ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / പ്രഥമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 1) / അദ്ധ്യായം 15
| ← സ്കന്ധം 1 : അദ്ധ്യായം 14 | സ്കന്ധം 1 : അദ്ധ്യായം 16 → |
ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / പ്രഥമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 1) / അദ്ധ്യായം 15
തിരുത്തുക
സൂത ഉവാച
ഏവം കൃഷ്ണസഖഃ കൃഷ്ണോ ഭ്രാത്രാ രാജ്ഞാ വികൽപിതഃ ।
നാനാശങ്കാസ്പദം രൂപം കൃഷ്ണവിശ്ലേഷകർശിതഃ ॥ 1 ॥
ശോകേന ശുഷ്യദ്വദനഹൃത്സരോജോ ഹതപ്രഭഃ ।
വിഭും തമേവാനുധ്യായൻ നാശക്നോത്പ്രതിഭാഷിതും ॥ 2 ॥
കൃച്ഛ്രേണ സംസ്തഭ്യ ശുചഃ പാണിനാഽഽമൃജ്യ നേത്രയോഃ ।
പരോക്ഷേണ സമുന്നദ്ധപ്രണയൌത്കണ്ഠ്യകാതരഃ ॥ 3 ॥
സഖ്യം മൈത്രീം സൌഹൃദം ച സാരഥ്യാദിഷു സംസ്മരൻ ।
നൃപമഗ്രജമിത്യാഹ ബാഷ്പഗദ്ഗദയാ ഗിരാ ॥ 4 ॥
അർജ്ജുന ഉവാച
വഞ്ചിതോഽഹം മഹാരാജ ഹരിണാ ബന്ധുരൂപിണാ ।
യേന മേഽപഹൃതം തേജോ ദേവവിസ്മാപനം മഹത് ॥ 5 ॥
യസ്യ ക്ഷണവിയോഗേന ലോകോ ഹ്യപ്രിയദർശനഃ ।
ഉക്ഥേന രഹിതോ ഹ്യേഷ മൃതകഃ പ്രോച്യതേ യഥാ ॥ 6 ॥
യത്സംശ്രയാദ്‌ദ്രുപദഗേഹമുപാഗതാനാം
രാജ്ഞാം സ്വയംവരമുഖേ സ്മരദുർമ്മദാനാം ।
തേജോ ഹൃതം ഖലു മയാഭിഹതശ്ച മത്സ്യ-
സ്സജ്ജീകൃതേന ധനുഷാധിഗതാ ച കൃഷ്ണാ ॥ 7 ॥
യത്സന്നിധാവഹമു ഖാണ്ഡവമഗ്നയേഽദാ-
മിന്ദ്രം ച സാമരഗണം തരസാ വിജിത്യ ।
ലബ്ധാ സഭാ മയകൃതാദ്ഭുതശിൽപമായാ
ദിഗ്ഭ്യോഽഹരൻ നൃപതയോ ബലിമധ്വരേ തേ ॥ 8 ॥
യത്തേജസാ നൃപശിരോഽങ്ഘ്രിമഹൻ മഖാർത്ഥേ
ആര്യോഽനുജസ്തവ ഗജായുതസത്വവീര്യഃ ।
തേനാഹൃതാഃ പ്രമഥനാഥമഖായ ഭൂപാ
യൻമോചിതാസ്തദനയൻ ബലിമധ്വരേ തേ ॥ 9 ॥
പത്ന്യാസ്തവാധിമഖകൢപ്തമഹാഭിഷേക-
ശ്ലാഘിഷ്ഠചാരുകബരം കിതവൈഃ സഭായാം ।
സ്പൃഷ്ടം വികീര്യ പദയോഃ പതിതാശ്രുമുഖ്യാ
യസ്തത്സ്ത്രിയോഽകൃതഹതേശവിമുക്തകേശാഃ ॥ 10 ॥
യോ നോ ജുഗോപ വനമേത്യ ദുരന്തകൃച്ഛ്രാദ്
ദുർവ്വാസസോഽരിരചിതാദയുതാഗ്രഭുഗ് യഃ ।
ശാകാന്നശിഷ്ടമുപയുജ്യ യതസ്ത്രിലോകീം
തൃപ്താമമംസ്ത സലിലേ വിനിമഗ്നസംഘഃ ॥ 11 ॥
യത്തേജസാഥ ഭഗവാൻ യുധി ശൂലപാണിർ-
വിസ്മാപിതഃ സഗിരിജോഽസ്ത്രമദാന്നിജം മേ ।
അന്യേഽപി ചാഹമമുനൈവ കളേബരേണ
പ്രാപ്തോ മഹേന്ദ്രഭവനേ മഹദാസനാർദ്ധം ॥ 12 ॥
തത്രൈവ മേ വിഹരതോ ഭുജദണ്ഡയുഗ്മം
ഗാണ്ഡീവലക്ഷണമരാതിവധായ ദേവാഃ ।
സേന്ദ്രാഃ ശ്രിതാ യദനുഭാവിതമാജമീഢ
തേനാഹമദ്യ മുഷിതഃ പുരുഷേണ ഭൂമ്‌നാ ॥ 13 ॥
യദ്ബാന്ധവഃ കുരുബലാബ്ധിമനന്തപാര-
മേകോ രഥേന തതരേഽഹമതീര്യസത്ത്വം ।
പ്രത്യാഹൃതം ബഹുധനം ച മയാ പരേഷാം
തേജാസ്പദം മണിമയം ച ഹൃതം ശിരോഭ്യഃ ॥ 14 ॥
യോ ഭീഷ്മകർണ്ണഗുരുശല്യചമൂഷ്വദഭ്ര-
രാജന്യവര്യരഥമണ്ഡലമണ്ഡിതാസു ।
അഗ്രേചരോ മമ വിഭോ രഥയൂഥപാനാ-
മായുർമ്മനാംസി ച ദൃശാ സഹ ഓജ ആർച്ഛത് ॥ 15 ॥
യദ്ദോഃഷു മാ പ്രണിഹിതം ഗുരുഭീഷ്മകർണ്ണ-
ദ്രൗണിത്രിഗർത്തശലസൈന്ധവബാഹ്ലികാദ്യൈഃ ।
അസ്ത്രാണ്യമോഘമഹിമാനി നിരൂപിതാനി
നോപസ്പൃശുർന്നൃഹരിദാസമിവാസുരാണി ॥ 16 ॥
സൌത്യേ വൃതഃ കുമതിനാഽഽത്മദ ഈശ്വരോ മേ
യത്പാദപദ്മമഭവായ ഭജന്തി ഭവ്യാഃ ।
മാം ശ്രാന്തവാഹമരയോ രഥിനോ ഭുവിഷ്ഠം
ന പ്രാഹരൻ യദനുഭാവനിരസ്തചിത്താഃ ॥ 17 ॥
നർമ്മാണ്യുദാരരുചിരസ്മിതശോഭിതാനി
ഹേ പാർത്ഥ ഹേഽർജ്ജുന സഖേ കുരുനന്ദനേതി ।
സംജൽപിതാനി നരദേവ ഹൃദിസ്പൃശാനി
സ്മർത്തുർല്ലുഠന്തി ഹൃദയം മമ മാധവസ്യ ॥ 18 ॥
ശയ്യാസനാടനവികത്ഥനഭോജനാദി-
ഷ്വൈക്യാദ്വയസ്യ ഋതവാനിതി വിപ്രലബ്ധഃ ।
സഖ്യുഃ സഖേവ പിതൃവത്തനയസ്യ സർവം
സേഹേ മഹാൻ മഹിതയാ കുമതേരഘം മേ ॥ 19 ॥
സോഽഹം നൃപേന്ദ്ര രഹിതഃ പുരുഷോത്തമേന
സഖ്യാ പ്രിയേണ സുഹൃദാ ഹൃദയേന ശൂന്യഃ ।
അധ്വന്യുരുക്രമപരിഗ്രഹമംഗ രക്ഷൻ
ഗോപൈരസദ്ഭിരബലേവ വിനിർജ്ജിതോഽസ്മി ॥ 20 ॥
തദ്വൈ ധനുസ്ത ഇഷവഃ സ രഥോ ഹയാസ്തേ
സോഽഹം രഥീ നൃപതയോ യത ആനമന്തി ।
സർവം ക്ഷണേന തദഭൂദസദീശരിക്തം
ഭസ്മൻ ഹുതം കുഹകരാദ്ധമിവോപ്തമൂഷ്യാം ॥ 21 ॥
രാജംസ്ത്വയാനുപൃഷ്ടാനാം സുഹൃദാം നഃ സുഹൃത്പുരേ ।
വിപ്രശാപവിമൂഢാനാം നിഘ്നതാം മുഷ്ടിഭിർമ്മിഥഃ ॥ 22 ॥
വാരുണീം മദിരാം പീത്വാ മദോൻമഥിതചേതസാം ।
അജാനതാമിവാന്യോന്യം ചതുഃപഞ്ചാവശേഷിതാഃ ॥ 23 ॥
പ്രായേണൈതദ്ഭഗവത ഈശ്വരസ്യ വിചേഷ്ടിതം ।
മിഥോ നിഘ്നന്തി ഭൂതാനി ഭാവയന്തി ച യന്മിഥഃ ॥ 24 ॥
ജലൌകസാം ജലേ യദ്വന്മഹാന്തോഽദന്ത്യണീയസഃ ।
ദുർബ്ബലാൻ ബലിനോ രാജൻ മഹാന്തോ ബലിനോ മിഥഃ ॥ 25 ॥
ഏവം ബലിഷ്ഠൈർ യദുഭിർമ്മഹദ്ഭിരിതരാൻ വിഭുഃ ।
യദൂൻ യദുഭിരന്യോന്യം ഭൂഭാരാൻ സംജഹാര ഹ ॥ 26 ॥
ദേശകാലാർത്ഥയുക്താനി ഹൃത്താപോപശമാനി ച ।
ഹരന്തി സ്മരതശ്ചിത്തം ഗോവിന്ദാഭിഹിതാനി മേ ॥ 27 ॥
സൂത ഉവാച
ഏവം ചിന്തയതോ ജിഷ്ണോഃ കൃഷ്ണപാദസരോരുഹം ।
സൌഹാർദ്ദേനാതിഗാഢേന ശാന്താഽഽസീദ്‌വിമലാ മതിഃ ॥ 28 ॥
വാസുദേവാംഘ്യനുദ്ധ്യാനപരിബൃംഹിതരംഹസാ ।
ഭക്ത്യാ നിർമ്മഥിതാശേഷകഷായധിഷണോഽർജ്ജുനഃ ॥ 29 ॥
ഗീതം ഭഗവതാ ജ്ഞാനം യത്തത്സംഗ്രാമമൂർദ്ധനി ।
കാലകർമ്മതമോരുദ്ധം പുനരധ്യഗമത്പ്രഭുഃ ॥ 30 ॥
വിശോകോ ബ്രഹ്മസമ്പത്ത്യാ സംച്ഛിന്നദ്വൈതസംശയഃ ।
ലീനപ്രകൃതിനൈർഗ്ഗുണ്യാദലിങ്ഗത്വാദസംഭവഃ ॥ 31 ॥
നിശമ്യ ഭഗവന്മാർഗ്ഗം സംസ്ഥാം യദുകുലസ്യ ച ।
സ്വഃപഥായ മതിം ചക്രേ നിഭൃതാത്മാ യുധിഷ്ഠിരഃ ॥ 32 ॥
പൃഥാപ്യനുശ്രുത്യ ധനഞ്ജയോദിതം
നാശം യദൂനാം ഭഗവദ്ഗതിം ച താം ।
ഏകാന്തഭക്ത്യാ ഭഗവത്യധോക്ഷജേ
നിവേശിതാത്മോപരരാമ സംസൃതേഃ ॥ 33 ॥
യയാഹരദ്ഭുവോ ഭാരം താം തനും വിജഹാവജഃ ।
കണ്ടകം കണ്ടകേനേവ ദ്വയം ചാപീശിതുഃ സമം ॥ 34 ॥
യഥാ മത്സ്യാദിരൂപാണി ധത്തേ ജഹ്യാദ് യഥാ നടഃ ।
ഭൂഭാരഃ ക്ഷപിതോ യേന ജഹൌ തച്ച കളേബരം ॥ 35 ॥
യദാ മുകുന്ദോ ഭഗവാനിമാം മഹീം
ജഹൌ സ്വതന്വാ ശ്രവണീയസത്കഥഃ ।
തദാ ഹരേവാപ്രതിബുദ്ധചേതസാ-
മധർമ്മഹേതുഃ കലിരന്വവർത്തത ॥ 36 ॥
യുധിഷ്ഠിരസ്തത്പരിസർപ്പണം ബുധഃ
പുരേ ച രാഷ്ട്രേ ച ഗൃഹേ തഥാഽഽത്മനി ।
വിഭാവ്യ ലോഭാനൃതജിഹ്മഹിംസനാ-
ദ്യധർമ്മചക്രം ഗമനായ പര്യധാത് ॥ 37 ॥
സ്വരാട് പൌത്രം വിനയിനമാത്മനഃ സുസമം ഗുണൈഃ ।
തോയനീവ്യാഃ പതിം ഭൂമേരഭ്യഷിഞ്ചദ് ഗജാഹ്വയേ ॥ 38 ॥
മഥുരായാം തഥാ വജ്രം ശൂരസേനപതിം തതഃ ।
പ്രാജാപത്യാം നിരൂപ്യേഷ്ടിമഗ്നീനപിബദീശ്വരഃ ॥ 39 ॥
വിസൃജ്യ തത്ര തത് സർവ്വം ദുകൂലവലയാദികം ।
നിർമ്മമോ നിരഹംകാരഃ സച്ഛിന്നാശേഷബന്ധനഃ ॥ 40 ॥
വാചം ജുഹാവ മനസി തത്പ്രാണ ഇതരേ ച തം ।
മൃത്യാവപാനം സോത്സർഗ്ഗം തം പഞ്ചത്വേ ഹ്യജോഹവീത് ॥ 41 ॥
ത്രിത്വേ ഹുത്വാ ച പഞ്ചത്വം തച്ചൈകത്വേഽജുഹോന്മുനിഃ ।
സർവ്വമാത്മന്യജുഹവീദ്ബ്രഹ്മണ്യാത്മാനമവ്യയേ ॥ 42 ॥
ചീരവാസാ നിരാഹാരോ ബദ്ധവാങ്മുക്തമൂർദ്ധജഃ ।
ദർശയന്നാത്മനോ രൂപം ജഡോൻമത്തപിശാചവത് ॥ 43 ॥
അനവേക്ഷമാണോ നിരഗാദശൃണ്വൻ ബധിരോ യഥാ ।
ഉദീചീം പ്രവിവേശാശാം ഗതപൂർവ്വാം മഹാത്മഭിഃ ।
ഹൃദി ബ്രഹ്മ പരം ധ്യായൻ നാവർത്തേത യതോ ഗതഃ ॥ 44 ॥
സർവ്വേ തമനുനിർജ്ജഗ്മുർഭ്രാതരഃ കൃതനിശ്ചയാഃ ।
കലിനാധർമ്മമിത്രേണ ദൃഷ്ട്വാ സ്പൃഷ്ടാഃ പ്രജാ ഭുവി ॥ 45 ॥
തേ സാധുകൃതസർവ്വാർത്ഥാ ജ്ഞാത്വാത്യന്തികമാത്മനഃ ।
മനസാ ധാരയാമാസുർവ്വൈകുണ്ഠചരണാംബുജം ॥ 46 ॥
തദ്ധ്യാനോദ്രിക്തയാ ഭക്ത്യാ വിശുദ്ധധിഷണാഃ പരേ ।
തസ്മിൻ നാരായണപദേ ഏകാന്തമതയോ ഗതിം ॥ 47 ॥
അവാപുർദ്ദുരവാപാം തേ അസദ്ഭിർവ്വിഷയാത്മഭിഃ ।
വിധൂതകൽമഷാ സ്ഥാനം വിരജേനാത്മനൈവ ഹി ॥ 48 ॥
വിദുരോഽപി പരിത്യജ്യ പ്രഭാസേ ദേഹമാത്മനഃ ।
കൃഷ്ണാവേശേന തച്ചിത്തഃ പിതൃഭിഃ സ്വക്ഷയം യയൌ ॥ 49 ॥
ദ്രൌപദീ ച തദാജ്ഞായ പതീനാമനപേക്ഷതാം ।
വാസുദേവേ ഭഗവതി ഹ്യേകാന്തമതിരാപ തം ॥ 50 ॥
യഃ ശ്രദ്ധയൈതദ്ഭഗവത്പ്രിയാണാം
പാണ്ഡോഃ സുതാനാമിതി സംപ്രയാണം ।
ശൃണോത്യലം സ്വസ്ത്യയനം പവിത്രം
ലബ്ധ്വാ ഹരൌ ഭക്തിമുപൈതി സിദ്ധിം ॥ 51 ॥