ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / പ്രഥമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 1) / അദ്ധ്യായം 3

← സ്കന്ധം 1 : അദ്ധ്യായം 2 ‌

സ്കന്ധം 1 : അദ്ധ്യായം 4 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / പ്രഥമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 1) / അദ്ധ്യായം 3

സൂത ഉവാച

ജഗൃഹേ പൌരുഷം രൂപം ഭഗവാൻ മഹദാദിഭിഃ ।
സംഭൂതം ഷോഡശകലമാദൌ ലോകസിസൃക്ഷയാ ॥ 1 ॥

യസ്യാംഭസി ശയാനസ്യ യോഗനിദ്രാം വിതന്വതഃ ।
നാഭിഹ്രദാംബുജാദാസീദ്‌ ബ്രഹ്മാ വിശ്വസൃജാം പതിഃ ॥ 2 ॥

യസ്യാവയവസംസ്ഥാനൈഃ കൽപിതോ ലോകവിസ്തരഃ ।
തദ്വൈ ഭഗവതോ രൂപം വിശുദ്ധം സത്ത്വമൂർജ്ജിതം ॥ 3 ॥

     പശ്യന്ത്യദോ രൂപമദഭ്രചക്ഷുഷാ
          സഹസ്രപാദോരുഭുജാനനാദ്ഭുതം ।
     സഹസ്രമൂർദ്ധശ്രവണാക്ഷിനാസികം
          സഹസ്രമൌല്യംബരകുണ്ഡലോല്ലസത് ॥ 4 ॥

ഏതന്നാനാവതാരാണാം നിധാനം ബീജമവ്യയം ।
യസ്യാംശാംശേന സൃജ്യന്തേ ദേവതിര്യങ്നരാദയഃ ॥ 5 ॥

സ ഏവ പ്രഥമം ദേവഃ കൌമാരം സർഗ്ഗമാശ്രിതഃ ।
ചചാര ദുശ്ചരം ബ്രഹ്മാ ബ്രഹ്മചര്യമഖണ്ഡിതം ॥ 6 ॥

ദ്വിതീയം തു ഭവായാസ്യ രസാതലഗതാം മഹീം ।
ഉദ്ധരിഷ്യന്നുപാദത്ത യജ്ഞേശഃ സൌകരം വപുഃ ॥ 7 ॥

തൃതീമൃഷിസർഗ്ഗം ച ദേവർഷിത്വമുപേത്യ സഃ ।
തന്ത്രം സാത്വതമാചഷ്ട നൈഷ്കർമ്മ്യം കർമ്മാണാം യതഃ ॥ 8 ॥

തുര്യേ ധർമ്മകലാസർഗ്ഗേ നരനാരായണാവൃഷീ ।
ഭൂത്വാത്മോപശമോപേതമകരോദ്‌ ദുശ്ചരം തപഃ ॥ 9 ॥

പഞ്ചമഃ കപിലോ നാമ സിദ്ധേശഃ കാലവിപ്ലുതം ।
പ്രോവാചാസുരയേ സാംഖ്യം തത്ത്വഗ്രാമവിനിർണ്ണയം ॥ 10 ॥

ഷഷ്ഠമത്രേരപത്യത്വം വൃതഃ പ്രാപ്തോഽനസൂയയാ ।
ആന്വീക്ഷികീമളർക്കായ പ്രഹ്ളാദാദിഭ്യ ഊചിവാൻ ॥ 11 ॥

തതഃ സപ്തമ ആകൂത്യാം രുചേർയജ്ഞോഽഭ്യജായത ।
സ യാമാദ്യൈഃ സുരഗണൈരപാത്‌സ്വായംഭുവാന്തരം ॥ 12 ॥

അഷ്ടമേ മേരുദേവ്യാം തു നാഭേർജ്ജാത ഉരുക്രമഃ ।
ദർശയൻ വർത്മ ധീരാണാം സർവാശ്രമനമസ്കൃതം ॥ 13 ॥

ഋഷിഭിർയാചിതോ ഭേജേ നവമം പാർത്ഥിവം വപുഃ ।
ദുഗ്ധേമാമോഷധീർവിപ്രാസ്തേനായം സ ഉശത്തമഃ ॥ 14 ॥

രൂപം സ ജഗൃഹേ മാത്സ്യം ചാക്ഷുഷോദധിസംപ്ലവേ ।
നാവ്യാരോപ്യ മഹീമയ്യാമപാദ്‌ വൈവസ്വതം മനും ॥ 15 ॥

സുരാസുരാണാമുദധിം മഥ്നതാം മന്ദരാചലം ।
ദധ്രേ കമഠരൂപേണ പൃഷ്ഠ ഏകാദശേ വിഭുഃ ॥ 16 ॥

ധാന്വന്തരം ദ്വാദശമം ത്രയോദശമമേവ ച ।
അപായയത്‌സുരാനന്യാൻ മോഹിന്യാ മോഹയൻ സ്ത്രിയാ ॥ 17 ॥

ചതുർദ്ദശം നാരസിംഹം ബിഭ്രദ്ദൈത്യേന്ദ്രമൂർജ്ജിതം ।
ദദാര കരജൈർവ്വക്ഷസ്യേരകാം കടകൃദ്‌യഥാ ॥ 18 ॥

പഞ്ചദശം വാമനകം കൃത്വാഗാദധ്വരം ബലേഃ ।
പദത്രയം യാചമാനഃ പ്രത്യാദിത്സുസ്ത്രിവിഷ്ടപം ॥ 19 ॥

അവതാരേ ഷോഡശമേ പശ്യൻ ബ്രഹ്മദ്രുഹോ നൃപാൻ ।
ത്രിസ്സസപ്തകൃത്വഃ കുപിതോ നിഃക്ഷത്രാമകരോന്മഹീം ॥ 20 ॥

തതഃ സപ്തദശേ ജാതഃ സത്യവത്യാം പരാശരാത് ।
ചക്രേ വേദതരോഃ ശാഖാ ദൃഷ്ട്വാ പുംസോഽല്പമേധസഃ ॥ 21 ॥

നരദേവത്വമാപന്നസ്സുരകാര്യചികീർഷയാ ।
സമുദ്രനിഗ്രഹാദീനി ചക്രേ വീര്യാണ്യതഃ പരം ॥ 22 ॥

ഏകോനവിംശേ വിംശതിമേ വൃഷ്ണിഷു പ്രാപ്യ ജൻമനീ ।
രാമകൃഷ്ണാവിതി ഭുവോ ഭഗവാനഹരദ്ഭരം ॥ 23 ॥

തതഃ കലൌ സമ്പ്രവൃത്തേ സമ്മോഹായ സുരദ്വിഷാം ।
ബുദ്ധോ നാമ്നാജനസുതഃ കീകടേഷു ഭവിഷ്യതി ॥ 24 ॥

അഥാസൌ യുഗസന്ധ്യായാം ദസ്യുപ്രായേഷു രാജസു ।
ജനിതാ വിഷ്ണുയശസോ നാമ്നാ കൽകിർജ്ജഗത്പതിഃ ॥ 25 ॥

അവതാരാ ഹ്യസംഖ്യേയാ ഹരേഃ സത്ത്വനിധേർദ്വിജാഃ ।
യഥാവിദാസിനഃ കുല്യാഃ സരസസ്സ്യുഃ സഹസ്രശഃ ॥ 26 ॥

ഋഷയോ മനവോ ദേവാ മനുപുത്രാ മഹൌജസഃ ।
കലാഃ സർവ്വേ ഹരേരേവ സപ്രജാപതയസ്തഥാ ॥ 27 ॥

ഏതേ ചാംശകലാഃ പുംസഃ കൃഷ്ണസ്തു ഭഗവാൻ സ്വയം ।
ഇന്ദ്രാരിവ്യാകുലം ലോകം മൃഡയന്തി യുഗേ യുഗേ ॥ 28 ॥

ജന്മ ഗുഹ്യം ഭഗവതോ യ ഏതത്പ്രയതോ നരഃ ।
സായം പ്രാതർഗൃണൻ ഭക്ത്യാ ദുഃഖഗ്രാമാദ്‌വിമുച്യതേ ॥ 29 ॥

ഏതദ്രൂപം ഭഗവതോ ഹ്യരൂപസ്യ ചിദാത്മനഃ ।
മായാഗുണൈർവ്വിരചിതം മഹദാദിഭിരാത്മനി ॥ 30 ॥

യഥാ നഭസി മേഘൌഘോ രേണുർവ്വാ പാർത്ഥിവോഽനിലേ ।
ഏവം ദ്രഷ്ടരി ദൃശ്യത്വമാരോപിതമബുദ്ധിഭിഃ ॥ 31 ॥

അതഃ പരം യദവ്യക്തമവ്യൂഢഗുണവ്യൂഹിതം ।
അദൃഷ്ടാശ്രുതവസ്തുത്വാത്‌ സ ജീവോ യത്പുനർഭവഃ ॥ 32 ॥

യത്രേമേ സദസദ്രൂപേ പ്രതിഷിദ്ധേ സ്വസംവിദാ ।
അവിദ്യയാഽഽത്മനി കൃതേ ഇതി തദ്ബ്രഹ്മദർശനം ॥ 33 ॥

യദ്യേഷോപരതാ ദേവീ മായാ വൈശാരദീ മതിഃ ।
സമ്പന്ന ഏവേതി വിദുർമ്മഹിമ്നി സ്വേ മഹീയതേ ॥ 34 ॥

ഏവം ജന്മാനി കർമ്മാണി ഹ്യകർത്തുരജനസ്യ ച ।
വർണ്ണയന്തി സ്മ കവയോ വേദഗുഹ്യാനി ഹൃത്പതേഃ ॥ 35 ॥

     സ വാ ഇദം വിശ്വമമോഘലീലഃ
          സൃജത്യവത്യത്തി ന സജ്ജതേഽസ്മിൻ ।
     ഭൂതേഷു ചാന്തർഹിത ആത്മതന്ത്രഃ
          ഷാഡ്വർഗ്ഗികം ജിഘ്രതി ഷഡ്‌ഗുണേശഃ ॥ 36 ॥

     ന ചാസ്യ കശ്ചിന്നിപുണേന ധാതു-
          രവൈതി ജന്തുഃ കുമനീഷ ഊതീഃ ।
     നാമാനി രൂപാണി മനോവചോഭിഃ
          സന്തന്വതോ നടചര്യാമിവാജ്ഞഃ ॥ 37 ॥

     സ വേദ ധാതുഃ പദവീം പരസ്യ
          ദുരന്തവീര്യസ്യ രഥാങ്ഗപാണേഃ ।
     യോഽമായയാ സന്തതയാനുവൃത്ത്യാ
          ഭജേത തത്പാദസരോജഗന്ധം ॥ 38 ॥

     അഥേഹ ധന്യാ ഭഗവന്ത ഇത്ഥം
          യദ്വാസുദേവേഽഖിലലോകനാഥേ ।
     കുർവ്വന്തി സർവ്വാത്മകമാത്മഭാവം
          ന യത്ര ഭൂയഃ പരിവർത്ത ഉഗ്രഃ ॥ 39 ॥

ഇദം ഭാഗവതം നാമ പുരാണം ബ്രഹ്മസമ്മിതം ।
ഉത്തമശ്ലോകചരിതം ചകാര ഭഗവാൻ ഋഷിഃ ॥ 40 ॥

നിഃശ്രേയസായ ലോകസ്യ ധന്യം സ്വസ്ത്യയനം മഹത് ।
തദിദം ഗ്രാഹയാമാസ സുതമാത്മവതാം വരം ॥ 41 ॥

സർവ്വവേദേതിഹാസാനാം സാരം സാരം സമുദ്ധൃതം ।
സ തു സംശ്രാവയാമാസ മഹാരാജം പരീക്ഷിതം ॥ 42 ॥

പ്രായോപവിഷ്ടം ഗംഗായാം പരീതം പരമർഷിഭിഃ ।
കൃഷ്ണേ സ്വധാമോപഗതേ ധർമ്മാജ്ഞാനാദിഭിഃ സഹ ॥ 43 ॥

കലൌ നഷ്ടദൃശാമേഷ പുരാണാർക്കോഽധുനോദിതഃ ।
തത്ര കീർത്തയതോ വിപ്രാ വിപ്രർഷേർഭൂരിതേജസഃ ॥ 44 ॥

അഹം ചാധ്യഗമം തത്ര നിവിഷ്ടസ്തദനുഗ്രഹാത് ।
സോഽഹം വഃ ശ്രാവയിഷ്യാമി യഥാധീതം യഥാമതി ॥ 45 ॥

‌‌