ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / പ്രഥമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 1) / അദ്ധ്യായം 17

← സ്കന്ധം 1 : അദ്ധ്യായം 16 ‌

സ്കന്ധം 1 : അദ്ധ്യായം 18 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / പ്രഥമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 1) / അദ്ധ്യായം 17

സൂത ഉവാച

തത്ര ഗോമിഥുനം രാജാ ഹന്യമാനമനാഥവത് ।
ദണ്ഡഹസ്തം ച വൃഷളം ദദൃശേ നൃപലാഞ്ഛനം ॥ 1 ॥

വൃഷം മൃണാളധവളം മേഹന്തമിവ ബിഭ്യതം ।
വേപമാനം പദൈകേന സീദന്തം ശൂദ്രതാഡിതം ॥ 2 ॥

ഗാം ച ധർമ്മദുഘാം ദീനാം ഭൃശം ശൂദ്രപദാഹതാം ।
വിവത്സാം സാശ്രുവദനാം ക്ഷാമാം യവസമിച്ഛതീം ॥ 3 ॥

പപ്രച്ഛ രഥമാരൂഢഃ കാർത്തസ്വരപരിച്ഛദം ।
മേഘഗംഭീരയാ വാചാ സമാരോപിതകാർമ്മുകഃ ॥ 4 ॥

കസ്ത്വം മച്ഛരണേ ലോകേ ബലാദ്ധംസ്യബലാൻ ബലീ ।
നരദേവോഽസി വേഷേണ നടവത്കർമ്മണാദ്വിജഃ ॥ 5 ॥

കസ്ത്വം കൃഷ്ണേ ഗതേ ദൂരം സഹഗാണ്ഡീവധന്വനാ ।
ശോച്യോഽസ്യശോച്യാൻ രഹസി പ്രഹരൻ വധമർഹസി ॥ 6 ॥

ത്വം വാ മൃണാളധവളഃ പാദൈർന്യൂനഃ പദാ ചരൻ ।
വൃഷരൂപേണ കിം കശ്ചിദ്ദേവോ നഃ പരിഖേദയൻ ॥ 7 ॥

ന ജാതു കൌരവേന്ദ്രാണാം ദോർദ്ദണ്ഡപരിരംഭിതേ ।
ഭൂതലേഽനുപതന്ത്യസ്മിൻ വിനാ തേ പ്രാണിനാം ശുചഃ ॥ 8 ॥

മാ സൌരഭേയാനുശുചോ വ്യേതു തേ വൃഷളാദ്ഭയം ।
മാ രോദീരംബ ഭദ്രം തേ ഖലാനാം മയി ശാസ്തരി ॥ 9 ॥

യസ്യ രാഷ്ട്രേ പ്രജാഃ സർവ്വാസ്ത്രസ്യന്തേ സാധ്വ്യസാധുഭിഃ ।
തസ്യ മത്തസ്യ നശ്യന്തി കീർത്തിരായുർഭഗോ ഗതിഃ ॥ 10 ॥

ഏഷ രാജ്ഞാം പരോ ധർമ്മോ ഹ്യാർത്താനാമാർത്തിനിഗ്രഹഃ ।
അത ഏനം വധിഷ്യാമി ഭൂതദ്രുഹമസത്തമം ॥ 11 ॥

കോഽവൃശ്ചത്തവ പാദാംസ്ത്രീൻ സൌരഭേയ ചതുഷ്പദ ।
മാ ഭൂവംസ്ത്വാദൃശാ രാഷ്ട്രേ രാജ്ഞാം കൃഷ്ണാനുവർത്തിനാം ॥ 12 ॥

ആഖ്യാഹി വൃഷ ഭദ്രം വഃ സാധൂനാമകൃതാഗസാം ।
ആത്മവൈരൂപ്യകർത്താരം പാർത്ഥാനാം കീർത്തിദൂഷണം ॥ 13 ॥

ജനേനാഗസ്യഘം യുഞ്ജൻ സർവതോഽസ്യ ച മദ്ഭയം ।
സാധൂനാം ഭദ്രമേവ സ്യാദസാധുദമനേ കൃതേ ॥ 14 ॥

അനാഗസ്സ്വിഹ ഭൂതേഷു യ ആഗസ്കൃന്നിരങ്കുശഃ ।
ആഹർത്താസ്മി ഭുജം സാക്ഷാദമർത്ത്യസ്യാപി സാങ്ഗദം ॥ 15 ॥

രാജ്ഞോ ഹി പരമോ ധർമ്മഃ സ്വധർമ്മസ്ഥാനുപാലനം ।
ശാസതോഽന്യാൻ യഥാശാസ്ത്രമനാപദ്യുത്പഥാനിഹ ॥ 16 ॥

ധർമ്മ ഉവാച

ഏതദ്‌വഃ പാണ്ഡവേയാനാം യുക്തമാർത്താഭയം വചഃ ।
യേഷാം ഗുണഗണൈഃ കൃഷ്ണോ ദൌത്യാദൌ ഭഗവാൻ കൃതഃ ॥ 17 ॥

ന വയം ക്ലേശബീജാനി യതഃ സ്യുഃ പുരുഷർഷഭ ।
പുരുഷം തം വിജാനീമോ വാക്യഭേദവിമോഹിതാഃ ॥ 18 ॥

കേചിദ് വികല്പവസനാ ആഹുരാത്മാനമാത്മനഃ ।
ദൈവമന്യേ പരേ കർമ്മ സ്വഭാവമപരേ പ്രഭും ॥ 19 ॥

അപ്രതർക്ക്യാദനിർദ്ദേശ്യാദിതി കേഷ്വപി നിശ്ചയഃ ।
അത്രാനുരൂപം രാജർഷേ വിമൃശ സ്വമനീഷയാ ॥ 20 ॥

സൂത ഉവാച

ഏവം ധർമ്മേ പ്രവദതി സ സമ്രാട് ദ്വിജസത്തമ ।
സമാഹിതേന മനസാ വിഖേദഃ പര്യചഷ്ട തം ॥ 21 ॥

രാജോവാച

ധർമ്മം ബ്രവീഷി ധർമ്മജ്ഞ ധർമ്മോഽസി വൃഷരൂപധൃക് ।
യദധർമ്മകൃതഃ സ്ഥാനം സൂചകസ്യാപി തദ്ഭവേത് ॥ 22 ॥

അഥവാ ദേവമായായാ നൂനം ഗതിരഗോചരാ ।
ചേതസോ വചസശ്ചാപി ഭൂതാനാമിതി നിശ്ചയഃ ॥ 23 ॥

തപഃ ശൌചം ദയാ സത്യമിതി പാദാഃ കൃതേ കൃതാഃ ।
അധർമ്മാംശൈസ്ത്രയോ ഭഗ്നാഃ സ്മയസങ്ഗമദൈസ്തവ ॥ 24 ॥

ഇദാനീം ധർമ്മ പാദസ്തേ സത്യം നിർവ്വർത്തയേദ്യതഃ ।
തം ജിഘൃക്ഷത്യധർമ്മോഽയമനൃതേനൈധിതഃ കലിഃ ॥ 25 ॥

ഇയം ച ഭൂമിർഭഗവതാ ന്യാസിതോരുഭരാ സതീ ।
ശ്രീമദ്ഭിസ്തത്പദന്യാസൈഃ സർവ്വതഃ കൃതകൌതുകാ ॥ 26 ॥

ശോചത്യശ്രുകലാ സാധ്വീ ദുർഭഗേവോജ്ഝിതാധുനാ ।
അബ്രഹ്മണ്യാ നൃപവ്യാജാഃ ശൂദ്രാ ഭോക്ഷ്യന്തി മാമിതി ॥ 27 ॥

ഇതി ധർമ്മം മഹീം ചൈവ സാന്ത്വയിത്വാ മഹാരഥഃ ।
നിശാതമാദദേ ഖഡ്ഗം കലയേഽധർമ്മഹേതവേ ॥ 28 ॥

തം ജിഘാംസുമഭിപ്രേത്യ വിഹായ നൃപലാഞ്ഛനം ।
തത്പാദമൂലം ശിരസാ സമഗാദ്ഭയവിഹ്വലഃ ॥ 29 ॥

പതിതം പാദയോർവീരഃ കൃപയാ ദീനവത്സലഃ ।
ശരണ്യോ നാവധീച്ഛ്ളോക്യ ആഹ ചേദം ഹസന്നിവ ॥ 30 ॥

രാജോവാച

     ന തേ ഗുഡാകേശയശോധരാണാം
          ബദ്ധാഞ്ജലേർവ്വൈ ഭയമസ്തി കിഞ്ചിത് ।
     ന വർത്തിതവ്യം ഭവതാ കഥഞ്ചന
          ക്ഷേത്രേ മദീയേ ത്വമധർമ്മബന്ധുഃ ॥ 31 ॥

     ത്വാം വർത്തമാനം നരദേവദേഹേ-
          ഷ്വനുപ്രവൃത്തോഽയമധർമ്മപൂഗഃ ।
     ലോഭോഽനൃതം ചൌര്യമനാര്യമംഹോ
          ജ്യേഷ്ഠാ ച മായാ കലഹശ്ച ദംഭഃ ॥ 32 ॥

     ന വർത്തിതവ്യം തദധർമ്മബന്ധോ
          ധർമ്മേണ സത്യേന ച വർത്തിതവ്യേ ।
     ബ്രഹ്മാവർത്തേ യത്ര യജന്തി യജ്ഞൈർ-
          യജ്ഞേശ്വരം യജ്ഞവിതാനവിജ്ഞാഃ ॥ 33 ॥

     യസ്മിൻ ഹരിർഭഗവാനിജ്യമാന
          ഇജ്യാമൂർത്തിർ യജതാം ശം തനോതി ।
     കാമാനമോഘാൻ സ്ഥിരജങ്ഗമാനാ-
          മന്തർബഹിർവായുരിവൈഷ ആത്മാ ॥ 34 ॥

സൂത ഉവാച

പരീക്ഷിതൈവമാദിഷ്ടഃ സ കലിർജാതവേപഥുഃ ।
തമുദ്യതാസിമാഹേദം ദണ്ഡപാണിമിവോദ്യതം ॥ 35 ॥

കലിരുവാച

യത്ര ക്വചന വത്സ്യാമി സാർവ്വഭൌമ തവാജ്ഞയാ ।
ലക്ഷയേ തത്ര തത്രാപി ത്വാമാത്തേഷുശരാസനം ॥ 36 ॥

തന്മേ ധർമ്മഭൃതാം ശ്രേഷ്ഠ സ്ഥാനം നിർദ്ദേഷ്ടുമർഹസി ।
യത്രൈവ നിയതോ വത്സ്യ ആതിഷ്ഠംസ്തേഽനുശാസനം ॥ 37 ॥

സൂത ഉവാച

അഭ്യർത്ഥിതസ്തദാ തസ്മൈ സ്ഥാനാനി കലയേ ദദൌ ।
ദ്യൂതം പാനം സ്ത്രിയഃ സൂനാ യത്രാധർമ്മശ്ചതുർവ്വിധഃ ॥ 38 ॥

പുനശ്ച യാചമാനായ ജാതരൂപമദാത്പ്രഭുഃ ।
തതോഽനൃതം മദം കാമം രജോ വൈരം ച പഞ്ചമം ॥ 39 ॥

അമൂനി പഞ്ച സ്ഥാനാനി ഹ്യധർമ്മപ്രഭവഃ കലിഃ ।
ഔത്തരേയേണ ദത്താനി ന്യവസത്തന്നിദേശകൃത് ॥ 40 ॥

അഥൈതാനി ന സേവേത ബുഭൂഷുഃ പുരുഷഃ ക്വചിത് ।
വിശേഷതോ ധർമ്മശീലോ രാജാ ലോകപതിർഗ്ഗുരുഃ ॥ 41 ॥

വൃഷസ്യ നഷ്ടാംസ്ത്രീൻ പാദാൻ തപഃ ശൌചം ദയാമിതി ।
പ്രതിസന്ദധ ആശ്വാസ്യ മഹീം ച സമവർദ്ധയത് ॥ 42 ॥

സ ഏഷ ഏതർഹ്യധ്യാസ്ത ആസനം പാർത്ഥിവോചിതം ।
പിതാമഹേനോപന്യസ്തം രാജ്ഞാരണ്യം വിവിക്ഷതാ ॥ 43 ॥

ആസ്തേഽധുനാ സ രാജർഷിഃ കൌരവേന്ദ്രശ്രിയോല്ലസൻ ।
ഗജാഹ്വയേ മഹാഭാഗശ്ചക്രവർത്തീ ബൃഹച്ഛ്രവാഃ ॥ 44 ॥

ഇത്ഥംഭൂതാനുഭാവോഽയമഭിമന്യുസുതോ നൃപഃ ।
യസ്യ പാലയതഃ ക്ഷോണീം യൂയം സത്രായ ദീക്ഷിതാഃ ॥ 45 ॥

‌‌