ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ഏകാദശഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 11) / അദ്ധ്യായം 20

← സ്കന്ധം 11 : അദ്ധ്യായം 19

സ്കന്ധം 11 : അദ്ധ്യായം 21 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ഏകാദശഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 11) / അദ്ധ്യായം 20

ഉദ്ധവ ഉവാച

വിധിശ്ച പ്രതിഷേധശ്ച നിഗമോ ഹീശ്വരസ്യ തേ ।
അവേക്ഷതേഽരവിന്ദാക്ഷ ഗുണം ദോഷം ച കർമ്മണാം ॥ 1 ॥

വർണ്ണാശ്രമവികൽപം ച പ്രതിലോമാനുലോമജം ।
ദ്രവ്യദേശവയഃകാലാൻ സ്വർഗ്ഗം നരകമേവ ച ॥ 2 ॥

ഗുണദോഷഭിദാ ദൃഷ്ടിമന്തരേണ വചസ്തവ ।
നിഃശ്രേയസം കഥം നൄണാം നിഷേധവിധിലക്ഷണം ॥ 3 ॥

പിതൃദേവമനുഷ്യാണാം വേദശ്ചക്ഷുസ്തവേശ്വര ।
ശ്രേയസ്ത്വനുപലബ്ധേഽർത്ഥേ സാധ്യസാധനയോരപി ॥ 4 ॥

ഗുണദോഷഭിദാദൃഷ്ടിർനിഗമാത്തേ ന ഹി സ്വതഃ ।
നിഗമേനാപവാദശ്ച ഭിദായാ ഇതി ഹ ഭ്രമഃ ॥ 5 ॥

ശ്രീഭഗവാനുവാച

യോഗാസ്ത്രയോ മയാ പ്രോക്താ നൄണാം ശ്രേയോവിധിത്സയാ ।
ജ്ഞാനം കർമ്മ ച ഭക്തിശ്ച നോപായോഽന്യോഽസ്തി കുത്രചിത് ॥ 6 ॥

നിർവ്വിണ്ണാനാം ജ്ഞാനയോഗോ ന്യാസിനാമിഹ കർമ്മസു ।
തേഷ്വനിർവ്വിണ്ണചിത്താനാം കർമ്മയോഗസ്തു കാമിനാം ॥ 7 ॥

യദൃച്ഛയാ മത്കഥാദൌ ജാതശ്രദ്ധസ്തു യഃ പുമാൻ ।
ന നിർവ്വിണ്ണോ നാതിസക്തോ ഭക്തിയോഗോഽസ്യ സിദ്ധിദഃ ॥ 8 ॥

താവത്കർമ്മാണി കുർവ്വീത ന നിർവ്വിദ്യേത യാവതാ ।
മത്കഥാശ്രവണാദൌ വാ ശ്രദ്ധാ യാവന്ന ജായതേ ॥ 9 ॥

സ്വധർമ്മസ്ഥോ യജൻ യജ്ഞൈരനാശീഃ കാമ ഉദ്ധവ ।
ന യാതി സ്വർഗ്ഗനരകൌ യദ്യന്യന്ന സമാചരേത് ॥ 10 ॥

അസ്മിംല്ലോകേ വർത്തമാനഃ സ്വധർമ്മസ്ഥോഽനഘഃ ശുചിഃ ।
ജ്ഞാനം വിശുദ്ധമാപ്നോതി മദ്ഭക്തിം വാ യദൃച്ഛയാ ॥ 11 ॥

സ്വർഗ്ഗിണോഽപ്യേതമിച്ഛന്തി ലോകം നിരയിണസ്തഥാ ।
സാധകം ജ്ഞാനഭക്തിഭ്യാമുഭയം തദസാധകം ॥ 12 ॥

ന നരഃ സ്വർഗതിം കാങ്ക്ഷേന്നാരകീം വാ വിചക്ഷണഃ ।
നേമം ലോകം ച കാങ്ക്ഷേത ദേഹാവേശാത്പ്രമാദ്യതി ॥ 13 ॥

ഏതദ്വിദ്വാൻ പുരാ മൃത്യോരഭവായ ഘടേത സഃ ।
അപ്രമത്ത ഇദം ജ്ഞാത്വാ മർത്ത്യമപ്യർത്ഥസിദ്ധിദം ॥ 14 ॥

ഛിദ്യമാനം യമൈരേതൈഃ കൃതനീഡം വനസ്പതിം ।
ഖഗഃ സ്വകേതമുത്സൃജ്യ ക്ഷേമം യാതി ഹ്യലമ്പടഃ ॥ 15 ॥

അഹോരാത്രൈശ്ഛിദ്യമാനം ബുദ്ധ്വാഽഽയുർഭയവേപഥുഃ ।
മുക്തസംഗഃ പരം ബുദ്ധ്വാ നിരീഹ ഉപശാമ്യതി ॥ 16 ॥

     നൃദേഹമാദ്യം സുലഭം സുദുർല്ലഭം
          പ്ലവം സുകൽപം ഗുരുകർണ്ണധാരം ।
     മയാനുകൂലേന നഭസ്വതേരിതം
          പുമാൻ ഭവാബ്ധിം ന തരേത് സ ആത്മഹാ ॥ 17 ॥

യദാരംഭേഷു നിർവിണ്ണോ വിരക്തഃ സംയതേന്ദ്രിയഃ ।
അഭ്യാസേനാത്മനോ യോഗീ ധാരയേദചലം മനഃ ॥ 18 ॥

ധാര്യമാണം മനോ യർഹി ഭ്രാമ്യദാശ്വനവസ്ഥിതം ।
അതന്ദ്രിതോഽനുരോധേന മാർഗ്ഗേണാത്മവശം നയേത് ॥ 19 ॥

മനോഗതിം ന വിസൃജേജ്ജിതപ്രാണോ ജിതേന്ദ്രിയഃ ।
സത്ത്വസമ്പന്നയാ ബുദ്ധ്യാ മന ആത്മവശം നയേത് ॥ 20 ॥

ഏഷ വൈ പരമോ യോഗോ മനസഃ സങ്ഗ്രഹഃ സ്മൃതഃ ।
ഹൃദയജ്ഞത്വമന്വിച്ഛൻ ദമ്യസ്യേവാർവ്വതോ മുഹുഃ ॥ 21 ॥

സാംഖ്യേന സർവ്വഭാവാനാം പ്രതിലോമാനുലോമതഃ ।
ഭവാപ്യയാവനുധ്യായേൻമനോ യാവത്പ്രസീദതി ॥ 22 ॥

നിർവ്വിണ്ണസ്യ വിരക്തസ്യ പുരുഷസ്യോക്തവേദിനഃ ।
മനസ്ത്യജതി ദൌരാത്മ്യം ചിന്തിതസ്യാനുചിന്തയാ ॥ 23 ॥

യമാദിഭിർ യോഗപഥൈരാന്വീക്ഷിക്യാ ച വിദ്യയാ ।
മമാർച്ചോപാസനാഭിർവ്വാ നാന്യൈർ യോഗ്യം സ്മരേൻമനഃ ॥ 24 ॥

യദി കുര്യാത്പ്രമാദേന യോഗീ കർമ്മ വിഗർഹിതം ।
യോഗേനൈവ ദഹേദംഹോ നാന്യത്തത്ര കദാചന ॥ 25 ॥

സ്വേ സ്വേഽധികാരേ യാ നിഷ്ഠാ സ ഗുണഃ പരികീർത്തിതഃ ।
കർമ്മണാം ജാത്യശുദ്ധാനാമനേന നിയമഃ കൃതഃ ।
ഗുണദോഷവിധാനേന സംഗാനാം ത്യാജനേച്ഛയാ ॥ 26 ॥

ജാതശ്രദ്ധോ മത്കഥാസു നിർവ്വിണ്ണഃ സർവ്വകർമ്മസു ।
വേദദുഃഖാത്മകാൻ കാമാൻ പരിത്യാഗേഽപ്യനീശ്വരഃ ॥ 27 ॥

തതോ ഭജേത മാം പ്രീതഃ ശ്രദ്ധാലുർദൃഢനിശ്ചയഃ ।
ജുഷമാണശ്ച താൻ കാമാൻ ദുഃഖോദർക്കാംശ്ച ഗർഹയൻ ॥ 28 ॥

പ്രോക്തേന ഭക്തിയോഗേന ഭജതോ മാസകൃൻമുനേഃ ।
കാമാ ഹൃദയ്യാ നശ്യന്തി സർവ്വേ മയി ഹൃദി സ്ഥിതേ ॥ 29 ॥

ഭിദ്യതേ ഹൃദയഗ്രന്ഥിശ്ഛിദ്യന്തേ സർവ്വസംശയാഃ ।
ക്ഷീയന്തേ ചാസ്യ കർമ്മാണി മയി ദൃഷ്ടേഽഖിലാത്മനി ॥ 30 ॥

തസ്മാൻമദ്ഭക്തിയുക്തസ്യ യോഗിനോ വൈ മദാത്മനഃ ।
ന ജ്ഞാനം ന ച വൈരാഗ്യം പ്രായഃ ശ്രേയോ ഭവേദിഹ ॥ 31 ॥

യത്കർമ്മഭിർ യത്തപസാ ജ്ഞാനവൈരാഗ്യതശ്ച യത് ।
യോഗേന ദാനധർമ്മേണ ശ്രേയോഭിരിതരൈരപി ॥ 32 ॥

സർവ്വം മദ്ഭക്തിയോഗേന മദ്ഭക്തോ ലഭതേഽഞ്ജസാ ।
സ്വർഗ്ഗാപവർഗ്ഗം മദ്ധാമ കഥഞ്ചിദ്യദി വാഞ്ഛതി ॥ 33 ॥

ന കിഞ്ചിത് സാധവോ ധീരാ ഭക്താ ഹ്യേകാന്തിനോ മമ ।
വാഞ്ഛന്ത്യപി മയാ ദത്തം കൈവല്യമപുനർഭവം ॥ 34 ॥

നൈരപേക്ഷ്യം പരം പ്രാഹുർന്നിശ്രേയസമനൽപകം ।
തസ്മാന്നിരാശിഷോ ഭക്തിർന്നിരപേക്ഷസ്യ മേ ഭവേത് ॥ 35 ॥

ന മയ്യേകാന്തഭക്താനാം ഗുണദോഷോദ്ഭവാ ഗുണാഃ ।
സാധൂനാം സമചിത്താനാം ബുദ്ധേഃ പരമുപേയുഷാം ॥ 36 ॥

ഏവമേതാൻ മയാഽഽദിഷ്ടാനനുതിഷ്ഠന്തി മേ പഥഃ ।
ക്ഷേമം വിന്ദന്തി മത് സ്ഥാനം യദ്ബ്രഹ്മ പരമം വിദുഃ ॥ 37 ॥