മഹാഭാരതം മൂലം/ശല്യപർവം/അധ്യായം22
| ←അധ്യായം21 | മഹാഭാരതം മൂലം/ശല്യപർവം രചന: അധ്യായം22 |
അധ്യായം23→ |
1 [സ്]
വർതമാനേ തഥാ യുദ്ധേ ഘോരരൂപേ ഭയാനകേ
അഭജ്യത ബലം തത്ര തവ പുത്രസ്യ പാണ്ഡവൈഃ
2 താംസ് തു യത്നേന മഹതാ സംനിവാര്യ മഹാരഥാൻ
പുത്രസ് തേ യോധയാം ആസ പാണ്ഡവാനാം അനീകിനീം
3 നിവൃത്താഃ സഹസാ യോധാസ് തവ പുത്ര പ്രിയൈഷിണഃ
സംനിവൃത്തേഷു തേഷ്വ് ഏവം യുദ്ധം ആസീത് സുദാരുണം
4 താവകാനാം പരേഷാം ച ദേവാസുരരണോപമം
പരേഷാം തവ സൈന്യേ ച നാസീത് കശ് ചിത് പരാങ്മുഖഃ
5 അനുമാനേന യുധ്യന്തേ സഞ്ജ്ഞാഭിശ് ച പരസ്പരം
തേഷാം ക്ഷയോ മഹാൻ ആസീദ് യുധ്യതാം ഇതരേതരം
6 തതോ യുധിഷ്ഠിരോ രാജാ ക്രോധേന മഹതാ യുതഃ
ജിഗീഷമാണഃ സംഗ്രാമേ ധാർതരാഷ്ട്രാൻ സരാജകാൻ
7 ത്രിഭിഃ ശാരദ്വതം വിദ്ധ്വാ രുക്മപുംഖൈഃ ശിലാശിതൈഃ
ചതുർഭിർ നിജഘാനാശ്വാൻ കല്യാണാൻ കൃതവർമണഃ
8 അശ്വത്ഥാമാ തു ഹാർദിക്യം അപോവാഹ യശസ്വിനം
അഥ ശാരദ്വതോ ഽഷ്ടാഭിഃ പ്രത്യവിധ്യദ് യുധിഷ്ഠിരം
9 തതോ ദുര്യോധനോ രാജാ രഥാൻ സപ്തശതാൻ രണേ
പ്രേഷയദ് യത്ര രാജാസൗ ധർമപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ
10 തേ രഥാ രഥിഭിർ യുക്താ മനോമാരുതരംഹസഃ
അഭ്യദ്രവന്ത സംഗ്രാമേ കൗന്തേയസ്യ രഥം പ്രതി
11 തേ സമന്താൻ മഹാരാജ പരിവാര്യ യുധിഷ്ഠിരം
അദൃശ്യം സായകൈശ് ചക്രുർ മേഘാ ഇവ ദിവാകരം
12 നാമൃഷ്യന്ത സുസംരബ്ധാഃ ശിഖണ്ഡിപ്രമുഖാ രഥാഃ
രഥൈർ അഗ്ര്യജവൈർ യുക്തൈഃ കിങ്കിണീജാലസംവൃതൈഃ
ആജഗ്മുർ അഭിരക്ഷന്തഃ കുന്തീപുത്രം യുധിഷ്ഠിരം
13 തഥാ പ്രവവൃതേ രൗദ്രഃ സംഗ്രാമഃ ശോണിതോദകഃ
പാണ്ഡവാനാം കുരൂണാം ച യമ രാഷ്ട്രവിവർധനഃ
14 രഥാൻ സപ്തശതാൻ ഹത്വാ കുരൂണാം ആതതായിനാം
പാണ്ഡവാഃ സഹ പാഞ്ചാലൈഃ പുനർ ഏവാഭ്യവാരയൻ
15 തത്ര യുദ്ധം മഹച് ചാസീത് തവ പുത്രസ്യ പാണ്ഡവൈഃ
ന ച നസ് താദൃശം ദൃഷ്ടം നൈവ ചാപി പരിശ്രുതം
16 വർതമാനേ തഥാ യുദ്ധേ നിർമര്യാദേ സമന്തതഃ
വധ്യമാനേഷു യോധേഷു താവകേഷ്വ് ഇതരേഷു ച
17 നിനദത്സു ച യോധേഷു ശംഖവര്യൈശ് ച പൂരിതൈഃ
ഉത്കൃഷ്ടൈഃ സിംഹനാദൈശ് ച ഗർജിതേന ച ധന്വിനാം
18 അതിപ്രവൃദ്ധേ യുദ്ധേ ച ഛിദ്യമാനേഷു മർമസു
ധാവമാനേഷു യോധേഷു ജയ ഗൃദ്ധിഷു മാരിഷ
19 സംഹാരേ സർവതോ ജാതേ പൃഥിവ്യാം ശോകസംഭവേ
ബഹ്വീനാം ഉത്തമസ്ത്രീണാം സീമന്തോദ്ധരണേ തഥാ
20 നിർമര്യാദേ തഥാ യുദ്ധേ വർതമാനേ സുദാരുണേ
പ്രാദുരാസൻ വിനാശായ തദോത്പാതാഃ സുദാരുണാഃ
ചചാല ശബ്ദം കുർവാണാ സപർവതവനാ മഹീ
21 സദണ്ഡാഃ സോൽമുകാ രാജഞ് ശീര്യമാണാഃ സമന്തതഃ
ഉൽകാഃ പേതുർ ദിവോ ഭൂമാവ് ആഹത്യ രവിമണ്ഡലം
22 വിഷ്വഗ് വാതാഃ പ്രാദുരാസൻ നീചൈഃ ശർകര വർഷിണഃ
അശ്രൂണി മുമുചുർ നാഗാ വേപഥുശ് ചാസ്പൃശദ് ഭൃശം
23 ഏതാൻ ഘോരാൻ അനാദൃത്യ സമുത്പാതാൻ സുദാരുണാൻ
പുനർ യുദ്ധായ സംമന്ത്ര്യ ക്ഷത്രിയാസ് തസ്ഥുർ അവ്യഥാഃ
രമണീയേ കുരുക്ഷേത്രേ പുണ്യേ സ്വർഗം യിയാസവഃ
24 തതോ ഗാന്ധാരരാജസ്യ പുത്രഃ ശകുനിർ അബ്രവീത്
യുധ്യധ്വം അഗ്രതോ യാവത് പൃഷ്ഠതോ ഹന്മി പാണ്ഡവാൻ
25 തതോ നഃ സമ്പ്രയാതാനാം മദ്രയോധാസ് തരസ്വിനഃ
ഹൃഷ്ടാഃ കിലകിലാ ശബ്ദം അകുർവന്താപരേ തഥാ
26 അസ്മാംസ് തു പുനർ ആസാദ്യ ലബ്ധലക്ഷാ ദുരാസദാഃ
ശരാസനാനി ധുന്വന്തഃ ശരവർഷൈർ അവാകിരൻ
27 തതോ ഹതം പരൈസ് തത്ര മദ്രരാജബലം തദാ
ദുര്യോധന ബലം ദൃഷ്ട്വാ പുനർ ആസീത് പരാങ്മുഖം
28 ഗാന്ധാരരാജസ് തു പുനർ വാക്യം ആഹ തതോ ബലീ
നിവർതധ്വം അധർമജ്ഞാ യുധ്യധ്വം കിം സൃതേന വഃ
29 അനീകം ദശസാഹസ്രം അശ്വാനാം ഭരതർഷഭ
ആസീദ് ഗാന്ധാരരാജസ്യ വിമലപ്രാസയോധിനാം
30 ബലേന തേന വിക്രമ്യ വർതമാനേ ജനക്ഷയേ
പൃഷ്ഠതഃ പാണ്ഡവാനീകം അഭ്യഘ്നൻ നിശിതൈഃ ശരൈഃ
31 തദ് അഭ്രം ഇവ വാതേന ക്ഷിപ്യമാണം സമന്തതഃ
അഭജ്യത മഹാരാജ പാണ്ഡൂനാം സുമഹദ് ബലം
32 തതോ യുധിഷ്ഠിരഃ പ്രേക്ഷ്യ ഭഗ്നം സ്വബലം അന്തികാത്
അഭ്യചോദയദ് അവ്യഗ്രഃ സഹദേവം മഹാബലം
33 അസൗ സുബല പുത്രോ നോ ജഘനം പീഡ്യ ദംശിതഃ
സേനാം നിസൂദയന്ത്യ് ഏഷ പശ്യ പാണ്ഡവ ദുർമതിം
34 ഗച്ഛ ത്വം ദ്രൗപദേയാശ് ച ശകുനിം സൗബലം ജഹി
രഥാനീകം അഹം രക്ഷ്യേ പാഞ്ചാല സഹിതോ ഽനഘ
35 ഗച്ഛന്തു കുഞ്ജരാഃ സർവേ വാജിനശ് ച സഹ ത്വയാ
പാദാതാശ് ച ത്രിസാഹസ്രാഃ ശകുനിം സൗബലം ജഹി
36 തതോ ഗജാഃ സപ്തശതാശ് ചാപപാണിഭിർ ആസ്ഥിതാഃ
പഞ്ച ചാശ്വസഹസ്രാണി സഹദേവശ് ച വീര്യവാൻ
37 പാദാതാശ് ച ത്രിസാഹസ്രാ ദ്രൗപദേയാശ് ച സർവശഃ
രണേ ഹ്യ് അഭ്യദ്രവംസ് തേ തു ശകുനിം യുദ്ധദുർമദം
38 തതസ് തു സൗബലോ രാജന്ന് അബ്ഭ്യതിക്രമ്യ പാണ്ഡവാൻ
ജഘാന പൃഷ്ഠതഃ സേനാം ജയ ഘൃധ്രഃ പ്രതാപവാൻ
39 അശ്വാരോഹാസ് തു സംരബ്ധാഃ പാണ്ഡവാനാം തരസ്വിനാം
പ്രാവിശൻ സൗബലാനീകം അഭ്യതിക്രമ്യ താൻ രഥാൻ
40 തേ തത്ര സദിനഃ ശൂരാഃ സൗബലസ്യ മഹദ് ബലം
ഗമമധ്യേ ഽവതിഷ്ഠന്തഃ ശരവർഷൈർ അവാകിരൻ
41 തദ് ഉദ്യതഗദാ പ്രാസം അകാപുരുഷ സേവിതം
പ്രാവർതത മഹദ് യുദ്ധം രാജൻ ദുർമന്ത്രിതേ തവ
42 ഉപാരമന്ത ജ്യാശബ്ദാഃ പ്രേക്ഷകാ രഥിനോ ഽഭവൻ
ന ഹി സ്വേഷാം പരേഷാം വാ വിശേഷഃ പ്രത്യദൃശ്യത
43 ശൂര ബാഹുവിസൃഷ്ടാനാം ശക്തീനാം ഭരതർഷഭ
ജ്യോതിഷാം ഇവ സമ്പാതം അപശ്യൻ കുരുപാണ്ഡവാഃ
44 ഋഷ്ടിഭിർ വിമലാഹിശ് ച തത്ര തത്ര വിശാം പതേ
സമ്പതന്തീഭിർ ആകാശം ആവൃതം ബഹ്വ് അശോഭത
45 പ്രാസാനാമ്പതതാം രാജൻ രൂപം ആസീത് സമന്തതഃ
ശലഭാനാം ഇവാകാശേ തദാ ഭരതസത്തമ
46 രുധിരോക്ഷിതസർവാംഗാ വിപ്രവിദ്ധൈർ നിയന്തൃഭിഃ
ഹയാഃ പരിപതന്തി സ്മ ശതശോ ഽഥ സഹസ്രശഃ
47 അന്യോന്യപരിപിഷ്ടാശ് ച സമാസാദ്യ പരസ്പരം
അവിക്ഷതാഃ സ്മ ദൃശ്യന്തേ വമന്തോ രുധിരം മുഖൈഃ
48 തതോ ഽഭവത് തമോ ഘോരം സൈന്യേന രജസാ വൃതേ
താൻ അപാക്രമതോ ഽദ്രാക്ഷം തസ്മാദ് ദേശാദ് അരിന്ദമാൻ
അശ്വാൻ രാജൻ മനുഷ്യാംശ് ച രജസാ സംവൃതേ സതി
49 ഭൂമൗ നിപതിതാശ് ചാന്യേ വമന്തോ രുധിരം ബഹു
കേശാ കേശി സമാലഗ്നാ ന ശേകുശ് ചേഷ്ടിതും ജനാഃ
50 അന്യോന്യം അശ്വപൃഷ്ഠേഭ്യോ വികർഷന്തോ മഹാബലാഃ
മല്ലാ ഇവ സമാസാദ്യ നിജഘ്നുർ ഇതരേതരം
അശ്വൈശ് ച വ്യപകൃഷ്യന്ത വഹവോ ഽത്ര ഗതാസവഃ
51 ഭൂമൗ നിപതിതശ് ചാന്യേ ബഹവോ വിജയൈഷിണഃ
തത്ര തത്ര വ്യദൃശ്യന്ത പുരുഷാഃ ശൂരമാനിനഃ
52 രക്തോക്ഷിതൈശ് ഛിന്നഭുജൈർ അപകൃഷ്ട ശിരോരുഹൈഃ
വ്യദൃശ്യത മഹീ കീർണാ ശതശോ ഽഥ സഹസ്രശഃ
53 ദൂരം ന ശക്യം തത്രാസീദ് ഗന്തും അശ്വേന കേന ചിത്
സാശ്വാരോഹൈർ ഹതൈർ അശ്വൈർ ആവൃതേ വസുധാതലേ
54 രുധിരോക്ഷിത സംനാഹൈർ ആത്തശസ്ത്രൈർ ഉദായുധൈഃ
നാനാപ്രഹരണൈർ ഘോരൈഃ പരസ്പരവധൈഷിഭിഃ
സുസംനികൃഷ്ടൈഃ സംഗ്രാമേ ഹതഭൂയിഷ്ഠ സൈനികൈഃ
55 സ മുഹൂർതം തതോ യുദ്ധ്വാ സൗബലോ ഽഥ വിശാം പതേ
ഷട് സഹസ്രൈർ ഹയൈഃ ശിഷ്ടൈർ അപായാച് ഛകുനിസ് തതഃ
56 തഥൈവ പാണ്ഡവാനീകം രുധിരേണ സമുക്ഷിതം
ഷട് സഹസ്രൈർ ഹയൈഃ ശിഷ്ടൈർ അപായാച് ഛ്രാന്തവാഹനം
57 അശ്വാരോഹാസ് തു പാണ്ഡൂനാം അബ്രുവൻ രുധിരോക്ഷിതാഃ
സുസംനികൃഷ്ടാഃ സംഗ്രാമേ ഭൂയിഷ്ഠം ത്യക്തജീവിതാഃ
58 നേഹ ശക്യം രഥൈർ യോദ്ധും കുത ഏവ മഹാഗജൈഃ
രഥനൈവ രഥാ യാന്തു കുഞ്ജരാഃ കുഞ്ജരാൻ അപി
59 പ്രതിയാതോ ഹി ശകുനിഃ സ്വം അനീകം അവസ്ഥിതഃ
ന പുനഃ സൗബലോ രാജാ യുദ്ധം അഭ്യാഗമിഷ്യതി
60 തതസ് തു ദ്രൗപദേയാശ് ച തേ ച മത്താ മഹാദ്വിപാഃ
പ്രയയുർ യത്ര പാഞ്ചാല്യോ ധൃഷ്ടദ്യുമ്നോ മഹാരഥഃ
61 സഹദേവോ ഽപി കൗരവ്യ രജോമേഘേ സമുത്ഥിതേ
ഏകാകീ പ്രയയൗ തത്ര യത്ര രാജാ യുധിഷ്ഠിരഃ
62 തതസ് തേഷു പ്രയാതേഷു ശകുനിഃ സൗബലഃ പുനഃ
പാർശ്വതോ ഽഭ്യഹനത് ക്രുദ്ധോ ധൃഷ്ടദ്യുമ്നസ്യ വാഹിനീം
63 തത് പുനസ് തുമുലം യുദ്ധം പ്രാണാംസ് ത്യക്ത്വാഭ്യവർതത
താവകാനാം പരേഷാം ച പരസ്പരവധൈഷിണാം
64 തേ ഹ്യ് അന്യോന്യം അവേക്ഷന്ത തസ്മിൻ വീര സമാഗമേ
യോധാഃ പര്യപതൻ രാജഞ് ശതശോ ഽഥ സഹസ്രശഃ
65 അസിഭിശ് ഛിദ്യമാനാനാം ശിരസാം ലോകസങ്ക്ഷയേ
പ്രാദുരാസീൻ മഹാശബ്ദസ് താലാനാം പതതാം ഇവ
66 വിമുക്താനാം ശരീരാണാം ഭിന്നാനാം പതതാം ഭുവി
സായുധാനാം ച ബാഹൂനാം ഉരൂണാം ച വിശാം പതേ
ആസീത് കടകടാ ശബ്ദഃ സുമഹാംൽ ലോമഹർഷണഃ
67 നിഘ്നന്തോ നിശിതൈഃ ശസ്ത്രൈർ ഭ്രാതൄൻ പുത്രാൻ സഖീൻ അപി
യോധാഃ പരിപതന്തി സ്മ യഥാമിഷ കൃതേ ഖഗാഃ
68 അന്യോന്യം പ്രതിസംരബ്ധാഃ സമാസാദ്യ പരസ്പരം
അഹം പൂർവം അഹം പൂർവം ഇതി ന്യഘ്നൻ സഹസ്രശഃ
69 സംഘാതൈർ ആസനഭ്രഷ്ടൈർ അശ്വാരോഹൈർ ഗതാസുഭിഃ
ഹയാഃ പരിപതന്തി സ്മ ശതശോ ഽഥ സഹസ്രശഃ
70 സ്ഫുരതാം പ്രതിപിഷ്ടാനാം അശ്വാനാം ശീഘ്രസാരിണാം
സ്തനതാം ച മനുഷ്യാണാം സംനദ്ധാനാം വിശാം പതേ
71 ശക്ത്യൃഷ്ടി പ്രാസശബ്ദശ് ച തുമുലഃ സമജായത
ഭിന്ദതാം പരമർമാണി രാജൻ ദുർമന്ത്രിതേ തവ
72 ശ്രമാഭിഭൂതാഃ സംരബ്ധാഃ ശ്രാന്തവാഹാഃ പിപാസിതാഃ
വിക്ഷതാശ് ച ശിതൈഃ ശസ്ത്രൈർ അഭ്യവർതന്ത താവകാഃ
73 മത്താ രുധിരഗന്ധേന ബഹവോ ഽത്ര വിചേതസഃ
ജഘ്നുഃ പരാൻ സ്വകാംശ് ചൈവ പ്രാപ്താൻ പ്രാപ്താൻ അനന്തരാൻ
74 ബഹവശ് ച ഗതപ്രാണാഃ ക്ഷത്രിയാ ജയ ഗൃദ്ധിനഃ
ഭൂമാവ് അഭ്യപതൻ രാജഞ് ശരവൃഷ്ടിഭിർ ആവൃതാഃ
75 വൃകഗൃധ്രശൃഗാലാനാം തുമുലേ മോദനേ ഽഹനി
ആസീദ് ബലക്ഷയോ ഘോരസ് തവ പുത്രസ്യ പശ്യതഃ
76 നർ അശ്വകായസഞ്ഛന്നാ ഭൂമിർ ആസീദ് വിശാം പതേ
രുധിരൗദക ചിത്രാ ച ഭീരൂണാം ഭയവർധിനീ
77 അസിഭിഃ പട്ടിശൈഃ ശൂരൈസ് തക്ഷമാണാഃ പുനഃ പുനഃ
താവകാഃ പാണ്ഡവാശ് ചൈവ നാഭ്യവർതന്ത ഭാരത
78 പ്രഹരന്തോ യഥാശക്തി യാവത് പ്രാണസ്യ ധാരണം
യോധാഃ പരിപതന്തി സ്മ വമന്തോ രുധിരം വ്രണൈഃ
79 ശിരോ ഗൃഹീത്വാ കേശേഷു കബന്ധഃ സമദൃശ്യത
ഉദ്യമ്യ നിശിതം ഖഡ്ഗം രുധിരേണ സമുക്ഷിതം
80 അഥോത്ഥിതേഷു ബഹുഷു കബന്ധേഷു ജനാധിപ
തഥാ രുധിരഗന്ധേന യോധാഃ കശ്മലം ആവിശൻ
81 മന്ദീ ഭൂതേ തതഃ ശബ്ദേ പാണ്ഡവാനാം മഹദ് ബലം
അൽപാവശിഷ്ടൈസ് തുരഗൈർ അഭ്യവർതത സൗബലഃ
82 തതോ ഽഭ്യധാവംസ് ത്വരിതാഃ പാണ്ഡവാ ജയ ഗൃദ്ധിനഃ
പദാതയശ് ച നാഗാശ് ച സാദിനശ് ചോദ്യതായുധാഃ
83 കോഷ്ടകീ കൃത്യചാപ്യ് ഏനം പരിക്ഷിപ്യ ച സർവശഃ
ശസ്ത്രൈർ നാനാവിധൈർ ജഘ്നുർ യുദ്ധപാരം തിതീർഷവഃ
84 ത്വദീയാസ് താംസ് തു സമ്പ്രേക്ഷ്യ സർവതഃ സമഭിദ്രുതാൻ
സാശ്വപത്തിദ്വിപരഥാഃ പാണ്ഡവാൻ അഭിദുദ്രുവുഃ
85 കേ ചിത് പദാതയഃ പദ്ഭിർ മുഷ്ടിഭിശ് ച പരസ്പരം
നിജഘ്നുഃ സമരേ ശൂരാഃ ക്ഷീണശസ്ത്രാസ് തതോ ഽപതൻ
86 രഥേഭ്യോ രഥിനഃ പേതുർ ദ്വിപേഭ്യോ ഹസ്തിസാദിനഃ
വിമാനേഭ്യ ഇവ ഭ്രഷ്ടാഃ സിദ്ധാഃ പുണ്യക്ഷയാദ് യഥാ
87 ഏവം അന്യോന്യം ആയസ്താ യോധാ ജഘ്നുർ മഹാമൃധേ
പിതൄൻ ഭ്രാതൄൻ വയസ്യാംശ് ച പുത്രാൻ അപി തഥാപരേ
88 ഏവം ആസീദ് അമര്യാദം യുദ്ധം ഭരതസത്തമ
പ്രാസാസിബാണകലിലേ വർതമാനേ സുദാരുണേ