ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / തൃതീയഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 3) / അദ്ധ്യായം 23

← സ്കന്ധം 3 : അദ്ധ്യായം 22

സ്കന്ധം 3 : അദ്ധ്യായം 24 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / തൃതീയഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 3) / അദ്ധ്യായം 23

മൈത്രേയ ഉവാച

പിതൃഭ്യാം പ്രസ്ഥിതേ സാധ്വീ പതിമിംഗിതകോവിദാ ।
നിത്യം പര്യചരത്പ്രീത്യാ ഭവാനീവ ഭവം പ്രഭും ॥ 1 ॥

വിശ്രംഭേണാത്മശൌചേന ഗൌരവേണ ദമേന ച ।
ശുശ്രൂഷയാ സൌഹൃദേന വാചാ മധുരയാ ച ഭോഃ ॥ 2 ॥

വിസൃജ്യ കാമം ദംഭം ച ദ്വേഷം ലോഭമഘം മദം ।
അപ്രമത്തോദ്യതാ നിത്യം തേജീയാംസമതോഷയത് ॥ 3 ॥

സ വൈ ദേവർഷിവര്യസ്താം മാനവീം സമനുവ്രതാം ।
ദൈവാദ്ഗരീയസഃ പത്യുരാശാസാനാം മഹാശിഷഃ ॥ 4 ॥

കാലേന ഭൂയസാ ക്ഷാമാം കർശിതാം വ്രതചര്യയാ ।
പ്രേമഗദ്ഗദയാ വാചാ പീഡിതഃ കൃപയാബ്രവീത് ॥ 5 ॥

കർദ്ദമ ഉവാച

     തുഷ്ടോഽഹമദ്യ തവ മാനവി മാനദായാഃ
          ശുശ്രൂഷയാ പരമയാ പരയാ ച ഭക്ത്യാ ।
     യോ ദേഹിനാമയമതീവ സുഹൃത്സ്വദേഹോ
          നാവേക്ഷിതഃ സമുചിതഃ ക്ഷപിതും മദർത്ഥേ ॥ 6 ॥

     യേ മേ സ്വധർമ്മനിരതസ്യ തപഃ സമാധി-
          വിദ്യാഽഽത്മയോഗവിജിതാ ഭഗവത്പ്രസാദാഃ ।
     താനേവ തേ മദനുസേവനയാവരുദ്ധാൻ
          ദൃഷ്ടിം പ്രപശ്യ വിതരാമ്യഭയാനശോകാൻ ॥ 7 ॥

     അന്യേ പുനർഭഗവതോ ഭ്രുവ ഉദ്വിജൃംഭ-
          വിഭ്രംശിതാർത്ഥരചനാഃ കിമുരുക്രമസ്യ ।
     സിദ്ധാസി ഭുങ്ക്ഷ്വ വിഭവാൻ നിജധർമ്മദോഹാൻ
          ദിവ്യാന്നരൈർദ്ദുരധിഗാന്നൃപവിക്രിയാഭിഃ ॥ 8 ॥

     ഏവം ബ്രുവാണമബലാഖിലയോഗമായാ-
          വിദ്യാവിചക്ഷണമവേക്ഷ്യ ഗതാധിരാസീത് ।
     സംപ്രശ്രയപ്രണയവിഹ്വലയാ ഗിരേഷദ്-
          വ്രീഡാവലോകവിലസദ്ധസിതാനനാഽഽഹ ॥ 9 ॥

ദേവഹൂതിരുവാച

     രാദ്ധം ബത ദ്വിജവൃഷൈതദമോഘയോഗ-
          മായാധിപേ ത്വയി വിഭോ തദവൈമി ഭർത്തുഃ ।
     യസ്തേഽഭ്യധായി സമയഃ സകൃദംഗസംഗോ
          ഭൂയാദ്ഗരീയസി ഗുണഃ പ്രസവഃ സതീനാം ॥ 10 ॥

     തത്രേതികൃത്യമുപശിക്ഷ യഥോപദേശം
          യേനൈഷ മേ കർശിതോഽതിരിരംസയാഽഽത്മാ ।
     സിദ്ധ്യേത തേ കൃതമനോഭവധർഷിതായാ
          ദീനസ്തദീശ ഭവനം സദൃശം വിചക്ഷ്വ ॥ 11 ॥

മൈത്രേയ ഉവാച

പ്രിയായാഃ പ്രിയമന്വിച്ഛൻ കർദ്ദമോ യോഗമാസ്ഥിതഃ ।
വിമാനം കാമഗം ക്ഷത്തസ്തർഹ്യേവാവിരചീകരത് ॥ 12 ॥

സർവ്വകാമദുഘം ദിവ്യം സർവ്വരത്നസമന്വിതം ।
സർവ്വർദ്ധ്യുപചയോദർക്കം മണിസ്തംഭൈരുപസ്കൃതം ॥ 13 ॥

ദിവ്യോപകരണോപേതം സർവ്വകാലസുഖാവഹം ।
പട്ടികാഭിഃ പതാകാഭിർവ്വിചിത്രാഭിരലംകൃതം ॥ 14 ॥

സ്രഗ്ഭിർവിചിത്രമാല്യാഭിർമ്മഞ്ജുശിഞ്ജത്ഷഡങ്ഘ്രിഭിഃ ।
ദുകൂലക്ഷൌമകൌശേയൈർന്നാനാവസ്ത്രൈർവ്വിരാജിതം ॥ 15 ॥

ഉപര്യുപരി വിന്യസ്തനിലയേഷു പൃഥക്പൃഥക് ।
ക്ഷിപ്തൈഃ കശിപുഭിഃ കാന്തം പര്യങ്കവ്യജനാസനൈഃ ॥ 16 ॥

തത്ര തത്ര വിനിക്ഷിപ്തനാനാശിൽപോപശോഭിതം ।
മഹാമരകതസ്ഥാല്യാ ജുഷ്ടം വിദ്രുമവേദിഭിഃ ॥ 17 ॥

ദ്വാഃസു വിദ്രുമദേഹല്യാ ഭാതം വജ്രകപാടവത് ।
ശിഖരേഷ്വിന്ദ്രനീലേഷു ഹേമകുംഭൈരധിശ്രിതം ॥ 18 ॥

ചക്ഷുഷ്മത്പദ്മരാഗാഗ്ര്യൈർവ്വജ്രഭിത്തിഷു നിർമ്മിതൈഃ ।
ജുഷ്ടം വിചിത്രവൈതാനൈർമ്മഹാർഹൈർഹേമതോരണൈഃ ॥ 19 ॥

ഹംസപാരാവതവ്രാതൈസ്തത്ര തത്ര നികൂജിതം ।
കൃത്രിമാൻ മന്യമാനൈഃ സ്വാനധിരുഹ്യാധിരുഹ്യ ച ॥ 20 ॥

വിഹാരസ്ഥാനവിശ്രാമസംവേശപ്രാങ്ഗണാജിരൈഃ ।
യഥോപജോഷം രചിതൈർവിസ്മാപനമിവാത്മനഃ ॥ 21 ॥

ഈദൃഗ്ഗൃഹം തത്പശ്യന്തീം നാതിപ്രീതേന ചേതസാ ।
സർവ്വഭൂതാശയാഭിജ്ഞഃ പ്രാവോചത്കർദ്ദമഃ സ്വയം ॥ 22 ॥

നിമജ്ജ്യാസ്മിൻ ഹ്രദേ ഭീരു വിമാനമിദമാരുഹ ।
ഇദം ശുക്ലകൃതം തീർത്ഥമാശിഷാം യാപകം നൃണാം ॥ 23 ॥

സാ തദ്ഭർത്തുഃ സമാദായ വചഃ കുവലയേക്ഷണാ ।
സരജം ബിഭ്രതീ വാസോ വേണീഭൂതാംശ്ച മൂർദ്ധജാൻ ॥ 24 ॥

അംഗം ച മലപങ്കേന സഞ്ഛന്നം ശബളസ്തനം ।
ആവിവേശ സരസ്വത്യാഃ സരഃ ശിവജലാശയം ॥ 25 ॥

സാന്തഃസരസി വേശ്മസ്ഥാഃ ശതാനി ദശ കന്യകാഃ ।
സർവ്വാഃ കിശോരവയസോ ദദർശോത്പലഗന്ധയഃ ॥ 26 ॥

താം ദൃഷ്ട്വാ സഹസോത്ഥായ പ്രോചുഃ പ്രാഞ്ജലയഃ സ്ത്രിയഃ ।
വയം കർമ്മകരീസ്തുഭ്യം ശാധി നഃ കരവാമ കിം ॥ 27 ॥

സ്നാനേന താം മഹാർഹേണ സ്നാപയിത്വാ മനസ്വിനീം ।
ദുകൂലേ നിർമ്മലേ നൂത്നേ ദദുരസ്യൈ ച മാനദാഃ ॥ 28 ॥

ഭൂഷണാനി പരാർദ്ധ്യാനി വരീയാംസി ദ്യുമന്തി ച ।
അന്നം സർവ്വഗുണോപേതം പാനം ചൈവാമൃതാസവം ॥ 29 ॥

അഥാദർശേ സ്വമാത്മാനം സ്രഗ്വിണം വിരജാംബരം ।
വിരജം കൃതസ്വസ്ത്യയനം കന്യാഭിർബ്ബഹുമാനിതം ॥ 30 ॥

സ്നാതം കൃതശിരഃസ്നാനം സർവ്വാഭരണഭൂഷിതം ।
നിഷ്കഗ്രീവം വലയിനം കൂജത്കാഞ്ചനനൂപുരം ॥ 31 ॥

ശ്രോണ്യോരധ്യസ്തയാ കാഞ്ച്യാ കാഞ്ചന്യാ ബഹുരത്നയാ ।
ഹാരേണ ച മഹാർഹേണ രുചകേന ച ഭൂഷിതം ॥ 32 ॥

സുദതാ സുഭ്രുവാ ശ്ലക്ഷ്ണസ്നിഗ്ധാപാംഗേന ചക്ഷുഷാ ।
പദ്മകോശസ്പൃധാ നീലൈരലകൈശ്ച ലസൻമുഖം ॥ 33 ॥

യദാ സസ്മാര ഋഷഭമൃഷീണാം ദയിതം പതിം ।
തത്ര ചാസ്തേ സഹ സ്ത്രീഭിർ യത്രാസ്തേ സ പ്രജാപതിഃ ॥ 34 ॥

ഭർത്തുഃ പുരസ്താദാത്മാനം സ്ത്രീസഹസ്രവൃതം തദാ ।
നിശാമ്യ തദ്യോഗഗതിം സംശയം പ്രത്യപദ്യത ॥ 35 ॥

സ താം കൃതമലസ്നാനാം വിഭ്രാജന്തീമപൂർവവത് ।
ആത്മനോ ബിഭ്രതീം രൂപം സംവീതരുചിരസ്തനീം ॥ 36 ॥

വിദ്യാധരീസഹസ്രേണ സേവ്യമാനാം സുവാസസം ।
ജാതഭാവോ വിമാനം തദാരോഹയദമിത്രഹൻ ॥ 37 ॥

     തസ്മിന്നലുപ്തമഹിമാ പ്രിയയാനുരക്തോ
          വിദ്യാധരീഭിരുപചീർണ്ണവപുർവ്വിമാനേ ।
     ബഭ്രാജ ഉത്കചകുമുദ്ഗണവാനപീച്യഃ
          താരാഭിരാവൃത ഇവോഡുപതിർന്നഭഃസ്ഥഃ ॥ 38 ॥

     തേനാഷ്ടലോകപവിഹാരകുലാചലേന്ദ്ര-
          ദ്രോണീഷ്വനംഗസഖമാരുതസൌഭഗാസു ।
     സിദ്ധൈർന്നുതോ ദ്യുധുനിപാതശിവസ്വനാസു
          രേമേ ചിരം ധനദവല്ലലനാ വരൂഥീ ॥ 39 ॥

വൈശ്രംഭകേ സുരസനേ നന്ദനേ പുഷ്പഭദ്രകേ ।
മാനസേ ചൈത്രരഥ്യേ ച സ രേമേ രാമയാ രതഃ ॥ 40 ॥

ഭ്രാജിഷ്ണുനാ വിമാനേന കാമഗേന മഹീയസാ ।
വൈമാനികാനത്യശേത ചരല്ലോകാൻ യഥാനിലഃ ॥ 41 ॥

കിം ദുരാപാദനം തേഷാം പുംസാമുദ്ദാമചേതസാം ।
യൈരാശ്രിതസ്തീർത്ഥപദശ്ചരണോ വ്യസനാത്യയഃ ॥ 42 ॥

പ്രേക്ഷയിത്വാ ഭുവോ ഗോളം പത്ന്യൈ യാവാൻ സ്വസംസ്ഥയാ ।
ബഹ്വാശ്ചര്യം മഹായോഗീ സ്വാശ്രമായ ന്യവർത്തത ॥ 43 ॥

വിഭജ്യ നവധാഽഽത്മാനം മാനവീം സുരതോത്സുകാം ।
രാമാം നിരമയൻ രേമേ വർഷപൂഗാൻ മുഹൂർത്തവത് ॥ 44 ॥

തസ്മിൻ വിമാന ഉത്കൃഷ്ടാം ശയ്യാം രതികരീം ശ്രിതാ ।
ന ചാബുധ്യത തം കാലം പത്യാപീച്യേന സംഗതാ ॥ 45 ॥

ഏവം യോഗാനുഭാവേന ദമ്പത്യോ രമമാണയോഃ ।
ശതം വ്യതീയുഃ ശരദഃ കാമലാലസയോർമ്മനാക് ॥ 46 ॥

തസ്യാമാധത്ത രേതസ്താം ഭാവയന്നാത്മനാഽഽത്മവിത് ।
നോധാ വിധായ രൂപം സ്വം സർവ്വസങ്കൽപവിദ്വിഭുഃ ॥ 47 ॥

അതഃ സാ സുഷുവേ സദ്യോ ദേവഹൂതിഃ സ്ത്രിയഃ പ്രജാഃ ।
സർവ്വാസ്താശ്ചാരുസർവ്വാങ്ഗ്യോ ലോഹിതോത്പലഗന്ധയഃ ॥ 48 ॥

പതിം സാ പ്രവ്രജിഷ്യന്തം തദാലക്ഷ്യോശതീ സതീ ।
സ്മയമാനാ വിക്ലവേന ഹൃദയേന വിദൂയതാ ॥ 49 ॥

ലിഖന്ത്യധോമുഖീ ഭൂമിം പദാ നഖമണിശ്രിയാ ।
ഉവാച ലലിതാം വാചം നിരുധ്യാശ്രുകലാം ശനൈഃ ॥ 50 ॥

ദേവഹൂതിരുവാച

സർവ്വം തദ്ഭഗവാൻ മഹ്യമുപോവാഹ പ്രതിശ്രുതം ।
അഥാപി മേ പ്രപന്നായാ അഭയം ദാതുമർഹസി ॥ 51 ॥

ബ്രഹ്മൻ ദുഹിതൃഭിസ്തുഭ്യം വിമൃഗ്യാഃ പതയഃ സമാഃ ।
കശ്ചിത്സ്യാൻമേ വിശോകായ ത്വയി പ്രവ്രജിതേ വനം ॥ 52 ॥

ഏതാവതാലം കാലേന വ്യതിക്രാന്തേന മേ പ്രഭോ ।
ഇന്ദ്രിയാർത്ഥപ്രസംഗേന പരിത്യക്തപരാത്മനഃ ॥ 53 ॥

ഇന്ദ്രിയാർത്ഥേഷു സജ്ജന്ത്യാ പ്രസംഗസ്ത്വയി മേ കൃതഃ ।
അജാനന്ത്യാ പരം ഭാവം തഥാപ്യസ്ത്വഭയായ മേ ॥ 54 ॥

സംഗോ യഃ സംസൃതേർഹേതുരസത്‌സു വിഹിതോഽധിയാ ।
സ ഏവ സാധുഷു കൃതോ നിഃസങ്ഗത്വായ കൽപതേ ॥ 55 ॥

നേഹ യത്കർമ്മ ധർമ്മായ ന വിരാഗായ കൽപതേ ।
ന തീർത്ഥപദസേവായൈ ജീവന്നപി മൃതോ ഹി സഃ ॥ 56 ॥

സാഹം ഭഗവതോ നൂനം വഞ്ചിതാ മായയാ ദൃഢം ।
യത്ത്വാം വിമുക്തിദം പ്രാപ്യ ന മുമുക്ഷേയ ബന്ധനാത് ॥ 57 ॥