ശ്രീമദ് ഭാഗവതം/ദ്വിതീയഃ സ്കന്ധഃ/ദ്വിതീയോധ്യായഃ
|
ശ്രീമദ് ഭാഗവതം |
|---|
ശ്രീശുക ഉവാച
ഏവം പുരാ ധാരണയാത്മയോനിർനഷ്ടാം സ്മൃതിം പ്രത്യവരുധ്യ തുഷ്ടാത്
തഥാ സസർജേദമമോഘദൃഷ്ടിര്യഥാപ്യയാത് പ്രാഗ് വ്യവസായബുദ്ധിഃ ൧
ശാബ്ദസ്യ ഹി ബ്രഹ്മണ ഏഷ പന്ഥാ യന്നാമഭിർധ്യായതി ധീരപാർഥൈഃ
പരിഭ്രമംസ്തത്ര ന വിന്ദതേർഥാൻ മായാമയേ വാസനയാ ശയാനഃ ൨
അതഃ കവിർനാമസു യാവദർഥഃ സ്യാദപ്രമത്തോ വ്യവസായബുദ്ധിഃ
സിദ്ധേന്യഥാർഥേ ന യതേത തത്ര പരിശ്രമം തത്ര സമീക്ഷമാണഃ ൩
സത്യാം ക്ഷിതൗ കിം കശിപോഃ പ്രയാസൈർബാഹൗ സ്വസിദ്ധേ ഹ്യുപബർഹണൈഃ കിം
സത്യഞ്ജലൗ കിം പുരുധാന്നപാത്ര്യാ ദിഗ്വൽകലാദൗ സതി കിം ദുകൂലൈഃ ൪
ചീരാണി കിം പഥി ന സന്തി ദിശന്തി ഭിക്ഷാം നൈവാങ്ഘ്രിപാഃ പരഭൃതഃ സരിതോപ്യശുഷ്യൻ
രുദ്ധാ ഗുഹാഃ കിമജിതോവതി നോപസന്നാൻ കസ്മാദ് ഭജന്തി കവയോ ധനദുർമദാന്ധാൻ ൫
ഏവം സ്വചിത്തേ സ്വത ഏവ സിദ്ധ ആത്മാ പ്രിയോർഥോ ഭഗവാനനന്തഃ
തം നിർവൃതോ നിയതാർഥോ ഭജേത സംസാരഹേതൂപരമശ്ച യത്ര ൬
കസ്താം ത്വനാദൃത്യ പരാനുചിന്താമൃതേ പശൂനസതീം നാമ കുര്യാത്
പശ്യഞ്ജനം പതിതം വൈതരണ്യാം സ്വകർമജാൻ പരിതാപാഞ്ജുഷാണം ൭
കേചിത് സ്വദേഹാന്തർഹൃദയാവകാശേ പ്രാദേശമാത്രം പുരുഷം വസന്തം
ചതുർഭുജം കഞ്ജരഥാങ്ഗശങ്ഖഗദാധരം ധാരണയാ സ്മരന്തി ൮
പ്രസന്നവക്ത്രം നലിനായതേക്ഷണം കദമ്ബകിഞ്ജൽകപിശങ്ഗവാസസം
ലസന്മഹാരത്നഹിരണ്മയാങ്ഗദം സ്ഫുരന്മഹാരത്നകിരീടകുണ്ഡലം ൯
ഉന്നിദ്രഹൃത്പങ്കജകർണികാലയേ യോഗേശ്വരാസ്ഥാപിതപാദപല്ലവം
ശ്രീലക്ഷണം കൗസ്തുഭരത്നകന്ധരമമ്ലാനലക്ഷ്മ്യാ വനമാലയാചിതം ൧൦
വിഭൂഷിതം മേഖലയാങ്ഗുലീയകൈർമഹാധനൈർനൂപുരകങ്കണാദിഭിഃ
സ്നിഗ്ധാമലാകുഞ്ചിതനീലകുന്തലൈർവിരോചമാനാനനഹാസപേശലം ൧൧
അദീനലീലാഹസിതേക്ഷണോല്ലസദ്ഭ്രൂഭങ്ഗസംസൂചിതഭൂര്യനുഗ്രഹം
ഈക്ഷേത ചിന്താമയമേനമീശ്വരം യാവന്മനോ ധാരണയാവതിഷ്ഠതേ ൧൨
ഏകൈകശോങ്ഗാനി ധിയാനുഭാവയേത് പാദാദി യാവദ്ധസിതം ഗദാഭൃതഃ
ജിതം ജിതം സ്ഥാനമപോഹ്യ ധാരയേത് പരം പരം ശുദ്ധ്യതി ധീര്യഥാ യഥാ ൧൩
യാവന്ന ജായേത പരാവരേസ്മിൻ വിശ്വേശ്വരേ ദ്രഷ്ടരി ഭക്തിയോഗഃ
താവത് സ്ഥവീയഃ പുരുഷസ്യ രൂപം ക്രിയാവസാനേ പ്രയതഃ സ്മരേത ൧൪
സ്ഥിരം സുഖം ചാസനമാസ്ഥിതോ യതിര്യദാ ജിഹാസുരിമമങ്ഗ ലോകം
കാലേ ച ദേശേ ച മനോ ന സജ്ജയേത് പ്രാണാൻ നിയച്ഛേന്മനസാ ജിതാസുഃ ൧൫
മനഃ സ്വബുദ്ധ്യാമലയാ നിയമ്യ ക്ഷേത്രജ്ഞ ഏതാം നിനയേത് തമാത്മനി
ആത്മാനമാത്മന്യവരുധ്യ ധീരോ ലബ്ധോപശാന്തിർവിരമേത കൃത്യാത് ൧൬
ന യത്ര കാലോനിമിഷാം പരഃ പ്രഭുഃ കുതോ നു ദേവാ ജഗതാം യ ഈശിരേ
ന യത്ര സത്ത്വം ന രജസ്തമശ്ച ന വൈ വികാരോ ന മഹാൻ പ്രധാനം ൧൭
പരം പദം വൈഷ്ണവമാമനന്തി തദ് യന്നേതി നേതീത്യതദുത്സിസൃക്ഷവഃ
വിസൃജ്യ ദൗരാത്മ്യമനന്യസൗഹൃദാ ഹൃദോപഗുഹ്യാർഹപദം പദേ പദേ ൧൮
ഇത്ഥം മുനിസ്തൂപരമേദ് വ്യവസ്ഥിതോ വിജ്ഞാനദൃഗ്വീര്യസുരന്ധിതാശയഃ
സ്വപാർഷ്ണിനാപീഡ്യ ഗുദം തതോനിലം സ്ഥാനേഷു പട്സൂന്നമയേജ്ജിതക്ലമഃ ൧൯
നാഭ്യാം സ്ഥിതം ഹൃദ്യധിരോപ്യ തസ്മാദുദാനഗത്യോരസി തം നയേന്മുനിഃ
തതോനുസന്ധായ ധിയാ മനസ്വീ സ്വതാലുമൂലം ശനകൈർനയേത ൨൦
തസ്മാദ് ഭ്രുവോരന്തരമുന്നയേത നിരുദ്ധസപ്തായതനോനപേക്ഷഃ
സ്ഥിത്വാ മുഹൂർതാർധമകുണ്ഠദൃഷ്ടിർനിർഭിദ്യ മൂർധൻ വിസൃജേത്പരം ഗതഃ ൨൧
യദി പ്രയാസ്യൻ നൃപ പാരമേഷ്ഠ്യം വൈഹായസാനാമുത യദ് വിഹാരം
അഷ്ടാധിപത്യം ഗുണസന്നിവായേ സഹൈവ ഗച്ഛേന്മനസേന്ദ്രിയൈശ്ച ൨൨
യോഗേശ്വരാണാം ഗതിമാഹുരന്തർബഹിസ്ത്രിലോക്യാഃ പവനാന്തരാത്മനാം
ന കർമഭിസ്താം ഗതിമാപ്നുവന്തി വിദ്യാതപോയോഗസമാധിഭാജാം ൨൩
വൈശ്വാനരം യാതി വിഹായസാ ഗതഃ സുഷുമ്ണയാ ബ്രഹ്മപഥേന ശോചിഷാ
വിധൂതകൽകോഥ ഹരേരുദസ്താത് പ്രയാതി ചക്രം നൃപ ശൈശുമാരം ൨൪
തദ് വിശ്വനാഭിം ത്വതിവർത്യ വിഷ്ണോരണീയസാ വിരജേനാത്മനൈകഃ
നമസ്കൃതം ബ്രഹ്മവിദാമുപൈതി കൽപായുഷോ യദ് വിബുധാ രമന്തേ ൨൫
അഥോ അനന്തസ്യ മുഖാനലേന ദന്ദഹ്യമാനം സ നിരീക്ഷ്യ വിശ്വം
നിര്യാതി സിദ്ധേശ്വരയുഷ്ടധിഷ്ണ്യം യദ് ദ്വൈപരാർധ്യം തദു പാരമേഷ്ഠ്യം ൨൬
ന യത്ര ശോകോ ന ജരാ ന മൃത്യുർനാർതിർന ചോദ്വേഗ ഋതേ കുതശ്ചിത്
യച്ചിത്തതോദഃ കൃപയാനിദംവിദാം ദുരന്തദുഃഖപ്രഭവാനുദർശനാത് ൨൭
തതോ വിശേഷം പ്രതിപദ്യ നിർഭയസ്തേനാത്മനാപോനലമൂർതിരത്വരൻ
ജ്യോതിർമയോ വായുമുപേത്യ കാലേ വായ്വാത്മനാ ഖം ബൃഹദാത്മലിങ്ഗം ൨൮
ഘ്രാണേന ഗന്ധം രസനേന വൈ രസം രൂപം ച ദൃഷ്ട്യാ ശ്വസനം ത്വചൈവ
ശ്രോത്രേണ ചോപേത്യ നഭോഗുണത്വം പ്രാണേന ചാകൂതിമുപൈതി യോഗീ ൨൯
സ ഭൂതസൂക്ഷ്മേന്ദ്രിയസന്നികർഷം മനോമയം ദേവമയം വികാര്യം
സംസാദ്യ ഗത്യാ സഹ തേന യാതി വിജ്ഞാനതത്ത്വം ഗുണസന്നിരോധം ൩൦
തേനാത്മനാത്മാനമുപൈതി ശാന്തമാനന്ദമാനന്ദമയോവസാനേ
ഏതാം ഗതിം ഭാഗവതീം ഗതോ യഃ സ വൈ പുനർനേഹ വിഷജ്ജതേങ്ഗ ൩൧
ഏതേ സൃതീ തേ നൃപ വേദഗീതേ ത്വയാഭിപൃഷ്ടേ ച സനാതനേ ച
യേ വൈ പുരാ ബ്രഹ്മണ ആഹ തുഷ്ട ആരാധിതോ ഭഗവാൻ വാസുദേവഃ ൩൨
ന ഹ്യതോന്യഃ ശിവഃ പന്ഥാ വിശതഃ സംസൃതാവിഹ
വാസുദേവേ ഭഗവതി ഭക്തിയോഗോ യതോ ഭവേത് ൩൩
ഭഗവാൻ ബ്രഹ്മ കാർത്സ്ന്യേന ത്രിരന്വീക്ഷ്യ മനീഷയാ
തദധ്യവസ്യത് കൂടസ്ഥോ രതിരാത്മൻ യതോ ഭവേത് ൩൪
ഭഗവാൻ സർവഭൂതേഷു ലക്ഷിതഃ സ്വാത്മനാ ഹരിഃ
ദൃശ്യൈർബുദ്ധ്യാദിഭിർദ്രഷ്ടാ ലക്ഷണൈരനുമാപകൈഃ ൩൫
തസ്മാത് സർവാത്മനാ രാജൻ ഹരിഃ സർവത്ര സർവദാ
ശ്രോതവ്യഃ കീർതിതവ്യശ്ച സ്മർതവ്യോ ഭഗവാന്നൃണാം ൩൬
പിബന്തി യേ ഭഗവത ആത്മനഃ സതാം കഥാമൃതം ശ്രവണപുടേഷു സമ്ഭൃതം
പുനന്തി തേ വിഷയവിദൂഷിതാശയം വ്രജന്തി തച്ചരണസരോരുഹാന്തികം ൩൭
ഇതി ശ്രീമദ്ഭാഗവതേ മഹാപുരാണേ പാരമഹംസ്യാം സംഹിതായാം ദ്വിതീയസ്കന്ധേ
പുരുഷസംസ്ഥാവർണനം നാമ ദ്വിതീയോധ്യായഃ