മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം/അധ്യായം206

മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം206

1 [വ്യധ]
ഏവം ശപ്തോ ഽഹം ഋഷിണാ തദാ ദ്വിജവരോത്തമ
     അഭിപ്രസാദയം ഋഷിം ഗിരാ വാക്യം വിശാരദം
2 അജാനതാ മയാകാര്യം ഇദം അദ്യ കൃതം മുനേ
     ക്ഷന്തും അർഹസി തത് സർവം പ്രസീദ ഭഗവന്ന് ഇതി
3 [ർസിർ]
     നാന്യഥാ ഭവിതാ ശാപ ഏവം ഏതദ് അസംശയം
     ആനൃശംസ്യാദ് അഹം കിം ചിത് കർതാനുഗ്രഹം അദ്യ തേ
4 ശൂദ്രയോനൗ വർതമാനോ ധർമജ്ഞോ ഭവിതാ ഹ്യ് അസി
     മാതാപിത്രോശ് ച ശുശ്രൂഷാം കരിഷ്യസി ന സംശയഃ
5 തയാ ശുശ്രൂഷയാ സിദ്ധിം മഹതീം സമവാപ്സ്യസി
     ജാതിസ്രമശ് ച ഭവിതാ സ്വർഗം ചൈവ ഗമിഷ്യസി
     ശാപക്ഷയാന്തേ നിർവൃത്തേ ഭവിതാസി പുനർ ദ്വിജഃ
6 [വ്യധ]
     ഏവം ശപ്തഃ പുരാ തേന ഋഷിണാസ്മ്യ് ഉഗ്രതേജസാ
     പ്രസാദശ് ച കൃതസ് തേന മമൈവം ദ്വിപദാം വര
7 ശരം ചോദ്ധൃതവാൻ അസ്മി തസ്യ വൈ ദ്വിജസത്തമ
     ആശ്രമം ച മയാ നീതോ ന ച പ്രാണൈർ വ്യയുജ്യത
8 ഏതത് തേ സർവം ആഖ്യാതം യഥാ മമ പുരാഭവത്
     അഭിതശ് ചാപി ഗന്തവ്യം മയാ സ്വർഗം ദ്വിജോത്തമ
9 [ബ്രാ]
     ഏവം ഏതാനി പുരുഷാ ദുഃഖാനി ച സുഖാനി ച
     പ്രാപ്നുവന്തി മഹാബുദ്ധേ നോത്കണ്ഠാം കർതും അർഹസി
     ദുഷ്കരം ഹി കൃതം താത ജാനതാ ജാതിം ആത്മനഃ
10 കർമ ദോഷശ് ച വൈ വിദ്വന്ന് ആത്മജാതികൃതേന വൈ
    കം ചിത് കാലം മൃഷ്യതാം വൈ തതോ ഽസി ഭവിതാ ദ്വിജഃ
    സാമ്പ്രതം ച മതോ മേ ഽസി ബ്രാഹ്മണോ നാത്ര സംശയഃ
11 ബ്രാഹ്മണഃ പതനീയേഷു വർതമാനോ വികർമസു
    ദാംഭികോ ദുഷ്കൃതപ്രായഃ ശൂദ്രേണ സദൃശോ ഭവേത്
12 യസ് തു ശൂദ്രോ ദമേ സത്യേ ധർമേ ച സതതോത്ഥിതഃ
    തം ബ്രാഹ്മണം അഹം മന്യേ വൃത്തേന ഹി ഭവേദ് ദ്വിജഃ
13 കർമ ദോഷേണ വിഷമാ ഗതിം ആപ്നോതി ദാരുണാം
    ക്ഷീണദോഷം അഹം മന്യേ ചാഭിതസ് ത്വാം നരോത്തമ
14 കർതും അർഹസി നോത്കണ്ഠാം ത്വദ്വിധാ ഹ്യ് അവിഷാദിനഃ
    ലോകവൃത്താന്തവൃത്തജ്ഞാ നിത്യം ധർമപരായണാഃ
15 [വ്യധ]
    പ്രജ്ഞയാ മാനസം ദുഃഖം ഹന്യാച് ഛാരീരം ഔഷധൈഃ
    ഏതദ് വിജ്ഞാനസാമർഥ്യം ന ബാലൈഃ സമതാം വ്രജേത്
16 അനിഷ്ട സമ്പ്രയോഗാച് ച വിപ്രയോഗാത് പ്രിയസ്യ ച
    മാനുഷാ മാനസൈർ ദുഃഖൈർ യുജ്യന്തേ അൽപബുദ്ധയഃ
17 ഗുണൈർ ഭൂതാനി യുജ്യന്തേ വിയുജ്യന്തേ തഥൈവ ച
    സർവാണി നൈതദ് ഏകസ്യ ശോകസ്ഥാനം ഹി വിദ്യതേ
18 അനിഷ്ടേനാന്വിതം പശ്യംസ് തഥാ ക്ഷിപ്രം വിരജ്യതേ
    തതശ് ച പ്രതികുർവന്തി യദി പശ്യന്ത്യ് ഉപക്രമം
    ശോചതോ ന ഭവേത് കിം ചിത് കേവലം പരിതപ്യതേ
19 പരിത്യജന്തി യേ ദുഃഖം സുഖം വാപ്യ് ഉഭയം നരാഃ
    ത ഏവ സുഖം ഏധന്തേ ജ്ഞാനതൃപ്താ മനീഷിണഃ
20 അസന്തോഷ പരാ മൂഢാഃ സന്തോഷം യാന്തി പണ്ഡിതാഃ
    അസന്തോഷസ്യ നാസ്ത്യ് അന്തസ് തുഷ്ടിസ് തു പരമം സുഖം
    ന ശോചന്തി ഗതാധ്വാനഃ പശ്യന്തഃ പരമാം ഗതിം
21 ന വിഷാദേ മനോ കാര്യം വിഷാദോ വിഷം ഉത്തമം
    മാരയത്യ് അകൃതപ്രജ്ഞം ബാലം ക്രുദ്ധ ഇവോരഗഃ
22 യം വിഷാദാഭിഭവതി വിഷമേ സമുപസ്ഥിതേ
    തേജസാ തസ്യ ഹീനസ്യ പുരുഷാർഥോ ന വിദ്യതേ
23 അവശ്യം ക്രിയമാണസ്യ കർമണോ ദൃശ്യതേ ഫലം
    ന ഹി നിർവേദം ആഗമ്യ കിം ചിത് പ്രാപ്നോതി ശോഭനം
24 അഥാപ്യ് ഉപായം പശ്യേത ദുഃഖസ്യ പരിമോക്ഷണേ
    അശോചന്ന് ആരഭേതൈവ യുക്തശ് ചാവ്യസനീ ഭവേത്
25 ഭൂതേഷ്വ് അഭാവം സഞ്ചിന്ത്യ യേ തു ബുദ്ധേഃ പരം ഗതാഃ
    ന ശോചന്തി കൃതപ്രജ്ഞാഃ പശ്യന്തഃ പരമാം ഗതിം
26 ന ശോചാമി ച വൈ വിദ്വൻ കാലാകാങ്ക്ഷീ സ്ഥിതോ ഽസ്മ്യ് അഹം
    ഏതൈർ നിർദശനൈർ ബ്രഹ്മൻ നാവസീദാമി സത്തമ
27 [ബ്രാ]
    കൃതപ്രജ്ഞോ ഽസി മേധാവീ ബുദ്ധിശ് ച വിപുലാ തവ
    നാഹം ഭവന്തം ശോചാമി ജ്ഞാനതൃപ്തോ ഽസി ധർമവിത്
28 ആപൃച്ഛേ ത്വാം സ്വസ്തി തേ ഽസ്തു ധർമസ് ത്വാ പരിരക്ഷതു
    അപ്രമാദസ് തു കർതവ്യോ ധർമേ ധർമഭൃതാം വര
29 [മാർക്]
    ബാഢം ഇത്യ് ഏവ തം വ്യാധഃ കൃതാഞ്ജലിർ ഉവാച ഹ
    പ്രദക്ഷിണം അഥോ കൃത്വാ പ്രസ്ഥിതോ ദ്വിജസത്തമഃ
30 സ തു ഗത്വാ ദ്വിജഃ സർവാം ശുശ്രൂഷാം കൃതവാംസ് തദാ
    മാതാ പിതൃഭ്യാം വൃദ്ധാഭ്യാം യഥാന്യായം സുസംശിതഃ
31 ഏതത് തേ സർവം ആഖ്യാതം നിഖിലേന യുധിഷ്ഠിര
    പൃഷ്ടവാൻ അസി യം താത ധർമം ധർമഭൃതാം വര
32 പതിവ്രതായാ മാഹാത്മ്യം ബ്രാഹ്മണസ്യ ച സത്തമ
    മാതാ പിത്രോശ് ച ശുശ്രൂഷാ വ്യാധേ ധർമശ് ച കീർതിതഃ
33 [യ്]
    അത്യദ്ഭുതം ഇദം ബ്രഹ്മൻ ധർമാഖ്യാനം അനുത്തമം
    സർവധർമഭൃതാം ശ്രേഷ്ഠ കഥിതം ദ്വിജസത്തമ
34 സുഖശ്രവ്യതയാ വിദ്വൻ മുഹൂർതം ഇവ മേ ഗതം
    ന ഹി തൃപ്തോ ഽസ്മി ഭഗവാഞ് ശൃണ്വാനോ ധർമം ഉത്തമം