മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം/അധ്യായം123

←അധ്യായം122

മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം രചന:വ്യാസൻ അധ്യായം 123

അധ്യായം124→

1 [വൈ]
     അർജുനസ് തു പരം യത്നം ആതസ്ഥേ ഗുരു പൂജനേ
     അസ്ത്രേ ച പരമം യോഗം പ്രിയോ ദ്രോണസ്യ ചാഭവത്
 2 ദ്രോണേന തു തദാഹൂയ രഹസ്യ് ഉക്തോ ഽന്നസാധകഃ
     അന്ധകാരേ ഽർജുനായാന്നം ന ദേയം തേ കഥം ചന
 3 തതഃ കദാ ചിദ് ഭുഞ്ജാനേ പ്രവവൗ വായുർ അർജുനേ
     തേന തത്ര പ്രദീപ്തഃ സ ദീപ്യമാനോ നിവാപിതഃ
 4 ഭുങ്ക്ത ഏവാർജുനോ ഭക്തം ന ചാസ്യാസ്യാദ് വ്യമുഹ്യത
     ഹസ്തസ് തേജസ്വിനോ നിത്യം അന്നഗ്രഹണ കാരണാത്
     തദ് അഭ്യാസകൃതം മത്വാ രാത്രാവ് അഭ്യസ്ത പാണ്ഡവഃ
 5 തസ്യ ജ്യാതലനിർഘോഷം ദ്രോണഃ ശുശ്രാവ ഭാരത
     ഉപേത്യ ചൈനം ഉത്ഥായ പരിഷ്വജ്യേദം അബ്രവീത്
 6 പ്രയതിഷ്യേ തഥാ കർതും യഥാ നാന്യോ ധനുർധരഃ
     ത്വത്സമോ ഭവിതാ ലോകേ സത്യം ഏതദ് ബ്രവീമി തേ
 7 തതോ ദ്രോണോ ഽർജുനം ഭൂയോ രഥേഷു ച ഗജേഷു ച
     അശ്വേഷു ഭൂമാവ് അപി ച രണശിക്ഷാം അശിക്ഷയത്
 8 ഗദായുദ്ധേ ഽസി ചര്യായാം തോമരപ്രാസശക്തിഷു
     ദ്രോണഃ സങ്കീർണ യുദ്ധേഷു ശിക്ഷയാം ആസ പാണ്ഡവം
 9 തസ്യ തത് കൗശലം ദൃഷ്ട്വാ ധനുർവേദ ജിഘൃക്ഷവഃ
     രാജാനോ രാജപുത്രാശ് ച സമാജഗ്മുഃ സഹസ്രശഃ
 10 തതോ നിഷാദരാജസ്യ ഹിരണ്യധനുഷഃ സുതഃ
    ഏകലബ്യോ മഹാരാജ ദ്രോണം അഭ്യാജഗാമ ഹ
11 ന സ തം പ്രതിജഗ്രാഹ നൈഷാദിർ ഇതി ചിന്തയൻ
    ശിഷ്യം ധനുഷി ധർമജ്ഞസ് തേഷാം ഏവാന്വവേക്ഷയാ
12 സ തു ദ്രോണസ്യ ശിരസാ പാദൗ ഗൃഹ്യ പരന്തപഃ
    അരണ്യം അനുസമ്പ്രാപ്തഃ കൃത്വാ ദ്രോണം മഹീ മയം
13 തസ്മിന്ന് ആചാര്യ വൃത്തിം ച പരമാം ആസ്ഥിതസ് തദാ
    ഇഷ്വസ്ത്രേ യോഗം ആതസ്ഥേ പരം നിയമം ആസ്ഥിതഃ
14 പരയാ ശ്രദ്ധയാ യുക്തോ യോഗേന പരമേണ ച
    വിമോക്ഷാദാന സന്ധാനേ ലഘുത്വം പരം ആപ സഃ
15 അഥ ദ്രോണാഭ്യനുജ്ഞാതാഃ കദാ ചിത് കുരുപാണ്ഡവാഃ
    രഥൈർ വിനിര്യയുഃ സർവേ മൃഗയാം അരിമർദനാഃ
16 തത്രോപകരണം ഗൃഹ്യ നരഃ കശ് ചിദ് യദൃച്ഛയാ
    രാജന്ന് അനുജഗാമൈകഃ ശ്വാനം ആദായ പാണ്ഡവാൻ
17 തേഷാം വിചരതാം തത്ര തത് തത് കർമ ചികീർഷതാം
    ശ്വാ ചരൻ സ വനേ മൂഢോ നൈഷാദിം പ്രതി ജഗ്മിവാൻ
18 സ കൃഷ്ണം മലദിഗ്ധാംഗം കൃഷ്ണാജിനധരം വനേ
    നൈഷാദിം ശ്വാ സമാലക്ഷ്യ ഭഷംസ് തസ്ഥൗ തദ് അന്തികേ
19 തദാ തസ്യാഥ ഭഷതഃ ശുനഃ സപ്തശരാൻ മുഖേ
    ലാഘവം ദർശയന്ന് അസ്ത്രേ മുമോച യുഗപദ് യഥാ
20 സ തു ശ്വാ ശരപൂർണാസ്യഃ പാണ്ഡവാൻ ആജഗാമ ഹ
    തം ദൃഷ്ട്വാ പാണ്ഡവാ വീരാ വിസ്മയം പരമം യയുഃ
21 ലാഘവം ശബ്ദവേധിത്വം ദൃഷ്ട്വാ തത്പരമം തദാ
    പ്രേക്ഷ്യ തം വ്രീഡിതാശ് ചാസൻ പ്രശശംസുശ് ച സർവശഃ
22 തം തതോ ഽന്വേഷമാണാസ് തേ വനേ വനനിവാസിനം
    ദദൃശുഃ പാണ്ഡവാ രാജന്ന് അസ്യന്തം അനിശം ശരാൻ
23 ന ചൈനം അഭ്യജാനംസ് തേ തദാ വികൃതദർശനം
    അഥൈനം പരിപപ്രച്ഛുഃ കോ ഭവാൻ കസ്യ വേത്യ് ഉത
24 [ഏകലവ്യ]
    നിഷാദാധിപതേർ വീരാ ഹിരണ്യധനുഷഃ സുതം
    ദ്രോണശിഷ്യം ച മാം വിത്തധനുർവേദ കൃതശ്രമം
25 [വൈ]
    തേ തം ആജ്ഞായ തത്ത്വേന പുനർ ആഗമ്യ പാണ്ഡവാഃ
    യഥാവൃത്തം ച തേ സർവം ദ്രോണായാചഖ്യുർ അദ്ഭുതം
26 കൗന്തേയസ് ത്വ് അർജുനോ രാജന്ന് ഏകലവ്യം അനുസ്മരൻ
    രഹോ ദ്രോണം സമാഗമ്യ പ്രണയാദ് ഇദം അബ്രവീത്
27 നന്വ് അഹം പരിരഭ്യൈകഃ പ്രീതിപൂർവം ഇദം വചഃ
    ഭവതോക്തോ ന മേ ശിഷ്യസ് ത്വദ് വിശിഷ്ടോ ഭവിഷ്യതി
28 അഥ കസ്മാൻ മദ്വിശിഷ്ടോ ലോകാദ് അപി ച വീര്യവാൻ
    അസ്ത്യ് അന്യോ ഭവതഃ ശിഷ്യോ നിഷാദാധിപതേഃ സുതഃ
29 മുഹൂർതം ഇവ തം ദ്രോണശ് ചിന്തയിത്വാ വിനിശ്ചയം
    സവ്യസാചിനം ആദായ നൈഷാദിം പ്രതി ജഗ്മിവാൻ
30 ദദർശ മലദിഗ്ധാംഗം ജടിലം ചീരവാസസം
    ഏകലവ്യം ധനുഷ്പാണിം അസ്യന്തം അനിശം ശരാൻ
31 ഏകലവ്യസ് തു തം ദൃഷ്ട്വാ ദ്രോണം ആയാന്തം അന്തികാത്
    അഭിഗമ്യോപസംഗൃഹ്യ ജഗാമ ശിരസാ മഹീം
32 പൂജയിത്വാ തതോ ദ്രോണം വിധിവത് സ നിഷാദജഃ
    നിവേദ്യ ശിഷ്യം ആത്മാനം തസ്ഥൗ പ്രാഞ്ജലിർ അഗ്രതഃ
33 തതോ ദ്രോണോ ഽബ്രവീദ് രാജന്ന് ഏകലവ്യം ഇദം വചഃ
    യദി ശിഷ്യോ ഽസി മേ തൂർണം വേതനം സമ്പ്രദീയതാം
34 ഏകലവ്യസ് തു തച് ഛ്രുത്വാ പ്രീയമാണോ ഽബ്രവീദ് ഇദം
    കിം പ്രയച്ഛാമി ഭഗവന്ന് ആജ്ഞാപയതു മാം ഗുരുഃ
35 ന ഹി കിം ചിദ് അദേയം മേ ഗുരവേ ബ്രഹ്മവിത്തമ
    തം അബ്രവീത് ത്വയാംഗുഷ്ഠോ ദക്ഷിണോ ദീയതാം മമ
36 ഏകലവ്യസ് തു തച് ഛ്രുത്വാ വചോ ദ്രോണസ്യ ദാരുണം
    പ്രതിജ്ഞാം ആത്മനോ രക്ഷൻ സത്യേ ച നിരതഃ സദാ
37 തഥൈവ ഹൃഷ്ടവദനസ് തഥൈവാദീന മാനസഃ
    ഛിത്ത്വാവിചാര്യ തം പ്രാദാദ് ദ്രോണായാംഗുഷ്ഠം ആത്മനഃ
38 തതഃ പരം തു നൈഷാദിർ അംഗുലീഭിർ വ്യകർഷത
    ന തഥാ സ തു ശീഘ്രോ ഽഭൂദ് യഥാപൂർവം നരാധിപ
39 തതോ ഽർജുനഃ പ്രീതമനാ ബഭൂവ വിഗതജ്വരഃ
    ദ്രോണശ് ച സത്യവാഗ് ആസീൻ നാന്യോ ഽഭ്യഭവദ് അർജുനം
40 ദ്രോണസ്യ തു തദാ ശിഷ്യൗ ഗദാ യോഗ്യാം വിശേഷതഃ
    ദുര്യോധനശ് ച ഭീമശ് ച കുരൂണാം അഭ്യഗച്ഛതാം
41 അശ്വത്ഥാമാ രഹസ്യേഷു സർവേഷ്വ് അഭ്യധികോ ഽഭവത്
    തഥാതി പുരുഷാൻ അന്യാൻ സാരുകൗ യമജാവ് ഉഭൗ
    യുധിഷ്ഠിരോ രഥശ്രേഷ്ഠഃ സർവത്ര തു ധനഞ്ജയഃ
42 പ്രസ്ഥിതഃ സാഗരാന്തായാം രഥയൂഥപ യൂഥപഃ
    ബുദ്ധിയോഗബലോത്സാഹൈഃ സർവാസ്ത്രേഷു ച പാണ്ഡവഃ
43 അസ്ത്രേ ഗുർവ് അനുരാഗേ ച വിശിഷ്ടോ ഽഭവദ് അർജുനഃ
    തുല്യേഷ്വ് അസ്ത്രോപദേശേഷു സൗഷ്ഠവേന ച വീര്യവാൻ
    ഏകഃ സർവകുമാരാണാം ബഭൂവാതിരഥോ ഽർജുനഃ
44 പ്രാണാധികം ഭീമസേനം കൃതവിദ്യം ധനഞ്ജയം
    ധാർതരാഷ്ട്രാ ദുരാത്മാനോ നാമൃഷ്യന്ത നരാധിപ
45 താംസ് തു സർവാൻ സമാനീയ സർവവിദ്യാസു നിഷ്ഠിതാൻ
    ദ്രോണഃ പ്രഹരണ ജ്ഞാനേ ജിജ്ഞാസുഃ പുരുഷർഷഭ
46 കൃത്രിമം ഭാസം ആരോപ്യ വൃക്ഷാഗ്രേ ശിൽപിഭിഃ കൃതം
    അവിജ്ഞാതം കുമാരാണാം ലക്ഷ്യഭൂതം ഉപാദിശത്
47 [ദ്രോണ]
    ശീഘ്രം ഭവന്തഃ സർവേ വൈ ധനൂംഷ്യ് ആദായ സത്വരാഃ
    ഭാസം ഏതം സമുദ്ദിശ്യ തിഷ്ഠന്താം സംഹിതേഷവഃ
48 മദ്വാക്യസമകാലം ച ശിരോ ഽസ്യ വിനിപാത്യതാം
    ഏകൈകശോ നിയോക്ഷ്യാമി തഥാ കുരുത പുത്രകാഃ
49 [വൈ]
    തതോ യുധിഷ്ഠിരം പൂർവം ഉവാചാംഗിരസാം വരഃ
    സന്ധത്സ്വ ബാണം ദുർധർഷം മദ്വാക്യാന്തേ വിമുഞ്ച ച
50 തതോ യുധിഷ്ഠിരഃ പൂർവം ധനുർ ഗൃഹ്യ മഹാരവം
    തസ്ഥൗ ഭാസം സമുദ്ദിശ്യ ഗുരുവാക്യപ്രചോദിതഃ
51 തതോ വിതതധന്വാനം ദ്രോണസ് തം കുരുനന്ദനം
    സ മുഹൂർതാദ് ഉവാചേദം വചനം ഭരതർഷഭ
52 പശ്യസ്യ് ഏനം ദ്രുമാഗ്രസ്ഥം ഭാസം നരവരാത്മജ
    പശ്യാമീത്യ് ഏവം ആചാര്യം പ്രത്യുവാച യുധിഷ്ഠിരഃ
53 സ മുഹൂർതാദ് ഇവ പുനർ ദ്രോണസ് തം പ്രത്യഭാഷത
    അഥ വൃക്ഷം ഇമം മാം വാ ഭ്രാതൄൻ വാപി പ്രപശ്യസി
54 തം ഉവാച സ കൗന്തേയഃ പശ്യാമ്യ് ഏനം വനസ്പതിം
    ഭവന്തം ച തഥാ ഭ്രാതൄൻ ഭാസം ചേതി പുനഃ പുനഃ
55 തം ഉവാചാപസർപേതി ദ്രോണോ ഽപ്രീത മനാ ഇവ
    നൈതച് ഛക്യം ത്വയാ വേദ്ധും ലക്ഷ്യം ഇത്യ് ഏവ കുത്സയൻ
56 തതോ ദുര്യോധനാദീംസ് താൻ ധാർതരാഷ്ട്രാൻ മഹായശാഃ
    തേനൈവ ക്രമയോഗേന ജിജ്ഞാസുഃ പര്യപൃച്ഛത
57 അന്യാംശ് ച ശിഷ്യാൻ ഭീമാദീൻ രാജ്ഞശ് ചൈവാന്യ ദേശജാൻ
    തഥാ ച സർവേ സർവം തത് പശ്യാമ ഇതി കുത്സിതാഃ
58 തതോ ധനഞ്ജയം ദ്രോണഃ സ്മയമാനോ ഽഭ്യഭാഷത
    ത്വയേദാനീം പ്രഹർതവ്യം ഏതൽ ലക്ഷ്യം നിശമ്യതാം
59 മദ്വാക്യസമകാലം തേ മോക്തവ്യോ ഽത്ര ഭവേച് ഛരഃ
    വിതത്യ കാർമുകം പുത്ര തിഷ്ഠ താവൻ മുഹൂർതകം
60 ഏവം ഉക്തഃ സവ്യസാചീ മണ്ഡലീകൃതകാർമുകഃ
    തസ്ഥൗ ലക്ഷ്യം സമുദ്ദിശ്യാ ഗുരുവാക്യപ്രചോദിതഃ
61 മുഹൂർതാദ് ഇവ തം ദ്രോണസ് തഥൈവ സമഭാഷത
    പശ്യസ്യ് ഏനം സ്ഥിതം ഭാസം ദ്രുമം മാം അപി വേത്യ് ഉത
62 പശ്യാമ്യ് ഏനം ഭാസം ഇതി ദ്രോണം പാർഥോ ഽഭ്യഭാഷത
    ന തു വൃക്ഷം ഭവന്തം വാ പശ്യാമീതി ച ഭാരത
63 തതഃ പ്രീതമനാ ദ്രോണോ മുഹൂർതാദ് ഇവ തം പുനഃ
    പ്രത്യഭാഷത ദുർധർഷഃ പാണ്ഡവാനാം രഥർഷഭം
64 ഭാസം പശ്യസി യദ്യ് ഏനം തഥാ ബ്രൂഹി പുനർ വചഃ
    ശിരഃ പശ്യാമി ഭാസസ്യ ന ഗാത്രം ഇതി സോ ഽബ്രവീത്
65 അർജുനേനൈവം ഉക്തസ് തു ദ്രോണോ ഹൃഷ്ടതനൂ രുഹഃ
    മുഞ്ചസ്വേത്യ് അബ്രവീത് പാർഥം സ മുമോചാവിചാരയൻ
66 തതസ് തസ്യ നഗസ്ഥസ്യ ക്ഷുരേണ നിശിതേന ഹ
    ശിര ഉത്കൃത്യ തരസാ പാതയാം ആസ പാണ്ഡവഃ
67 തസ്മിൻ കർമണി സംസിദ്ധേ പര്യശ്വജത ഫൽഗുനം
    മേനേ ച ദ്രുപദം സംഖ്യേ സാനുബന്ധം പരാജിതം
68 കസ്യ ചിത് ത്വ് അഥ കാലസ്യ സശിഷ്യോ ഽംഗിരസാം വരഃ
    ജഗാമ ഗംഗാം അഭിതോ മജ്ജിതും ഭരതർഷഭ
69 അവഗാഢം അഥോ ദ്രോണം സലിലേ സലിലേ ചരഃ
    ഗ്രാഹോ ജഗ്രാഹ ബലവാഞ് ജംഘാന്തേ കാലചോദിതഃ
70 സ സമർഥോ ഽപി മോക്ഷായ ശിഷ്യാൻ സർവാൻ അചോദയത്
    ഗ്രാഹം ഹത്വാ മോക്ഷയധ്വം മാം ഇതി ത്വരയന്ന് ഇവ
71 തദ് വാക്യസമകാലം തു ബീഭത്സുർ നിശിതൈഃ ശരൈഃ
    ആവാപൈഃ പഞ്ചഭിർ ഗ്രാഹം മഗ്നം അംഭസ്യ് അതാഡയത്
    ഇതരേ തു വിസംമൂഢാസ് തത്ര തത്ര പ്രപേദിരേ
72 തം ച ദൃഷ്ട്വാ ക്രിയോപേതം ദ്രോണോ ഽമന്യാത പാണ്ഡവം
    വിശിഷ്ടം സർവശിഷ്യേഭ്യഃ പ്രീതിമാംശ് ചാഭവത് തദാ
73 സ പാർഥ ബാണൈർ ബഹുധാ ഖണ്ഡശഃ പരികൽപിതഃ
    ഗ്രാഹഃ പഞ്ചത്വം ആപേദേ ജംഘാം ത്യക്ത്വാ മഹാത്മനഃ
74 അഥാബ്രവീൻ മഹാത്മാനം ഭാരദ്വാജോ മഹാരഥം
    ഗൃഹാണേദം മഹാബാഹോ വിശിഷ്ടം അതിദുർധരം
    അസ്ത്രം ബ്രഹ്മശിരോ നാമ സപ്രയോഗ നിവർതനം
75 ന ച തേ മാനുഷേഷ്വ് ഏതത് പ്രയോക്തവ്യം കഥം ചന
    ജഗദ് വിനിർദഹേദ് ഏതദ് അൽപതേജസി പാതിതം
76 അസാമാന്യം ഇദം താത ലോകേഷ്വ് അസ്ത്രം നിഗദ്യതേ
    തദ് ധാരയേഥാഃ പ്രയതഃ ശൃണു ചേദം വചോ മമ
77 ബാധേതാമാനുഷഃ ശത്രുർ യദാ ത്വാം വീര കശ് ചന
    തദ് വധായ പ്രയുഞ്ജീഥാസ് തദാസ്ത്രം ഇദം ആഹവേ
78 തഥേതി തത് പ്രതിശ്രുത്യ ബീഭത്സുഃ സ കൃതാഞ്ജലിഃ
    ജഗ്രാഹ പരമാസ്ത്രം തദാഹ ചൈനം പുനർ ഗുരുഃ
    ഭവിതാ ത്വത്സമോ നാന്യഃ പുമാംൽ ലോകേ ധനുർധരഃ