ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / നവമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 9) / അദ്ധ്യായം 18

← സ്കന്ധം 9 : അദ്ധ്യായം 17

സ്കന്ധം 9 : അദ്ധ്യായം 19 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / നവമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 9) / അദ്ധ്യായം 18

ശ്രീശുക ഉവാച

യതിര്യയാതിഃ സംയാതിരായതിർവ്വിയതിഃ കൃതിഃ ।
ഷഡിമേ നഹുഷസ്യാസന്നിന്ദ്രിയാണീവ ദേഹിനഃ ॥ 1 ॥

രാജ്യം നൈച്ഛദ്യതിഃ പിത്രാ ദത്തം തത്പരിണാമവിത് ।
യത്ര പ്രവിഷ്ടഃ പുരുഷ ആത്മാനം നാവബുധ്യതേ ॥ 2 ॥

പിതരി ഭ്രംശിതേ സ്ഥാനാദിന്ദ്രാണ്യാ ധർഷണാദ്ദ്വിജൈഃ ।
പ്രാപിതേഽജഗരത്വം വൈ യയാതിരഭവന്നൃപഃ ॥ 3 ॥

ചതസൃഷ്വാദിശദ് ദിക്ഷു ഭ്രാതൄൻ ഭ്രാതാ യവീയസഃ ।
കൃതദാരോ ജുഗോപോർവ്വീം കാവ്യസ്യ വൃഷപർവ്വണഃ ॥ 4 ॥

രാജോവാച

ബ്രഹ്മർഷിർഭഗവാൻ കാവ്യഃ ക്ഷത്രബന്ധുശ്ച നാഹുഷഃ ।
രാജന്യവിപ്രയോഃ കസ്മാദ് വിവാഹഃ പ്രതിലോമകഃ ॥ 5 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

ഏകദാ ദാനവേന്ദ്രസ്യ ശർമ്മിഷ്ഠാ നാമ കന്യകാ ।
സഖീസഹസ്രസംയുക്താ ഗുരുപുത്ര്യാ ച ഭാമിനീ ॥ 6 ॥

ദേവയാന്യാ പുരോദ്യാനേ പുഷ്പിതദ്രുമസങ്കുലേ ।
വ്യചരത്കളഗീതാളിനളിനീപുളീനേഽബലാ ॥ 7 ॥

താ ജലാശയമാസാദ്യ കന്യാഃ കമലലോചനാഃ ।
തീരേ ന്യസ്യ ദുകൂലാനി വിജഹ്രുഃ സിഞ്ചതീർമ്മിഥഃ ॥ 8 ॥

വീക്ഷ്യ വ്രജന്തം ഗിരിശം സഹ ദേവ്യാ വൃഷസ്ഥിതം ।
സഹസോത്തീര്യ വാസാംസി പര്യധുർവ്രീഡിതാഃ സ്ത്രിയഃ ॥ 9 ॥

ശർമ്മിഷ്ഠാജാനതീ വാസോ ഗുരുപുത്ര്യാഃ സമവ്യയത് ।
സ്വീയം മത്വാ പ്രകുപിതാ ദേവയാനീദമബ്രവീത് ॥ 10 ॥

അഹോ നിരീക്ഷ്യതാമസ്യാ ദാസ്യാഃ കർമ്മ ഹ്യസാമ്പ്രതം ।
അസ്മദ്ധാര്യം ധൃതവതീ ശുനീവ ഹവിരധ്വരേ ॥ 11 ॥

യൈരിദം തപസാ സൃഷ്ടം മുഖം പുംസഃ പരസ്യ യേ ।
ധാര്യതേ യൈരിഹ ജ്യോതിഃ ശിവഃ പന്ഥാശ്ച ദർശിതഃ ॥ 12 ॥

യാൻ വന്ദന്ത്യുപതിഷ്ഠന്തേ ലോകനാഥാഃ സുരേശ്വരാഃ ।
ഭഗവാനപി വിശ്വാത്മാ പാവനഃ ശ്രീനികേതനഃ ॥ 13 ॥

വയം തത്രാപി ഭൃഗവഃ ശിഷ്യോഽസ്യാ നഃ പിതാസുരഃ ।
അസ്മദ്ധാര്യം ധൃതവതീ ശൂദ്രോ വേദമിവാസതീ ॥ 14 ॥

ഏവം ശപന്തീം ശർമ്മിഷ്ഠാ ഗുരുപുത്രീമഭാഷത ।
രുഷാ ശ്വസന്ത്യുരംഗീവ ധർഷിതാ ദഷ്ടദച്ഛദാ ॥ 15 ॥

ആത്മവൃത്തമവിജ്ഞായ കത്ഥസേ ബഹു ഭിക്ഷുകി ।
കിം ന പ്രതീക്ഷസേഽസ്മാകം ഗൃഹാൻ ബലിഭുജോ യഥാ ॥ 16 ॥

ഏവംവിധൈഃ സുപരുഷൈഃ ക്ഷിപ്ത്വാചാര്യസുതാം സതീം ।
ശർമ്മിഷ്ഠാ പ്രാക്ഷിപത്കൂപേ വാസ ആദായ മന്യുനാ ॥ 17 ॥

തസ്യാം ഗതായാം സ്വഗൃഹം യയാതിർമൃഗയാം ചരൻ ।
പ്രാപ്തോ യദൃച്ഛയാ കൂപേ ജലാർത്ഥീ താം ദദർശ ഹ ॥ 18 ॥

ദത്വാ സ്വമുത്തരം വാസസ്തസ്യൈ രാജാ വിവാസസേ ।
ഗൃഹീത്വാ പാണിനാ പാണിമുജ്ജഹാര ദയാപരഃ ॥ 19 ॥

തം വീരമാഹൌശനസീ പ്രേമനിർഭരയാ ഗിരാ ।
രാജംസ്ത്വയാ ഗൃഹീതോ മേ പാണിഃ പരപുരഞ്ജയ ॥ 20 ॥

ഹസ്തഗ്രാഹോഽപരോ മാഭൂദ്ഗൃഹീതായാസ്ത്വയാ ഹി മേ ।
ഏഷ ഈശകൃതോ വീര സംബന്ധോ നൌ ന പൌരുഷഃ ।
യദിദം കൂപലഗ്നായാ ഭവതോ ദർശനം മമ ॥ 21 ॥

ന ബ്രാഹ്മണോ മേ ഭവിതാ ഹസ്തഗ്രാഹോ മഹാഭുജ ।
കചസ്യ ബാർഹസ്പത്യസ്യ ശാപാദ്യമശപം പുരാ ॥ 22 ॥

യയാതിരനഭിപ്രേതം ദൈവോപഹൃതമാത്മനഃ ।
മനസ്തു തദ്ഗതം ബുദ്ധ്വാ പ്രതിജഗ്രാഹ തദ്വചഃ ॥ 23 ॥

ഗതേ രാജനി സാ വീരേ തത്ര സ്മ രുദതീ പിതുഃ ।
ന്യവേദയത്തതഃ സർവ്വമുക്തം ശർമ്മിഷ്ഠയാ കൃതം ॥ 24 ॥

ദുർമ്മനാ ഭഗവാൻ കാവ്യഃ പൌരോഹിത്യം വിഗർഹയൻ ।
സ്തുവൻ വൃത്തിം ച കാപോതീം ദുഹിത്രാ സ യയൌ പുരാത് ॥ 25 ॥

വൃഷപർവ്വാ തമാജ്ഞായ പ്രത്യനീകവിവക്ഷിതം ।
ഗുരും പ്രസാദയൻ മൂർദ്ധ്നാ പാദയോഃ പതിതഃ പഥി ॥ 26 ॥

ക്ഷണാർദ്ധമന്യുർഭഗവാൻ ശിഷ്യം വ്യാചഷ്ട ഭാർഗ്ഗവഃ ।
കാമോഽസ്യാഃ ക്രിയതാം രാജൻ നൈനാം ത്യക്തുമിഹോത്സഹേ ॥ 27 ॥

തഥേത്യവസ്ഥിതേ പ്രാഹ ദേവയാനീ മനോഗതം ।
പിത്രാ ദത്താ യതോ യാസ്യേ സാനുഗാ യാതു മാമനു ॥ 28 ॥

സ്വാനാം തത് സങ്കടം വീക്ഷ്യ തദർത്ഥസ്യ ച ഗൌരവം ।
ദേവയാനീം പര്യചരത്‌സ്ത്രീസഹസ്രേണ ദാസവത് ॥ 29 ॥

നാഹുഷായ സുതാം ദത്ത്വാ സഹ ശർമ്മിഷ്ഠയോശനാ ।
തമാഹ രാജൻ ശർമ്മിഷ്ഠാമാധാസ്തൽപേ ന കർഹിചിത് ॥ 30 ॥

വിലോക്യൌശനസീം രാജൻ ശർമ്മിഷ്ഠാ സപ്രജാം ക്വചിത് ।
തമേവ വവ്രേ രഹസി സഖ്യാഃ പതിമൃതൌ സതീ ॥ 31 ॥

രാജപുത്ര്യാർത്ഥിതോഽപത്യേ ധർമ്മം ചാവേക്ഷ്യ ധർമ്മവിത് ।
സ്മരൻഛുക്രവചഃ കാലേ ദിഷ്ടമേവാഭ്യപദ്യത ॥ 32 ॥

യദും ച തുർവ്വസും ചൈവ ദേവയാനീ വ്യജായത ।
ദ്രുഹ്യും ചാനും ച പൂരും ച ശർമ്മിഷ്ഠാ വാർഷപർവ്വണീ ॥ 33 ॥

ഗർഭസംഭവമാസുര്യാ ഭർത്തുർവ്വിജ്ഞായ മാനിനീ ।
ദേവയാനീ പിതുർഗ്ഗേഹം യയൌ ക്രോധവിമൂർഛിതാ ॥ 34 ॥

പ്രിയാമനുഗതഃ കാമീ വചോഭിരുപമന്ത്രയൻ ।
ന പ്രസാദയിതും ശേകേ പാദസംവാഹനാദിഭിഃ ॥ 35 ॥

ശുക്രസ്തമാഹ കുപിതഃ സ്ത്രീകാമാനൃതപൂരുഷ ।
ത്വാം ജരാ വിശതാം മന്ദ വിരൂപകരണീ നൃണാം ॥ 36 ॥

യയാതിരുവാച

അതൃപ്തോസ്മ്യദ്യ കാമാനാം ബ്രഹ്മൻ ദുഹിതരി സ്മ തേ ।
വ്യത്യസ്യതാം യഥാകാമം വയസാ യോഽഭിധാസ്യതി ॥ 37 ॥

ഇതി ലബ്ധവ്യവസ്ഥാനഃ പുത്രം ജ്യേഷ്ഠമവോചത ।
യദോ താത പ്രതീച്ഛേമാം ജരാം ദേഹി നിജം വയഃ ॥ 38 ॥

മാതാമഹകൃതാം വത്സ ന തൃപ്തോ വിഷയേഷ്വഹം ।
വയസാ ഭവദീയേന രംസ്യേ കതിപയാഃ സമാഃ ॥ 39 ॥

യദുരുവാച

നോത്സഹേ ജരസാ സ്ഥാതുമന്തരാ പ്രാപ്തയാ തവ ।
അവിദിത്വാ സുഖം ഗ്രാമ്യം വൈതൃഷ്ണ്യം നൈതി പൂരുഷഃ ॥ 40 ॥

തുർവ്വസുശ്ചോദിതഃ പിത്രാ ദ്രുഹ്യുശ്ചാനുശ്ച ഭാരത ।
പ്രത്യാചഖ്യുരധർമ്മജ്ഞാ ഹ്യനിത്യേ നിത്യബുദ്ധയഃ ॥ 41 ॥

അപൃച്ഛത്തനയം പൂരും വയസോനം ഗുണാധികം ।
ന ത്വമഗ്രജവദ് വത്സ മാം പ്രത്യാഖ്യാതുമർഹസി ॥ 42 ॥

പൂരുരുവാച

കോ നു ലോകേ മനുഷ്യേന്ദ്ര പിതുരാത്മകൃതഃ പുമാൻ ।
പ്രതികർത്തും ക്ഷമോ യസ്യ പ്രസാദാദ്വിന്ദതേ പരം ॥ 43 ॥

ഉത്തമശ്ചിന്തിതം കുര്യാത്പ്രോക്തകാരീ തു മധ്യമഃ ।
അധമോഽശ്രദ്ധയാ കുര്യാദകർത്തോച്ചരിതം പിതുഃ ॥ 44 ॥

ഇതി പ്രമുദിതഃ പൂരുഃ പ്രത്യഗൃഹ്ണാജ്ജരാം പിതുഃ ।
സോഽപി തദ്വയസാ കാമാൻ യഥാവജ്ജുജുഷേ നൃപ ॥ 45 ॥

സപ്തദ്വീപപതിഃ സമ്യക് പിതൃവത്പാലയൻ പ്രജാഃ ।
യഥോപജോഷം വിഷയാഞ്ജുജുഷേഽവ്യാഹതേന്ദ്രിയഃ ॥ 46 ॥

ദേവയാന്യപ്യനുദിനം മനോവാഗ്ദേഹവസ്തുഭിഃ ।
പ്രേയസഃ പരമാം പ്രീതിമുവാഹ പ്രേയസീ രഹഃ ॥ 47 ॥

അയജദ് യജ്ഞപുരുഷം ക്രതുഭിർഭൂരിദക്ഷിണൈഃ ।
സർവ്വദേവമയം ദേവം സർവ്വവേദമയം ഹരിം ॥ 48 ॥

യസ്മിന്നിദം വിരചിതം വ്യോമ്നീവ ജലദാവലിഃ ।
നാനേവ ഭാതി നാഭാതി സ്വപ്നമായാമനോരഥഃ ॥ 49 ॥

തമേവ ഹൃദി വിന്യസ്യ വാസുദേവം ഗുഹാശയം ।
നാരായണമണീയാംസം നിരാശീരയജത്പ്രഭും ॥ 50 ॥

ഏവം വർഷസഹസ്രാണി മനഃഷഷ്ഠൈർമ്മനഃസുഖം ।
വിദധാനോഽപി നാതൃപ്യത് സാർവ്വഭൌമഃ കദിന്ദ്രിയൈഃ ॥ 51 ॥