ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / അഷ്ടമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 8) / അദ്ധ്യായം 19

← സ്കന്ധം 8 : അദ്ധ്യായം 18

സ്കന്ധം 8 : അദ്ധ്യായം 20 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / അഷ്ടമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 8) / അദ്ധ്യായം 19

ശ്രീശുക ഉവാച

ഇതി വൈരോചനേർവാക്യം ധർമ്മയുക്തം സ സൂനൃതം ।
നിശമ്യ ഭഗവാൻ പ്രീതഃ പ്രതിനന്ദ്യേദമബ്രവീത് ॥ 1 ॥

ശ്രീഭഗവാനുവാച

     വചസ്തവൈതജ്ജനദേവ സൂനൃതം
          കുലോചിതം ധർമ്മയുതം യശസ്കരം ।
     യസ്യ പ്രമാണം ഭൃഗവഃ സാംപരായേ
          പിതാമഹഃ കുലവൃദ്ധഃ പ്രശാന്തഃ ॥ 2 ॥

ന ഹ്യേതസ്മിൻ കുലേ കശ്ചിന്നിഃസത്ത്വഃ കൃപണഃ പുമാൻ ।
പ്രത്യാഖ്യാതാ പ്രതിശ്രുത്യ യോ വാദാതാ ദ്വിജാതയേ ॥ 3 ॥

     ന സന്തി തീർത്ഥേ യുധി ചാർർത്ഥിനാർത്ഥിതാഃ
          പരാങ്മുഖാ യേ ത്വമനസ്വിനോ നൃപാഃ ।
     യുഷ്മത്കുലേ യദ്യശസാമലേന
          പ്രഹ്ളാദ ഉദ്ഭാതി യഥോഡുപഃ ഖേ ॥ 4 ॥

യതോ ജാതോ ഹിരണ്യാക്ഷശ്ചരന്നേക ഇമാം മഹീം ।
പ്രതിവീരം ദിഗ്വിജയേ നാവിന്ദത ഗദായുധഃ ॥ 5 ॥

യം വിനിർജിത്യ കൃച്ഛ്രേണ വിഷ്ണുഃ ക്ഷ്മോദ്ധാര ആഗതം ।
നാത്മാനം ജയിനം മേനേ തദ്വീര്യം ഭൂര്യനുസ്മരൻ ॥ 6 ॥

നിശമ്യ തദ്വധം ഭ്രാതാ ഹിരണ്യകശിപുഃ പുരാ ।
ഹന്തും ഭ്രാതൃഹണം ക്രുദ്ധോ ജഗാമ നിലയം ഹരേഃ ॥ 7 ॥

തമായാന്തം സമാലോക്യ ശൂലപാണിം കൃതാന്തവത് ।
ചിന്തയാമാസ കാലജ്ഞോ വിഷ്ണുർമ്മായാവിനാം വരഃ ॥ 8 ॥

യതോ യതോഽഹം തത്രാസൌ മൃത്യുഃ പ്രാണഭൃതാമിവ ।
അതോഽഹമസ്യ ഹൃദയം പ്രവേക്ഷ്യാമി പരാഗ്‌ദൃശഃ ॥ 9 ॥

     ഏവം സ നിശ്ചിത്യ രിപോഃ ശരീര-
          മാധാവതോ നിർവിവിശേഽസുരേന്ദ്ര ।
     ശ്വാസാനിലാന്തർഹിതസൂക്ഷ്മദേഹ-
          സ്തത്പ്രാണരന്ധ്രേണ വിവിഗ്നചേതാഃ ॥ 10 ॥

     സ തന്നികേതം പരിമൃശ്യ ശൂന്യ-
          മപശ്യമാനഃ കുപിതോ നനാദ ।
     ക്ഷ്മാം ദ്യാം ദിശഃ ഖം വിവരാൻ സമുദ്രാൻ
          വിഷ്ണും വിചിന്വൻ ന ദദർശ വീരഃ ॥ 11 ॥

അപശ്യന്നിതി ഹോവാച മയാന്വിഷ്ടമിദം ജഗത് ।
ഭ്രാതൃഹാ മേ ഗതോ നൂനം യതോ നാവർത്തതേ പുമാൻ ॥ 12 ॥

വൈരാനുബന്ധ ഏതാവാനാമൃത്യോരിഹ ദേഹിനാം ।
അജ്ഞാനപ്രഭവോ മന്യുരഹമ്മാനോപബൃംഹിതഃ ॥ 13 ॥

പിതാ പ്രഹ്ളാദപുത്രസ്തേ തദ്വിദ്വാൻ ദ്വിജവത്സലഃ ।
സ്വമായുർദ്വിജലിങ്ഗേഭ്യോ ദേവേഭ്യോഽദാത്‌സ യാചിതഃ ॥ 14 ॥

ഭവാനാചരിതാൻ ധർമ്മാനാസ്ഥിതോ ഗൃഹമേധിഭിഃ ।
ബ്രാഹ്മണൈഃ പൂർവ്വജൈഃ ശൂരൈരന്യൈശ്ചോദ്ദാമകീർത്തിഭിഃ ॥ 15 ॥

തസ്മാത്‌ത്വത്തോ മഹീമീഷദ്‌വൃണേഽഹം വരദർഷഭാത് ।
പദാനി ത്രീണി ദൈത്യേന്ദ്ര സമ്മിതാനി പദാ മമ ॥ 16 ॥

നാന്യത്‌തേ കാമയേ രാജൻ വദാന്യാജ്ജഗദീശ്വരാത് ।
നൈനഃ പ്രാപ്നോതി വൈ വിദ്വാൻ യാവദർത്ഥപ്രതിഗ്രഹഃ ॥ 17 ॥

ബലിരുവാച

അഹോ ബ്രാഹ്മണദായാദ വാചസ്തേ വൃദ്ധസമ്മതാഃ ।
ത്വം ബാലോ ബാലിശമതിഃ സ്വാർത്ഥം പ്രത്യബുധോ യഥാ ॥ 18 ॥

മാം വചോഭിഃ സമാരാധ്യ ലോകാനാമേകമീശ്വരം ।
പദത്രയം വൃണീതേ യോഽബുദ്ധിമാൻ ദ്വീപദാശുഷം ॥ 19 ॥

ന പുമാൻ മാമുപവ്രജ്യ ഭൂയോ യാചിതുമർഹതി ।
തസ്മാദ്‌വൃത്തികരീം ഭൂമിം വടോ കാമം പ്രതീച്ഛ മേ ॥ 20 ॥

ശ്രീഭഗവാനുവാച

യാവന്തോ വിഷയാഃ പ്രേഷ്ഠാസ്ത്രിലോക്യാമജിതേന്ദ്രിയം ।
ന ശക്നുവന്തി തേ സർവ്വേ പ്രതിപൂരയിതും നൃപ ॥ 21 ॥

ത്രിഭിഃ ക്രമൈരസന്തുഷ്ടോ ദ്വീപേനാപി ന പൂര്യതേ ।
നവവർഷസമേതേന സപ്തദ്വീപവരേച്ഛയാ ॥ 22 ॥

സപ്തദ്വീപാധിപതയോ നൃപാ വൈന്യഗയാദയഃ ।
അർത്ഥൈഃ കാമൈർഗ്ഗതാ നാന്തം തൃഷ്ണായാ ഇതി നഃ ശ്രുതം ॥ 23 ॥

യദൃച്ഛയോപപന്നേന സന്തുഷ്ടോ വർത്തതേ സുഖം ।
നാസന്തുഷ്ടസ്ത്രിഭിർല്ലോകൈരജിതാത്മോപസാദിതൈഃ ॥ 24 ॥

പുംസോഽയം സംസൃതേർഹേതുരസന്തോഷോഽർത്ഥകാമയോഃ ।
യദൃച്ഛയോപപന്നേന സന്തോഷോ മുക്തയേ സ്മൃതഃ ॥ 25 ॥

യദൃച്ഛാലാഭതുഷ്ടസ്യ തേജോ വിപ്രസ്യ വർദ്ധതേ ।
തത്പ്രശാമ്യത്യസന്തോഷാദംഭസേവാശുശുക്ഷണിഃ ॥ 26 ॥

തസ്മാത്‌ത്രീണി പദാന്യേവ വൃണേ ത്വദ്‌ വരദർഷഭാത് ।
ഏതാവതൈവ സിദ്ധോഽഹം വിത്തം യാവത്പ്രയോജനം ॥ 27 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

ഇത്യുക്തഃ സ ഹസന്നാഹ വാഞ്ഛാതഃ പ്രതിഗൃഹ്യതാം ।
വാമനായ മഹീം ദാതും ജഗ്രാഹ ജലഭാജനം ॥ 28 ॥

വിഷ്ണവേ ക്ഷ്മാം പ്രദാസ്യന്തമുശനാ അസുരേശ്വരം ।
ജാനംശ്ചികീർഷിതം വിഷ്ണോഃ ശിഷ്യം പ്രാഹ വിദാം വരഃ ॥ 29 ॥

ശുക്ര ഉവാച

ഏഷ വൈരോചനേ സാക്ഷാദ്ഭഗവാൻ വിഷ്ണുരവ്യയഃ ।
കശ്യപാദദിതേർജ്ജാതോ ദേവാനാം കാര്യസാധകഃ ॥ 30 ॥

പ്രതിശ്രുതം ത്വയൈതസ്മൈ യദനർത്ഥമജാനതാ ।
ന സാധു മന്യേ ദൈത്യാനാം മഹാനുപഗതോഽനയഃ ॥ 31 ॥

ഏഷ തേ സ്ഥാനമൈശ്വര്യം ശ്രിയം തേജോ യശഃ ശ്രുതം ।
ദാസ്യത്യാച്ഛിദ്യ ശക്രായ മായാമാണവകോ ഹരിഃ ॥ 32 ॥

ത്രിഭിഃ ക്രമൈരിമാംല്ലോകാൻ വിശ്വകായഃ ക്രമിഷ്യതി ।
സർവ്വസ്വം വിഷ്ണവേ ദത്ത്വാ മൂഢ വർത്തിഷ്യസേ കഥം ॥ 33 ॥

ക്രമതോ ഗാം പദൈകേന ദ്വിതീയേന ദിവം വിഭോഃ ।
ഖം ച കായേന മഹതാ താർത്തീയസ്യ കുതോ ഗതിഃ ॥ 34 ॥

നിഷ്ഠാം തേ നരകേ മന്യേ ഹ്യപ്രദാതുഃ പ്രതിശ്രുതം ।
പ്രതിശ്രുതസ്യ യോഽനീശഃ പ്രതിപാദയിതും ഭവാൻ ॥ 35 ॥

ന തദ്ദാനം പ്രശംസന്തി യേന വൃത്തിർവിപദ്യതേ ।
ദാനം യജ്ഞസ്തപഃ കർമ്മ ലോകേ വൃത്തിമതോ യതഃ ॥ 36 ॥

ധർമ്മായ യശസേഽർത്ഥായ കാമായ സ്വജനായ ച ।
പഞ്ചധാ വിഭജൻ വിത്തമിഹാമുത്ര ച മോദതേ ॥ 37 ॥

അത്രാപി ബഹ്വൃചൈർഗീതം ശൃണു മേഽസുരസത്തമ ।
സത്യമോമിതി യത്പ്രോക്തം യന്നേത്യാഹാനൃതം ഹി തത് ॥ 38 ॥

സത്യം പുഷ്പഫലം വിദ്യാദാത്മവൃക്ഷസ്യ ഗീയതേ ।
വൃക്ഷേഽജീവതി തന്ന സ്യാദനൃതം മൂലമാത്മനഃ ॥ 39 ॥

തദ്‌യഥാ വൃക്ഷ ഉൻമൂലഃ ശുഷ്യത്യുദ്വർത്തതേഽചിരാത് ।
ഏവം നഷ്ടാനൃതഃ സദ്യ ആത്മാ ശുഷ്യേന്ന സംശയഃ ॥ 40 ॥

പരാഗ്‌രിക്തമപൂർണ്ണം വാ അക്ഷരം യത്തദോമിതി ।
യത്കിഞ്ചിദോമിതി ബ്രൂയാത്‌തേന രിച്യേത വൈ പുമാൻ ।
ഭിക്ഷവേ സർവമോം കുർവൻ നാലം കാമേന ചാത്മനേ ॥ 41 ॥

അഥൈതത്പൂർണ്ണമഭ്യാത്മം യച്ച നേത്യനൃതം വചഃ ।
സർവ്വം നേത്യനൃതം ബ്രൂയാത്‌സ ദുഷ്കീർത്തിഃ ശ്വസൻ മൃതഃ ॥ 42 ॥

സ്ത്രീഷു നർമ്മവിവാഹേ ച വൃത്ത്യർത്ഥേ പ്രാണസങ്കടേ ।
ഗോബ്രാഹ്മണാർത്ഥേ ഹിംസായാം നാനൃതം സ്യാജ്ജുഗുപ്സിതം ॥ 43 ॥