മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം/അധ്യായം43

←അധ്യായം42

മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം രചന:വ്യാസൻ അധ്യായം43

അധ്യായം44→

1 [സ്]
     പൂർവാഹ്ണേ തസ്യ രൗദ്രസ്യ യുദ്ധം അഹ്നോ വിശാം പതേ
     പ്രാവർതത മഹാഘോരം രാജ്ഞാം ദേഹാവകർതനം
 2 കുരൂണാം പാണ്ഡവാനാം ച സംഗ്രാമേ വിജിഗീഷതാം
     സിംഹാനാം ഇവ സംഹ്രാദോ ദിവം ഉർവീം ച നാദയൻ
 3 ആസീത് കില കിലാ ശബ്ദസ് തലശംഖരവൈഃ സഹ
     ജജ്ഞിരേ സിംഹനാദാശ് ച ശൂരാണാം പ്രതിഗർജതാം
 4 തലത്രാഭിഹതാശ് ചൈവ ജ്യാശബ്ദാ ഭരതർഷഭ
     പത്തീനാം പാദശബ്ദാശ് ച വാജിനാം ച മഹാസ്വനാഃ
 5 തോത്ത്രാങ്കുശ നിപാതാശ് ച ആയുധാനാം ച നിസ്വനാഃ
     ഘണ്ടാ ശബ്ദാശ് ച നാഗാനാം അന്യോന്യം അഭിധാവതാം
 6 തസ്മിൻ സമുദിതേ ശബ്ദേ തുമുലേ ലോമഹർഷണേ
     ബഭൂവ രഥനിർഘോഷഃ പർജന്യനിനദോപമഃ
 7 തേ മനഃ ക്രൂരം ആധായ സമഭിത്യക്തജീവിതാഃ
     പാണ്ഡവാൻ അഭ്യവർതന്ത സർവ ഏവോച്ഛ്രിതധ്വജാഃ
 8 സ്വയം ശാന്തനവോ രാജന്ന് അഭ്യധാവദ് ധനഞ്ജയം
     പ്രഗൃഹ്യ കാർമുകം ഘോരം കാലദണ്ഡോപമം രണേ
 9 അർജുനോ ഽപി ധനുർ ഗൃഹ്യ ഗാണ്ഡീവം ലോകവിശ്രുതം
     അഭ്യധാവത തേജസ്വീ ഗാംഗേയം രണമൂർധനി
 10 താവ് ഉഭൗ കുരുശാർദൂലൗ പരസ്പരവധൈഷിണൗ
    ഗാംഗേയസ് തു രണേ പാർഥം വിദ്ധ്വാ നാകമ്പയദ് ബലീ
    തഥൈവ പാണ്ഡവോ രാജൻ ഭീഷ്മം നാകമ്പയദ് യുധി
11 സാത്യകിശ് ച മഹേഷ്വാസഃ കൃതവർമാണം അഭ്യയാത്
    തയോഃ സമഭവദ് യുദ്ധം തുമുലം ലോമഹർഷണം
12 സാത്യകിഃ കൃതവർമാണം കൃതവർമാ ച സാത്യകിം
    ആനർഹതുഃ ശരൈർ ഘോരൈസ് തക്ഷമാണൗ പരസ്പരം
13 തൗ ശരാചിത സർവാംഗൗ ശുശുഭാതേ മഹാബലൗ
    വസന്തേ പുഷ്പശബലൗ പുഷ്പിതാവ് ഇവ കുംശുകൗ
14 അഭിമന്യുർ മഹേഷ്വാസോ ബൃഹദ്ബലം അയോധയത്
    തതഃ കോസലകോ രാജാ സൗഭദ്രസ്യ വിശാം പതേ
    ധ്വജം ചിച്ഛേദ സമരേ സാരഥിം ച ന്യപാതയത്
15 സൗഭദ്രസ് തു തതഃ ക്രുദ്ധം പാതിതേ രഥസാരഥൗ
    ബൃഹദ്ബലം മഹാരാജ വിവ്യാധ നവഭിഃ ശരൈഃ
16 അഥാപരാഭ്യാം ഭല്ലാഭ്യാം പീതാഭ്യാം അരിമർദനഃ
    ധ്വജം ഏകേന ചിച്ഛേദ പാർഷ്ണിം ഏകേന സാരഥിം
    അന്യോന്യം ച ശരൈസ് തീക്ഷ്ണൈഃ ക്രുദ്ധൗ രാജംസ് തതക്ഷതുഃ
17 മാനിനം സമരേ ദൃപ്തം കൃതവൈരം മഹാരഥം
    ഭീമസേനസ് തവ സുതം ദുര്യോധനം അയോധയത്
18 താവ് ഉഭൗ നരശാർദൂലൗ കുരുമുഖ്യൗ മഹാബലൗ
    അന്യോന്യം ശരവർഷാഭ്യാം വവൃഷാതേ രണാജിരേ
19 തൗ തു വീക്ഷ്യ മഹാത്മാനൗ കൃതിനൗ ചിത്രയോധിനൗ
    വിസ്മയഃ സർവഭൂതാനാം സമപദ്യത ഭാരത
20 ദുഃശാസനസ് തു നകുലം പ്രത്യുദ്യായ മഹാരഥം
    അവിധ്യൻ നിശിതൈർ ബാണൈർ ബഹുഭിർ മർമഭേദിഭിഃ
21 തസ്യ മാദ്രീ സുതഃ കേതും സ ശരം ച ശരാസനം
    ചിച്ഛേദ നിശിതൈർ ബാണൈഃ പ്രഹസന്ന് ഇവ ഭാരത
    അഥൈനം പഞ്ചവിംശത്യാ ക്ഷുദ്രകാണാം സമാർദയത്
22 പുത്രസ് തു തവ ദുർധർഷോ നകുലസ്യ മഹാഹവേ
    യുഗേഷാം ചിച്ഛിദേ ബാണൈർ ധ്വജം ചൈവ ന്യപാതയത്
23 ദുർമുഖഃ സഹദേവം തു പ്രത്യുദ്യായ മഹാബലം
    വിവ്യാധ ശരവർഷേണ യതമാനം മഹാഹവേ
24 സഹദേവസ് തതോ വീരോ ദുർമുഖസ്യ മഹാഹവേ
    ശരേണ ഭൃശതീക്ഷ്ണേന പാതയാം ആസ സാരഥിം
25 താവ് അന്യോന്യം സമാസാദ്യ സമരേ യുദ്ധദുർമദൗ
    ത്രാസയേതാം ശരൈർ ഘോരൈഃ കൃതപ്രതികൃതൈഷിണൗ
26 യുധിഷ്ഠിരഃ സ്വയം രാജാ മദ്രരാജാനം അഭ്യയാത്
    തസ്യ മദ്രാധിപശ് ചാപം ദ്വിധാ ചിച്ഛേദ മാരിഷ
27 തദ് അപാസ്യ ധനുശ് ഛിന്നം കുന്തീപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ
    അന്യകാർമുകം ആദായ വേഗവദ് ബലവത്തരം
28 തതോ മദ്രേശ്വരം രാജാ ശരൈഃ സംനതപർവഭിഃ
    ഛാദയാം ആസ സങ്ക്രുദ്ധസ് തിഷ്ഠ തിഷ്ഠേതി ചാബ്രവീത്
29 ധൃഷ്ടദ്യുമ്നസ് തതോ ദ്രോണം അഭ്യദ്രവത ഭാരത
    തസ്യ ദ്രോണഃ സുസങ്ക്രുദ്ധഃ പരാസു കരണം ദൃഢം
    ത്രിധാ ചിച്ഛേദ സമരേ യതമാനസ്യ കാർമുകം
30 ശരം ചൈവ മഹാഘോരം കാലദണ്ഡം ഇവാപരം
    പ്രേഷയാം ആസ സമരേ സോ ഽസ്യ കായേ ന്യമജ്ജത
31 അഥാന്യദ് ധനുർ ആദായ സായകാംശ് ച ചതുർദശ
    ദ്രോണം ദ്രുപദപുത്രസ് തു പ്രതിവിവ്യാധ സംയുഗേ
    താവ് അന്യോന്യം സുസങ്ക്രുദ്ധൗ ചക്രതുഃ സുഭൃശം രണം
32 സൗമദത്തിം രണേ ശംഖോ രഭസം രഭസോ യുധി
    പ്രത്യുദ്യയൗ മഹാരാജ തിഷ്ഠ തിഷ്ഠേതി ചാബ്രവീത്
33 തസ്യ വൈ ദക്ഷിണം വീരോ നിർബിഭേദ രണേ ഭുജം
    സൗമദത്തിസ് തഥാ ശംഖം ജത്രു ദേശേ സമാഹനത്
34 തയോഃ സമഭവദ് യുദ്ധം ഘോരരൂപം വിശാം പതേ
    ദൃപ്തയോഃ സമരേ തൂർണം വൃത്രവാസവയോർ ഇവ
35 ബാഹ്ലീകം തു രണേ ക്രുദ്ധം ക്രുദ്ധ രൂപോ വിശാം പതേ
    അഭ്യദ്രവദ് അമേയാത്മാ ധൃഷ്ടകേതുർ മഹാരഥഃ
36 ബാഹ്ലീകസ് തു തതോ രാജൻ ധൃഷ്ടകേതും അമർഷണം
    ശരൈർ ബഹുഭിർ ആനർച്ഛത് സിംഹനാദം അഥാനദത്
37 ചേദിരാജസ് തു സങ്ക്രുദ്ധോ ബാഹ്ലീകം നവഭിഃ ശരൈഃ
    വിവ്യാധ സമരേ തൂർണം മത്തോ മത്തം ഇവ ദ്വിപം
38 തൗ തത്ര സമരേ ക്രുദ്ധൗ നർദന്തൗ ച മുഹുർ മുഹുഃ
    സമീയതുഃ സുസങ്ക്രുദ്ധാവ് അംഗാരക ബുധാവ് ഇവ
39 രാക്ഷസം ക്രൂരകർമാണം ക്രൂരകർമാ ഘടോത്കചഃ
    അലംബുസം പ്രത്യുദിയാദ് ബലം ശക്ര ഇവാഹവേ
40 ഘടോത്കചസ് തു സങ്ക്രുദ്ധോ രാക്ഷസം തം മഹാബലം
    നവത്യാ സായകൈസ് തീക്ഷ്ണൈർ ദാരയാം ആസ ഭാരത
41 അലംബുസസ് തു സമരേ ഭൈമസേനിം മഹാബലം
    ബഹുധാ വാരയാം ആസ ശരൈഃ സംനതപർവഭിഃ
42 വ്യഭ്രാജേതാം തതസ് തൗ തു സംയുഗേ ശരവിക്ഷതൗ
    യഥാ ദേവാസുരേ യുദ്ധേ ബലശക്രൗ മഹാബലൗ
43 ശിഖണ്ഡീ സമരേ രാജൻ ദ്രൗണിം അഭ്യുദ്യതൗ ബലീ
    അശ്വത്ഥാമാ തതഃ ക്രുദ്ധഃ ശിഖണ്ഡിനം അവസ്ഥിതം
44 നാരാചേന സുതീക്ഷ്ണേന ഭൃശം വിദ്ധ്വാ വ്യകമ്പയത്
    ശിഖണ്ഡ്യ് അപി തതോ രാജൻ ദ്രോണപുത്രം അതാഡയത്
45 സായകേന സുപീതേന തീക്ഷ്ണേന നിശിതേന ച
    തൗ ജഘ്നതുസ് തദാന്യോന്യം ശരൈർ ബഹുവിധൈർ മൃധേ
46 ഭഗദത്തം രണേ ശൂരം വിരാടോ വാഹിനീപതിഃ
    അഭ്യയാത് ത്വരിതോ രാജംസ് തതോ യുദ്ധം അവർതത
47 വിരാടോ ഭഗദത്തേന ശരവർഷേണ താഡിതഃ
    അഭ്യവർഷത് സുസങ്ക്രുദ്ധോ മേഘോ വൃഷ്ട്യാ ഇവാചലം
48 ഭഗദത്തസ് തതസ് തൂർണം വിരാടം പൃഥിവീപതിം
    ഛാദയാം ആസ സമരേ മേഘഃ സൂര്യം ഇവോദിതം
49 ബൃഹത് ക്ഷത്രം തു കൈകേയം കൃപഃ ശാരദ്വതോ യയൗ
    തം കൃപഃ ശരവർഷേണ ഛാദയാം ആസ ഭാരത
50 ഗൗതമം കേകയഃ ക്രുദ്ധഃ ശരവൃഷ്ട്യാഭ്യപൂരയത്
    താവ് അന്യോന്യം ഹയാൻ ഹത്വാ ധനുഷീ വിനികൃത്യ വൈ
51 വിരഥാവ് അസിയുദ്ധായ സമീയതുർ അമർഷണൗ
    തയോസ് തദ് അഭവദ് യുദ്ധം ഘോരരൂപം സുദാരുണം
52 ദ്രുപദസ് തു തതോ രാജാ സൈന്ധവം വൈ ജയദ്രഥം
    അഭ്യുദ്യയൗ സമ്പ്രഹൃഷ്ടോ ഹൃഷ്ടരൂപം പരന്തപ
53 തതഃ സൈന്ധവകോ രാജാ ദ്രുപദം വിശിഖൈസ് ത്രിഭിഃ
    താഡയാം ആസ സമരേ സ ച തം പ്രത്യവിധ്യത
54 തയോഃ സമഭവദ് യുദ്ധം ഘോരരൂപം സുദാരുണം
    ഈക്ഷിതൃപ്രീതിജനനം ശുക്രാംഗാരകയോർ ഇവ
55 വികർണസ് തു സുതസ് തുഭ്യം സുത സോമം മഹാബലം
    അഭ്യയാജ് ജവനൈർ അശ്വൈസ് തതോ യുദ്ധം അവർതത
56 വികർണഃ സുത സോമം തു വിദ്ധ്വാ നാകമ്പയച് ഛരൈഃ
    സുത സോമോ വികർണം ച തദ് അദ്ഭുതം ഇവാഭവത്
57 സുശർമാണം നരവ്യാഘ്രം ചേകിതാനോ മഹാരഥഃ
    അഭ്യദ്രവത് സുസങ്ക്രുദ്ധഃ പാണ്ഡവാർഥേ പരാക്രമീ
58 സുശർമാ തു മഹാരാജ ചേകിതാനം മഹാരഥം
    മഹതാ ശരവർഷേണ വാരയാം ആസ സംയുഗേ
59 ചേകിതാനോ ഽപി സംരബ്ധഃ സുശർമാണം മഹാഹവേ
    പ്രാച്ഛാദയത് തം ഇഷുഭിർ മഹാമേഘ ഇവാചലം
60 ശകുനിഃ പ്രതിവിന്ധ്യം തു പരാക്രാന്തം പരാക്രമീ
    അഭ്യദ്രവത രാജേന്ദ്ര മത്തോ മത്തം ഇവ ദ്വിപം
61 യൗധിഷ്ഠിരസ് തു സങ്ക്രുദ്ധഃ സൗബലം നിശിതൈഃ ശരൈഃ
    വ്യദാരയത സംഗ്രാമേ മഘവാൻ ഇവ ദാനവം
62 ശകുനിഃ പ്രതിവിന്ധ്യം തു പ്രതിവിധ്യന്തം ആഹവേ
    വ്യദാരയൻ മഹാപ്രാജ്ഞഃ ശരൈഃ സംനതപർവഭിഃ
63 സുദക്ഷിണം തു രാജേന്ദ്ര കാംബോജാനാം മഹാരഥം
    ശ്രുതകർമാ പരാക്രാന്തം അഭ്യദ്രവത സംയുഗേ
64 സുദക്ഷിണസ് തു സമരേ സാഹദേവിം മഹാരഥം
    വിദ്ധ്വാ നാകമ്പയത വൈ മൈനാകം ഇവ പർവതം
65 ശ്രുതകർമാ തതഃ ക്രുദ്ധഃ കാംബോജാനാം മഹാരഥം
    ശരൈർ ബഹുഭിർ ആനർഛദ് ദരയന്ന് ഇവ സർവശഃ
66 ഇരാവാൻ അഥ സങ്ക്രുദ്ധഃ ശ്രുതായുഷം അമർഷണം
    പ്രത്യുദ്യയൗ രണേ യത്തോ യത്ത രൂപതരം തതഃ
67 ആർജുനിസ് തസ്യ സമരേ ഹയാൻ ഹത്വാ മഹാരഥഃ
    നനാദ സുമഹൻ നാദം തത് സൈന്യം പ്രത്യപൂരയത്
68 ശ്രുതായുസ് ത്വ് അഥ സങ്ക്രുദ്ധഃ ഫാൽഗുനേഃ സമരേ ഹയാൻ
    നിജഘാന ഗദാഗ്രേണ തതോ യുദ്ധം അവർതത
69 വിന്ദാനുവിന്ദാവ് ആവന്ത്യൗ കുന്തിഭോജം മഹാരഥം
    സ സേനം സ സുതം വീരം സംസസജ്ജതുർ ആഹവേ
70 തത്രാദ്ഭുതം അപശ്യാമ ആവന്ത്യാനാം പരാക്രമം
    യദ് അയുധ്യൻ സ്ഥിരാ ഭൂത്വാ മഹത്യാ സേനയാ സഹ
71 അനുവിന്ദസ് തു ഗദയാ കുന്തിഭോജം അതാഡയത്
    കുന്തിഭോജസ് തതസ് തൂർണം ശരവ്രാതൈർ അവാകിരത്
72 കുന്തിഭോജസുതശ് ചാപി വിന്ദം വിവ്യാധ സായകൈഃ
    സ ച തം പ്രതിവിവ്യാധ തദ് അദ്ഭുതം ഇവാഭവത്
73 കേകയാ ഭ്രാതരഃ പഞ്ച ഗാന്ധാരാൻ പഞ്ച മാരിഷ
    സ സൈന്യാസ് തേ സ സൈന്യാംശ് ച യോധയാം ആസുർ ആഹവേ
74 വീരബാഹുശ് ച തേ പുത്രോ വൈരാടിം രഥസത്തമം
    ഉത്തരം യോധയാം ആസ വിവ്യാധ നിശിതൈഃ ശരൈഃ
    ഉത്തരശ് ചാപി തം ഘോരം വിവ്യാധ നിശിതൈഃ ശരൈഃ
75 ചേദിരാട് സമരേ രാജന്ന് ഉലൂകം സമഭിദ്രവത്
    ഉലൂകശ് ചാപി തം ബാണൈർ നിശിതൈർ ലോമവാഹിഭിഃ
76 തയോർ യുദ്ധം സമഭവദ് ഘോരരൂപം വിശാം പതേ
    ദാരയേതാം സുസങ്ക്രുദ്ധാവ് അന്യോന്യം അപരാജിതൗ
77 ഏവം ദ്വന്ദ്വ സഹസ്രാണി രഥവാരണവാജിനാം
    പദാതീനാം ച സമരേ തവ തേഷാം ച സങ്കുലം
78 മുഹൂർതം ഇവ തദ് യുദ്ധം ആസീൻ മധുരദർശനം
    തത ഉന്മത്തവദ് രാജൻ ന പ്രാജ്ഞായത കിം ചന
79 ഗജോ ഗജേന സമരേ രഥീ ച രഥിനം യയൗ
    അശ്വോ ഽശ്വം സമഭിപ്രേത്യ പദാതിശ് ച പദാതിനം
80 തതോ യുദ്ധം സുദുർധർഷം വ്യാകുലം സമപദ്യത
    ശൂരാണാം സമരേ തത്ര സമാസാദ്യ പരസ്പരം
81 തത്ര ദേവർഷയഃ സിദ്ധാശ് ചാരണാശ് ച സമാഗതാഃ
    പ്രൈക്ഷന്ത തദ് രണം ഘോരം ദേവാസുരരണോപമം
82 തതോ ദന്തി സഹസ്രാണി രഥാനാം ചാപി മാരിഷ
    അശ്വൗഘാഃ പുരുഷൗഘാശ് ച വിപരീതം സമായയുഃ
83 തത്ര തത്രൈവ ദൃശ്യന്തേ രഥവാരണപത്തയഃ
    സാദിനശ് ച നരവ്യാഘ്ര യുധ്യമാനാ മുഹുർ മുഹുഃ