ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / പ്രഥമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 1) / അദ്ധ്യായം 2

← സ്കന്ധം 1 : അദ്ധ്യായം 1 ‌

സ്കന്ധം 1 : അദ്ധ്യായം 3 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / പ്രഥമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 1) / അദ്ധ്യായം 2

വ്യാസ ഉവാച

ഇതി സംപ്രശ്നസംഹൃഷ്ടോ വിപ്രാണാം രൌമഹർഷണിഃ ।
പ്രതിപൂജ്യ വചസ്തേഷാം പ്രവക്തുമുപചക്രമേ ॥ 1 ॥

സൂത ഉവാച

     യം പ്രവ്രജന്തമനുപേതമപേതകൃത്യം
          ദ്വൈപായനോ വിരഹകാതര ആജുഹാവ ।
     പുത്രേതി തന്മയതയാ തരവോഽഭിനേദു-
          സ്തം സർവ്വഭൂതഹൃദയം മുനിമാനതോഽസ്മി ॥ 2 ॥

     യസ്സ്വാനുഭാവമഖിലശ്രുതിസാരമേക-
          മധ്യാത്മദീപമതിതിതീർഷതാം തമോഽന്ധം ।
     സംസാരിണാം കരുണയാഽഽഹ പുരാണഗുഹ്യം
          തം വ്യാസസൂനുമുപയാമി ഗുരും മുനീനാം ॥ 3 ॥

നാരായണം നമസ്കൃത്യ നരം ചൈവ നരോത്തമം ।
ദേവീം സരസ്വതീം വ്യാസം തതോ ജയമുദീരയേത് ॥ 4 ॥

മുനയഃ സാധു പൃഷ്ടോഽഹം ഭവദ്ഭിർല്ലോകമംഗളം ।
യത്കൃതഃ കൃഷ്ണസംപ്രശ്നോ യേനാത്മാ സുപ്രസീദതി ॥ 5 ॥

സ വൈ പുംസാം പരോ ധർമ്മോ യതോ ഭക്തിരധോക്ഷജേ ।
അഹൈതുക്യപ്രതിഹതാ യയാഽഽത്മാ സംപ്രസീദതി ॥ 6 ॥

വാസുദേവേ ഭഗവതി ഭക്തിയോഗഃ പ്രയോജിതഃ ।
ജനയത്യാശു വൈരാഗ്യം ജ്ഞാനം ച യദഹൈതുകം ॥ 7 ॥

ധർമ്മഃ സ്വനുഷ്ഠിതഃ പുംസാം വിഷ്വക്സേനകഥാസു യഃ ।
നോത്പാദയേദ്യദി രതിം ശ്രമ ഏവ ഹി കേവലം ॥ 8 ॥

ധർമ്മസ്യ ഹ്യാപവർഗ്യസ്യ നാർത്ഥോഽർത്ഥായോപകല്പതേ ।
നാർത്ഥസ്യ ധർമ്മൈകാന്തസ്യ കാമോ ലാഭായ ഹി സ്മൃതഃ ॥ 9 ॥

കാമസ്യ നേന്ദ്രിയപ്രീതിർല്ലാഭോ ജീവേത യാവതാ ।
ജീവസ്യ തത്ത്വജിജ്ഞാസാ നാർത്ഥോ യശ്ചേഹ കർമ്മഭിഃ ॥ 10 ॥

വദന്തി തത്തത്ത്വവിദസ്തത്ത്വം യജ്ജ്ഞാനമദ്വയം ।
ബ്രഹ്മേതി പരമാത്മേതി ഭഗവാനിതി ശബ്ദ്യതേ ॥ 11 ॥

തച്ഛ്രദ്ദധാനാ മുനയോ ജ്ഞാനവൈരാഗ്യയുക്തയാ ।
പശ്യന്ത്യാത്മനി ചാത്മാനം ഭക്ത്യാ ശ്രുതഗൃഹീതയാ ॥ 12 ॥

അതഃ പുംഭിർദ്വിജശ്രേഷ്ഠാ വർണ്ണാശ്രമവിഭാഗശഃ ।
സ്വനുഷ്ഠിതസ്യ ധർമ്മസ്യ സംസിദ്ധിർഹരിതോഷണം ॥ 13 ॥

തസ്മാദേകേന മനസാ ഭഗവാൻ സാത്വതാം പതിഃ ।
ശ്രോതവ്യഃ കീർത്തിതവ്യശ്ച ധ്യേയഃ പൂജ്യശ്ച നിത്യദാ ॥ 14 ॥

യദനുധ്യാസിനാ യുക്താഃ കർമ്മഗ്രന്ഥിനിബന്ധനം ।
ഛിന്ദന്തി കോവിദാസ്തസ്യ കോ ന കുര്യാത്കഥാരതിം ॥ 15 ॥

ശുശ്രൂഷോഃ ശ്രദ്ദധാനസ്യ വാസുദേവകഥാരുചിഃ ।
സ്യാൻമഹത്സേവയാ വിപ്രാഃ പുണ്യതീർത്ഥനിഷേവണാത് ॥ 16 ॥

ശൃണ്വതാം സ്വകഥാം കൃഷ്ണഃ പുണ്യശ്രവണകീർത്തനഃ ।
ഹൃദ്യന്തഃസ്ഥോ ഹ്യഭദ്രാണി വിധുനോതി സുഹൃത് സതാം ॥ 17 ॥

നഷ്ടപ്രായേഷ്വഭദ്രേഷു നിത്യം ഭാഗവതസേവയാ ।
ഭഗവത്യുത്തമശ്ലോകേ ഭക്തിർഭവതി നൈഷ്ഠികീ ॥ 18 ॥

തദാ രജസ്തമോഭാവാഃ കാമലോഭാദയശ്ച യേ ।
ചേത ഏതൈരനാവിദ്ധം സ്ഥിതം സത്ത്വേ പ്രസീദതി ॥ 19 ॥

ഏവം പ്രസന്നമനസോ ഭഗവദ്ഭക്തിയോഗതഃ ।
ഭഗവത്തത്ത്വവിജ്ഞാനം മുക്തസംഗസ്യ ജായതേ ॥ 20 ॥

ഭിദ്യതേ ഹൃദയഗ്രന്ഥിശ്ഛിദ്യന്തേ സർവ്വസംശയാഃ ।
ക്ഷീയന്തേ ചാസ്യ കർമ്മാണി ദൃഷ്ട ഏവാത്മനീശ്വരേ ॥ 21 ॥

അതോ വൈ കവയോ നിത്യം ഭക്തിം പരമയാ മുദാ ।
വാസുദേവേ ഭഗവതി കുർവ്വന്ത്യാത്മപ്രസാദനീം ॥ 22 ॥

     സത്ത്വം രജസ്തമ ഇതി പ്രകൃതേർഗുണാസ്തൈർ-
          യുക്തഃ പരഃ പൂരുഷ ഏക ഇഹാസ്യ ധത്തേ ।
     സ്ഥിത്യാദയേ ഹരിവിരിഞ്ചിഹരേതി സംജ്ഞാഃ
          ശ്രേയാംസി തത്ര ഖലു സത്ത്വതനോർനൃണാം സ്യുഃ ॥ 23 ॥

പാർത്ഥിവാദ്ദാരുണോ ധൂമസ്തസ്മാദഗ്നിസ്ത്രയീമയഃ ।
തമസസ്തു രജസ്തസ്മാത് സത്ത്വം യദ്ബ്രഹ്മദർശനം ॥ 24 ॥

ഭേജിരേ മുനയോഽഥാഗ്രേ ഭഗവന്തമധോക്ഷജം ।
സത്ത്വം വിശുദ്ധം ക്ഷേമായ കൽപന്തേ യേഽനു താനിഹ ॥ 25 ॥

മുമുക്ഷവോ ഘോരരൂപാൻ ഹിത്വാ ഭൂതപതീനഥ ।
നാരായണകലാഃ ശാന്താ ഭജന്തി ഹ്യനസൂയവഃ ॥ 26 ॥

രജസ്തമഃ പ്രകൃതയസ്സമശീലാ ഭജന്തി വൈ ।
പിതൃഭൂതപ്രജേശാദീൻ ശ്രിയൈശ്വര്യപ്രജേപ്സവഃ ॥ 27 ॥

വാസുദേവപരാ വേദാ വാസുദേവപരാ മഖാഃ ।
വാസുദേവപരാ യോഗാ വാസുദേവപരാഃ ക്രിയാഃ ॥ 28 ॥

വാസുദേവപരം ജ്ഞാനം വാസുദേവപരം തപഃ ।
വാസുദേവപരോ ധർമ്മോ വാസുദേവപരാ ഗതിഃ ॥ 29 ॥

സ ഏവേദം സസർജ്ജാഗ്രേ ഭഗവാനാത്മമായയാ ।
സദസദ്രൂപയാ ചാസൌ ഗുണമയ്യാഽഗുണേ വിഭുഃ ॥ 30 ॥

തയാ വിലസിതേഷ്വേഷു ഗുണേഷു ഗുണവാനിവ ।
അന്തഃപ്രവിഷ്ട ആഭാതി വിജ്ഞാനേന വിജൃംഭിതഃ ॥ 31 ॥

യഥാ ഹ്യവഹിതോ വഹ്നിർദ്ദാരുഷ്വേകഃ സ്വയോനിഷു ।
നാനേവ ഭാതി വിശ്വാത്മാ ഭൂതേഷു ച തഥാ പുമാൻ ॥ 32 ॥

അസൌ ഗുണമയൈർഭാവൈർഭൂതസൂക്ഷ്മേന്ദ്രിയാത്മഭിഃ ।
സ്വനിർമ്മിതേഷു നിർവിഷ്ടോ ഭുങ്‌ക്തേ ഭൂതേഷു തദ്ഗുണാൻ ॥ 33 ॥

ഭാവയത്യേഷ സത്ത്വേന ലോകാൻ വൈ ലോകഭാവനഃ ।
ലീലാവതാരാനുരതോ ദേവതിര്യങ്നരാദിഷു ॥ 34 ॥