്ഞാതും നിയമഃ കോ ƒന്വവേക്ഷതേ
വിനാ പ്രമാണസുഷ്ഠുത്വം യസ്മിൻസതി പദാർഥധീഃ 530
അയമാത്മാ നിത്യസിദ്ധഃ പ്രമാണേ സതി ഭാസതേ
ന ദേശം നാപി കാലം ന ശുദ്ധിം വാപ്യപേക്ഷതേ 531
ദേവദത്തോ ƒഹമോത്യേതദ്വിജ്ഞാനം നിരപേക്ഷകം
തദ്വദ്ബ്രഹ്മവിദോ ƒപ്യസ്യ ബ്രഹ്മാഹമിതി വേദനം 532
ഭാനുനേവ ജഗത്സർവം ഭാസതേ യസ്യ തേജസാ
അനാത്മകമസത്തുച്ഛം കിം നു തസ്യാവഭാസകം 533
വേദശാസ്ത്രപുരാണാനി ഭൂതാനി സകലാന്യപി
യേനാർഥവന്തി തം കിന്നു വിജ്ഞാതാരം പ്രകാശയേത് 534
ഏഷ സ്വയഞ്ജ്യോതിരനന്തശക്തിഃ
ആത്മാ ƒപ്രമേയഃ സകലാനുഭൂതിഃ
യമേവ വിജ്ഞായ വിമുക്തബന്ധോ
ജയത്യയം ബ്രഹ്മവിദുത്തമോത്തമഃ 535
ന ഖിദ്യതേ നോ വിഷയൈഃ പ്രമോദതേ
ന സജ്ജതേ നാപി വിരജ്യതേ ച
സ്വസ്മിൻസദാ ക്രീഡതി നന്ദതി സ്വയം
നിരന്തരാനന്ദരസേന തൃപ്തഃ 536
ക്ഷുധാം ദേഹവ്യഥാം ത്യക്ത്വാ ബാലഃ ക്രീഡതി വസ്തുനിഃ
തഥൈവ വിദ്വാൻ രമതേ നിർമമോ നിരഹം സുഖീ 537
ചിന്താശൂന്യമദൈന്യഭൈക്ഷമശനം പാനം സരിദ്വാരിഷു
സ്വാതന്ത്ര്യേണ നിരങ്കുശാ സ്ഥിതിരഭീർനിദ്രാ ശ്മശാനേ വനേ
വസ്ത്രം ക്ഷാലനശോഷണാദിരഹിതം ദിഗ്വാസ്തു ശയ്യാ മഹീ
സഞ്ചാരോ നിഗമാന്തവീഥിഷു വിദാം ക്രീഡാ പരേ ബ്രഹ്മണി 538
വിമാനമാലംബ്യ ശരീരമേതദ്
ഭുനക്ത്യശേഷാന്വിഷയാനുപസ്ഥിതാൻ
പരേച്ഛയാ ബാലവദാത്മവേത്താ
യോ ƒവ്യക്തലിംഗോ ƒനനുഷക്തബാഹ്യഃ 539
ദിഗംബരോ വാപി ച സാംബരോ വാ
ത്വഗംബരോ വാപി ചിദംബരസ്ഥഃ
ഉന്മത്തവദ്വാപി ച ബാലവദ്വാ
പിശാചവദ്വാപി ചരത്യവന്യാം 540
കാമാന്നിഷ്കാമരൂപീ സംശ്ചരത്യേകചാരോ മുനിഃ
സ്വാത്മനൈവ സദാ തുഷ്ടഃ സ്വയം സർവാത്മനാ സ്ഥിതഃ 541
ക്വചിന്മൂഢോ വിദ്വാൻ ക്വചിദപി മഹാരാജവിഭവഃ
ക്വചിദ്ഭ്രാന്തഃ സൗമ്യഃ ക്വചിദജഗരാചാരകലിതഃ
ക്വചിത്പാത്രീഭൂതഃ ക്വചിദവമതഃ ക്വാപ്യവിദിതഃ
ചരത്യേവം പ്രാജ്ഞഃ സതതപരമാനന്ദസുഖിതഃ 542
നിർധനോ ƒപി സദാ തുഷ്ടോ ƒപ്യസഹായോ മഹാബലഃ
നിത്യതൃപ്തോ ƒപ്യഭുഞ്ജാനോ ƒപ്യസമഃ സമദർശനഃ 543
അപി കുർവന്നകുർവാണശ്ചാഭോക്താ ഫലഭോഗ്യപി
ശരീര്യപ്യശരീര്യേഷ പരിച്ഛിന്നോ ƒപി സർവഗഃ 544
അശരീരം സദാ സന്തമിമം ബ്രഹ്മവിദം ക്വചിത്
പ്രിയാപ്രിയേ ന സ്പൃശതസ്തഥൈവ ച ശുഭാശുഭേ 545
സ്ഥൂലാദിസംബന്ധവതോ ƒഭിമാനിനഃ
സുഖം ച ദുഃഖം ച ശുഭാശുഭേ ച
വിധ്വസ്തബന്ധസ്യ സദാത്മനോ മുനേഃ
കുതഃ ശുഭം വാ ƒപ്യശുഭം ഫലം വാ 546
തമസാ ഗ്രസ്തവദ്ഭാനാദഗ്രസ്തോ ƒപി രവിർജനൈഃ
ഗ്രസ്ത ഇത്യുച്യതേ ഭ്രാന്ത്യാം ഹ്യജ്ഞാത്വാ വസ്തുലക്ഷണം 547
തദ്വദ്ദേഹാദിബന്ധേഭ്യോ വിമുക്തം ബ്രഹ്മവിത്തമം
പശ്യന്തി ദേഹിവന്മൂഢാഃ ശരീരാഭാസദർശനാത് 548
അഹിർനിർല്വയനീം വായം മുക്ത്വാ ദേഹം തു തിഷ്ഠതി
ഇതസ്തതശ്ചാല്യമാനോ യത്കിഞ്ചിത്പ്രാണവായുനാ 549
സ്ത്രോതസാ നീയതേ ദാരു യഥാ നിമ്നോന്നതസ്ഥലം
ദൈവേന നീയതേ ദേഹോ യഥാകാലോപഭുക്തിഷു 550
പ്രാരബ്ധകർമപരികൽപിതവാസനാഭിഃ
സംസാരിവച്ചരതി ഭുക്തിഷു മുക്തദേഹഃ
സിദ്ധഃ സ്വയം വസതി സാക്ഷിവദത്ര തൂഷ്ണീം
ചക്രസ്യ മൂലമിവ കൽപവികൽപശൂന്യഃ 551
നൈവേന്ദ്രിയാണി വിഷയേഷു നിയുങ്ക്ത ഏഷ
നൈവാപയുങ്ക്ത ഉപദർശനലക്ഷണസ്ഥഃ
നൈവ ക്രിയാഫലമപീഷദവേക്ഷതേ സ
സ്വാനന്ദസാന്ദ്രരസപാനസുമത്തചിത്തഃ 552
ലക്ഷ്യാലക്ഷ്യഗതിം ത്യക്ത്വാ യസ്തിഷ്ഠേത്കേവലാത്മനാ
ശിവ ഏവ സ്വയം സാക്ഷാദയം ബ്രഹ്മവിദുത്തമഃ 553
ജീവന്നേവ സദാ മുക്തഃ കൃതാർഥോ ബ്രഹ്മവിത്തമഃ
ഉപാധിനാശാദ്ബ്രഹ്മൈവ സൻ ബ്രഹ്മാപ്യേതി നിർദ്വയം 554
ശൈലൂഷോ വേഷസദ്ഭാവാഭാവയോശ്ച യഥാ പുമാൻ
തഥൈവ ബ്രഹ്മവിച്ഛ്രേഷ്ഠഃ സദാ ബ്രഹ്മൈവ നാപരഃ 555
യത്ര ക്വാപി വിശീർണം സത്പർണമിവ തരോർവപുഃ പതതാത്
ബ്രഹ്മീഭൂതസ്യ യതേഃ പ്രാഗേവ തച്ചിദഗ്നിനാ ദഗ്ധം 556
സദാത്മനി ബ്രഹ്മണി തിഷ്ഠതോ മുനേഃ
പൂർണാ ƒദ്വയാനന്ദമയാത്മനാ സദാ
ന ദേശകാലാദ്യുചിതപ്രതീക്ഷാ
ത്വങ്മാംസവിട്പിണ്ഡവിസർജനായ 557
ദേഹസ്യ മോക്ഷോ നോ മോക്ഷോ ന ദണ്ഡസ്യ കമണ്ഡലോഃ
അവിദ്യാഹൃദയഗ്രന്ഥിമോക്ഷോ മോക്ഷോ യതസ്തതഃ 558
കുല്യായാമഥ നദ്യാം വാ ശിവക്ഷേത്രേ ƒപി ചത്വരേ
പർണം പതതി ചേത്തേന തരോഃ കിം നു ശുഭാശുഭം 559
പത്രസ്യ പുഷ്പസ്യ ഫലസ്യ നാശവദ്-
ദേഹേന്ദ്രിയപ്രാണധിയാം വിനാശഃ
നൈവാത്മനഃ സ്വസ്യ സദാത്മകസ്യാ-
നന്ദാകൃതേർവൃക്ഷവദസ്തി ചൈഷഃ 560
പ്രജ്ഞാനഘന ഇത്യാത്മലക്ഷണം സത്യസൂചകം
അനൂദ്യൗപാധികസ്യൈവ കഥയന്തി വിനാശനം 561
അവിനാശീ വാ അരേ ƒയമാത്മേതി ശ്രുതിരാത്മനഃ
പ്രബ്രവീത്യവിനാശിത്വം വിനശ്യത്സു വികാരിഷു 562
പാഷാണവൃക്ഷതൃണധാന്യകഡങ്കരാദ്യാ
ദഗ്ധാ ഭവന്തി ഹി മൃദേവ യഥാ തഥൈവ
ദേഹേന്ദ്രിയാസുമന ആദി സമസ്തദൃശ്യം
ജ്ഞാനാഗ്നിദഗ്ധമുപയാതി പരാത്മഭാവം 563
വിലക്ഷണം യഥാ ധ്വാന്തം ലീയതേ ഭാനുതേജസി
തഥൈവ സകലം ദൃശ്യം ബ്രഹ്മണി പ്രവിലീയതേ 564
ഘടേ നഷ്ടേ യഥാ വ്യോമ വ്യോമൈവ ഭവതി സ്ഫുടം
തഥൈവോപാധിവിലയേ ബ്രഹ്മൈവ ബ്രഹ്മവിത്സ്വയം 565
ക്ഷീരം ക്ഷീരേ യഥാ ക്ഷിപ്തം തൈലം തൈലേ ജലം ജലേ
സംയുക്തമേകതാം യാതി തഥാ ƒ ƒത്മന്യാത്മവിന്മുനിഃ 566
ഏവം വിദേഹകൈവല്യം സന്മാത്രത്വമഖണ്ഡിതം
ബ്രഹ്മഭാവം പ്രപദ്യൈഷ യതിർനാവർതതേ പുനഃ 567
സദാത്മൈകത്വവിജ്ഞാനദഗ്ധാവിദ്യാദിവർഷ്മണഃ
അമുഷ്യ ബ്രഹ്മഭൂതത്വാദ് ബ്രഹ്മണഃ കുത ഉദ്ഭവഃ 568
മായാക്ലൃപ്തൗ ബന്ധമോക്ഷൗ ന സ്തഃ സ്വാത്മനി വസ്തുതഃ
യഥാ രജ്ജൗ നിഷ്ക്രിയായാം സർപാഭാസവിനിർഗമൗ 569
ആവൃതേഃ സദസത്ത്വാഭ്യാം വക്തവ്യേ ബന്ധമോക്ഷണേ
നാവൃതിർബ്രഹ്മണഃ കാചിദന്യാഭാവാദനാവൃതം
യദ്യസ്ത്യദ്വൈതഹാനിഃ സ്യാദ് ദ്വൈതം നോ സഹതേ ശ്രുതിഃ 570
ബന്ധഞ്ച മോക്ഷഞ്ച മൃഷൈവ മൂഢാ
ബുദ്ധേർഗുണം വസ്തുനി കൽപയന്തി
ദൃഗാവൃതിം മേഘകൃതാം യഥാ രവൗ
യതോ ƒദ്വയാ ƒസംഗചിദേതദക്ഷരം 571
അസ്തീതി പ്രത്യയോ യശ്ച യശ്ച നാസ്തീതി വസ്തുനി
ബുദ്ധേരേവ ഗുണാവേതൗ ന തു നിത്യസ്യ വസ്തുനഃ 572
അതസ്തൗ മായയാ ക്ലൃപ്തൗ ബന്ധമോക്ഷൗ ന ചാത്മനി
നിഷ്കലേ നിഷ്ക്രിയേ ശാന്തേ നിരവദ്യേ നിരഞ്ജനേ
അദ്വിതീയേ പരേ തത്ത്വേ വ്യോമവത്കൽപനാ കുതഃ 573
ന നിരോധോ ന ചോത്പത്തിർന ബദ്ധോ ന ച സാധകഃ
ന മുമുക്ഷുർന വൈ മുക്ത ഇത്യേഷാ പരമാർഥതാ 574
സകലനിഗമചൂഡാസ്വാന്തസിദ്ധാന്തരൂപം
പരമിദമതിഗുഹ്യം ദർശിതം തേ മയാദ്യ
അപഗതകലിദോഷം കാമനിർമുക്തബുദ്ധിം
സ്വസുതവദസകൃത്ത്വാം ഭാവ്യിത്വാ മുമുക്ഷും 575
ഇതി ശ്രുത്വാ ഗുരോർവാക്യം പ്രശ്രയേണ കൃതാനതിഃ
സ തേന സമനുജ്ഞാതോ യയൗ നിർമുക്തബന്ധനഃ 576
ഗുരുരേവ സദാനന്ദസിന്ധൗ നിർമഗ്നമാനസഃ
പാവയന്വസുധാം സർവാം വിചചാര നിരന്തരഃ 577
ഇത്യാചാര്യസ്യ ശിഷ്യസ്യ സംവാദേനാത്മലക്ഷണം
നിരൂപിതം മുമുക്ഷൂണാം സുഖബോധോപപത്തയേ 578
ഹിതമിദമുപദേശമാദ്രിയന്താം
വിഹിതനിരസ്തസമസ്തചിത്തദോഷാഃ
ഭവസുഖവിരതാഃ പ്രശാന്തചിത്താഃ
ശ്രുതിരസികാ യതയോ മുമുക്ഷവോ യേ 579
സംസാരാധ്വനി താപഭാനുകിരണപ്രോദ്ഭൂതദാഹവ്യഥാ-
ഖിന്നാനാം ജലകാങ്ക്ഷയാ മരുഭുവി ഭ്രാന്ത്യാ പരിഭ്രാമ്യതാം
അത്യാസന്നസുധാംബുധിം സുഖകരം ബ്രഹ്മാദ്വയം ദർശയ-
ത്യേഷാ ശങ്കരഭാരതീ വിജയതേ നിർവാണസന്ദായിനീ 580
ഓം തത്സത്