മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം/അധ്യായം26
| ←അധ്യായം25 | മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം രചന: അധ്യായം26 |
അധ്യായം27→ |
1 ശ്രീഭഗവാൻ ഉവാച
ഇമം വിവസ്വതേ യോഗം പ്രോക്തവാൻ അഹം അവ്യയം
വിവസ്വാൻ മനവേ പ്രാഹ മനുർ ഇക്ഷ്വാകവേ ഽബ്രവീത്
2 ഏവം പരമ്പരാപ്രാപ്തം ഇമം രാജർഷയോ വിദുഃ
സ കാലേനേഹ മഹതാ യോഗോ നഷ്ടഃ പരന്തപ
3 സ ഏവായം മയാ തേ ഽദ്യ യോഗഃ പ്രോക്തഃ പുരാതനഃ
ഭക്തോ ഽസി മേ സഖാ ചേതി രഹസ്യം ഹ്യ് ഏതദ് ഉത്തമം
4 അർജുന ഉവാച
അപരം ഭവതോ ജന്മ പരം ജന്മ വിവസ്വതഃ
കഥം ഏതദ് വിജാനീയാം ത്വം ആദൗ പ്രോക്തവാൻ ഇതി
5 ശ്രീഭഗവാൻ ഉവാച
ബഹൂനി മേ വ്യതീതാനി ജന്മാനി തവ ചാർജുന
താന്യ് അഹം വേദ സർവാണി ന ത്വം വേത്ഥ പരന്തപ
6 അജോ ഽപി സന്ന് അവ്യയാത്മാ ഭൂതാനാം ഈശ്വരോ ഽപി സൻ
പ്രകൃതിം സ്വാം അധിഷ്ഠായ സംഭവാമ്യ് ആത്മമായയാ
7 യദാ യദാ ഹി ധർമസ്യ ഗ്ലാനിർ ഭവതി ഭാരത
അഭ്യുത്ഥാനം അധർമസ്യ തദാത്മാനം സൃജാമ്യ് അഹം
8 പരിത്രാണായ സാധൂനാം വിനാശായ ച ദുഷ്കൃതാം
ധർമസംസ്ഥാപനാർഥായ സംഭവാമി യുഗേ യുഗേ
9 ജന്മ കർമ ച മേ ദിവ്യം ഏവം യോ വേത്തി തത്ത്വതഃ
ത്യക്ത്വാ ദേഹം പുനർജന്മ നൈതി മാം ഏതി സോ ഽർജുന
10 വീതരാഗഭയക്രോധാ മന്മയാ മാം ഉപാശ്രിതാഃ
ബഹവോ ജ്ഞാനതപസാ പൂതാ മദ്ഭാവം ആഗതാഃ
11 യേ യഥാ മാം പ്രപദ്യന്തേ താംസ് തഥൈവ ഭജാമ്യ് അഹം
മമ വർത്മാനുവർതന്തേ മനുഷ്യാഃ പാർഥ സർവശഃ
12 കാങ്ക്ഷന്തഃ കർമണാം സിദ്ധിം യജന്ത ഇഹ ദേവതാഃ
ക്ഷിപ്രം ഹി മാനുഷേ ലോകേ സിദ്ധിർ ഭവതി കർമജാ
13 ചാതുർവർണ്യം മയാ സൃഷ്ടം ഗുണകർമവിഭാഗശഃ
തസ്യ കർതാരം അപി മാം വിദ്ധ്യ് അകർതാരം അവ്യയം
14 ന മാം കർമാണി ലിമ്പന്തി ന മേ കർമഫലേ സ്പൃഹാ
ഇതി മാം യോ ഽഭിജാനാതി കർമഭിർ ന സ ബധ്യതേ
15 ഏവം ജ്ഞാത്വാ കൃതം കർമ പൂർവൈർ അപി മുമുക്ഷുഭിഃ
കുരു കർമൈവ തസ്മാത് ത്വം പൂർവൈഃ പൂർവതരം കൃതം
16 കിം കർമ കിമകർമേതി കവയോ ഽപ്യ് അത്ര മോഹിതാഃ
തത് തേ കർമ പ്രവക്ഷ്യാമി യജ് ജ്ഞാത്വാ മോക്ഷ്യസേ ഽശുഭാത്
17 കർമണോ ഹ്യ് അപി ബോദ്ധവ്യം ബോദ്ധവ്യം ച വികർമണഃ
അകർമണശ് ച ബോദ്ധവ്യം ഗഹനാ കർമണോ ഗതിഃ
18 കർമണ്യ് അകർമ യഃ പശ്യേദ് അകർമണി ച കർമ യഃ
സ ബുദ്ധിമാൻ മനുഷ്യേഷു സ യുക്തഃ കൃത്സ്നകർമകൃത്
19 യസ്യ സർവേ സമാരംഭാഃ കാമസങ്കൽപവർജിതാഃ
ജ്ഞാനാഗ്നിദഗ്ധകർമാണം തം ആഹുഃ പണ്ഡിതം ബുധാഃ
20 ത്യക്ത്വാ കർമഫലാസംഗം നിത്യതൃപ്തോ നിരാശ്രയഃ
കർമണ്യ് അഭിപ്രവൃത്തോ ഽപി നൈവ കിം ചിത് കരോതി സഃ
21 നിരാശീർ യതചിത്താത്മാ ത്യക്തസർവപരിഗ്രഹഃ
ശാരീരം കേവലം കർമ കുർവൻ നാപ്നോതി കിൽബിഷം
22 യദൃച്ഛാലാഭസന്തുഷ്ടോ ദ്വന്ദ്വാതീതോ വിമത്സരഃ
സമഃ സിദ്ധാവ് അസിദ്ധൗ ച കൃത്വാപി ന നിബധ്യതേ
23 ഗതസംഗസ്യ മുക്തസ്യ ജ്ഞാനാവസ്ഥിതചേതസഃ
യജ്ഞായാചരതഃ കർമ സമഗ്രം പ്രവിലീയതേ
24 ബ്രഹ്മാർപണം ബ്രഹ്മ ഹവിർ ബ്രഹ്മാഗ്നൗ ബ്രഹ്മണാ ഹുതം
ബ്രഹ്മൈവ തേന ഗന്തവ്യം ബ്രഹ്മകർമസമാധിനാ
25 ദൈവം ഏവാപരേ യജ്ഞം യോഗിനഃ പര്യുപാസതേ
ബ്രഹ്മാഗ്നാവ് അപരേ യജ്ഞം യജ്ഞേനൈവോപജുഹ്വതി
26 ശ്രോത്രാദീനീന്ദ്രിയാണ്യ് അന്യേ സംയമാഗ്നിഷു ജുഹ്വതി
ശബ്ദാദീൻ വിഷയാൻ അന്യ ഇന്ദ്രിയാഗ്നിഷു ജുഹ്വതി
27 സർവാണീന്ദ്രിയകർമാണി പ്രാണകർമാണി ചാപരേ
ആത്മസംയമയോഗാഗ്നൗ ജുഹ്വതി ജ്ഞാനദീപിതേ
28 ദ്രവ്യയജ്ഞാസ് തപോയജ്ഞാ യോഗയജ്ഞാസ് തഥാപരേ
സ്വാധ്യായജ്ഞാനയജ്ഞാശ് ച യതയഃ സംശിതവ്രതാഃ
29 അപാനേ ജുഹ്വതി പ്രാണം പ്രാണേ ഽപാനം തഥാപരേ
പ്രാണാപാനഗതീ രുദ്ധ്വാ പ്രാണായാമപരായണാഃ
30 അപരേ നിയതാഹാരാഃ പ്രാണാൻ പ്രാണേഷു ജുഹ്വതി
സർവേ ഽപ്യ് ഏതേ യജ്ഞവിദോ യജ്ഞക്ഷപിതകൽമഷാഃ
31 യജ്ഞശിഷ്ടാമൃതഭുജോ യാന്തി ബ്രഹ്മ സനാതനം
നായം ലോകോ ഽസ്ത്യ് അയജ്ഞസ്യ കുതോ ഽന്യഃ കുരുസത്തമ
32 ഏവം ബഹുവിധാ യജ്ഞാ വിതതാ ബ്രഹ്മണോ മുഖേ
കർമജാൻ വിദ്ധി താൻ സർവാൻ ഏവം ജ്ഞാത്വാ വിമോക്ഷ്യസേ
33 ശ്രേയാൻ ദ്രവ്യമയാദ് യജ്ഞാജ് ജ്ഞാനയജ്ഞഃ പരന്തപ
സർവം കർമാഖിലം പാർഥ ജ്ഞാനേ പരിസമാപ്യതേ
34 തദ് വിദ്ധി പ്രണിപാതേന പരിപ്രശ്നേന സേവയാ
ഉപദേക്ഷ്യന്തി തേ ജ്ഞാനം ജ്ഞാനിനസ് തത്ത്വദർശിനഃ
35 യജ് ജ്ഞാത്വാ ന പുനർ മോഹം ഏവം യാസ്യസി പാണ്ഡവ
യേന ഭൂതാന്യ് അശേഷേണ ദ്രക്ഷ്യസ്യ് ആത്മന്യ് അഥോ മയി
36 അപി ചേദ് അസി പാപേഭ്യഃ സർവേഭ്യഃ പാപകൃത്തമഃ
സർവം ജ്ഞാനപ്ലവേനൈവ വൃജിനം സന്തരിഷ്യസി
37 യഥൈധാംസി സമിദ്ധോ ഽഗ്നിർ ഭസ്മസാത് കുരുതേ ഽർജുന
ജ്ഞാനാഗ്നിഃ സർവകർമാണി ഭസ്മസാത് കുരുതേ തഥാ
38 ന ഹി ജ്ഞാനേന സദൃശം പവിത്രം ഇഹ വിദ്യതേ
തത് സ്വയം യോഗസംസിദ്ധഃ കാലേനാത്മനി വിന്ദതി
39 ശ്രദ്ധാവാംൽ ലഭതേ ജ്ഞാനം തത്പരഃ സംയതേന്ദ്രിയഃ
ജ്ഞാനം ലബ്ധ്വാ പരാം ശാന്തിം അചിരേണാധിഗച്ഛതി
40 അജ്ഞശ് ചാശ്രദ്ദധാനശ് ച സംശയാത്മാ വിനശ്യതി
നായം ലോകോ ഽസ്തി ന പരോ ന സുഖം സംശയാത്മനഃ
41 യോഗസംന്യസ്തകർമാണം ജ്ഞാനസഞ്ഛിന്നസംശയം
ആത്മവന്തം ന കർമാണി നിബധ്നന്തി ധനഞ്ജയ
42 തസ്മാദ് അജ്ഞാനസംഭൂതം ഹൃത്സ്ഥം ജ്ഞാനാസിനാത്മനഃ
ഛിത്ത്വൈനം സംശയം യോഗം ആതിഷ്ഠോത്തിഷ്ഠ ഭാരത