ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / അഷ്ടമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 8) / അദ്ധ്യായം 7

← സ്കന്ധം 8 : അദ്ധ്യായം 6

സ്കന്ധം 8 : അദ്ധ്യായം 8 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / അഷ്ടമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 8) / അദ്ധ്യായം 7

ശ്രീശുക ഉവാച

തേ നാഗരാജമാമന്ത്ര്യ ഫലഭാഗേന വാസുകിം ।
പരിവീയ ഗിരൌ തസ്മിൻ നേത്രമബ്ധിം മുദാന്വിതാഃ ॥ 1 ॥

ആരേഭിരേ സുസംയത്താ അമൃതാർത്ഥേ കുരൂദ്വഹ ।
ഹരിഃ പുരസ്താജ്ജഗൃഹേ പൂർവ്വം ദേവാസ്തതോഽഭവൻ ॥ 2 ॥

തന്നൈച്ഛൻ ദൈത്യപതയോ മഹാപുരുഷചേഷ്ടിതം ।
ന ഗൃഹ്ണീമോ വയം പുച്ഛമഹേരംഗമമംഗളം ॥ 3 ॥

സ്വാധ്യായശ്രുതസമ്പന്നാഃ പ്രഖ്യാതാ ജൻമകർമ്മഭിഃ ।
ഇതി തൂഷ്ണീം സ്ഥിതാൻ ദൈത്യാൻ വിലോക്യ പുരുഷോത്തമഃ ।
സ്മയമാനോ വിസൃജ്യാഗ്രം പുച്ഛം ജഗ്രാഹ സാമരഃ ॥ 4 ॥

കൃതസ്ഥാനവിഭാഗാസ്ത ഏവം കശ്യപനന്ദനാഃ ।
മമന്ഥുഃ പരമായത്താ അമൃതാർത്ഥം പയോനിധിം ॥ 5 ॥

മഥ്യമാനേഽർണ്ണവേ സോഽദ്രിരനാധാരോ ഹ്യപോഽവിശത് ।
ധ്രിയമാണോഽപി ബലിഭിർഗൌരവാത്പാണ്ഡുനന്ദന ॥ 6 ॥

തേ സുനിർവ്വിണ്ണമനസഃ പരിമ്ലാനമുഖശ്രിയഃ ।
ആസൻ സ്വപൌരുഷേ നഷ്ടേ ദൈവേനാതിബലീയസാ ॥ 7 ॥

     വിലോക്യ വിഘ്നേശവിധിം തദേശ്വരോ
          ദുരന്തവീര്യോഽവിതഥാഭിസന്ധിഃ ।
     കൃത്വാ വപുഃ കാച്ഛപമദ്ഭുതം മഹത്-
          പ്രവിശ്യ തോയം ഗിരിമുജ്ജഹാര ॥ 8 ॥

     തമുത്ഥിതം വീക്ഷ്യ കുലാചലം പുനഃ
          സമുത്ഥിതാ നിർമ്മഥിതും സുരാസുരാഃ ।
     ദധാര പൃഷ്ഠേന സ ലക്ഷയോജന-
          പ്രസ്താരിണാ ദ്വീപ ഇവാപരോ മഹാൻ ॥ 9 ॥

     സുരാസുരേന്ദ്രൈർഭുജവീര്യവേപിതം
          പരിഭ്രമന്തം ഗിരിമംഗ പൃഷ്ഠതഃ ।
     ബിഭ്രത്തദാവർത്തനമാദികച്ഛപോ
          മേനേഽങ്ഗകണ്ഡൂയനമപ്രമേയഃ ॥ 10 ॥

     തഥാസുരാനാവിശദാസുരേണ
          രൂപേണ തേഷാം ബലവീര്യമീരയൻ ।
     ഉദ്ദീപയൻ ദേവഗണാംശ്ച വിഷ്ണുർ-
          ദ്ദൈവേന നാഗേന്ദ്രമബോധരൂപഃ ॥ 11 ॥

     ഉപര്യഗേന്ദ്രം ഗിരിരാഡിവാന്യ
          ആക്രമ്യ ഹസ്തേന സഹസ്രബാഹുഃ ।
     തസ്ഥൌ ദിവി ബ്രഹ്മഭവേന്ദ്രമുഖ്യൈ-
          രഭിഷ്ടുവദ്ഭിഃ സുമനോഽഭിവൃഷ്ടഃ ॥ 12 ॥

     ഉപര്യധശ്ചാത്മനി ഗോത്രനേത്രയോഃ
          പരേണ തേ പ്രാവിശതാ സമേധിതാഃ ।
     മമന്ഥുരബ്ധിം തരസാ മദോത്കടാ
          മഹാദ്രിണാ ക്ഷോഭിതനക്രചക്രം ॥ 13 ॥

     അഹീന്ദ്രസാഹസ്രകഠോരദൃങ്മുഖ-
          ശ്വാസാഗ്നിധൂമാഹതവർച്ചസോഽസുരാഃ ।
     പൌലോമകാലേയബലീല്വലാദയോ
          ദവാഗ്നിദഗ്ദ്ധാഃ സരളാ ഇവാഭവൻ ॥ 14 ॥

     ദേവാംശ്ച തച്ഛ്വാസശിഖാഹതപ്രഭാൻ
          ധൂമ്രാംബരസ്രഗ്വരകഞ്ചുകാനനാൻ ।
     സമഭ്യവർഷൻ ഭഗവദ്വശാ ഘനാ
          വവുഃ സമുദ്രോർമ്മ്യുപഗൂഢവായവഃ ॥ 15 ॥

മഥ്യമാനാത്തഥാ സിന്ധോർദ്ദേവാസുരവരൂഥപൈഃ ।
യദാ സുധാ ന ജായേത നിർമ്മമന്ഥാജിതഃ സ്വയം ॥ 16 ॥

     മേഘശ്യാമഃ കനകപരിധിഃ കർണ്ണവിദ്യോതവിദ്യു-
          ന്മൂർദ്ധ്നി ഭ്രാജദ്വിലുലിതകചഃ സ്രഗ്ദ്ധരോ രക്തനേത്രഃ ।
     ജൈത്രൈർദ്ദോർഭിർജ്ജഗദഭയദൈർദ്ദന്ദശൂകം ഗൃഹീത്വാ
          മഥ്നൻ മഥ്നാ പ്രതിഗിരിരിവാശോഭതാഥോ ധൃതാദ്രിഃ ॥ 17 ॥

     നിർമ്മഥ്യമാനാദുദധേരഭൂദ് വിഷം
          മഹോൽബണം ഹാലഹലാഹ്വമഗ്രതഃ ।
     സംഭ്രാന്തമീനോൻമകരാഹികച്ഛപാ-
          ത്തിമിദ്വിപഗ്രാഹതിമിംഗിലാകുലാത് ॥ 18 ॥

     തദുഗ്രവേഗം ദിശി ദിശ്യുപര്യധോ
          വിസർപ്പദുത്സർപ്പദസഹ്യമപ്രതി ।
     ഭീതാഃ പ്രജാ ദുദ്രുവുരംഗ സേശ്വരാ
          അരക്ഷ്യമാണാഃ ശരണം സദാശിവം ॥ 19 ॥

     വിലോക്യ തം ദേവവരം ത്രിലോക്യാ
          ഭവായ ദേവ്യാഭിമതം മുനീനാം ।
     ആസീനമദ്രാവപവർഗ്ഗഹേതോ-
          സ്തപോ ജുഷാണം സ്തുതിഭിഃ പ്രണേമുഃ ॥ 20 ॥

പ്രജാപതയ ഊചുഃ

ദേവദേവ മഹാദേവ ഭൂതാത്മൻ ഭൂതഭാവന ।
ത്രാഹി നഃ ശരണാപന്നാംസ്ത്രൈലോക്യദഹനാദ്വിഷാത് ॥ 21 ॥

ത്വമേകഃ സർവ്വജഗത ഈശ്വരോ ബന്ധമോക്ഷയോഃ ।
തം ത്വാമർച്ചന്തി കുശലാഃ പ്രപന്നാർത്തിഹരം ഗുരും ॥ 22 ॥

ഗുണമയ്യാ സ്വശക്ത്യാസ്യ സർഗ്ഗസ്ഥിത്യപ്യയാൻ വിഭോ ।
ധത്സേ യദാ സ്വദൃഗ്ഭൂമൻ ബ്രഹ്മവിഷ്ണുശിവാഭിധാം ॥ 23 ॥

ത്വം ബ്രഹ്മ പരമം ഗുഹ്യം സദസദ്ഭാവഭാവനഃ ।
നാനാശക്തിഭിരാഭാതസ്ത്വമാത്മാ ജഗദീശ്വരഃ ॥ 24 ॥

     ത്വം ശബ്ദയോനിർജ്ജഗദാദിരാത്മാ
          പ്രാണേന്ദ്രിയദ്രവ്യഗുണസ്വഭാവഃ ।
     കാലഃ ക്രതുഃ സത്യമൃതം ച ധർമ്മ-
          സ്ത്വയ്യക്ഷരം യത്ത്രിവൃദാമനന്തി ॥ 25 ॥

     അഗ്നിർമ്മുഖം തേഽഖിലദേവതാത്മാ
          ക്ഷിതിം വിദുർലോകഭവാംഘ്രിപങ്കജം ।
     കാലം ഗതിം തേഽഖിലദേവതാത്മനോ
          ദിശശ്ച കർണ്ണൗ രസനം ജലേശം ॥ 26 ॥

     നാഭിർന്നഭസ്തേ ശ്വസനം നഭസ്വാൻ
          സൂര്യശ്ച ചക്ഷൂംഷി ജലം സ്മ രേതഃ ।
     പരാവരാത്മാശ്രയണം തവാത്മാ
          സോമോ മനോ ദ്യൌർഭഗവൻ ശിരസ്തേ ॥ 27 ॥

     കുക്ഷിഃ സമുദ്രാ ഗിരയോഽസ്ഥിസംഘാ
          രോമാണി സർവ്വൗഷധിവീരുധസ്തേ ।
     ഛന്ദാംസി സാക്ഷാത്തവ സപ്തധാതവ-
          സ്ത്രയീമയാത്മൻ ഹൃദയം സർവ്വധർമ്മഃ ॥ 28 ॥

     മുഖാനി പഞ്ചോപനിഷദസ്തവേശ
          യൈസ്ത്രിംശദഷ്ടോത്തരമന്ത്രവർഗ്ഗഃ ।
     യത്തച്ഛിവാഖ്യം പരമാർത്ഥതത്ത്വം
          ദേവ സ്വയംജ്യോതിരവസ്ഥിതിസ്തേ ॥ 29 ॥

     ഛായാ ത്വധർമ്മോർമ്മിഷു യൈർവ്വിസർഗ്ഗോ
          നേത്രത്രയം സത്ത്വരജസ്തമാംസി ।
     സാംഖ്യാത്മനഃ ശാസ്ത്രകൃതസ്തവേക്ഷാ
          ഛന്ദോമയോ ദേവ ഋഷിഃ പുരാണഃ ॥ 30 ॥

     ന തേ ഗിരിത്രാഖിലലോകപാല-
          വിരിഞ്ചവൈകുണ്ഠസുരേന്ദ്രഗമ്യം ।
     ജ്യോതിഃ പരം യത്ര രജസ്തമശ്ച
          സത്ത്വം ന യദ്ബ്രഹ്മ നിരസ്തഭേദം ॥ 31 ॥

     കാമാധ്വരത്രിപുരകാലഗരാദ്യനേക-
          ഭൂതദ്രുഹഃ ക്ഷപയതഃ സ്തുതയേ ന തത് തേ ।
     യസ്ത്വന്തകാല ഇദമാത്മകൃതം സ്വനേത്ര-
          വഹ്നിസ്ഫുലിംഗശിഖയാ ഭസിതം ന വേദ ॥ 32 ॥

     യേ ത്വാത്മരാമഗുരുഭിർഹൃദി ചിന്തിതാംഘ്രി-
          ദ്വന്ദ്വം ചരന്തമുമയാ തപസാഭിതപ്തം ।
     കത്ഥന്ത ഉഗ്രപുരുഷം നിരതം ശ്മശാനേ
          തേ നൂനമൂതിമവിദംസ്തവ ഹാതലജ്ജാഃ ॥ 33 ॥

     തത് തസ്യ തേ സദസതോഃ പരതഃ പരസ്യ
          നാഞ്ജഃ സ്വരൂപഗമനേ പ്രഭവന്തി ഭൂമ്നഃ ।
     ബ്രഹ്മാദയഃ കിമുത സംസ്തവനേ വയം തു
          തത്സർഗ്ഗസർഗ്ഗവിഷയാ അപി ശക്തിമാത്രം ॥ 34 ॥

ഏതത്പരം പ്രപശ്യാമോ ന പരം തേ മഹേശ്വര ।
മൃഡനായ ഹി ലോകസ്യ വ്യക്തിസ്തേഽവ്യക്തകർമ്മണഃ ॥ 35 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

തദ്വീക്ഷ്യ വ്യസനം താസാം കൃപയാ ഭൃശപീഡിതഃ ।
സർവ്വഭൂതസുഹൃദ്ദേവ ഇദമാഹ സതീം പ്രിയാം ॥ 36 ॥

ശിവ ഉവാച

അഹോ ബത ഭവാന്യേതത്പ്രജാനാം പശ്യ വൈശസം ।
ക്ഷീരോദമഥനോദ്ഭൂതാത്കാളകൂടാദുപസ്ഥിതം ॥ 37 ॥

ആസാം പ്രാണപരീപ്സൂനാം വിധേയമഭയം ഹി മേ ।
ഏതാവാൻ ഹി പ്രഭോരർത്ഥോ യദ്ദീനപരിപാലനം ॥ 38 ॥

പ്രാണൈഃ സ്വൈഃ പ്രാണിനഃ പാന്തി സാധവഃ ക്ഷണഭംഗുരൈഃ ।
ബദ്ധവൈരേഷു ഭൂതേഷു മോഹിതേഷ്വാത്മമായയാ ॥ 39 ॥

പുംസഃ കൃപയതോ ഭദ്രേ സർവ്വാത്മാ പ്രീയതേ ഹരിഃ ।
പ്രീതേ ഹരൌ ഭഗവതി പ്രീയേഽഹം സചരാചരഃ ।
തസ്മാദിദം ഗരം ഭുഞ്ജേ പ്രജാനാം സ്വസ്തിരസ്തു മേ ॥ 40 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

ഏവമാമന്ത്ര്യ ഭഗവാൻ ഭവാനീം വിശ്വഭാവനഃ ।
തദ്വിഷം ജഗ്ദ്ധുമാരേഭേ പ്രഭാവജ്ഞാന്വമോദത ॥ 41 ॥

തതഃ കരതലീകൃത്യ വ്യാപി ഹാലാഹലം വിഷം ।
അഭക്ഷയൻമഹാദേവഃ കൃപയാ ഭൂതഭാവനഃ ॥ 42 ॥

തസ്യാപി ദർശയാമാസ സ്വവീര്യം ജലകൽമഷഃ ।
യച്ചകാര ഗളേ നീലം തച്ച സാധോർവിഭൂഷണം ॥ 43 ॥

തപ്യന്തേ ലോകതാപേന സാധവഃ പ്രായശോ ജനാഃ ।
പരമാരാധനം തദ്ധി പുരുഷസ്യാഖിലാത്മനഃ ॥ 44 ॥

നിശമ്യ കർമ്മ തച്ഛംഭോർദ്ദേവദേവസ്യ മീഢുഷഃ ।
പ്രജാ ദാക്ഷായണീ ബ്രഹ്മാ വൈകുണ്ഠശ്ച ശശംസിരേ ॥ 45 ॥

പ്രസ്കന്നം പിബതഃ പാണേർ യത്കിഞ്ചിജ്ജഗൃഹുഃ സ്മ തത് ।
വൃശ്ചികാഹിവിഷൌഷധ്യോ ദന്ദശൂകാശ്ച യേഽപരേ ॥ 46 ॥