ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / തൃതീയഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 3) / അദ്ധ്യായം 27

← സ്കന്ധം 3 : അദ്ധ്യായം 26

സ്കന്ധം 3 : അദ്ധ്യായം 28 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / തൃതീയഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 3) / അദ്ധ്യായം 27

ശ്രീഭഗവാനുവാച

പ്രകൃതിസ്ഥോഽപി പുരുഷോ നാജ്യതേ പ്രാകൃതൈർഗ്ഗുണൈഃ ।
അവികാരാദകർത്തൃത്വാന്നിർഗ്ഗുണത്വാജ്ജലാർക്കവത് ॥ 1 ॥

സ ഏഷ യർഹി പ്രകൃതേർഗ്ഗുണേഷ്വഭിവിഷജ്ജതേ ।
അഹംകൃയാവിമൂഢാത്മാ കർത്താസ്മീത്യഭിമന്യതേ ॥ 2 ॥

തേന സംസാരപദവീമവശോഽഭ്യേത്യനിർവൃതഃ ।
പ്രാസംഗികൈഃ കർമ്മദോഷൈഃ സദസൻമിശ്രയോനിഷു ॥ 3 ॥

അർത്ഥേ ഹ്യവിദ്യമാനേഽപി സംസൃതിർന്ന നിവർത്തതേ ।
ധ്യായതോ വിഷയാനസ്യ സ്വപ്നേഽനർത്ഥാഗമോ യഥാ ॥ 4 ॥

അഥ ഏവ ശനൈശ്ചിത്തം പ്രസക്തമസതാം പഥി ।
ഭക്തിയോഗേന തീവ്രേണ വിരക്ത്യാ ച നയേദ്‌വശം ॥ 5 ॥

യമാദിഭിർയോഗപഥൈരഭ്യസൻ ശ്രദ്ധയാന്വിതഃ ।
മയി ഭാവേന സത്യേന മത്കഥാശ്രവണേന ച ॥ 6 ॥

സർവ്വഭൂതസമത്വേന നിർവ്വൈരേണാപ്രസംഗതഃ ।
ബ്രഹ്മചര്യേണ മൌനേന സ്വധർമ്മേണ ബലീയസാ ॥ 7 ॥

യദൃച്ഛയോപലബ്ധേന സന്തുഷ്ടോ മിതഭുങ്മുനിഃ ।
വിവിക്തശരണഃ ശാന്തോ മൈത്രഃ കരുണ ആത്മവാൻ ॥ 8 ॥

സാനുബന്ധേ ച ദേഹേഽസ്മിന്നകുർവ്വന്നസദാഗ്രഹം ।
ജ്ഞാനേന ദൃഷ്ടതത്ത്വേന പ്രകൃതേഃ പുരുഷസ്യ ച ॥ 9 ॥

നിവൃത്തബുദ്ധ്യവസ്ഥാനോ ദൂരീഭൂതാന്യദർശനഃ ।
ഉപലഭ്യാത്മനാഽഽത്മാനം ചക്ഷുഷേവാർക്കമാത്മദൃക് ॥ 10 ॥

മുക്തലിംഗം സദാഭാസമസതി പ്രതിപദ്യതേ ।
സതോ ബന്ധുമസച്ചക്ഷുഃ സർവ്വാനുസ്യൂതമദ്വയം ॥ 11 ॥

യഥാ ജലസ്ഥ ആഭാസഃ സ്ഥലസ്ഥേനാവദൃശ്യതേ ।
സ്വാഭാസേന തഥാ സൂര്യോ ജലസ്ഥേന ദിവിസ്ഥിതഃ ॥ 12 ॥

ഏവം ത്രിവൃദഹങ്കാരോ ഭൂതേന്ദ്രിയമനോമയൈഃ ।
സ്വാഭാസൈർല്ലക്ഷിതോഽനേന സദാഭാസേന സത്യദൃക് ॥ 13 ॥

ഭൂതസൂക്ഷ്മേന്ദ്രിയമനോബുദ്ധ്യാദിഷ്വിഹ നിദ്രയാ ।
ലീനേഷ്വസതി യസ്തത്ര വിനിദ്രോ നിരഹംക്രിയഃ ॥ 14 ॥

മന്യമാനസ്തദാഽഽത്മാനമനഷ്ടോ നഷ്ടവൻമൃഷാ ।
നഷ്ടേഽഹങ്കരണേ ദ്രഷ്ടാ നഷ്ടവിത്ത ഇവാതുരഃ ॥ 15 ॥

ഏവം പ്രത്യവമൃശ്യാസാവാത്മാനം പ്രതിപദ്യതേ ।
സാഹങ്കാരസ്യ ദ്രവ്യസ്യ യോഽവസ്ഥാനമനുഗ്രഹഃ ॥ 16 ॥

ദേവഹൂതിരുവാച

പുരുഷം പ്രകൃതിർബ്രഹ്മൻ ന വിമുഞ്ചതി കർഹിചിത് ।
അന്യോന്യാപാശ്രയത്വാച്ച നിത്യത്വാദനയോഃ പ്രഭോ ॥ 17 ॥

യഥാ ഗന്ധസ്യ ഭൂമേശ്ച ന ഭാവോ വ്യതിരേകതഃ ।
അപാം രസസ്യ ച യഥാ തഥാ ബുദ്ധേഃ പരസ്യ ച ॥ 18 ॥

അകർത്തുഃ കർമ്മബന്ധോഽയം പുരുഷസ്യ യദാശ്രയഃ ।
ഗുണേഷു സത്സു പ്രകൃതേഃ കൈവല്യം തേഷ്വതഃ കഥം ॥ 19 ॥

ക്വചിത്തത്ത്വാവമർശേന നിവൃത്തം ഭയമുൽബണം ।
അനിവൃത്തനിമിത്തത്വാത്പുനഃ പ്രത്യവതിഷ്ഠതേ ॥ 20 ॥

ശ്രീഭഗവാനുവാച

അനിമിത്തനിമിത്തേന സ്വധർമ്മേണാമലാത്മനാ ।
തീവ്രയാ മയി ഭക്ത്യാ ച ശ്രുതസംഭൃതയാ ചിരം ॥ 21 ॥

ജ്ഞാനേന ദൃഷ്ടതത്ത്വേന വൈരാഗ്യേണ ബലീയസാ ।
തപോയുക്തേന യോഗേന തീവ്രേണാത്മസമാധിനാ ॥ 22 ॥

പ്രകൃതിഃ പുരുഷസ്യേഹ ദഹ്യമാനാ ത്വഹർന്നിശം ।
തിരോഭവിത്രീ ശനകൈരഗ്നേർ യോനിരിവാരണിഃ ॥ 23 ॥

ഭുക്തഭോഗാ പരിത്യക്താ ദൃഷ്ടദോഷാ ച നിത്യശഃ ।
നേശ്വരസ്യാശുഭം ധത്തേ സ്വേ മഹിമ്നി സ്ഥിതസ്യ ച ॥ 24 ॥

യഥാ ഹ്യപ്രതിബുദ്ധസ്യ പ്രസ്വാപോ ബഹ്വനർത്ഥഭൃത് ।
സ ഏവ പ്രതിബുദ്ധസ്യ ന വൈ മോഹായ കൽപതേ ॥ 25 ॥

ഏവം വിദിതതത്ത്വസ്യ പ്രകൃതിർമ്മയി മാനസം ।
യുഞ്ജതോ നാപകുരുത ആത്മാരാമസ്യ കർഹിചിത് ॥ 26 ॥

യദൈവമധ്യാത്മരതഃ കാലേന ബഹുജൻമനാ ।
സർവ്വത്ര ജാതവൈരാഗ്യ ആബ്രഹ്മഭുവനാൻമുനിഃ ॥ 27 ॥

മദ്ഭക്തഃ പ്രതിബുദ്ധാർത്ഥോ മത്പ്രസാദേന ഭൂയസാ ।
നിഃശ്രേയസം സ്വസംസ്ഥാനം കൈവല്യാഖ്യം മദാശ്രയം ॥ 28 ॥

പ്രാപ്നോതീഹാഞ്ജസാ ധീരഃ സ്വദൃശാച്ഛിന്നസംശയഃ ।
യദ്ഗത്വാ ന നിവർത്തേത യോഗീ ലിംഗാദ്‌വിനിർഗ്ഗമേ ॥ 29 ॥

     യദാ ന യോഗോപചിതാസു ചേതോ
          മായാസു സിദ്ധസ്യ വിഷജ്ജതേഽങ്ഗ ।
     അനന്യഹേതുഷ്വഥ മേ ഗതിഃ സ്യാ-
          ദാത്യന്തികീ യത്ര ന മൃത്യുഹാസഃ ॥ 30 ॥