ശ്രീമദ് ഭാഗവതം/പ്രഥമഃ സ്കന്ധഃ/ഷോഡശോധ്യായഃ
|
ശ്രീമദ് ഭാഗവതം |
|---|
സൂത ഉവാച
തതഃ പരീക്ഷിദ് ദ്വിജവര്യശിക്ഷയാ മഹീം മഹാഭാഗവതഃ ശശാസ ഹ
യഥാ ഹി സൂത്യാമഭിജാതകോവിദാഃ സമാദിശൻ വിപ്ര മഹദ്ഗുണസ്തഥാ ൧
സ ഉത്തരസ്യ തനയാമുപയേമ ഇരാവതീം
ജനമേജയാദീംശ്ചതുരസ്തസ്യാമുത്പാദയത് സുതാൻ ൨
ആജഹാരാശ്വമേധാംസ്ത്രീൻ ഗങ്ഗായാം ഭൂരിദക്ഷിണാൻ
ശാരദ്വതം ഗുരും കൃത്വാ ദേവാ യത്രാക്ഷിഗോചരാഃ ൩
നിജഗ്രാഹൗജസാ വീരഃ കലിം ദിഗ്വിജയേ ക്വചിത്
നൃപലിങ്ഗധരം ശൂദ്രം ഘ്നന്തം ഗോമിഥുനം പദാ ൪
ശൗനക ഉവാച
കസ്യ ഹേതോർനിജഗ്രാഹ കലിം ദിഗ്വിജയേ നൃപഃ
നൃദേവചിഹ്നധൃക് ശൂദ്രകോസൗ ഗാം യഃ പദാഹനത്
തത്കഥ്യതാം മഹാഭാഗ യദി കൃഷ്ണകഥാശ്രയം ൫
അഥവാസ്യ പദാമ്ഭോജമകരന്ദലിഹാം സതാം
കിമന്യൈരസദാലാപൈരായുഷോ യദസദ്വ്യയഃ ൬
ക്ഷുദ്രായുഷാം നൃണാമങ്ഗ മർത്യാനാമൃതമിച്ഛതാം
ഇഹോപഹൂതോ ഭഗവാൻ മൃത്യുഃ ശാമിത്രകർമണി ൭
ന കശ്ചിന്മ്രിയതേ താവദ് യാവദാസ്ത ഇഹാന്തകഃ
ഏതദർഥം ഹി ഭഗവാനാഹൂതഃ പരമർഷിഭിഃ
അഹോ നൃലോകേ പീയേത ഹരിലീലാമൃതം വചഃ ൮
മന്ദസ്യ മന്ദപ്രജ്ഞസ്യ വയോ മന്ദായുഷശ്ച വൈ
നിദ്രയാ ഹ്രിയതേ നക്തം ദിവാ ച വ്യർഥകർമഭിഃ ൯
സൂത ഉവാച
യദാ പരീക്ഷിത് കുരുജാങ്ഗലേവസത് കലിം പ്രവിഷ്ടം നിജചക്രവർതിതേ
നിശമ്യ വാർതാമനതിപ്രിയാം തതഃ ശരാസനം സംയുഗശൗണ്ഡിരാദദേ ൧൦
സ്വലങ്കൃതം ശ്യാമതുരങ്ഗയോജിതം രഥം മൃഗേന്ദ്രധ്വജമാശ്രിതഃ പുരാത്
വൃതോ രഥാശ്വദ്വിപപത്തിയുക്തയാ സ്വസേനയാ ദിഗ്വിജയായ നിർഗതഃ ൧൧
ഭദ്രാശ്വം കേതുമാലം ച ഭാരതം ചോത്തരാൻ കുരൂൻ
കിന്പുരുഷാദീനി വർഷാണി വിജിത്യ ജഗൃഹേ ബലിം ൧൨
നഗരാംശ്ച വനാംശ്ചൈവ നദീശ്ച വിമലോദകാഃ
പുരുഷാന്ദേവകൽപാംശ്ച നാരീശ്ച പ്രിയദർശനാഃ ൧൩
അദൃഷ്ടപൂർവാൻസുഭഗാൻസ ദദർശ ധനഞ്ജയഃ
സദനാനി ച ശുഭ്രാണി നാരീശ്ചാപ്സരസാം നിഭാഃ ൧൪
തത്ര തത്രോപശൃണ്വാനഃ സ്വപൂർവേഷാം മഹാത്മനാം
പ്രഗീയമാണം ച യശഃ കൃഷ്ണമാഹാത്മ്യസൂചകം ൧൫
ആത്മാനം ച പരിത്രാതമശ്വത്ഥാമ്നോസ്ത്രതേജസഃ
സ്നേഹം ച വൃഷ്ണിപാർഥാനാം തേഷാം ഭക്തിം ച കേശവേ ൧൬
തേഭ്യഃ പരമസന്തുഷ്ടഃ പ്രീത്യുജ്ജൃമ്ഭിതലോചനഃ
മഹാധനാനി വാസാംസി ദദൗ ഹാരാൻ മഹാമനാഃ ൧൭
സാരഥ്യപാരഷദസേവനസഖ്യദൗത്യവീരാസനാനുഗമനസ്തവനപ്രണാമാൻ
സ്നിഗ്ധേഷു പാണ്ഡുഷു ജഗത്പ്രണതിം ചവിഷ്ണോർഭക്തിം കരോതി നൃപതിശ്ചരണാരവിന്ദേ ൧൮
തസ്യൈവം വർതമാനസ്യ പൂർവേഷാം വൃത്തിമന്വഹം
നാതിദൂരേ കിലാശ്ചര്യം യദാസീത് തന്നിബോധ മേ ൧൯
ധർമഃ പദൈകേന ചരൻ വിച്ഛായാമുപലഭ്യ ഗാം
പൃച്ഛതി സ്മാശ്രുവദനാം വിവത്സാമിവ മാതരം ൨൦
ധർമ ഉവാച
കച്ചിദ്ഭദ്രേനാമയമാത്മനസ്തേ വിച്ഛായാസി മ്ലായതേഷന്മുഖേന
ആലക്ഷയേ ഭവതീമന്തരാധിം ദൂരേ ബന്ധും ശോചസി കഞ്ചനാമ്ബ ൨൧
പാദൈർന്യൂനം ശോചസി മൈകപാദമാത്മാനം വാ വൃഷലൈർഭോക്ഷ്യമാണം
ആഹോ സുരാദീൻ ഹൃതയജ്ഞഭാഗാൻ പ്രജാ ഉത സ്വിന്മഘവത്യവർഷതി ൨൨
അരക്ഷ്യമാണാഃ സ്ത്രിയ ഉർവി ബാലാൻ ശോചസ്യഥോ പുരുഷാദൈരിവാർതാൻ
വാചം ദേവീം ബ്രഹ്മകുലേ കുകർമണ്യബ്രഹ്മണ്യേ രാജകുലേ കുലാഗ്ര്യാൻ ൨൩
കിം ക്ഷത്രബന്ധൂൻ കലിനോപസൃഷ്ടാൻ രാഷ്ട്രാണി വാ തൈരവരോപിതാനി
ഇതസ്തതോ വാശനപാനവാസഃസ്നാനവ്യവായോന്മുഖജീവലോകം ൨൪
യദ്വാമ്ബ തേ ഭൂരിഭരാവതാരകൃതാവതാരസ്യ ഹരേർധരിത്രി
അന്തർഹിതസ്യ സ്മരതീ വിസൃഷ്ടാ കർമാണി നിർവാണവിലമ്ബിതാനി ൨൫
ഇദം മമാചക്ഷ്വ തവാധിമൂലം വസുന്ധരേ യേന വികർശിതാസി
കാലേന വാ തേ ബലിനാം ബലീയസാ സുരാർചിതം കിം ഹൃതമമ്ബ സൗഭഗം ൨൬
ധരണ്യുവാച
ഭവാൻ ഹി വേദ തത്സർവം യന്മാം ധർമാനുപൃച്ഛസി
ചതുർഭിർവർതസേ യേന പാദൈർലോകസുഖാവഹൈഃ ൨൭
സത്യം ശൗചം ദയാ ക്ഷാന്തിസ്ത്യാഗഃ സന്തോഷ ആർജവം
ശമോ ദമസ്തപഃ സാമ്യം തിതിക്ഷോപരതിഃ ശ്രുതം ൨൮
ജ്ഞാനം വിരക്തിരൈശ്വര്യം ശൗര്യം തേജോ ബലം സ്മൃതിഃ
സ്വാതന്ത്ര്യം കൗശലം കാന്തിർധൈര്യം മാർദവമേവ ച ൨൯
പ്രാഗൽഭ്യം പ്രശ്രയഃ ശീലം സഹ ഓജോ ബലം ഭഗഃ
ഗാമ്ഭീര്യം സ്ഥൈര്യമാസ്തിക്യം കീർതിർമാനോനഹങ്കൃതിഃ ൩൦
ഏതേ ചാന്യേ ച ഭഗവന്നിത്യാ യത്ര മഹാഗുണാഃ
പ്രാർഥ്യാ മഹത്ത്വമിച്ഛദ്ഭിർന വിയന്തി സ്മ കർഹിചിത് ൩൧
തേനാഹം ഗുണപാത്രേണ ശ്രീനിവാസേന സാന്പ്രതം
ശോചാമി രഹിതം ലോകം പാപ്മനാ കലിനേക്ഷിതം ൩൨
ആത്മാനം ചാനുശോചാമി ഭവന്തം ചാമരോത്തമം
ദേവാൻ പിതൃനൃഷീൻ സാധൂൻ സർവാൻ വർണാംസ്തഥാശ്രമാൻ ൩൩
ബ്രഹ്മാദയോ ബഹുതിഥം യദപാങ്ഗമോക്ഷകാമാസ്തപഃ സമചരൻ ഭഗവത്പ്രപന്നാഃ
സാ ശ്രീഃ സ്വവാസമരവിന്ദവനം വിഹായ യത്പാദസൗഭഗമലം ഭജതേനുരക്താ ൩൪
തസ്യാഹമബ്ജകുലിശാങ്കുശകേതുകേതൈഃ ശ്രീമത്പദൈർഭഗവതഃ സമലങ്കൃതാങ്ഗീ
ത്രീനത്യരോച ഉപലഭ്യ തതോ വിഭൂതിം ലോകാൻ സ മാം വ്യസൃജദുത്സ്മയതീം തദന്തോ ൩൫
യോ വൈ മമാതിഭരമാസുരവംശരാജ്ഞാമക്ഷൗഹിണീശതമപാനുദദാത്മതന്ത്രഃ
ത്വാം ദുഃസ്ഥമൂനപദമാത്മനി പൗരുഷേണ സന്പാദയൻ യദുഷു രമ്യമബിഭ്രദങ്ഗം ൩൬
കാ വാ സഹേത വിരഹം പുരുഷോത്തമസ്യ പ്രേമാവലോകരുചിരസ്മിതവൽഗുജൽപൈഃ
സ്ഥൈര്യം സമാനമഹരന്മധുമാനിനീനാം രോമോത്സവോ മമ യദങ്ഘ്രിവിടങ്കിതായാഃ ൩൭
തയോരേവം കഥയതോഃ പൃഥിവീധർമയോസ്തദാ
പരീക്ഷിന്നാമ രാജർഷിഃ പ്രാപ്തഃ പ്രാചീം സരസ്വതീം ൩൮
ഇതി ശ്രീമദ്ഭാഗവതേ മഹാപുരാണേ പാരമഹംസ്യാം സംഹിതായാം പ്രഥമസ്കന്ധേ
പൃഥ്വീധർമസംവാദോ നാമ ഷോഡശോധ്യായഃ