മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം/അധ്യായം185

←അധ്യായം184

മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം രചന:വ്യാസൻ അധ്യായം185

അധ്യായം186→

1 [വൈ]
     തതഃ സ പാണ്ഡവോ ഭൂയോ മാർകണ്ഡേയം ഉവാച ഹ
     കഥയസ്വേഹ ചരിതം മനോർ വൈവസ്വതസ്യ മേ
 2 [മാർക്]
     വിവസ്തവഃ സുതോ രാജൻ പരമർഷിഃ പ്രതാപവാൻ
     ബഭൂവ നരശാർദൂല പ്രജാപതിസമദ്യുതിഃ
 3 ഓജസാ തേജസാ ലക്ഷ്മ്യാ തപസാ ച വിശേഷതഃ
     അതിചക്രാമ പിതരം മനുഃ സ്വം ച പിതാമഹം
 4 ഊർധ്വബാഹുർ വിശാലായാം ബദര്യാം സ നരാധിപഃ
     ഏകപാദസ്ഥിതസ് തീവ്രം ചചാര സുമഹത് തപഃ
 5 അവാക്ശിരാസ് തഥാ ചാപി നേത്രൈർ അനിമിഷൈർ ദൃഢം
     സോ ഽതപ്യത തപോ ഘോരം വർഷാണാം അയുതം തദാ
 6 തം കദാ ചിത് തപസ്യന്തം ആർദ്ര ചീരജടാ ധരം
     വീരിണീ തീരം ആഗമ്യ മത്സ്യോ വചനം അബ്രവീത്
 7 ഭഗവൻ ക്ഷുദ്രമത്സ്യോ ഽസ്മി ബലവദ്ഭ്യോ ഭയം മമ
     മത്സ്യേഭ്യോ ഹി തതോ മാം ത്വം ത്രാതും അർഹസി സുവ്രത
 8 ദുർബലം ബലവന്തോ ഹി മത്സ്യം മത്സ്യാ വിശേഷതഃ
     ഭക്ഷയന്തി യഥാ വൃത്തിർ വിഹിതാ നഃ സനാതനീ
 9 തസ്മാദ് ഭയൗഘാൻ മഹതോ മജ്ജന്തം മാം വിശേഷതഃ
     ത്രാതും അർഹസി കർതാസ്മി കൃതേ പ്രതികൃതം തവ
 10 സ മത്സ്യവചനം ശ്രുത്വാ കൃപയാഭിപരിപ്ലുതഃ
    മനുർ വൈവസ്വതോ ഽഗൃഹ്ണാത് തം മത്സ്യം പാണിനാ സ്വയം
11 ഉദകാന്തം ഉപാനീയ മത്സ്യം വൈവസ്വതോ മനുഃ
    അലിഞ്ജരേ പ്രാക്ഷിപത് സ ചന്ദ്രാംശുസദൃശപ്രഭം
12 സ തത്ര വവൃധേ രാജൻ മത്സ്യഃ പരമസത്കൃതഃ
    പുത്രവച് ചാകരോത് തസ്മിൻ മനുർ ഭാവം വിശേഷതഃ
13 അഥ കാലേന മഹതാ സ മത്സ്യഃ സുമഹാൻ അഭൂത്
    അലിഞ്ജരേ ജലേ ചൈവ നാസൗ സമഭവത് കില
14 അഥ മത്സ്യോ മനും ദൃഷ്ട്വാ പുനർ ഏവാഭ്യഭാഷത
    ഭഗവൻ സാധു മേ ഽദ്യാന്യത് സ്ഥാനം സമ്പ്രതിപാദയ
15 ഉദ്ധൃത്യാലിഞ്ജരാത് തസ്മാത് തതഃ സ ഭഗവാൻ മുനിഃ
    തം മത്സ്യം അനയദ് വാപീം മഹതീം സ മനുസ് തദാ
16 തത്ര തം പ്രാക്ഷിപച് ചാപി മനുഃ പരപുരഞ്ജയ
    അഥാവർധത മത്സ്യഃ സ പുനർ വർഷഗണാൻ ബഹൂൻ
17 ദ്വിയോജനായതാ വാപീ വിസ്തൃതാ ചാപി യോജനം
    തസ്യാം നാസൗ സമഭവൻ മത്സ്യോ രാജീവലോചന
    വിചേഷ്ടിതും വാ കൗന്തേയ മത്സ്യോ വാപ്യാം വിശാം പതേ
18 മനും മത്യസ് തതോ ദൃഷ്ട്വാ പുനർ ഏവാഭ്യഭാഷത
    നയമാം ഭഗവൻ സാധോ സമുദ്രമഹിഷീം പ്രഭോ
    ഗംഗാം തത്ര നിവത്സ്യാമി യഥാ വാ താത മന്യസേ
19 ഏവം കുതോ മനുർ മത്സ്യാം അനയദ് ഭഗവാൻ വശീ
    നദീം ഗംഗാം തത്ര ചൈനം സ്വയം പ്രാക്ഷിപദ് അച്യുതഃ
20 സ തത്ര വവൃധേ മത്സ്യഃ കിം ചിത് കാലം അരിന്ദമ
    തതഃ പുനർ മനും ദൃഷ്ട്വാ മത്സ്യോ വചനം അബ്രവീത്
21 ഗംഗായാം ഹി ന ശക്നോമി ബൃഹത്ത്വാച് ചേഷ്ടിതും പ്രഭോ
    സമുദ്രം നയമാം ആശു പ്രസീദ ഭഗവന്ന് ഇതി
22 ഉദ്ധൃത്യ ഗംഗാ സലിലാത് തതോ മത്സ്യം മനുഃ സ്വയം
    സമുദ്രം അനയത് പാർഥ തത്ര ചൈനം അവാസൃജത്
23 സുമഹാൻ അപി മത്സ്യഃ സൻ സ മനോർ മനസസ് തദാ
    ആസീദ് യഥേഷ്ട ഹാര്യശ് ച സ്പർശഗന്ധസുഖൈശ് ച വൈ
24 യദാ സമുദ്രേ പ്രക്ഷിപ്തഃ സ മത്സ്യോ മനുനാ തദാ
    തത ഏനം ഇദം വാക്യം സ്മയമാന ഇവാബ്രവീത്
25 ഭഗവൻ കൃതാ ഹി മേ രക്ഷാ ത്വയാ സർവാ വിശേഷതഃ
    പ്രാപ്തകാലം തു യത് കാര്യം ത്വയാ തച് ഛ്രൂയതാം മമ
26 അചിരാദ് ഭഗവൻ ഭൗമം ഇദം സ്ഥാവരജംഗമം
    സർവം ഏവ മഹാഭാഗ പ്രലയം വൈ ഗമിഷ്യതി
27 സമ്പ്രക്ഷാലന കാലോ ഽയം ലോകാനാം സമുപസ്ഥിതഃ
    തസ്മാത് ത്വാം ബോധയാമ്യ് അദ്യ തത് തേ ഹിതം അനുത്തമം
28 ത്രസാനാം സ്ഥാവരാണാം ച യച് ചേംഗം യച് ച നേംഗതി
    തസ്യ സർവസ്യ സമ്പ്രാപ്തഃ കാലഃ പരമദാരുണഃ
29 നൗശ് ച കാരയിതവ്യാ തേ ദൃഢാ യുക്തവടാകരാ
    തത്ര സപ്തർഷിഭിഃ സാർധം ആരുഹേഥാ മഹാമുനേ
30 ബീജാനി ചൈവ സർവാണി യഥോക്തനി മയാ പുരാ
    തസ്യാം ആരോഹയേർ നാവി സുസംഗുപ്താനി ഭാഗശഃ
31 നൗസ്ഥശ് ച മാം പ്രതീക്ഷേഥാസ് തദാ മുനിജനപ്രിയ
    ആഗമിഷ്യാമ്യ് അഹം ശൃംഗീ വിജ്ഞേയസ് തേന താപസ
32 ഏവം ഏത ത്വയാ കാര്യം ആപൃഷ്ടോ ഽസി വ്രജാമ്യ് അഹം
    നാതിശങ്ക്യം ഇദം ചാപി വചനം തേ മമാഭിഭോ
33 ഏവം കരിഷ്യ ഇതി തം സ മത്സ്യം പ്രത്യഭാഷത
    ജഗ്മതുശ് ച യഥാകാമം അനുജ്ഞാപ്യ പരസ്പരം
34 തതോ മനുർ മഹാരാജ യഥോക്തം മത്യകേന ഹ
    ബീജാന്യ് ആദായ സർവാണി സാഗരം പുപ്ലുവേ തദാ
    നാവാ തു ശുഭയാ വീര മഹോർമിണം അരിന്ദമ
35 ചിന്തയാം ആസ ച മനുസ് തം മത്സ്യം പൃഥിവീപതേ
    സ ച തച് ചിന്തിതം ജ്ഞാത്വാ മത്സ്യഃ പരപുരഞ്ജയ
    ശൃംഗീ തത്രാജഗാമാശു തദാ ഭരതസത്തമ
36 തം ദൃഷ്ട്വാ മനുജേന്ദ്രേന്ദ്ര മനുർ മത്സ്യം ജലാർണവേ
    ശൃംഗിണം തം യഥോക്തേന രൂപേണാദ്രിം ഇവോച്ഛ്രിതം
37 വടാകരമയം പാശം അഥ മത്സ്യസ്യ മൂധനി
    മനുർ മനുജശാർദൂല തസ്മിഞ് ശൃംഗേ ന്യവേശയത്
38 സംയതസ് തേന പാശേന മത്സ്യഃ പരപുരഞ്ജയ
    വേഗേന മഹതാ നാവം പ്രാകർഷൽ ലവണാംഭസി
39 സ തതാര തയാ നാവാ സമുദ്രം മനുജേശ്വര
    നൃത്യമാനം ഇവോർമീഭിർ ഗർജമാനം ഇവാംഭസാ
40 ക്ഷോഭ്യമാണാ മഹാവാതൈഃ സാ നൗസ് തസ്മിൻ മഹോദധൗ
    ധൂർണതേ ചപലേവ സ്ത്രീ മത്താ പരപുരഞ്ജയ
41 നൈവ ഭൂമിർ ന ച ദിശഃ പ്രദിശോ വാ ചകാശിരേ
    സർവം ആംഭസം ഏവാസീത് ഖം ദ്യൗശ് ച നരപുംഗവ
42 ഏവം ഭൂതേ തദാ ലോകേ സങ്കുലേ ഭരതർഷഭ
    അദൃശ്യന്ത സപ്തർഷയോ മനുർ മത്സ്യഃ സഹൈവ ഹ
43 ഏവം ബഹൂൻ വർഷഗണാംസ് താം നാവം സോ ഽഥ മത്സ്യകഃ
    ചകർഷാതന്ദ്രിതോ രാജംസ് തസ്മിൻ സലിലസഞ്ചയേ
44 തതോ ഹിമവതഃ ശൃംഗം യത് പരം പുരുഷർഷഭ
    തത്രാകർഷത് തതോ നാവം സ മത്സ്യഃ കുരുനന്ദന
45 തതോ ഽബ്രവീത് തദാ മത്സ്യസ് താൻ ഋഷീൻ പ്രഹസഞ് ശനൈഃ
    അസ്മിൻ ഹിമവതഃ ശൃംഗേ നാവം ബധ്നീത മാചിരം
46 സാ ബദ്ധാ തത്ര തൈസ് തൂർണം ഋഷിഭിർ ഭരതർഷഭ
    നൗർ മത്സ്യസ്യ വചോ ശ്രുത്വാ ശൃംഗേ ഹിമവതസ് തദാ
47 തച് ച നൗബന്ധനം നാമ ശൃംഗം ഹിമവതഃ പരം
    ഖ്യാതം അദ്യാപി കൗന്തേയ തദ് വിദ്ധി ഭരതർഷഭ
48 അഥാബ്രവീദ് അനിമിഷസ് താൻ ഋഷീൻ സഹിതാംസ് തദാ
    അഹം പ്രജാപതിർ ബ്രഹ്മാ മത്പരം നാധിഗമ്യതേ
    മത്സ്യരൂപേണ യൂയം ച മയാസ്മാൻ മോക്ഷിതാ ഭയാത്
49 മനുനാ ച പ്രജാഃ സർവാഃ സദേവാസുരമാനവാഃ
    സ്രഷ്ടവ്യാഃ സർവലോകാശ് ച യച് ചേംഗം യച് ച നേംഗതി
50 തപസാ ചാതിതീവ്രേണ പ്രതിഭാസ്യ ഭവിഷ്യതി
    മത്പ്രസാദാത് പ്രജാ സർഗേ ന ച മോഹം ഗമിഷ്യതി
51 ഇത്യ് ഉക്ത്വാ വചനം മത്സ്യഃ ക്ഷണേനാദർശനം ഗതഃ
    സ്രഷ്ടുകാമഃ പ്രജാശ് ചാപി മനുർ വൈവസ്വതഃ സ്വയം
    പ്രമൂഢോ ഽഭൂത് പ്രജാ സർഗേ തപസ് തേപേ മഹത് തതഃ
52 തപസാ മഹതാ യുക്തഃ സോ ഽഥ സ്രഷ്ടും പ്രചക്രമേ
    സർവാഃ പ്രജാ മനുഃ സാക്ഷാദ് യഥാവദ് ഭരതർഷഭ
53 ഇത്യ് ഏതൻ മാത്യകം നാമ പുരാണം പരികീർതിതം
    ആഖ്യാനം ഇദം ആഖ്യാതം സർവപാപഹരം മയാ
54 യ ഇദം ശൃണുയാൻ നിത്യം മനോശ് ചരിതം ആദിതഃ
    സ സുഖീ സർവസിദ്ധാർഥഃ സ്വർഗലോകം ഇയാൻ നരഃ