ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / നവമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 9) / അദ്ധ്യായം 6

← സ്കന്ധം 9 : അദ്ധ്യായം 5

സ്കന്ധം 9 : അദ്ധ്യായം 7 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / നവമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 9) / അദ്ധ്യായം 6

ശ്രീശുക ഉവാച

വിരൂപഃ കേതുമാൻ ശംഭുരംബരീഷസുതാസ്ത്രയഃ ।
വിരൂപാത്പൃഷദശ്വോഽഭൂത് തത്പുത്രസ്തു രഥീതരഃ ॥ 1 ॥

രഥീതരസ്യാപ്രജസ്യ ഭാര്യായാം തന്തവേഽർത്ഥിതഃ ।
അംഗിരാ ജനയാമാസ ബ്രഹ്മവർച്ച്സ്വിനഃ സുതാൻ ॥ 2 ॥

ഏതേ ക്ഷേത്രേ പ്രസൂതാ വൈ പുനസ്ത്വാംഗിരസാഃ സ്മൃതാഃ ।
രഥീതരാണാം പ്രവരാഃ ക്ഷത്രോപേതാ ദ്വിജാതയഃ ॥ 3 ॥

ക്ഷുവതസ്തു മനോർജ്ജജ്ഞേ ഇക്ഷ്വാകുർഘ്രാണതഃ സുതഃ ।
തസ്യ പുത്രശതജ്യേഷ്ഠാ വികുക്ഷിനിമിദണ്ഡകാഃ ॥ 4 ॥

തേഷാം പുരസ്താദഭവന്നാര്യാവർത്തേ നൃപാ നൃപ ।
പഞ്ചവിംശതിഃ പശ്ചാച്ച ത്രയോ മധ്യേഽപരേഽന്യതഃ ॥ 5 ॥

സ ഏകദാഷ്ടകാശ്രാദ്ധേ ഇക്ഷ്വാകുഃ സുതമാദിശത് ।
മാംസമാനീയതാം മേധ്യം വികുക്ഷേ ഗച്ഛ മാ ചിരം ॥ 6 ॥

തഥേതി സ വനം ഗത്വാ മൃഗാൻ ഹത്വാ ക്രിയാർഹണാൻ ।
ശ്രാന്തോ ബുഭുക്ഷിതോ വീരഃ ശശം ചാദദപസ്മൃതിഃ ॥ 7 ॥

ശേഷം നിവേദയാമാസ പിത്രേ തേന ച തദ്ഗുരുഃ ।
ചോദിതഃ പ്രോക്ഷണായാഹ ദുഷ്ടമേതദകർമ്മകം ॥ 8 ॥

ജ്ഞാത്വാ പുത്രസ്യ തത്കർമ്മ ഗുരുണാഭിഹിതം നൃപഃ ।
ദേശാന്നിഃസാരയാമാസ സുതം ത്യക്തവിധിം രുഷാ ॥ 9 ॥

സ തു വിപ്രേണ സംവാദം ജാപകേന സമാചരൻ ।
ത്യക്ത്വാ കളേബരം യോഗീ സ തേനാവാപ യത്പരം ॥ 10 ॥

പിതര്യുപരതേഽഭ്യേത്യ വികുക്ഷിഃ പൃഥിവീമിമാം ।
ശാസദീജേ ഹരിം യജ്ഞൈഃ ശശാദ ഇതി വിശ്രുതഃ ॥ 11 ॥

പുരഞ്ജയസ്തസ്യ സുത ഇന്ദ്രവാഹ ഇതീരിതഃ ।
കകുത്‌സ്ഥ ഇതി ചാപ്യുക്തഃ ശൃണു നാമാനി കർമ്മഭിഃ ॥ 12 ॥

കൃതാന്ത ആസീത്‌സമരോ ദേവാനാം സഹ ദാനവൈഃ ।
പാർഷ്ണിഗ്രാഹോ വൃതോ വീരോ ദേവൈർദൈത്യപരാജിതൈഃ ॥ 13 ॥

വചനാദ്ദേവദേവസ്യ വിഷ്ണോർവ്വിശ്വാത്മനഃ പ്രഭോഃ ।
വാഹനത്വേ വൃതസ്തസ്യ ബഭൂവേന്ദ്രോ മഹാവൃഷഃ ॥ 14 ॥

സ സന്നദ്ധോ ധനുർദ്ദിവ്യമാദായ വിശിഖാൻഛിതാൻ ।
സ്തൂയമാനഃ സമാരുഹ്യ യുയുത്സുഃ കകുദി സ്ഥിതഃ ॥ 15 ॥

തേജസാഽഽപ്യായിതോ വിഷ്ണോഃ പുരുഷസ്യ പരാത്മനഃ ।
പ്രതീച്യാം ദിശി ദൈത്യാനാം ന്യരുണത്ത്രിദശൈഃ പുരം ॥ 16 ॥

തൈസ്തസ്യ ചാഭൂത്പ്രധനം തുമുലം ലോമഹർഷണം ।
യമായ ഭല്ലൈരനയദ് ദൈത്യാൻ യേഽഭിയയുർമ്മൃധേ ॥ 17 ॥

തസ്യേഷുപാതാഭിമുഖം യുഗാന്താഗ്നിമിവോൽബണം ।
വിസൃജ്യ ദുദ്രുവുർദൈത്യാ ഹന്യമാനാഃ സ്വമാലയം ॥ 18 ॥

ജിത്വാ പുരം ധനം സർവ്വം സശ്രീകം വജ്രപാണയേ ।
പ്രത്യയച്ഛത്‌സ രാജർഷിരിതി നാമഭിരാഹൃതഃ ॥ 19 ॥

പുരഞ്ജയസ്യ പുത്രോഽഭൂദനേനാസ്തത്സുതഃ പൃഥുഃ ।
വിശ്വരന്ധിസ്തതശ്ചന്ദ്രോ യുവനാശ്വസ്തു തത്‌സുതഃ ॥ 20 ॥

ശ്രാവസ്തസ്തത്‌സുതോ യേന ശ്രാവസ്തീ നിർമ്മമേ പുരീ ।
ബൃഹദശ്വസ്തു ശ്രാവസ്തിസ്തതഃ കുവലയാശ്വകഃ ॥ 21 ॥

യഃ പ്രിയാർത്ഥമുതങ്കസ്യ ധുന്ധുനാമാസുരം ബലീ ।
സുതാനാമേകവിംശത്യാ സഹസ്രൈരഹനദ്‌വൃതഃ ॥ 22 ॥

ധുന്ധുമാര ഇതി ഖ്യാതസ്തത്‌സുതാസ്തേ ച ജജ്വലുഃ ।
ധുന്ധോർമ്മുഖാഗ്നിനാ സർവ്വേ ത്രയ ഏവാവശേഷിതാഃ ॥ 23 ॥

ദൃഢാശ്വഃ കപിലാശ്വശ്ച ഭദ്രാശ്വ ഇതി ഭാരത ।
ദൃഢാശ്വപുത്രോ ഹര്യശ്വോ നികുംഭസ്തത്‌സുതഃ സ്മൃതഃ ॥ 24 ॥

ബർഹണാശ്വോ നികുംഭസ്യ കൃശാശ്വോഽഥാസ്യ സേനജിത് ।
യുവനാശ്വോഽഭവത്തസ്യ സോഽനപത്യോ വനം ഗതഃ ॥ 25 ॥

ഭാര്യാശതേന നിർവ്വിണ്ണ ഋഷയോഽസ്യ കൃപാലവഃ ।
ഇഷ്ടിം സ്മ വർത്തയാംചക്രുരൈന്ദ്രീം തേ സുസമാഹിതാഃ ॥ 26 ॥

രാജാ തദ് യജ്ഞസദനം പ്രവിഷ്ടോ നിശി തർഷിതഃ ।
ദൃഷ്ട്വാ ശയാനാൻ വിപ്രാംസ്താൻ പപൌ മന്ത്രജലം സ്വയം ॥ 27 ॥

ഉത്ഥിതാസ്തേ നിശാമ്യാഥ വ്യുദകം കലശം പ്രഭോ ।
പപ്രച്ഛുഃ കസ്യ കർമ്മേദം പീതം പുംസവനം ജലം ॥ 28 ॥

രാജ്ഞാ പീതം വിദിത്വാഥ ഈശ്വരപ്രഹിതേന തേ ।
ഈശ്വരായ നമശ്ചക്രുരഹോ ദൈവബലം ബലം ॥ 29 ॥

തതഃ കാല ഉപാവൃത്തേ കുക്ഷിം നിർഭിദ്യ ദക്ഷിണം ।
യുവനാശ്വസ്യ തനയശ്ചക്രവർത്തീ ജജാന ഹ ॥ 30 ॥

കം ധാസ്യതി കുമാരോഽയം സ്തന്യം രോരൂയതേ ഭൃശം ।
മാം ധാതാ വത്സ മാ രോദീരിതീന്ദ്രോ ദേശിനീമദാത് ॥ 31 ॥

ന മമാര പിതാ തസ്യ വിപ്രദേവപ്രസാദതഃ ।
യുവനാശ്വോഽഥ തത്രൈവ തപസാ സിദ്ധിമന്വഗാത് ॥ 32 ॥

ത്രസദ്ദസ്യുരിതീന്ദ്രോഽങ്ഗ വിദധേ നാമ യസ്യ വൈ ।
യസ്മാത്ത്രസന്തി ഹ്യുദ്വിഗ്നാ ദസ്യവോ രാവണാദയഃ ॥ 33 ॥

യൌവനാശ്വോഽഥ മാന്ധാതാ ചക്രവർത്ത്യവനീം പ്രഭുഃ ।
സപ്തദ്വീപവതീമേകഃ ശശാസാച്യുതതേജസാ ॥ 34 ॥

ഈജേ ച യജ്ഞം ക്രതുഭിരാത്മവിദ്ഭൂരിദക്ഷിണൈഃ ।
സർവ്വദേവമയം ദേവം സർവ്വാത്മകമതീന്ദ്രിയം ॥ 35 ॥

ദ്രവ്യം മന്ത്രോ വിധിർ യജ്ഞോ യജമാനസ്തഥർത്ത്വിജഃ ।
ധർമ്മോ ദേശശ്ച കാലശ്ച സർവ്വമേതദ്യദാത്മകം ॥ 36 ॥

യാവത്‌സൂര്യ ഉദേതി സ്മ യാവച്ച പ്രതിതിഷ്ഠതി ।
സർവ്വം തദ്യൌവനാശ്വസ്യ മാന്ധാതുഃ ക്ഷേത്രമുച്യതേ ॥ 37 ॥

ശശബിന്ദോർദ്ദുഹിതരി ബിന്ദുമത്യാമധാന്നൃപഃ ।
പുരുകുത്സമംബരീഷം മുചുകുന്ദം ച യോഗിനം ।
തേഷാം സ്വസാരഃ പഞ്ചാശത്‌സൗഭരിം വവ്രിരേ പതിം ॥ 38 ॥

യമുനാന്തർജ്ജലേ മഗ്നസ്തപ്യമാനഃ പരം തപഃ ।
നിർവൃതിം മീനരാജസ്യ വീക്ഷ്യ മൈഥുനധർമ്മിണഃ ॥ 39 ॥

ജാതസ്പൃഹോ നൃപം വിപ്രഃ കന്യാമേകാമയാചത ।
സോഽപ്യാഹ ഗൃഹ്യതാം ബ്രഹ്മൻ കാമം കന്യാ സ്വയംവരേ ॥ 40 ॥

സ വിചിന്ത്യാപ്രിയം സ്ത്രീണാം ജരഠോഽയമസൻമതഃ ।
വലീപലിത ഏജത്ക ഇത്യഹം പ്രത്യുദാഹൃതഃ ॥ 41 ॥

സാധയിഷ്യേ തഥാഽഽത്മാനം സുരസ്ത്രീണാമപീപ്സിതം ।
കിം പുനർമ്മനുജേന്ദ്രാണാമിതി വ്യവസിതഃ പ്രഭുഃ ॥ 42 ॥

മുനിഃ പ്രവേശിതഃ ക്ഷത്രാ കന്യാന്തഃപുരമൃദ്ധിമത് ।
വൃതശ്ച രാജകന്യാഭിരേകഃ പഞ്ചാശതാ വരഃ ॥ 43 ॥

താസാം കലിരഭൂദ്ഭൂയാംസ്തദർത്ഥേഽപോഹ്യ സൌഹൃദം ।
മമാനുരൂപോ നായം വ ഇതി തദ്ഗതചേതസാം ॥ 44 ॥

     സ ബഹ്വൃചസ്താഭിരപാരണീയ-
          തപഃശ്രിയാനർഘ്യപരിച്ഛദേഷു ।
     ഗൃഹേഷു നാനോപവനാമലാംഭഃ-
          സരഃസു സൌഗന്ധികകാനനേഷു ॥ 45 ॥

     മഹാർഹശയ്യാസനവസ്ത്രഭൂഷണ-
          സ്നാനാനുലേപാഭ്യവഹാരമാല്യകൈഃ ।
     സ്വലങ്കൃതസ്ത്രീപുരുഷേഷു നിത്യദാ
          രേമേഽനുഗായദ് ദ്വിജഭൃംഗവന്ദിഷു ॥ 46 ॥

യദ്ഗാർഹസ്ഥ്യം തു സംവീക്ഷ്യ സപ്തദ്വീപവതീപതിഃ ।
വിസ്മിതഃ സ്തംഭമജഹാത് സാർവഭൌമശ്രിയാന്വിതം ॥ 47 ॥

ഏവം ഗൃഹേഷ്വഭിരതോ വിഷയാൻ വിവിധൈഃ സുഖൈഃ ।
സേവമാനോ ന ചാതുഷ്യദാജ്യസ്തോകൈരിവാനലഃ ॥ 48 ॥

സ കദാചിദുപാസീന ആത്മാപഹ്നവമാത്മനഃ ।
ദദർശ ബഹ്വൃചാചാര്യോ മീനസംഗസമുത്ഥിതം ॥ 49 ॥

     അഹോ ഇമം പശ്യത മേ വിനാശം
          തപസ്വിനഃ സച്ചരിതവ്രതസ്യ ।
     അന്തർജ്ജലേ വാരിചരപ്രസംഗാത്-
          പ്രച്യാവിതം ബ്രഹ്മ ചിരം ധൃതം യത് ॥ 50 ॥

     സംഗം ത്യജേത മിഥുനവ്രതിനാം മുമുക്ഷുഃ
          സർവ്വാത്മനാ ന വിസൃജേദ്ബഹിരിന്ദ്രിയാണി ।
     ഏകശ്ചരൻ രഹസി ചിത്തമനന്ത ഈശേ
          യുഞ്ജീത തദ്‌വ്രതിഷു സാധുഷു ചേത്പ്രസംഗഃ ॥ 51 ॥

     ഏകസ്തപസ്വ്യഹമഥാംഭസി മത്സ്യസംഗാത്--
          പഞ്ചാശദാസമുത പഞ്ചസഹസ്രസർഗ്ഗഃ ।
     നാന്തം വ്രജാമ്യുഭയകൃത്യമനോരഥാനാം
          മായാഗുണൈർഹൃതമതിർവ്വിഷയേഽർത്ഥഭാവഃ ॥ 52 ॥

ഏവം വസൻ ഗൃഹേ കാലം വിരക്തോ ന്യാസമാസ്ഥിതഃ ।
വനം ജഗാമാനുയയുസ്തത്പത്ന്യഃ പതിദേവതാഃ ॥ 53 ॥

തത്ര തപ്ത്വാ തപസ്തീക്ഷ്ണമാത്മദർശനമാത്മവാൻ ।
സഹൈവാഗ്നിഭിരാത്മാനം യുയോജ പരമാത്മനി ॥ 54 ॥

താഃ സ്വപത്യുർമ്മഹാരാജ നിരീക്ഷ്യാധ്യാത്മികീം ഗതിം ।
അന്വീയുസ്തത്പ്രഭാവേണ അഗ്നിം ശാന്തമിവാർച്ചിഷഃ ॥ 55 ॥