ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ചതുർത്ഥഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 4) / അദ്ധ്യായം 21

← സ്കന്ധം 4 : അദ്ധ്യായം 20

സ്കന്ധം 4 : അദ്ധ്യായം 22 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ചതുർത്ഥഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 4) / അദ്ധ്യായം 21

മൈത്രേയ ഉവാച

മൌക്തികൈഃ കുസുമസ്രഗ്ഭിർദുകൂലൈഃ സ്വർണ്ണതോരണൈഃ ।
മഹാസുരഭിഭിർധൂപൈർമ്മണ്ഡിതം തത്ര തത്ര വൈ ॥ 1 ॥

ചന്ദനാഗുരുതോയാർദ്രരത്ഥ്യാചത്വരമാർഗ്ഗവത് ।
പുഷ്പാക്ഷതഫലൈസ്തോക്മൈർല്ലാജൈരർച്ചിർഭിരർച്ചിതം ॥ 2 ॥

സവൃന്ദൈഃ കദളീസ്തംഭൈഃ പൂഗപോതൈഃ പരിഷ്കൃതം ।
തരുപല്ലവമാലാഭിഃ സർവ്വതഃ സമലങ്കൃതം ॥ 3 ॥

പ്രജാസ്തം ദീപബലിഭിഃ സംഭൃതാശേഷമംഗളൈഃ ।
അഭീയുർമൃഷ്ടകന്യാശ്ച മൃഷ്ടകുണ്ഡലമണ്ഡിതാഃ ॥ 4 ॥

ശംഖദുന്ദുഭിഘോഷേണ ബ്രഹ്മഘോഷേണ ചർത്ത്വിജാം ।
വിവേശ ഭവനം വീരഃ സ്തൂയമാനോ ഗതസ്മയഃ ॥ 5 ॥

പൂജിതഃ പൂജയാമാസ തത്ര തത്ര മഹായശാഃ ।
പൌരാഞ്ജാനപദാംസ്താംസ്താൻ പ്രീതഃ പ്രിയവരപ്രദഃ ॥ 6 ॥

     സ ഏവമാദീന്യനവദ്യചേഷ്ടിതഃ
          കർമ്മാണി ഭൂയാംസി മഹാൻ മഹത്തമഃ ।
     കുർവ്വൻ ശശാസാവനിമണ്ഡലം യശഃ
          സ്ഫീതം നിധായാരുരുഹേ പരം പദം ॥ 7 ॥

സൂത ഉവാച

     തദാദിരാജസ്യ യശോ വിജൃംഭിതം
          ഗുണൈരശേഷൈർഗ്ഗുണവത്സഭാജിതം ।
     ക്ഷത്താ മഹാഭാഗവതഃ സദസ്പതേ
          കൌഷാരവിം പ്രാഹ ഗൃണന്തമർച്ചയൻ ॥ 8 ॥

വിദുര ഉവാച

സോഽഭിഷിക്തഃ പൃഥുർവ്വിപ്രൈർല്ലബ്ധാശേഷസുരാർഹണഃ ।
ബിഭ്രത് സ വൈഷ്ണവം തേജോ ബാഹ്വോര്യാഭ്യാം ദുദോഹ ഗാം ॥ 9 ॥

     കോ ന്വസ്യ കീർത്തിം ന ശൃണോത്യഭിജ്ഞോ
          യദ്വിക്രമോച്ഛിഷ്ടമശേഷഭൂപാഃ ।
     ലോകാഃ സപാലാ ഉപജീവന്തി കാമ-
          മദ്യാപി തൻമേ വദ കർമ്മ ശുദ്ധം ॥ 10 ॥

മൈത്രേയ ഉവാച

ഗംഗായമുനയോർന്നദ്യോരന്തരാ ക്ഷേത്രമാവസൻ ।
ആരബ്ധാനേവ ബുഭുജേ ഭോഗാൻ പുണ്യജിഹാസയാ ॥ 11 ॥

സർവ്വത്രാസ്ഖലിതാദേശഃ സപ്തദ്വീപൈകദണ്ഡധൃക് ।
അന്യത്ര ബ്രാഹ്മണകുലാദന്യത്രാച്യുതഗോത്രതഃ ॥ 12 ॥

ഏകദാഽഽസീൻമഹാസത്രദീക്ഷാ തത്ര ദിവൌകസാം ।
സമാജോ ബ്രഹ്മർഷീണാം ച രാജർഷീണാം ച സത്തമ ॥ 13 ॥

തസ്മിന്നർഹത്സു സർവ്വേഷു സ്വർച്ചിതേഷു യഥാർഹതഃ ।
ഉത്ഥിതഃ സദസോ മദ്ധ്യേ താരാണാമുഡുരാഡിവ ॥ 14 ॥

പ്രാംശുഃ പീനായതഭുജോ ഗൌരഃ കഞ്ജാരുണേക്ഷണഃ ।
സുനാസഃ സുമുഖഃ സൗമ്യഃ പീനാംസഃ സുദ്വിജസ്മിതഃ ॥ 15 ॥

വ്യൂഢവക്ഷാ ബൃഹച്ഛ്രോണിർവ്വലിവൽഗുദളോദരഃ ।
ആവർത്തനാഭിരോജസ്വീ കാഞ്ചനോരുരുദഗ്രപാത് ॥ 16 ॥

സൂക്ഷ്മവക്രാസിതസ്നിഗ്‌ദ്ധമൂർദ്ധജഃ കംബുകന്ധരഃ ।
മഹാധനേ ദുകൂലാഗ്ര്യേ പരിധായോപവീയ ച ॥ 17 ॥

വ്യഞ്ജിതാശേഷഗാത്രശ്രീർന്നിയമേ ന്യസ്തഭൂഷണഃ ।
കൃഷ്ണാജിനധരഃ ശ്രീമാൻ കുശപാണിഃ കൃതോചിതഃ ॥ 18 ॥

ശിശിരസ്നിഗ്‌ദ്ധതാരാക്ഷഃ സമൈക്ഷത സമന്തതഃ ।
ഊചിവാനിദമുർവ്വീശഃ സദഃ സംഹർഷയന്നിവ ॥ 19 ॥

ചാരുചിത്രപദം ശ്ലക്ഷ്ണം മൃഷ്ടം ഗൂഢമവിക്ലവം ।
സർവ്വേഷാമുപകാരാർത്ഥം തദാ അനുവദന്നിവ ॥ 20 ॥

രാജോവാച

സഭ്യാഃ ശൃണുത ഭദ്രം വഃ സാധവോ യ ഇഹാഗതാഃ ।
സത്സു ജിജ്ഞാസുഭിർദ്ധർമ്മമാവേദ്യം സ്വമനീഷിതം ॥ 21 ॥

അഹം ദണ്ഡധരോ രാജാ പ്രജാനാമിഹ യോജിതഃ ।
രക്ഷിതാ വൃത്തിദഃ സ്വേഷു സേതുഷു സ്ഥാപിതാ പൃഥക് ॥ 22 ॥

തസ്യ മേ തദനുഷ്ഠാനാദ്യാനാഹുർബ്രഹ്മവാദിനഃ ।
ലോകാഃ സ്യുഃ കാമസന്ദോഹാ യസ്യ തുഷ്യതി ദിഷ്ടദൃക് ॥ 23 ॥

യ ഉദ്ധരേത്കരം രാജാ പ്രജാ ധർമ്മേഷ്വശിക്ഷയൻ ।
പ്രജാനാം ശമലം ഭുങ്‌ക്തേ ഭഗം ച സ്വം ജഹാതി സഃ ॥ 24 ॥

തത്പ്രജാ ഭർത്തൃപിണ്ഡാർത്ഥം സ്വാർത്ഥമേവാനസൂയവഃ ।
കുരുതാധോക്ഷജധിയസ്തർഹി മേഽനുഗ്രഹഃ കൃതഃ ॥ 25 ॥

യൂയം തദനുമോദധ്വം പിതൃദേവർഷയോഽമലാഃ ।
കർത്തുഃ ശാസ്തുരനുജ്ഞാതുസ്തുല്യം യത്പ്രേത്യ തത്ഫലം ॥ 26 ॥

അസ്തി യജ്ഞപതിർന്നാമ കേഷാഞ്ചിദർഹസത്തമാഃ ।
ഇഹാമുത്ര ച ലക്ഷ്യന്തേ ജ്യോത്സ്നാവത്യഃ ക്വചിദ്ഭുവഃ ॥ 27 ॥

മനോരുത്താനപാദസ്യ ധ്രുവസ്യാപി മഹീപതേഃ ।
പ്രിയവ്രതസ്യ രാജർഷേരങ്ഗസ്യാസ്മത്പിതുഃ പിതുഃ ॥ 28 ॥

ഈദൃശാനാമഥാന്യേഷാമജസ്യ ച ഭവസ്യ ച ।
പ്രഹ്ളാദസ്യ ബലേശ്ചാപി കൃത്യമസ്തി ഗദാഭൃതാ ॥ 29 ॥

ദൌഹിത്രാദീൻ ഋതേ മൃത്യോഃ ശോച്യാൻ ധർമ്മവിമോഹിതാൻ ।
വർഗ്ഗസ്വർഗ്ഗാപവർഗ്ഗാണാം പ്രായേണൈകാത്മ്യഹേതുനാ ॥ 30 ॥

     യത്പാദസേവാഭിരുചിസ്തപസ്വിനാ-
          മശേഷജൻമോപചിതം മലം ധിയഃ ।
     സദ്യഃ ക്ഷിണോത്യന്വഹമേധതീ സതീ
          യഥാ പദാംഗുഷ്ഠവിനിഃസൃതാ സരിത് ॥ 31 ॥

     വിനിർധുതാശേഷമനോമലഃ പുമാ-
          നസംഗവിജ്ഞാനവിശേഷവീര്യവാൻ ।
     യദംഘ്രിമൂലേ കൃതകേതനഃ പുനർ-
          ന്ന സംസൃതിം ക്ലേശവഹാം പ്രപദ്യതേ ॥ 32 ॥

     തമേവ യൂയം ഭജതാത്മവൃത്തിഭിർ-
          മ്മനോവചഃകായഗുണൈഃ സ്വകർമ്മഭിഃ ।
     അമായിനഃ കാമദുഘാംഘ്രിപങ്കജം
          യഥാധികാരാവസിതാർത്ഥസിദ്ധയഃ ॥ 33 ॥

     അസാവിഹാനേകഗുണോഽഗുണോഽധ്വരഃ
          പൃഥഗ്‌വിധദ്രവ്യഗുണക്രിയോക്തിഭിഃ ।
     സമ്പദ്യതേഽർത്ഥാശയലിംഗാനാമഭിർ-
          വ്വിശുദ്ധവിജ്ഞാനഘനഃ സ്വരൂപതഃ ॥ 34 ॥

     പ്രധാനകാലാശയധർമ്മസംഗ്രഹേ
          ശരീര ഏഷ പ്രതിപദ്യ ചേതനാം ।
     ക്രിയാഫലത്വേന വിഭുർവ്വിഭാവ്യതേ
          യഥാനലോ ദാരുഷു തദ്ഗുണാത്മകഃ ॥ 35 ॥

     അഹോ മമാമീ വിതരന്ത്യനുഗ്രഹം
          ഹരിം ഗുരും യജ്ഞഭുജാമധീശ്വരം ।
     സ്വധർമ്മയോഗേന യജന്തി മാമകാ
          നിരന്തരം ക്ഷോണിതലേ ദൃഢവ്രതാഃ ॥ 36 ॥

     മാ ജാതു തേജഃ പ്രഭവേൻമഹർദ്ധിഭി-
          സ്തിതിക്ഷയാ തപസാ വിദ്യയാ ച ।
     ദേദീപ്യമാനേഽജിതദേവതാനാം
          കുലേ സ്വയം രാജകുലാദ്ദ്വിജാനാം ॥ 37 ॥

     ബ്രഹ്മണ്യദേവഃ പുരുഷഃ പുരാതനോ
          നിത്യം ഹരിർ യച്ചരണാഭിവന്ദനാത് ।
     അവാപ ലക്ഷ്മീമനപായിനീം യശോ
          ജഗത്പവിത്രം ച മഹത്തമാഗ്രണീഃ ॥ 38 ॥

     യത്സേവയാശേഷഗുഹാശയഃ സ്വരാഡ്
          വിപ്രപ്രിയസ്തുഷ്യതി കാമമീശ്വരഃ ।
     തദേവ തദ്ധർമ്മപരൈർവ്വിനീതൈഃ
          സർവ്വാത്മനാ ബ്രഹ്മകുലം നിഷേവ്യതാം ॥ 39 ॥

     പുമാൻ ലഭേതാനതിവേലമാത്മനഃ
          പ്രസീദതോഽത്യന്തശമം സ്വതഃ സ്വയം ।
     യന്നിത്യസംബന്ധനിഷേവയാ തതഃ
          പരം കിമത്രാസ്തി മുഖം ഹവിർഭുജാം ॥ 40 ॥

     അശ്നാത്യനന്തഃ ഖലു തത്ത്വകോവിദൈഃ
          ശ്രദ്ധാഹുതം യൻമുഖ ഇജ്യനാമഭിഃ ।
     ന വൈ തഥാ ചേതനയാ ബഹിഷ്കൃതേ
          ഹുതാശനേ പാരമഹംസ്യപര്യഗുഃ ॥ 41 ॥

     യദ്ബ്രഹ്മ നിത്യം വിരജം സനാതനം
          ശ്രദ്ധാതപോമംഗളമൌനസംയമൈഃ ।
     സമാധിനാ ബിഭ്രതി ഹാർത്ഥദൃഷ്ടയേ
          യത്രേദമാദർശ ഇവാവഭാസതേ ॥ 42 ॥

     തേഷാമഹം പാദസരോജരേണു-
          മാര്യാവഹേയാധികിരീടമായുഃ ।
     യം നിത്യദാ ബിഭ്രത ആശു പാപം
          നശ്യത്യമും സർവ്വഗുണാ ഭജന്തി ॥ 43 ॥

     ഗുണായനം ശീലധനം കൃതജ്ഞം
          വൃദ്ധാശ്രയം സംവൃണതേഽനുസമ്പദഃ ।
     പ്രസീദതാം ബ്രഹ്മകുലം ഗവാം ച
          ജനാർദ്ദനഃ സാനുചരശ്ച മഹ്യം ॥ 44 ॥

മൈത്രേയ ഉവാച

ഇതി ബ്രുവാണം നൃപതിം പിതൃദേവദ്വിജാതയഃ ।
തുഷ്ടുവുർഹൃഷ്ടമനസഃ സാധുവാദേന സാധവഃ ॥ 46 ॥

പുത്രേണ ജയതേ ലോകാനിതി സത്യവതീ ശ്രുതിഃ ।
ബ്രഹ്മദണ്ഡഹതഃ പാപോ യദ്‌വേനോഽത്യതരത്തമഃ ॥ 47 ॥

ഹിരണ്യകശിപുശ്ചാപി ഭഗവന്നിന്ദയാ തമഃ ।
വിവിക്ഷുരത്യഗാത്സൂനോഃ പ്രഹ്ളാദസ്യാനുഭാവതഃ ॥ 48 ॥

വീരവര്യ പിതഃ പൃഥ്വ്യാഃ സമാഃ സഞ്ജീവ ശാശ്വതീഃ ।
യസ്യേദൃശ്യച്യുതേ ഭക്തിഃ സർവ്വലോകൈകഭർത്തരി ॥ 49 ॥

     അഹോ വയം ഹ്യദ്യ പവിത്രകീർത്തേ
          ത്വയൈവ നാഥേന മുകുന്ദനാഥാഃ ।
     യ ഉത്തമശ്ലോകതമസ്യ വിഷ്ണോർ-
          ബ്രഹ്മണ്യദേവസ്യ കഥാം വ്യനക്തി ॥ 50 ॥

നാത്യദ്ഭുതമിദം നാഥ തവാജീവ്യാനുശാസനം ।
പ്രജാനുരാഗോ മഹതാം പ്രകൃതിഃ കരുണാത്മനാം ॥ 51 ॥

അദ്യ നസ്തമസഃ പാരസ്ത്വയോപാസാദിതഃ പ്രഭോ ।
ഭ്രാമ്യതാം നഷ്ടദൃഷ്ടീനാം കർമ്മഭിർദ്ദൈവസംജ്ഞിതൈഃ ॥ 52 ॥

നമോ വിവൃദ്ധസത്ത്വായ പുരുഷായ മഹീയസേ ।
യോ ബ്രഹ്മ ക്ഷത്രമാവിശ്യ ബിഭർത്തീദം സ്വതേജസാ ॥ 53 ॥