ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ഏകാദശഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 11) / അദ്ധ്യായം 6

← സ്കന്ധം 11 : അദ്ധ്യായം 5

സ്കന്ധം 11 : അദ്ധ്യായം 7 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ഏകാദശഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 11) / അദ്ധ്യായം 6

ശ്രീശുക ഉവാച

അഥ ബ്രഹ്മാഽഽത്മജൈർദ്ദേവൈഃ പ്രജേശൈരാവൃതോഽഭ്യഗാത് ।
ഭവശ്ച ഭൂതഭവ്യേശോ യയൌ ഭൂതഗണൈർവൃതഃ ॥ 1 ॥

ഇന്ദ്രോ മരുദ്ഭിർഭഗവാനാദിത്യാ വസവോഽശ്വിനൌ ।
ഋഭവോഽങ്ഗിരസോ രുദ്രാ വിശ്വേ സാധ്യാശ്ച ദേവതാഃ ॥ 2 ॥

ഗന്ധർവ്വാപ്സരസോ നാഗാഃ സിദ്ധചാരണഗുഹ്യകാഃ ।
ഋഷയഃ പിതരശ്ചൈവ സവിദ്യാധരകിന്നരാഃ ॥ 3 ॥

ദ്വാരകാമുപസഞ്ജഗ്മുഃ സർവ്വേ കൃഷ്ണദിദൃക്ഷവഃ ।
വപുഷാ യേന ഭഗവാന്നരലോകമനോരമഃ ।
യശോ വിതേനേ ലോകേഷു സർവ്വലോകമലാപഹം ॥ 4 ॥

തസ്യാം വിഭ്രാജമാനായാം സമൃദ്ധായാം മഹർദ്ധിഭിഃ ।
വ്യചക്ഷതാവിതൃപ്താക്ഷാഃ കൃഷ്ണമദ്ഭുതദർശനം ॥ 5 ॥

സ്വർഗ്ഗോദ്യാനോപഗൈർമ്മാല്യൈശ്ഛാദയന്തോ യുദൂത്തമം ।
ഗീർഭിശ്ചിത്രപദാർത്ഥാഭിസ്തുഷ്ടുവുർജ്ജഗദീശ്വരം ॥ 6 ॥

ദേവാ ഊചുഃ

     നതാഃ സ്മ തേ നാഥ പദാരവിന്ദം
          ബുദ്ധീന്ദ്രിയപ്രാണമനോവചോഭിഃ ।
     യച്ചിന്ത്യതേഽന്തർഹൃദി ഭാവയുക്തൈർ-
          മുമുക്ഷുഭിഃ കർമ്മമയോരുപാശാത് ॥ 7 ॥

     ത്വം മായയാ ത്രിഗുണയാഽഽത്മനി ദുർവ്വിഭാവ്യം
          വ്യക്തം സൃജസ്യവസി ലുമ്പസി തദ്ഗുണസ്ഥഃ ।
     നൈതൈർഭവാനജിത കർമ്മഭിരജ്യതേ വൈ
          യത്സ്വേ സുഖേഽവ്യവഹിതേഽഭിരതോഽനവദ്യഃ ॥ 8 ॥

     ശുദ്ധിർന്നൃണാം ന തു തഥേഡ്യ ദുരാശയാനാം
          വിദ്യാശ്രുതാധ്യയനദാനതപഃക്രിയാഭിഃ ।
     സത്ത്വാത്മനാമൃഷഭ തേ യശസി പ്രവൃദ്ധ-
          സച്ഛ്രദ്ധയാ ശ്രവണസംഭൃതയാ യഥാ സ്യാത് ॥ 9 ॥

     സ്യാന്നസ്തവാങ്ഘ്രിരശുഭാശയധൂമകേതുഃ
          ക്ഷേമായ യോ മുനിഭിരാർദ്രഹൃദോഹ്യമാനഃ ।
     യഃ സാത്വതൈഃ സമവിഭൂതയ ആത്മവദ്ഭി-
          വ്യൂഹേഽർച്ചിതഃ സവനശഃ സ്വരതിക്രമായ ॥ 10 ॥

     യശ്ചിന്ത്യതേ പ്രയതപാണിഭിരധ്വരാഗ്നൌ
          ത്രയ്യാ നിരുക്തവിധിനേശ ഹവിർഗൃഹീത്വാ ।
     അധ്യാത്മയോഗ ഉത യോഗിഭിരാത്മമായാം
          ജിജ്ഞാസുഭിഃ പരമഭാഗവതൈഃ പരീഷ്ടഃ ॥ 11 ॥

     പര്യുഷ്ടയാ തവ വിഭോ വനമാലയേയം
          സംസ്പർദ്ധിനീ ഭഗവതീ പ്രതിപത്നിവച്ഛ്രീഃ ।
     യഃ സുപ്രണീതമമുയാർഹണമാദദന്നോ
          ഭൂയാത് സദാങ്ഘ്രിരശുഭാശയധൂമകേതുഃ ॥ 12 ॥

     കേതുസ്ത്രിവിക്രമയുതസ്ത്രിപതത്പതാകോ
          യസ്തേ ഭയാഭയകരോഽസുരദേവചംവോഃ ।
     സ്വർഗ്ഗായ സാധുഷു ഖലേഷ്വിതരായ ഭൂമൻ
          പാദഃ പുനാതു ഭഗവൻ ഭജതാമഘം നഃ ॥ 13 ॥

     നസ്യോതഗാവ ഇവ യസ്യ വശേ ഭവന്തി
          ബ്രഹ്മാദയസ്തനുഭൃതോ മിഥുരർദ്ദ്യമാനാഃ ।
     കാലസ്യ തേ പ്രകൃതിപൂരുഷയോഃ പരസ്യ
          ശം നസ്തനോതു ചരണഃ പുരുഷോത്തമസ്യ ॥ 14 ॥

     അസ്യാസി ഹേതുരുദയസ്ഥിതിസംയമാനാ-
          മവ്യക്തജീവമഹതാമപി കാലമാഹുഃ ।
     സോഽയം ത്രിണാഭിരഖിലാപചയേ പ്രവൃത്തഃ
          കാലോ ഗഭീരരയ ഉത്തമപൂരുഷസ്ത്വം ॥ 15 ॥

     ത്വത്തഃ പുമാൻ സമധിഗമ്യ യയാ സ്വവീര്യം
          ധത്തേ മഹാന്തമിവ ഗർഭമമോഘവീര്യഃ ।
     സോഽയം തയാനുഗത ആത്മന ആണ്ഡകോശം
          ഹൈമം സസർജ്ജ ബഹിരാവരണൈരുപേതം ॥ 16 ॥

     തത്തസ്ഥുഷശ്ച ജഗതശ്ച ഭവാനധീശോ
          യൻമായയോത്ഥഗുണവിക്രിയയോപനീതാൻ ।
     അർത്ഥാഞ്ജുഷന്നപി ഹൃഷീകപതേ ന ലിപ്തോ
          യേഽന്യേ സ്വതഃ പരിഹൃതാദപി ബിഭ്യതി സ്മ ॥ 17 ॥

     സ്മായാവലോകലവദർശിതഭാവഹാരി-
          ഭ്രൂമണ്ഡലപ്രഹിതസൌരതമന്ത്രശൌണ്ഡൈഃ ।
     പത്ന്യസ്തു ഷോഡശസഹസ്രമനംഗബാണൈർ-
          യസ്യേന്ദ്രിയം വിമഥിതും കരണൈർന്ന വിഭ്വ്യഃ ॥ 18 ॥

     വിഭ്വ്യസ്തവാമൃതകഥോദവഹാസ്ത്രിലോക്യാഃ
          പാദാവനേജസരിതഃ ശമലാനി ഹന്തും ।
     ആനുശ്രവം ശ്രുതിഭിരങ്ഘ്രിജമംഗസംഗൈ-
          സ്തീർത്ഥദ്വയം ശുചിഷദസ്ത ഉപസ്പൃശന്തി ॥ 19 ॥

ബാദരായണിരുവാച

ഇത്യഭിഷ്ടൂയ വിബുധൈഃ സേശഃ ശതധൃതിർഹരിം ।
അഭ്യഭാഷത ഗോവിന്ദം പ്രണമ്യാംബരമാശ്രിതഃ ॥ 20 ॥

ബ്രഹ്മോവാച

ഭൂമേർഭാരാവതാരായ പുരാ വിജ്ഞാപിതഃ പ്രഭോ ।
ത്വമസ്മാഭിരശേഷാത്മംസ്തത്തഥൈവോപപാദിതം ॥ 21 ॥

ധർമ്മശ്ച സ്ഥാപിതഃ സത്സു സത്യസന്ധേഷു വൈ ത്വയാ ।
കീർത്തിശ്ച ദിക്ഷു വിക്ഷിപ്താ സർവ്വലോകമലാപഹാ ॥ 22 ॥

അവതീര്യ യദോർവ്വംശേ ബിഭ്രദ് രൂപമനുത്തമം ।
കർമ്മാണ്യുദ്ദാമവൃത്താനി ഹിതായ ജഗതോഽകൃഥാഃ ॥ 23 ॥

യാനി തേ ചരിതാനീശ മനുഷ്യാഃ സാധവഃ കലൌ ।
ശൃണ്വന്തഃ കീർത്തയന്തശ്ച തരിഷ്യന്ത്യഞ്ജസാ തമഃ ॥ 24 ॥

യദുവംശേഽവതീർണ്ണസ്യ ഭവതഃ പുരുഷോത്തമ ।
ശരച്ഛതം വ്യതീയായ പഞ്ചവിംശാധികം പ്രഭോ ॥ 25 ॥

നാധുനാ തേഽഖിലാധാര ദേവകാര്യാവശേഷിതം ।
കുലം ച വിപ്രശാപേന നഷ്ടപ്രായമഭൂദിദം ॥ 26 ॥

തതഃ സ്വധാമ പരമം വിശസ്വ യദി മന്യസേ ।
സലോകാംല്ലോകപാലാന്നഃ പാഹി വൈകുണ്ഠകിങ്കരാൻ ॥ 27 ॥

ശ്രീഭഗവാനുവാച

അവധാരിതമേതൻമേ യദാത്ഥ വിബുധേശ്വര ।
കൃതം വഃ കാര്യമഖിലം ഭൂമേർഭാരോഽവതാരിതഃ ॥ 28 ॥

തദിദം യാദവകുലം വീര്യശൌര്യശ്രിയോദ്ധതം ।
ലോകം ജിഘൃക്ഷദ് രുദ്ധം മേ വേലയേവ മഹാർണ്ണവഃ ॥ 29 ॥

യദ്യസംഹൃത്യ ദൃപ്താനാം യദൂനാം വിപുലം കുലം ।
ഗന്താസ്മ്യനേന ലോകോഽയമുദ്വേലേന വിനങ്ക്ഷ്യതി ॥ 30 ॥

ഇദാനീം നാശ ആരബ്ധഃ കുലസ്യ ദ്വിജശാപജഃ ।
യാസ്യാമി ഭവനം ബ്രഹ്മന്നേതദന്തേ തവാനഘ ॥ 31 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

ഇത്യുക്തോ ലോകനാഥേന സ്വയംഭൂഃ പ്രണിപത്യ തം ।
സഹ ദേവഗണൈർദ്ദേവഃ സ്വധാമ സമപദ്യത ॥ 32 ॥

അഥ തസ്യാം മഹോത്പാതാൻ ദ്വാരവത്യാം സമുത്ഥിതാൻ ।
വിലോക്യ ഭഗവാനാഹ യദുവൃദ്ധാൻ സമാഗതാൻ ॥ 33 ॥

ശ്രീഭഗവാനുവാച

ഏതേ വൈ സുമഹോത്പാതാ വ്യുത്തിഷ്ഠന്തീഹ സർവ്വതഃ ।
ശാപശ്ച നഃ കുലസ്യാസീദ്ബ്രാഹ്മണേഭ്യോ ദുരത്യയഃ ॥ 34 ॥

ന വസ്തവ്യമിഹാസ്മാഭിർജ്ജിജീവിഷുഭിരാര്യകാഃ ।
പ്രഭാസം സുമഹത്പുണ്യം യാസ്യാമോഽദ്യൈവ മാ ചിരം ॥ 35 ॥

യത്ര സ്നാത്വാ ദക്ഷശാപാദ്ഗൃഹീതോ യക്ഷ്മണോഡുരാട് ।
വിമുക്തഃ കിൽബിഷാത്സദ്യോ ഭേജേ ഭൂയഃ കലോദയം ॥ 36 ॥

വയം ച തസ്മിന്നാപ്ലുത്യ തർപ്പയിത്വാ പിതൄൻ സുരാൻ ।
ഭോജയിത്വോശിജോ വിപ്രാൻ നാനാഗുണവതാന്ധസാ ॥ 37 ॥

തേഷു ദാനാനി പാത്രേഷു ശ്രദ്ധയോപ്ത്വാ മഹാന്തി വൈ ।
വൃജിനാനി തരിഷ്യാമോ ദാനൈർന്നൗഭിരിവാർണ്ണവം ॥ 38 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

ഏവം ഭഗവതാഽഽദിഷ്ടാ യാദവാഃ കുലനന്ദന ।
ഗന്തും കൃതധിയസ്തീർത്ഥം സ്യന്ദനാൻ സമയൂയുജൻ ॥ 39 ॥

തന്നിരീക്ഷ്യോദ്ധവോ രാജൻ ശ്രുത്വാ ഭഗവതോദിതം ।
ദൃഷ്ട്വാരിഷ്ടാനി ഘോരാണി നിത്യം കൃഷ്ണമനുവ്രതഃ ॥ 40 ॥

വിവിക്ത ഉപസംഗമ്യ ജഗതാമീശ്വരേശ്വരം ।
പ്രണമ്യ ശിരിസാ പാദൌ പ്രാഞ്ജലിസ്തമഭാഷത ॥ 41 ॥

ഉദ്ധവ ഉവാച

ദേവദേവേശ യോഗേശ പുണ്യശ്രവണകീർത്തന ।
സംഹൃത്യൈതത്കുലം നൂനം ലോകം സന്ത്യക്ഷ്യതേ ഭവാൻ ।
വിപ്രശാപം സമർത്ഥോഽപി പ്രത്യഹന്ന യദീശ്വരഃ ॥ 42 ॥

നാഹം തവാങ്ഘ്രികമലം ക്ഷണാർദ്ധമപി കേശവ ।
ത്യക്തും സമുത്സഹേ നാഥ സ്വധാമ നയ മാമപി ॥ 43 ॥

തവ വിക്രീഡിതം കൃഷ്ണ നൃണാം പരമമംഗളം ।
കർണ്ണപീയൂഷമാസ്വാദ്യ ത്യജന്ത്യന്യസ്പൃഹാം ജനാഃ ॥ 44 ॥

ശയ്യാസനാടനസ്ഥാനസ്നാനക്രീഡാശനാദിഷു ।
കഥം ത്വാം പ്രിയമാത്മാനം വയം ഭക്താസ്ത്യജേമഹി ॥ 45 ॥

ത്വയോപഭുക്തസ്രഗ്ഗന്ധവാസോഽലങ്കാരചർച്ചിതാഃ ।
ഉച്ഛിഷ്ടഭോജിനോ ദാസാസ്തവ മായാം ജയേമഹി ॥ 46 ॥

വാതരശനാ യ ഋഷയഃ ശ്രമണാ ഊർധ്രമന്ഥിനഃ ।
ബ്രഹ്മാഖ്യം ധാമ തേ യാന്തി ശാന്താഃ സന്ന്യാസിനോഽമലാഃ ॥ 47 ॥

വയം ത്വിഹ മഹായോഗിൻ ഭ്രമന്തഃ കർമ്മവർത്മസു ।
ത്വദ്വാർത്തയാ തരിഷ്യാമസ്താവകൈർദ്ദുസ്തരം തമഃ ॥ 48 ॥

സ്മരന്തഃ കീർത്തയന്തസ്തേ കൃതാനി ഗദിതാനി ച ।
ഗത്യുത്സ്മിതേക്ഷണക്ഷ്വേളി യന്നൃലോകവിഡംബനം ॥ 49 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

ഏവം വിജ്ഞാപിതോ രാജൻ ഭഗവാൻ ദേവകീസുതഃ ।
ഏകാന്തിനം പ്രിയം ഭൃത്യമുദ്ധവം സമഭാഷത ॥ 50 ॥