ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ചതുർത്ഥഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 4) / അദ്ധ്യായം 6

← സ്കന്ധം 4 : അദ്ധ്യായം 5

സ്കന്ധം 4 : അദ്ധ്യായം 7 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ചതുർത്ഥഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 4) / അദ്ധ്യായം 6

മൈത്രേയ ഉവാച

അഥ ദേവഗണാഃ സർവ്വേ രുദ്രാനീകൈഃ പരാജിതാഃ ।
ശൂലപട്ടിശനിസ്ത്രിംശഗദാപരിഘമുദ്ഗരൈഃ ॥ 1 ॥

സഞ്ഛിന്നഭിന്നസർവ്വാംഗാഃ സർത്വിക്സഭ്യാ ഭയാകുലാഃ ।
സ്വയംഭുവേ നമസ്കൃത്യ കാർത്സ്ന്യേനൈതന്ന്യവേദയൻ ॥ 2 ॥

ഉപലഭ്യ പുരൈവൈതദ്ഭഗവാനബ്ജസംഭവഃ ।
നാരായണശ്ച വിശ്വാത്മാ ന കസ്യാദ്ധ്വരമീയതുഃ ॥ 3 ॥

തദാകർണ്ണ്യ വിഭുഃ പ്രാഹ തേജീയസി കൃതാഗസി ।
ക്ഷേമായ തത്ര സാ ഭൂയാന്ന പ്രായേണ ബുഭൂഷതാം ॥ 4 ॥

     അഥാപി യൂയം കൃതകിൽബിഷാ ഭവം
          യേ ബർഹിഷോ ഭാഗഭാജം പരാദുഃ ।
     പ്രസാദയധ്വം പരിശുദ്ധചേതസാ
          ക്ഷിപ്രപ്രസാദം പ്രഗൃഹീതാംഘ്രിപദ്മം ॥ 5 ॥

     ആശാസാനാ ജീവിതമദ്ധ്വരസ്യ
          ലോകഃ സപാലഃ കുപിതേ ന യസ്മിൻ ।
     തമാശു ദേവം പ്രിയയാ വിഹീനം
          ക്ഷമാപയധ്വം ഹൃദി വിദ്ധം ദുരുക്തൈഃ ॥ 6 ॥

     നാഹം ന യജ്ഞോ ന ച യൂയമന്യേ
          യേ ദേഹഭാജോ മുനയശ്ച തത്ത്വം ।
     വിദുഃ പ്രമാണം ബലവീര്യയോർവ്വാ
          യസ്യാത്മതന്ത്രസ്യ ക ഉപായം വിധിത്സേത് ॥ 7 ॥

     സ ഇത്ഥമാദിശ്യ സുരാനജസ്തൈഃ
          സമന്വിതഃ പിതൃഭിഃ സപ്രജേശൈഃ ।
     യയൌ സ്വധിഷ്ണ്യാന്നിലയം പുരദ്വിഷഃ
          കൈലാസമദ്രിപ്രവരം പ്രിയം പ്രഭോഃ ॥ 8 ॥

ജൻമൌഷധിതപോമന്ത്രയോഗസിദ്ധൈർന്നരേതരൈഃ ।
ജുഷ്ടം കിന്നരഗന്ധർവ്വൈരപ്സരോഭിർവൃതം സദാ ॥ 9 ॥

നാനാമണിമയൈഃ ശൃംഗൈർന്നാനാധാതുവിചിത്രിതൈഃ ।
നാനാദ്രുമലതാഗുൽമൈർന്നാനാമൃഗഗണാവൃതൈഃ ॥ 10 ॥

നാനാമലപ്രസ്രവണൈർന്നാനാകന്ദരസാനുഭിഃ ।
രമണം വിഹരന്തീനാം രമണൈഃ സിദ്ധയോഷിതാം ॥ 11 ॥

മയൂരകേകാഭിരുതം മദാന്ധാലിവിമൂർച്ഛിതം ।
പ്ലാവിതൈ രക്തകണ്ഠാനാം കൂജിതൈശ്ച പതത്രിണാം ॥ 12 ॥

ആഹ്വയന്തമിവോദ്ധസ്തൈർദ്വിജാൻ കാമദുഘൈർദ്രുമൈഃ ।
വ്രജന്തമിവ മാതംഗൈർഗൃണന്തമിവ നിർഝരൈഃ ॥ 13 ॥

മന്ദാരൈഃ പാരിജാതൈശ്ച സരളൈശ്ചോപശോഭിതം ।
തമാലൈഃ ശാലതാലൈശ്ച കോവിദാരാസനാർജ്ജുനൈഃ ॥ 14 ॥

ചൂതൈഃ കദംബൈർന്നീപൈശ്ച നാഗപുന്നാഗചമ്പകൈഃ ।
പാടലാശോകബകുളൈഃ കുന്ദൈഃ കുരവകൈരപി ॥ 15 ॥

സ്വർണ്ണാർണ്ണശതപത്രൈശ്ച വരരേണുകജാതിഭിഃ ।
കുബ്ജകൈർമ്മല്ലികാഭിശ്ച മാധവീഭിശ്ച മണ്ഡിതം ॥ 16 ॥

പനസോദുംബരാശ്വത്ഥപ്ലക്ഷന്യഗ്രോധഹിംഗുഭിഃ ।
ഭൂർജ്ജൈരോഷധിഭിഃ പൂഗൈ രാജപൂഗൈശ്ച ജംബുഭിഃ ॥ 17 ॥

ഖർജ്ജൂരാമ്രാതകാമ്രാദ്യൈഃ പ്രിയാളമധുകേംഗുദൈഃ ।
ദ്രുമജാതിഭിരന്യൈശ്ച രാജിതം വേണുകീചകൈഃ ॥ 18 ॥

കുമുദോത്പലകല്‌ഹാരശതപത്രവനർദ്ധിഭിഃ ।
നളിനീഷു കലം കൂജത്ഖഗവൃന്ദോപശോഭിതം ॥ 19 ॥

മൃഗൈഃ ശാഖാമൃഗൈഃ ക്രോഡൈർമൃഗേന്ദ്രൈർ ഋക്ഷശല്യകൈഃ
ഗവയൈഃ ശരഭൈർവ്യാഘ്രൈ രുരുഭിർമഹിഷാദിഭിഃ ॥ 20 ॥

കർണ്ണാന്ത്രൈകപദാശ്വാസ്യൈർന്നിർജ്ജുഷ്ടം വൃകനാഭിഭിഃ ।
കദളീഖണ്ഡസംരുദ്ധനളിനീപുളിനശ്രിയം ॥ 21 ॥

പര്യസ്തം നന്ദയാ സത്യാഃ സ്നാനപുണ്യതരോദയാ ।
വിലോക്യ ഭൂതേശഗിരിം വിബുധാ വിസ്മയം യയുഃ ॥ 22 ॥

ദദൃശുസ്തത്ര തേ രമ്യാമളകാം നാമ വൈ പുരീം ।
വനം സൌഗന്ധികം ചാപി യത്ര തന്നാമപങ്കജം ॥ 23 ॥

നന്ദാ ചാളകനന്ദാ ച സരിതൌ ബാഹ്യതഃ പുരഃ ।
തീർത്ഥപാദപദാംഭോജരജസാതീവ പാവനേ ॥ 24 ॥

യയോഃ സുരസ്ത്രിയഃ ക്ഷത്തരവരുഹ്യ സ്വധിഷ്ണ്യതഃ ।
ക്രീഡന്തി പുംസഃ സിഞ്ചന്ത്യോ വിഗാഹ്യ രതികർശിതാഃ ॥ 25 ॥

യയോസ്തത്‌സ്നാവിഭ്രഷ്ടനവകുങ്കുമപിഞ്ജരം ।
വിതൃഷോഽപി പിബന്ത്യംഭഃ പായയന്തോ ഗജാ ഗജീഃ ॥ 26 ॥

താരഹേമമഹാരത്നവിമാനശതസംകുലാം ।
ജുഷ്ടാം പുണ്യജനസ്ത്രീഭിർ യഥാ ഖം സതഡിദ്ഘനം ॥ 27 ॥

ഹിത്വാ യക്ഷേശ്വരപുരീം വനം സൌഗന്ധികം ച തത് ।
ദ്രുമൈഃ കാമദുഘൈർഹൃദ്യം ചിത്രമാല്യഫലച്ഛദൈഃ ॥ 28 ॥

രക്തകണ്ഠഖഗാനീകസ്വരമണ്ഡിതഷട്പദം ।
കളഹംസകുലപ്രേഷ്ഠം ഖരദണ്ഡജലാശയം ॥ 29 ॥

വനകുഞ്ജരസംഘൃഷ്ടഹരിചന്ദനവായുനാ ।
അധി പുണ്യജനസ്ത്രീണാം മുഹുരുൻമഥയൻ മനഃ ॥ 30 ॥

വൈഡൂര്യകൃതസോപാനാ വാപ്യ ഉത്പലമാലിനീഃ ।
പ്രാപ്തം കിമ്പുരുഷൈർദൃഷ്ട്വാ ത ആരാദ്ദദൃശുർവ്വടം ॥ 31 ॥

സ യോജനശതോത്സേധഃ പാദോനവിടപായതഃ ।
പര്യക്കൃതാചലച്ഛായോ നിർന്നീഡസ്താപവർജ്ജിതഃ ॥ 32 ॥

തസ്മിൻ മഹായോഗമയേ മുമുക്ഷുശരണേ സുരാഃ ।
ദദൃശുഃ ശിവമാസീനം ത്യക്താമർഷമിവാന്തകം ॥ 33 ॥

സനന്ദനാദ്യൈർമ്മഹാസിദ്ധൈഃ ശാന്തൈഃ സംശാന്തവിഗ്രഹം ।
ഉപാസ്യമാനം സഖ്യാ ച ഭർത്രാ ഗുഹ്യകരക്ഷസാം ॥ 34 ॥

വിദ്യാതപോയോഗപഥമാസ്ഥിതം തമധീശ്വരം ।
ചരന്തം വിശ്വസുഹൃദം വാത്സല്യാല്ലോകമങ്ഗളം ॥ 35 ॥

ലിംഗം ച താപസാഭീഷ്ടം ഭസ്മദണ്ഡജടാജിനം ।
അംഗേന സന്ധ്യാഭ്രരുചാ ചന്ദ്രലേഖാം ച ബിഭ്രതം ॥ 36 ॥

ഉപവിഷ്ടം ദർഭമയ്യാം ബൃസ്യാം ബ്രഹ്മ സനാതനം ।
നാരദായ പ്രവോചന്തം പൃച്ഛതേ ശൃണ്വതാം സതാം ॥ 37 ॥

കൃത്വോരൌ ദക്ഷിണേ സവ്യം പാദപദ്മം ച ജാനുനി ।
ബാഹും പ്രകോഷ്ഠേഽക്ഷമാലാമാസീനം തർക്കമുദ്രയാ ॥ 38 ॥

     തം ബ്രഹ്മനിർവ്വാണസമാധിമാശ്രിതം
          വ്യുപാശ്രിതം ഗിരിശം യോഗകക്ഷാം ।
     സലോകപാലാ മുനയോ മനൂനാ-
          മാദ്യം മനും പ്രാഞ്ജലയഃ പ്രണേമുഃ ॥ 39 ॥

     സ തൂപലഭ്യാഗതമാത്മയോനിം
          സുരാസുരേശൈരഭിവന്ദിതാംഘ്രിഃ ।
     ഉത്ഥായ ചക്രേ ശിരസാഭിവന്ദന-
          മർഹത്തമഃ കസ്യ യഥൈവ വിഷ്ണുഃ ॥ 40 ॥

     തഥാപരേ സിദ്ധഗണാ മഹർഷിഭിർ-
          യേ വൈ സമന്താദനു നീലലോഹിതം ।
     നമസ്കൃതഃ പ്രാഹ ശശാങ്കശേഖരം
          കൃതപ്രണാമം പ്രഹസന്നിവാത്മഭൂഃ ॥ 41 ॥

ബ്രഹ്മോവാച

ജാനേ ത്വാമീശം വിശ്വസ്യ ജഗതോ യോനിബീജയോഃ ।
ശക്തേഃ ശിവസ്യ ച പരം യത്തദ്ബ്രഹ്മ നിരന്തരം ॥ 42 ॥

ത്വമേവ ഭഗവന്നേതച്ഛിവശക്ത്യോഃ സ്വരൂപയോഃ ।
വിശ്വം സൃജസി പാസ്യത്സി ക്രീഡന്നൂർണ്ണപടോ യഥാ ॥ 43 ॥

     ത്വമേവ ധർമ്മാർത്ഥദുഘാഭിപത്തയേ
          ദക്ഷേണ സൂത്രേണ സസർജ്ജിഥാധ്വരം ।
     ത്വയൈവ ലോകേഽവസിതാശ്ച സേതവോ
          യാൻ ബ്രാഹ്മണാഃ ശ്രദ്ദധതേ ധൃതവ്രതാഃ ॥ 44 ॥

     ത്വം കർമ്മണാം മംഗള മംഗളാനാം
          കർത്തുഃ സ്മ ലോകം തനുഷേ സ്വഃ പരം വാ ।
     അമംഗളാനാം ച തമിസ്രമുൽബണം
          വിപര്യയഃ കേന തദേവ കസ്യചിത് ॥ 45 ॥

     ന വൈ സതാം ത്വച്ചരണാർപ്പിതാത്മനാം
          ഭൂതേഷു സർവ്വേഷ്വഭിപശ്യതാം തവ ।
     ഭൂതാനി ചാത്മന്യപൃഥഗ്ദിദൃക്ഷതാം
          പ്രായേണ രോഷോഽഭിഭവേദ് യഥാ പശും ॥ 46 ॥

     പൃഥഗ്ദ്ധിയഃ കർമ്മദൃശോ ദുരാശയാഃ
          പരോദയേനാർപ്പിതഹൃദ്രുജോഽനിശം ।
     പരാൻ ദുരുക്തൈർവ്വിതുദന്ത്യരുന്തുദാഃ
          താൻ മാവധീദ്ദൈവവധാൻ ഭവദ്വിധഃ ॥ 47 ॥

     യസ്മിൻ യദാ പുഷ്കരനാഭമായയാ
          ദുരന്തയാ സ്പൃഷ്ടധിയഃ പൃഥഗ്‌ദൃശഃ ।
     കുർവ്വന്തി തത്ര ഹ്യനുകമ്പയാ കൃപാം
          ന സാധവോ ദൈവബലാത്കൃതേ ക്രമം ॥ 48 ॥

     ഭവാംസ്തു പുംസഃ പരമസ്യ മായയാ
          ദുരന്തയാസ്പൃഷ്ടമതിഃ സമസ്തദൃക് ।
     തയാ ഹതാത്മസ്വനുകർമ്മചേതഃ-
          സ്വനുഗ്രഹം കർത്തുമിഹാർഹസി പ്രഭോ ॥ 49 ॥

     കുർവ്വദ്ധ്വരസ്യോദ്ധരണം ഹതസ്യ ഭോഃ
          ത്വയാസമാപ്തസ്യ മനോ പ്രജാപതേഃ ।
     ന യത്ര ഭാഗം തവ ഭാഗിനോ ദദുഃ
          കുയജ്വിനോ യേന മഖോ നിനീയതേ ॥ 50 ॥

ജീവതാദ് യജമാനോഽയം പ്രപദ്യേതാക്ഷിണീ ഭഗഃ ।
ഭൃഗോഃ ശ്മശ്രൂണി രോഹന്തു പൂഷ്ണോ ദന്താശ്ച പൂർവ്വവത് ॥ 51 ॥

ദേവാനാം ഭഗ്നഗാത്രാണാം ഋത്വിജാം ചായുധാശ്മഭിഃ ।
ഭവതാനുഗൃഹീതാനാമാശു മന്യോഽസ്ത്വനാതുരം ॥ 52 ॥

ഏഷ തേ രുദ്ര ഭാഗോഽസ്തു യദുച്ഛിഷ്ടോഽധ്വരസ്യ വൈ ।
യജ്ഞസ്തേ രുദ്രഭാഗേന കൽപതാമദ്യ യജ്ഞഹൻ ॥ 53 ॥