ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ചതുർത്ഥഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 4) / അദ്ധ്യായം 29

← സ്കന്ധം 4 : അദ്ധ്യായം 28

സ്കന്ധം 4 : അദ്ധ്യായം 30 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ചതുർത്ഥഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 4) / അദ്ധ്യായം 29

പ്രാചീനബർഹിരുവാച

ഭഗവംസ്തേ വചോഽസ്മാഭിർന്ന സമ്യഗവഗമ്യതേ ।
കവയസ്തദ്വിജാനന്തി ന വയം കർമ്മമോഹിതാഃ ॥ 1 ॥

നാരദ ഉവാച

പുരുഷം പുരഞ്ജനം വിദ്യാദ് യദ്വ്യനക്ത്യാത്മനഃ പുരം ।
ഏകദ്വിത്രിചതുഷ്പാദം ബഹു പാദമപാദകം ॥ 2 ॥

യോഽവിജ്ഞാതാഹൃതസ്തസ്യ പുരുഷസ്യ സഖേശ്വരഃ ।
യന്ന വിജ്ഞായതേ പുംഭിർന്നാമഭിർവ്വാ ക്രിയാഗുണൈഃ ॥ 3 ॥

യദാ ജിഘൃക്ഷൻ പുരുഷഃ കാർത്സ്ന്യേന പ്രകൃതേർഗ്ഗുണാൻ ।
നവദ്വാരം ദ്വിഹസ്താംഘ്രി തത്രാമനുത സാധ്വിതി ॥ 4 ॥

ബുദ്ധിം തു പ്രമദാം വിദ്യാൻമ മാഹമിതി യത്കൃതം ।
യാമധിഷ്ഠായ ദേഹേഽസ്മിൻ പുമാൻ ഭുങ് ക്തേഽക്ഷഭിർഗ്ഗുണാൻ ॥ 5 ॥

സഖായ ഇന്ദ്രിയഗണാ ജ്ഞാനം കർമ്മ ച യത്കൃതം ।
സഖ്യസ്തദ്വൃത്തയഃ പ്രാണഃ പഞ്ചവൃത്തിർ യഥോരഗഃ ॥ 6 ॥

ബൃഹദ്ബലം മനോ വിദ്യാദുഭയേന്ദ്രിയനായകം ।
പഞ്ചാലാഃ പഞ്ചവിഷയാ യൻമധ്യേ നവ ഖം പുരം ॥ 7 ॥

അക്ഷിണീ നാസികേ കർണ്ണൗ മുഖം ശിശ്നഗുദാവിതി ।
ദ്വേ ദ്വേ ദ്വാരൌ ബഹിർ യാതി യസ്തദിന്ദ്രിയസംയുതഃ ॥ 8 ॥

അക്ഷിണീ നാസികേ ആസ്യമിതി പഞ്ച പുരഃ കൃതാഃ ।
ദക്ഷിണാ ദക്ഷിണഃ കർണ്ണ ഉത്തരാ ചോത്തരഃ സ്മൃതഃ ॥ 9 ॥

പശ്ചിമേ ഇത്യധോ ദ്വാരൌ ഗുദം ശിശ്നമിഹോച്യതേ ।
ഖദ്യോതാവിർമ്മുഖീ ചാത്ര നേത്രേ ഏകത്ര നിർമ്മിതേ ।
രൂപം വിഭ്രാജിതം താഭ്യാം വിചഷ്ടേ ചക്ഷുഷേശ്വരഃ ॥ 10 ॥

നളിനീ നാളിനീ നാസേ ഗന്ധഃ സൌരഭ ഉച്യതേ ।
ഘ്രാണോഽവധൂതോ മുഖ്യാസ്യം വിപണോ വാഗ്രസവിദ്രസഃ ॥ 11 ॥

ആപണോ വ്യവഹാരോഽത്ര ചിത്രമന്ധോ ബഹൂദനം ।
പിതൃഹൂർദ്ദക്ഷിണഃ കർണ്ണ ഉത്തരോ ദേവഹൂഃ സ്മൃതഃ ॥ 12 ॥

പ്രവൃത്തം ച നിവൃത്തം ച ശാസ്ത്രം പഞ്ചാലസംജ്ഞിതം ।
പിതൃയാനം ദേവയാനം ശ്രോത്രാച്ഛ്രുതധരാദ്‌വ്രജേത് ॥ 13 ॥

ആസുരീ മേഢ്രമർവ്വാഗ്ദ്വാർവ്യവായോ ഗ്രാമിണാം രതിഃ ।
ഉപസ്ഥോ ദുർമ്മദഃ പ്രോക്തോ നിരൃതിർഗുദ ഉച്യതേ ॥ 14 ॥

വൈശസം നരകം പായുർല്ലുബ്ധകോഽന്ധൌ തു മേ ശൃണു ।
ഹസ്തപാദൌ പുമാംസ്താഭ്യാം യുക്തോ യാതി കരോതി ച ॥ 15 ॥

അന്തഃപുരം ച ഹൃദയം വിഷൂചിർമ്മന ഉച്യതേ ।
തത്ര മോഹം പ്രസാദം വാ ഹർഷം പ്രാപ്നോതി തദ്ഗുണൈഃ ॥ 16 ॥

യഥാ യഥാ വിക്രിയതേ ഗുണാക്തോ വികരോതി വാ ।
തഥാ തഥോപദ്രഷ്ടാഽഽത്മാ തദ്വൃത്തീരനുകാര്യതേ ॥ 17 ॥

ദേഹോ രഥസ്ത്വിന്ദ്രിയാശ്വഃ സംവത്സരരയോഽഗതിഃ ।
ദ്വികർമ്മചക്രസ്ത്രിഗുണധ്വജഃ പഞ്ചാസുബന്ധുരഃ ॥ 18 ॥

മനോരശ്മിർബ്ബുദ്ധിസൂതോ ഹൃന്നീഡോ ദ്വന്ദ്വകൂബരഃ ।
പഞ്ചേന്ദ്രിയാർത്ഥപ്രക്ഷേപഃ സപ്തധാതുവരൂഥകഃ ॥ 19 ॥

ആകൂതിർവ്വിക്രമോ ബാഹ്യോ മൃഗതൃഷ്ണാം പ്രധാവതി ।
ഏകാദശേന്ദ്രിയചമൂഃ പഞ്ചസൂനാ വിനോദകൃത് ॥ 20 ॥

സംവത്സരശ്ചണ്ഡവേഗഃ കാലോ യേനോപലക്ഷിതഃ ।
തസ്യാഹാനീഹ ഗന്ധർവ്വാ ഗന്ധർവ്വ്യോ രാത്രയഃ സ്മൃതാഃ ।
ഹരന്ത്യായുഃ പരിക്രാന്ത്യാ ഷഷ്ട്യുത്തരശതത്രയം ॥ 21 ॥

കാലകന്യാ ജരാ സാക്ഷാല്ലോകസ്താം നാഭിനന്ദതി ।
സ്വസാരം ജഗൃഹേ മൃത്യുഃ ക്ഷയായ യവനേശ്വരഃ ॥ 22 ॥

ആധയോ വ്യാധയസ്തസ്യ സൈനികാ യവനാശ്ചരാഃ ।
ഭൂതോപസർഗ്ഗാശുരയഃ പ്രജ്വാരോ ദ്വിവിധോ ജ്വരഃ ॥ 23 ॥

ഏവം ബഹുവിധൈർദുഃഖൈർദ്ദൈവഭൂതാത്മസംഭവൈഃ ।
ക്ലിശ്യമാനഃ ശതം വർഷം ദേഹേ ദേഹീ തമോവൃതഃ ॥ 24 ॥

പ്രാണേന്ദ്രിയമനോധർമ്മാനാത്മന്യധ്യസ്യ നിർഗ്ഗുണഃ ।
ശേതേ കാമലവാൻ ധ്യായൻ മമാഹമിതി കർമ്മകൃത് ॥ 25 ॥

യദാത്മാനമവിജ്ഞായ ഭഗവന്തം പരം ഗുരും ।
പുരുഷസ്തു വിഷജ്ജേത ഗുണേഷു പ്രകൃതേഃ സ്വദൃക് ॥ 26 ॥

ഗുണാഭിമാനീ സ തദാ കർമ്മാണി കുരുതേഽവശഃ ।
ശുക്ലം കൃഷ്ണം ലോഹിതം വാ യഥാ കർമ്മാഭിജായതേ ॥ 27 ॥

ശുക്ലാത്പ്രകാശഭൂയിഷ്ഠാൻ ലോകാനാപ്നോതി കർഹിചിത് ।
ദുഃഖോദർക്കാൻ ക്രിയായാസാംസ്തമഃ ശോകോത്കടാൻ ക്വചിത് ॥ 28 ॥

ക്വചിത്പുമാൻ ക്വചിച്ച സ്ത്രീ ക്വചിന്നോഭയമന്ധധീഃ ।
ദേവോ മനുഷ്യസ്തിര്യഗ്‌വാ യഥാ കർമ്മഗുണം ഭവഃ ॥ 29 ॥

ക്ഷുത്പരീതോ യഥാ ദീനഃ സാരമേയോ ഗൃഹം ഗൃഹം ।
ചരൻ വിന്ദതി യദ്ദിഷ്ടം ദണ്ഡമോദനമേവ വാ ॥ 30 ॥

തഥാ കാമാശയോ ജീവ ഉച്ചാവചപഥാ ഭ്രമൻ ।
ഉപര്യധോ വാ മധ്യേ വാ യാതി ദിഷ്ടം പ്രിയാപ്രിയം ॥ 31 ॥

ദുഃഖേഷ്വേകതരേണാപി ദൈവഭൂതാത്മഹേതുഷു ।
ജീവസ്യ ന വ്യവച്ഛേദഃ സ്യാച്ചേത്തത്തത്പ്രതിക്രിയാ ॥ 32 ॥

യഥാ ഹി പുരുഷോ ഭാരം ശിരസാ ഗുരുമുദ്വഹൻ ।
തം സ്കന്ധേന സ ആധത്തേ തഥാ സർവ്വാഃ പ്രതിക്രിയാഃ ॥ 33 ॥

നൈകാന്തതഃ പ്രതീകാരഃ കർമ്മണാം കർമ്മ കേവലം ।
ദ്വയം ഹ്യവിദ്യോപസൃതം സ്വപ്നേ സ്വപ്ന ഇവാനഘ ॥ 34 ॥

അർത്ഥേ ഹ്യവിദ്യമാനേഽപി സംസൃതിർന്ന നിവർത്തതേ ।
മനസാ ലിംഗരൂപേണ സ്വപ്നേ വിചരതോ യഥാ ॥ 35 ॥

അഥാത്മനോഽർത്ഥഭൂതസ്യ യതോഽനർത്ഥപരമ്പരാ ।
സംസൃതിസ്തദ്വ്യവച്ഛേദോ ഭക്ത്യാ പരമയാ ഗുരൌ ॥ 36 ॥

വാസുദേവേ ഭഗവതി ഭക്തിയോഗഃ സമാഹിതഃ ।
സധ്രീചീനേന വൈരാഗ്യം ജ്ഞാനം ച ജനയിഷ്യതി ॥ 37 ॥

സോഽചിരാദേവ രാജർഷേ സ്യാദച്യുതകഥാശ്രയഃ ।
ശൃണ്വതഃ ശ്രദ്ദധാനസ്യ നിത്യദാ സ്യാദധീയതഃ ॥ 38 ॥

യത്ര ഭാഗവതാ രാജൻ സാധവോ വിശദാശയാഃ ।
ഭഗവദ്ഗുണാനുകഥനശ്രവണവ്യഗ്രചേതസഃ ॥ 39 ॥

     തസ്മിൻ മഹൻമുഖരിതാ മധുഭിച്ചരിത്ര-
          പീയൂഷശേഷസരിതഃ പരിതഃ സ്രവന്തി ।
     താ യേ പിബന്ത്യവിതൃഷോ നൃപ ഗാഢകർണ്ണൈ-
          സ്താന്ന സ്പൃശന്ത്യശനതൃഡ്ഭയശോകമോഹാഃ ॥ 40 ॥

ഏതൈരുപദ്രുതോ നിത്യം ജീവലോകഃ സ്വഭാവജൈഃ ।
ന കരോതി ഹരേർന്നൂനം കഥാമൃതനിധൌ രതിം ॥ 41 ॥

പ്രജാപതിപതിഃ സാക്ഷാദ്ഭഗവാൻ ഗിരിശോ മനുഃ ।
ദക്ഷാദയഃ പ്രജാധ്യക്ഷാ നൈഷ്ഠികാഃ സനകാദയഃ ॥ 42 ॥

മരീചിരത്ര്യംഗിരസൌ പുലസ്ത്യഃ പുലഹഃ ക്രതുഃ ।
ഭൃഗുർവ്വസിഷ്ഠ ഇത്യേതേ മദന്താ ബ്രഹ്മവാദിനഃ ॥ 43 ॥

അദ്യാപി വാചസ്പതയസ്തപോവിദ്യാസമാധിഭിഃ ।
പശ്യന്തോഽപി ന പശ്യന്തി പശ്യന്തം പരമേശ്വരം ॥ 44 ॥

ശബ്ദബ്രഹ്മണി ദുഷ്പാരേ ചരന്ത ഉരു വിസ്തരേ ।
മന്ത്രലിംഗൈർവ്വ്യവച്ഛിന്നം ഭജന്തോ ന വിദുഃ പരം ॥ 45 ॥

യദാ യമനുഗൃഹ്ണാതി ഭഗവാനാത്മഭാവിതഃ ।
സ ജഹാതി മതിം ലോകേ വേദേ ച പരിനിഷ്ഠിതാം ॥ 46 ॥

തസ്മാത്കർമ്മസു ബർഹിഷ്മന്നജ്ഞാനാദർത്ഥകാശിഷു ।
മാർത്ഥദൃഷ്ടിം കൃഥാഃ ശ്രോത്രസ്പർശിഷ്വസ്പൃഷ്ടവസ്തുഷു ॥ 47 ॥

സ്വം ലോകം ന വിദുസ്തേ വൈ യത്ര ദേവോ ജനാർദ്ദനഃ ।
ആഹുർ ധൂമ്രധിയോ വേദം സകർമ്മകമതദ്വിദഃ ॥ 48 ॥

ആസ്തീര്യ ദർഭൈഃ പ്രാഗഗ്രൈഃ കാർത്സ്ന്യേന ക്ഷിതിമണ്ഡലം ।
സ്തബ്ധോ ബൃഹദ്വധാൻമാനീ കർമ്മ നാവൈഷി യത്പരം ।
തത്കർമ്മ ഹരിതോഷം യത്‌സാ വിദ്യാ തൻമതിർ യയാ ॥ 49 ॥

ഹരിർദ്ദേഹഭൃതാമാത്മാ സ്വയം പ്രകൃതിരീശ്വരഃ ।
തത്പാദമൂലം ശരണം യതഃ ക്ഷേമോ നൃണാമിഹ ॥ 50 ॥

സ വൈ പ്രിയതമശ്ചാത്മാ യതോ ന ഭയമണ്വപി ।
ഇതി വേദ സ വൈ വിദ്വാൻ യോ വിദ്വാൻ സ ഗുരുർഹരിഃ ॥ 51 ॥

നാരദ ഉവാച

പ്രശ്ന ഏവം ഹി സംച്ഛിന്നോ ഭവതഃ പുരുഷർഷഭ ।
അത്ര മേ വദതോ ഗുഹ്യം നിശാമയ സുനിശ്ചിതം ॥ 52 ॥

     ക്ഷുദ്രം ചരം സുമനസാം ശരണേ മിഥിത്വാ
          രക്തം ഷഡംഘ്രിഗണസാമസു ലുബ്ധകർണ്ണം ।
     അഗ്രേ വൃകാനസുതൃപോഽവിഗണയ്യ യാന്തം
          പൃഷ്ഠേ മൃഗം മൃഗയലുബ്ധകബാണഭിന്നം ॥ 53 ॥

അസ്യാർത്ഥഃ

സുമനഃ സമധർമ്മാണാം സ്ത്രീണാം ശരണ ആശ്രമേ പുഷ്പമധുഗന്ധവത്ക്ഷുദ്രതമം കാമ്യകർമ്മവിപാകജം കാമസുഖലവം ജൈഹ്വ്യൌപസ്ഥ്യാദി വിചിന്വന്തം മിഥുനീഭൂയതദഭിനിവേശിതമനസം ഷഡംഘ്രിഗണസാമഗീതവദതിമനോഹരവനിതാദി ജനാലാപേഷ്വതിതരാമതിപ്രലോഭിതകർണ്ണമഗ്രേ
വൃകയൂഥവദാത്മന ആയുർഹരതോഽഹോരാത്രാൻ താൻ കാലലവവിശേഷാനവിഗണയ്യ ഗൃഹേഷു വിഹരന്തം
പൃഷ്ഠത ഏവ പരോക്ഷമനുപ്രവൃത്തോ ലുബ്ധകഃ കൃതാന്തോഽന്തഃ ശരേണ യമിഹ പരാവിധ്യതി തമിമമാത്മാനമഹോ രാജൻ ഭിന്നഹൃദയം ദ്രഷ്ടുമർഹസീതി ॥ 54 ॥

     സ ത്വം വിചക്ഷ്യ മൃഗചേഷ്ടിതമാത്മനോഽന്ത-
          ശ്ചിത്തം നിയച്ഛ ഹൃദി കർണ്ണധുനീം ച ചിത്തേ ।
     ജഹ്യംഗനാശ്രമമസത്തമയൂഥഗാഥം
          പ്രീണീഹി ഹംസശരണം വിരമ ക്രമേണ ॥ 55 ॥

രാജോവാച

ശ്രുതമന്വീക്ഷിതം ബ്രഹ്മൻ ഭഗവാൻ യദഭാഷത ।
നൈതജ്ജാനന്ത്യുപാധ്യായാഃ കിം ന ബ്രൂയുർവ്വിദുർ യദി ॥ 56 ॥

സംശയോഽത്ര തു മേ വിപ്ര സംച്ഛിന്നസ്തത്കൃതോ മഹാൻ ।
ഋഷയോഽപി ഹി മുഹ്യന്തി യത്ര നേന്ദ്രിയവൃത്തയഃ ॥ 57 ॥

കർമ്മാണ്യാരഭതേ യേന പുമാനിഹ വിഹായ തം ।
അമുത്രാന്യേന ദേഹേന ജുഷ്ടാനി സ യദശ്നുതേ ॥ 58 ॥

ഇതി വേദവിദാം വാദഃ ശ്രൂയതേ തത്ര തത്ര ഹ ।
കർമ്മ യത്ക്രിയതേ പ്രോക്തം പരോക്ഷം ന പ്രകാശതേ ॥ 59 ॥

നാരദ ഉവാച

യേനൈവാരഭതേ കർമ്മ തേനൈവാമുത്ര തത്പുമാൻ ।
ഭുങ് ക്തേ ഹ്യവ്യവധാനേന ലിംഗേന മനസാ സ്വയം ॥ 60 ॥

ശയാനമിമമുത്സൃജ്യ ശ്വസന്തം പുരുഷോ യഥാ ।
കർമ്മാത്മന്യാഹിതം ഭുങ്‌ക്തേ താദൃശേനേതരേണ വാ ॥ 61 ॥

മമൈതേ മനസാ യദ്യദസാവഹമിതി ബ്രുവൻ ।
ഗൃഹ്ണീയാത്തത്പുമാൻ രാദ്ധം കർമ്മ യേന പുനർഭവഃ ॥ 62 ॥

യഥാനുമീയതേ ചിത്തമുഭയൈരിന്ദ്രിയേഹിതൈഃ ।
ഏവം പ്രാഗ്ദേഹജം കർമ്മ ലക്ഷ്യതേ ചിത്തവൃത്തിഭിഃ ॥ 63 ॥

നാനുഭൂതം ക്വ ചാനേന ദേഹേനാദൃഷ്ടമശ്രുതം ।
കദാചിദുപലഭ്യേത യദ്രൂപം യാദൃഗാത്മനി ॥ 64 ॥

തേനാസ്യ താദൃശം രാജൻ ലിംഗിനോ ദേഹസംഭവം ।
ശ്രദ്ധത്സ്വാനനുഭൂതോഽർത്ഥോ ന മനഃ സ്പ്രഷ്ടുമർഹതി ॥ 65 ॥

മന ഏവ മനുഷ്യസ്യ പൂർവ്വരൂപാണി ശംസതി ।
ഭവിഷ്യതശ്ച ഭദ്രം തേ തഥൈവ ന ഭവിഷ്യതഃ ॥ 66 ॥

അദൃഷ്ടമശ്രുതം ചാത്ര ക്വചിൻമനസി ദൃശ്യതേ ।
യഥാ തഥാനുമന്തവ്യം ദേശകാലക്രിയാശ്രയം ॥ 67 ॥

സർവ്വേ ക്രമാനുരോധേന മനസീന്ദ്രിയഗോചരാഃ ।
ആയാന്തി വർഗ്ഗശോ യാന്തി സർവ്വേ സമനസോ ജനാഃ ॥ 68 ॥

സത്ത്വൈകനിഷ്ഠേ മനസി ഭഗവത്പാർശ്വവർത്തിനി ।
തമശ്ചന്ദ്രമസീവേദമുപരജ്യാവഭാസതേ ॥ 69 ॥

നാഹം മമേതി ഭാവോഽയം പുരുഷേ വ്യവധീയതേ ।
യാവദ്ബുദ്ധിമനോഽക്ഷാർത്ഥഗുണവ്യൂഹോ ഹ്യനാദിമാൻ ॥ 70 ॥

സുപ്തിമൂർച്ഛോപതാപേഷു പ്രാണായനവിഘാതതഃ ।
നേഹതേഽഹമിതി ജ്ഞാനം മൃത്യുപ്രജ്വാരയോരപി ॥ 71 ॥

ഗർഭേ ബാല്യേഽപ്യപൌഷ്കല്യാദേകാദശവിധം തദാ ।
ലിംഗം ന ദൃശ്യതേ യൂനഃ കുഹ്വാം ചന്ദ്രമസോ യഥാ ॥ 72 ॥

അർത്ഥേ ഹ്യവിദ്യമാനേഽപി സംസൃതിർന്ന നിവർത്തതേ ।
ധ്യായതോ വിഷയാനസ്യ സ്വപ്നേഽനർത്ഥാഗമോ യഥാ ॥ 73 ॥

ഏവം പഞ്ചവിധം ലിംഗം ത്രിവൃത്ഷോഡശവിസ്തൃതം ।
ഏഷ ചേതനയാ യുക്തോ ജീവ ഇത്യഭിധീയതേ ॥ 74 ॥

അനേന പുരുഷോ ദേഹാനുപാദത്തേ വിമുഞ്ചതി ।
ഹർഷം ശോകം ഭയം ദുഃഖം സുഖം ചാനേന വിന്ദതി ॥ 75 ॥

യഥാ തൃണജലൂകേയം നാപയാത്യപയാതി ച ।
ന ത്യജേൻമ്രിയമാണോഽപി പ്രാഗ്ദേഹാഭിമതിം ജനഃ ॥ 76 ॥

യാവദന്യം ന വിന്ദേത വ്യവധാനേന കർമ്മണാം ।
മന ഏവ മനുഷ്യേന്ദ്ര ഭൂതാനാം ഭവഭാവനം ॥ 77 ॥

യദാക്ഷൈശ്ചരിതാൻ ധ്യായൻ കർമ്മാണ്യാചിനുതേഽസകൃത് ।
സതി കർമ്മാണ്യവിദ്യായാം ബന്ധഃ കർമ്മണ്യനാത്മനഃ ॥ 78 ॥

അതസ്തദപവാദാർത്ഥം ഭജ സർവ്വാത്മനാ ഹരിം ।
പശ്യംസ്തദാത്മകം വിശ്വം സ്ഥിത്യുത്പത്ത്യപ്യയാ യതഃ ॥ 79 ॥

മൈത്രേയ ഉവാച

ഭാഗവതമുഖ്യോ ഭഗവാൻ നാരദോ ഹംസയോർഗ്ഗതിം ।
പ്രദർശ്യ ഹ്യമുമാമന്ത്ര്യ സിദ്ധലോകം തതോഽഗമത് ॥ 80 ॥

പ്രാചീനബർഹീ രാജർഷിഃ പ്രജാസർഗ്ഗാഭിരക്ഷണേ ।
ആദിശ്യ പുത്രാനഗമത്തപസേ കപിലാശ്രമം ॥ 81 ॥

തത്രൈകാഗ്രമനാ വീരോ ഗോവിന്ദചരണാംബുജം ।
വിമുക്തസംഗോഽനുഭജൻ ഭക്ത്യാ തത്സാമ്യതാമഗാത് ॥ 82 ॥

ഏതദദ്ധ്യാത്മപാരോക്ഷ്യം ഗീതം ദേവർഷിണാനഘ ।
യഃ ശ്രാവയേദ്യഃ ശൃണുയാത് സ ലിംഗേന വിമുച്യതേ ॥ 83 ॥

     ഏതൻമുകുന്ദയശസാ ഭുവനം പുനാനം
          ദേവർഷിവര്യമുഖനിഃസൃതമാത്മശൌചം ।
     യഃ കീർത്ത്യമാനമധിഗച്ഛതി പാരമേഷ്ഠ്യം
          നാസ്മിൻ ഭവേ ഭ്രമതി മുക്തസമസ്തബന്ധഃ ॥ 84 ॥

അധ്യാത്മപാരോക്ഷ്യമിദം മയാധിഗതമദ്ഭുതം ।
ഏവം സ്ത്രിയാശ്രമഃ പുംസശ്ഛിന്നോഽമുത്ര ച സംശയഃ ॥ 85 ॥