മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം/അധ്യായം19
| ←അധ്യായം18 | മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം രചന: അധ്യായം19 |
അധ്യായം20→ |
1 [ധൃ]
അക്ഷൗഹിണ്യോ ദശൈകാം ച വ്യൂഢാം ദൃഷ്ട്വാ യുധിഷ്ഠിരഃ
കഥം അൽപേന സൈന്യേന പ്രത്യവ്യൂഹത പാണ്ഡവഃ
2 യോ വേദ മാനുഷം വ്യൂഹം ദൈവം ഗാന്ധർവം ആസുരം
കഥം ഭീഷ്മം സ കൗന്തേയഃ പ്രത്യവ്യൂഹത പാണ്ഡവഃ
3 [സ്]
ധാർതരാഷ്ട്രാണ്യ് അനീകാനി ദൃഷ്ട്വാ വ്യൂഢാനി പാണ്ഡവഃ
അഭ്യഭാഷത ധർമാത്മാ ധർമരാജോ ധനഞ്ജയം
4 മഹർഷേർ വചനാത് താത വേദയന്തി ബൃഹസ്പതേഃ
സംഹതാൻ യോധയേദ് അൽപാൻ കാമം വിസ്താരയേദ് ബഹൂൻ
5 സൂചീമുഖം അനീകം സ്യാദ് അൽപാനാം ബഹുഭിഃ സഹ
അസ്മാകം ച തഥാ സൈന്യം അൽപീയഃ സുതരാം പരൈഃ
6 ഏതദ് വചനം ആജ്ഞായ മഹർഷേർ വ്യൂഹ പാണ്ഡവ
തച് ഛ്രുത്വാ ധർമരാജസ്യ പ്രത്യഭാഷത ഫൽഗുണഃ
7 ഏഷ വ്യൂഹാമി തേ രാജൻ വ്യൂഹം പരമദുർജയം
അചലം നാമ വജ്രാഖ്യം വിഹിതം വജ്രപാണിനാ
8 യഃ സ വാത ഇവോദ്ധൂതഃ സമരേ ദുഃസഹഃ പരൈഃ
സ നഃ പുരോ യോത്സ്യതി വൈ ഭീമഃ പ്രഹരതാം വരഃ
9 തേജാംസി രിപുസൈന്യാനാം മൃദ്നൻ പുരുഷസത്തമഃ
അഗ്രേ ഽഗ്രണീർ യാസ്യതി നോ യുദ്ധോപായ വിചക്ഷണഃ
10 യം ദൃഷ്ട്വാ പാർഥിവാഃ സർവേ ദുര്യോധന പുരോഗമാഃ
നിവർതിഷ്യന്തി സംഭ്രാന്താഃ സിംഹം ക്ഷുദ്രമൃഗാ ഇവ
11 തം സർവേ സംശ്രയിഷ്യാമഃ പ്രാകാരം അകുതോഭയം
ഭീമം പ്രഹരതാം ശ്രേഷ്ഠം വജ്രപാണിം ഇവാമരാഃ
12 ന ഹി സോ ഽസ്തി പുമാംൽ ലോകേ യഃ സങ്ക്രുദ്ധം വൃകോദരം
ദ്രഷ്ടും അത്യുഗ്ര കർമാണം വിഷഹേത നരർഷഭം
13 ഭീമസേനോ ഗദാം ബിഭ്രദ് വജ്രസാരമയീം ദൃഢാം
ചരൻ വേഗേന മഹതാ സമുദ്രം അപി ശോഷയേത്
14 കേകയാ ധൃഷ്ടകേതുശ് ച ചേകിതാനശ് ച വീര്യവാൻ
ഏത തിഷ്ഠന്തി സാമാത്യാഃ പ്രേക്ഷകാസ് തേ നരേശ്വര
15 ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ ദായാദാ ഇതി ബീഭത്സുർ അബ്രവീത്
ബ്രുവാണം തു തഥാ പാർഥം സർവസൈന്യാനി മാരിഷ
അപൂജയംസ് തദാ വാഗ്ഭിർ അനുകൂലാഭിർ ആഹവേ
16 ഏവം ഉക്ത്വാ മഹാബാഹുസ് തഥാ ചക്രേ ധനഞ്ജയഃ
വ്യൂഹ്യ താനി ബലാന്യ് ആശു പ്രയയൗ ഫൽഗുനസ് തദാ
17 സമ്പ്രയാതാൻ കുരൂൻ ദൃഷ്ട്വാ പാണ്ഡവാനാം മഹാചമൂഃ
ഗംഗേവ പൂർണാ സ്തിമിതാ സ്യന്ദമാനാ വ്യദൃശ്യത
18 ഭീമസേനോ ഽഗ്രണീസ് തേഷാം ധൃഷ്ടദ്യുമ്നശ് ച പാർഷതഃ
നകുലഃ സഹദേവശ് ച ധൃഷ്ടകേതുശ് ച വീര്യവാൻ
19 സമുദ്യോജ്യ തതഃ പശ്ചാദ് രാജാപ്യ് അക്ഷൗഹിണീ വൃതഃ
ഭ്രാതൃഭിഃ സഹ പുത്രൈശ് ച സോ ഽഭ്യരക്ഷത പൃഷ്ഠതഃ
20 ചക്രരക്ഷൗ തു ഭീമസ്യ മാദ്രീപുത്രൗ മഹാദ്യുതീ
ദ്രൗപദേയാഃ സ സൗഭദ്രാഃ പൃഷ്ഠഗോപാസ് തരസ്വിനഃ
21 ധൃഷ്ടദ്യുമ്നശ് ച പാഞ്ചാല്യസ് തേഷാം ഗോപ്താ മഹാരഥഃ
സഹിതഃ പൃതനാ ശൂരൈ രഥമുഖ്യൈഃ പ്രഭദ്രകൈഃ
22 ശിഖണ്ഡീ തു തതഃ പശ്ചാദ് അർജുനേനാഭിരക്ഷിതഃ
യത്തോ ഭീഷ്മവിനാശായ പ്രയയൗ ഭരതർഷഭ
23 പൃഷ്ഠഗോപോ ഽർജുനസ്യാപി യുയുധാനോ മഹാരഥഃ
ചക്രരക്ഷൗ തു പാഞ്ചാല്യൗ യുധാമന്യൂത്തമൗജസൗ
24 രാജാ തു മധ്യമാനീകേ കുന്തീപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ
ബൃഹദ്ഭിഃ കുഞ്ജരൈർ മത്തൈശ് ചലദ്ഭിർ അചലൈർ ഇവ
25 അക്ഷൗഹിണ്യാ ച പാഞ്ചാല്യോ യജ്ഞസേനോ മഹാമനാഃ
വിരാടം അന്വയാത് പശ്ചാത് പാണ്ഡവാർഥേ പരാക്രമീ
26 തേഷാം ആദിത്യചന്ദ്രാഭാഃ കനകോത്തമ ഭൂഷണാഃ
നാനാ ചിഹ്നധരാ രാജൻ രഥേഷ്വ് ആസൻ മഹാധ്വജാഃ
27 സമുത്സർപ്യ തതഃ പശ്ചാദ് ധൃഷ്ടദ്യുമ്നോ മഹാരഥഃ
ഭ്രാതൃഭിഃ സഹ പുത്രൈശ് ച സോ ഽഭ്യരക്ഷദ് യുധിഷ്ഠിരം
28 ത്വദീയാനാം പരേഷാം ച രഥേഷു വിവിധാൻ ധ്വജാൻ
അഭിഭൂയാർജുനസ്യൈകോ ധ്വജസ് തസ്ഥൗ മഹാകപിഃ
29 പാദാതാസ് ത്വ് അഗ്രതോ ഽഗച്ഛന്ന് അസി ശക്ത്യൃഷ്ടി പാണയഃ
അനേകശതസാഹസ്രാ ഭീമസേനസ്യ രക്ഷിണഃ
30 വാരണാ ദശസാഹസ്രാഃ പ്രഭിന്നകരടാ മുഖാഃ
ശൂരാ ഹേമമയൈർ ജാലൈർ ദീപ്യമാനാ ഇവാചലാഃ
31 ക്ഷരന്ത ഇവ ജീമൂതാ മദാർദ്രാഃ പദ്മഗന്ധിനഃ
രാജാനം അന്വയുഃ പശ്ചാച് ചലന്ത ഇവ പർവതാഃ
32 ഭീമസേനോ ഗദാം ഭീമാം പ്രകർഷൻ പരിഘോപമാം
പ്രചകർഷ മഹത് സൈന്യം ദുരാധർഷോ മഹാമനാഃ
33 തം അർകം ഇവ ദുഷ്പ്രേക്ഷ്യം തപന്തം രശ്മിമാലിനം
ന ശേകുഃ സർവതോ യോധാഃ പ്രതിവീക്ഷിതും അന്തികേ
34 വജ്രോ നാമൈഷ തു വ്യൂഹോ ദുർഭിദഃ സർവതോ മുഖഃ
ചാപവിദ്യുദ് ധ്വജോ ഘോരോ ഗുപ്തോ ഗാണ്ഡീവധന്വനാ
35 യം പ്രതിവ്യൂഹ്യ തിഷ്ഠന്തി പാണ്ഡവാസ് തവ വാഹിനീം
അജേയോ മാനുഷേ ലോകേ പാണ്ഡവൈർ അഭിരക്ഷിതഃ
36 സന്ധ്യാം തിഷ്ഠത്സു സൈന്യേഷു സൂര്യസ്യോദയനം പ്രതി
പ്രാവാത് സ പൃഷതോ വായുർ അനഭ്രേ സ്തനയിത്നുമാൻ
37 വിഷ്വഗ് വാതാശ് ച വാന്ത്യ് ഉഗ്രാ നീചൈഃ ശർകര കർഷിണഃ
രജശ് ചോദ്ധൂയമാനം തു തമസാച് ഛാദയജ് ജഗത്
38 പപാത മഹതീ ചോൽകാ പ്രാങ്മുഖീ ഭരതർഷഭ
ഉദ്യന്തം സൂര്യം ആഹത്യ വ്യശീര്യത മഹാസ്വനാ
39 അഥ സജ്ജീയമാനേഷു സൈന്യേഷു ഭരതർഷഭ
നിഷ്പ്രഭോ ഽഭ്യുദിതാത് സൂര്യഃ സ ഘോഷോ ഭൂശ് ചചാല ഹ
വ്യശീര്യത സ നാദാ ച തദാ ഭരതസത്തമ
40 നിർഘാതാ ബഹവോ രാജൻ ദിക്ഷു സർവാസു ചാഭവൻ
പ്രാദുരാസീദ് രജസ് തീവ്രം ന പ്രാജ്ഞായത കിം ചന
41 ധ്വജാനാം ധൂയമാനാനാം സഹസാ മാതരിശ്വനാ
കിങ്കിണീജാലനദ്ധാനാം കാഞ്ചനസ്രഗ്വതാം രവൈഃ
42 മഹതാം സ പതാകാനാം ആദിത്യസമതേജസാം
സർവം ഝണ ഝണീ ഭൂതം ആസീത് താലവനേഷ്വ് ഇവ
43 ഏവം തേ പുരുഷവ്യാഘ്രാഃ പാണ്ഡവാ യുദ്ധനന്ദിനഃ
വ്യവസ്ഥിതാഃ പ്രതിവ്യൂഹ്യ തവ പുത്രസ്യ വാഹിനീം
44 സ്രംസന്ത ഇവ മജ്ജാനോ യോധാനാം ഭരതർഷഭ
ദൃഷ്ട്വാഗ്രതോ ഭീമസേനം ഗദാപാണിം അവസ്ഥിതം