ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / തൃതീയഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 3) / അദ്ധ്യായം 24

← സ്കന്ധം 3 : അദ്ധ്യായം 23

സ്കന്ധം 3 : അദ്ധ്യായം 25 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / തൃതീയഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 3) / അദ്ധ്യായം 24

മൈത്രേയ ഉവാച

നിർവ്വേദവാദിനീമേവം മനോർദ്ദുഹിതരം മുനിഃ ।
ദയാലുഃ ശാലിനീമാഹ ശുക്ലാഭിവ്യാഹൃതം സ്മരൻ ॥ 1 ॥

ഋഷിരുവാച

മാ ഖിദോ രാജപുത്രീത്ഥമാത്മാനം പ്രത്യനിന്ദിതേ ।
ഭഗവാംസ്തേഽക്ഷരോ ഗർഭമദൂരാത്സംപ്രപത്സ്യതേ ॥ 2 ॥

ധൃതവ്രതാസി ഭദ്രം തേ ദമേന നിയമേന ച ।
തപോദ്രവിണദാനൈശ്ച ശ്രദ്ധയാ ചേശ്വരം ഭജ ॥ 3 ॥

സ ത്വയാഽഽരാധിതഃ ശുക്ലോ വിതന്വൻ മാമകം യശഃ ।
ഛേത്താ തേ ഹൃദയഗ്രന്ഥിമൌദര്യോ ബ്രഹ്മഭാവനഃ ॥ 4 ॥

മൈത്രേയ ഉവാച

ദേവഹൂത്യപി സന്ദേശം ഗൌരവേണ പ്രജാപതേഃ ।
സമ്യക് ശ്രദ്ധായ പുരുഷം കൂടസ്ഥമഭജദ്ഗുരും ॥ 5 ॥

തസ്യാം ബഹുതിഥേ കാലേ ഭഗവാൻ മധുസൂദനഃ ।
കാർദ്ദമം വീര്യമാപന്നോ ജജ്ഞേഽഗ്നിരിവ ദാരുണി ॥ 6 ॥

അവാദയംസ്തദാ വ്യോമ്‌നി വാദിത്രാണി ഘനാഘനാഃ ।
ഗായന്തി തം സ്മ ഗന്ധർവ്വാ നൃത്യന്ത്യപ്സരസോ മുദാ ॥ 7 ॥

പേതുഃ സുമനസോ ദിവ്യാഃ ഖേചരൈരപവർജ്ജിതാഃ ।
പ്രസേദുശ്ച ദിശഃ സർവ്വാ അംഭാംസി ച മനാംസി ച ॥ 8 ॥

തത്കർദ്ദമാശ്രമപദം സരസ്വത്യാ പരിശ്രിതം ।
സ്വയംഭൂഃ സാകമൃഷിഭിർമ്മരീച്യാദിഭിരഭ്യയാത് ॥ 9 ॥

ഭഗവന്തം പരം ബ്രഹ്മ സത്ത്വേനാംശേന ശത്രുഹൻ ।
തത്ത്വസംഖ്യാനവിജ്ഞപ്ത്യൈ ജാതം വിദ്വാനജഃ സ്വരാട് ॥ 10 ॥

സഭാജയൻ വിശുദ്ധേന ചേതസാ തച്ചികീർഷിതം ।
പ്രഹൃഷ്യമാണൈരസുഭിഃ കർദ്ദമം ചേദമഭ്യധാത് ॥ 11 ॥

ബ്രഹ്മോവാച

ത്വയാ മേഽപചിതിസ്താത കൽപിതാ നിർവ്യലീകതഃ ।
യൻമേ സഞ്ജഗൃഹേ വാക്യം ഭവാൻ മാനദ മാനയൻ ॥ 12 ॥

ഏതാവത്യേവ ശുശ്രൂഷാ കാര്യാ പിതരി പുത്രകൈഃ ।
ബാഢമിത്യനുമന്യേത ഗൌരവേണ ഗുരോർവ്വചഃ ॥ 13 ॥

ഇമാ ദുഹിതരഃ സഭ്യ തവ വത്സ സുമധ്യമാഃ ।
സർഗ്ഗമേതം പ്രഭാവൈഃ സ്വൈർബൃംഹയിഷ്യന്ത്യനേകധാ ॥ 14 ॥

അതസ്ത്വമൃഷിമുഖ്യേഭ്യോ യഥാശീലം യഥാരുചി ।
ആത്മജാഃ പരിദേഹ്യദ്യ വിസ്തൃണീഹി യശോ ഭുവി ॥ 15 ॥

വേദാഹമാദ്യം പുരുഷമവതീർണ്ണം സ്വമായയാ ।
ഭൂതാനാം ശേവധിം ദേഹം ബിഭ്രാണം കപിലം മുനേ ॥ 16 ॥

ജ്ഞാനവിജ്ഞാനയോഗേന കർമ്മണാമുദ്ധരൻ ജടാഃ ।
ഹിരണ്യകേശഃ പദ്മാക്ഷഃ പദ്മമുദ്രാപദാംബുജഃ ॥ 17 ॥

ഏഷ മാനവി തേ ഗർഭം പ്രവിഷ്ടഃ കൈടഭാർദ്ദനഃ ।
അവിദ്യാസംശയഗ്രന്ഥിം ഛിത്ത്വാ ഗാം വിചരിഷ്യതി ॥ 18 ॥

അയം സിദ്ധഗണാധീശഃ സാംഖ്യാചാര്യൈഃ സുസമ്മതഃ ।
ലോകേ കപില ഇത്യാഖ്യാം ഗന്താ തേ കീർത്തിവർദ്ധനഃ ॥ 19 ॥

മൈത്രേയ ഉവാച

താവാശ്വാസ്യ ജഗത്‌സ്രഷ്ടാ കുമാരൈഃ സഹ നാരദഃ ।
ഹംസോ ഹംസേന യാനേന ത്രിധാമ പരമം യയൌ ॥ 20 ॥

ഗതേ ശതധൃതൌ ക്ഷത്തഃ കർദ്ദമസ്തേന ചോദിതഃ ।
യഥോദിതം സ്വദുഹിതൄഃ പ്രാദാദ് വിശ്വസൃജാം തതഃ ॥ 21 ॥

മരീചയേ കലാം പ്രാദാദനസൂയാമഥാത്രയേ ।
ശ്രദ്ധാമംഗിരസേഽയച്ഛത്പുലസ്ത്യായ ഹവിർഭുവം ॥ 22 ॥

പുലഹായ ഗതിം യുക്താം ക്രതവേ ച ക്രിയാം സതീം ।
ഖ്യാതിം ച ഭൃഗവേഽയച്ഛദ് വസിഷ്ഠായാപ്യരുന്ധതീം ॥ 23 ॥

അഥർവ്വണേഽദദാച്ഛാന്തിം യയാ യജ്ഞോ വിതന്യതേ ।
വിപ്രർഷഭാൻ കൃതോദ്വാഹാൻ സദാരാൻ സമലാലയത് ॥ 24 ॥

തതസ്ത ഋഷയഃ ക്ഷത്തഃ കൃതദാരാ നിമന്ത്ര്യ തം ।
പ്രാതിഷ്ഠൻ നന്ദിമാപന്നാഃ സ്വം സ്വമാശ്രമമണ്ഡലം ॥ 25 ॥

സ ചാവതീർണ്ണം ത്രിയുഗമാജ്ഞായ വിബുധർഷഭം ।
വിവിക്ത ഉപസംഗമ്യ പ്രണമ്യ സമഭാഷത ॥ 26 ॥

അഹോ പാപച്യമാനാനാം നിരയേ സ്വൈരമംഗളൈഃ ।
കാലേന ഭൂയസാ നൂനം പ്രസീദന്തീഹ ദേവതാഃ ॥ 27 ॥

ബഹുജൻമവിപക്വേന സമ്യഗ് യോഗസമാധിനാ ।
ദ്രഷ്ടും യതന്തേ യതയഃ ശൂന്യാഗാരേഷു യത്പദം ॥ 28 ॥

സ ഏവ ഭഗവാനദ്യ ഹേലനം നഗണയ്യ നഃ ।
ഗൃഹേഷു ജാതോ ഗ്രാമ്യാണാം യഃ സ്വാനാം പക്ഷപോഷണഃ ॥ 29 ॥

സ്വീയം വാക്യം ഋതം കർത്തുമവതീർണ്ണോഽസി മേ ഗൃഹേ ।
ചികീർഷുർഭഗവാൻ ജ്ഞാനം ഭക്താനാം മാനവർദ്ധനഃ ॥ 30 ॥

താന്യേവ തേഽഭിരൂപാണി രൂപാണി ഭഗവംസ്തവ ।
യാനി യാനി ച രോചന്തേ സ്വജനാനാമരൂപിണഃ ॥ 31 ॥

     ത്വാം സൂരിഭിസ്തത്ത്വബുഭുത്സയാദ്ധാ
          സദാഭിവാദാർഹണപാദപീഠം ।
     ഐശ്വര്യവൈരാഗ്യയശോഽവബോധ-
          വീര്യശ്രിയാ പൂർത്തമഹം പ്രപദ്യേ ॥ 32 ॥

     പരം പ്രധാനം പുരുഷം മഹാന്തം
          കാലം കവിം ത്രിവൃതം ലോകപാലം ।
     ആത്മാനുഭൂത്യാനുഗതപ്രപഞ്ചം
          സ്വച്ഛന്ദശക്തിം കപിലം പ്രപദ്യേ ॥ 33 ॥

     ആ സ്മാഭിപൃച്ഛേഽദ്യ പതിം പ്രജാനാം
          ത്വയാവതീർണാർണ്ണ ഉതാപ്തകാമഃ ।
     പരിവ്രജത്പദവീമാസ്ഥിതോഽഹം
          ചരിഷ്യേ ത്വാം ഹൃദി യുഞ്ജൻ വിശോകഃ ॥ 34 ॥

ശ്രീഭഗവാനുവാച

മയാ പ്രോക്തം ഹി ലോകസ്യ പ്രമാണം സത്യലൌകികേ ।
അഥാജനി മയാ തുഭ്യം യദവോചമൃതം മുനേ ॥ 35 ॥

ഏതൻമേ ജൻമ ലോകേഽസ്മിൻ മുമുക്ഷൂണാം ദുരാശയാത് ।
പ്രസംഖ്യാനായ തത്ത്വാനാം സമ്മതായാത്മദർശനേ ॥ 36 ॥

ഏഷ ആത്മപഥോഽവ്യക്തോ നഷ്ടഃ കാലേന ഭൂയസാ ।
തം പ്രവർത്തയിതും ദേഹമിമം വിദ്ധി മയാ ഭൃതം ॥ 37 ॥

ഗച്ഛ കാമം മയാ പൃഷ്ടോ മയി സന്ന്യസ്തകർമ്മണാ ।
ജിത്വാ സുദുർജ്ജയം മൃത്യുമമൃതത്വായ മാം ഭജ ॥ 38 ॥

മാമാത്മാനം സ്വയംജ്യോതിഃ സർവ്വഭൂതഗുഹാശയം ।
ആത്മന്യേവാത്മനാ വീക്ഷ്യ വിശോകോഽഭയമൃച്ഛസി ॥ 39 ॥

മാത്ര ആധ്യാത്മികീം വിദ്യാം ശമനീം സർവ്വകർമ്മണാം ।
വിതരിഷ്യേ യയാ ചാസൌ ഭയം ചാതിതരിഷ്യതി ॥ 40 ॥

മൈത്രേയ ഉവാച

ഏവം സമുദിതസ്തേന കപിലേന പ്രജാപതിഃ ।
ദക്ഷിണീകൃത്യ തം പ്രീതോ വനമേവ ജഗാമ ഹ ॥ 41 ॥

വ്രതം സ ആസ്ഥിതോ മൌനമാത്മൈകശരണോ മുനിഃ ।
നിഃസങ്ഗോ വ്യചരത്ക്ഷോണീമനഗ്നിരനികേതനഃ ॥ 42 ॥

മനോ ബ്രഹ്മണി യുഞ്ജാനോ യത്തത് സദസതഃ പരം ।
ഗുണാവഭാസേ വിഗുണ ഏകഭക്ത്യാനുഭാവിതേ ॥ 43 ॥

നിരഹങ്കൃതിർന്നിർമ്മമശ്ച നിർദ്വന്ദ്വഃ സമദൃക് സ്വദൃക് ।
പ്രത്യക്പ്രശാന്തധീർധീരഃ പ്രശാന്തോർമ്മിരിവോദധിഃ ॥ 44 ॥

വാസുദേവേ ഭഗവതി സർവ്വജ്ഞേ പ്രത്യഗാത്മനി ।
പരേണ ഭക്തിഭാവേന ലബ്ധാത്മാ മുക്തബന്ധനഃ ॥ 45 ॥

ആത്മാനം സർവ്വഭൂതേഷു ഭഗവന്തമവസ്ഥിതം ।
അപശ്യത്‌സർവ്വഭൂതാനി ഭഗവത്യപി ചാത്മനി ॥ 46 ॥

ഇച്ഛാദ്വേഷവിഹീനേന സർവ്വത്ര സമചേതസാ ।
ഭഗവദ്ഭക്തിയുക്തേന പ്രാപ്താ ഭാഗവതീ ഗതിഃ ॥ 47 ॥